Jurek Olszewski

 

 
 
 
 

REHABILITACJA W ZAWROTACH GŁOWY POCHODZENIA
SZYJNEGO

 
 
 

 

 
Klinika Otolaryngologii i Rehabilitacji Fono-Audiologicznej
 

Katedry Otolaryngologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Teorie przyczyn zawrotów głowy pochodzenia
szyjnego

Według Janczewskiego przyczyny zawrotów

głowy pochodzenia szyjnego tłumaczą trzy teorie,
które są najbliższe i najcenniejsze z punktu
widzenia klinicznego:

 
-      nerwowo-mięśniowa,
-      nerwowo-naczyniowa,
-      obstrukcji naczyniowej.

Patomechanizm zawrotów głowy po przebytych
urazach szyi

W wyniku gwałtownego odgięcia głowy do tyłu podczas

urazu dochodzi do:

 

  przeciążenia więzadeł i mięśni szyi,
  obrzęku i wylewów krwawych,
  ucisku na tętnice kręgowe,
  niedotlenienia pnia mózgu.

W czasie urazu typu “whiplash” występują:
 
   zawroty głowy,
   oczopląs,
   zaburzenia wzrokowe,
   nudności, wymioty,
   wstrząśnienie mózgu.

Patomechanizm zawrotów głowy po przebytych
urazach szyi

Diagnostyka otoneurologiczna

W każdym przypadku zawrotów głowy i zaburzeń układu

równowagi diagnostykę należy rozpocząć od badania

podmiotowego, które powinno zawierać:

 
A.   Środowisko pracy;
1.     zawód,
2.     czy kontaktuje się ze związkami chemicznymi, z

hałasem,

3.      charakter pracy, liczba godzin,
4.      czy pracuje na wysokości (ile metrów nad ziemią).
B.  Wywiad zawrotowy;
1.      czy są zawroty (ciągłe, napadowe),
2.      czy występuje wirowanie (własnej osoby lub otoczenia),
3.      czy są nudności, wymioty,
4.      czy są bóle głowy (charakter napadowy, ciągły),
5.      czy jest szum w uszach.

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

A.   Higiena życia;
1.   ile godzin sypia, czy jest wypoczęty, czy jest senny,
2.   czy łatwo się denerwuje,
3.   czy pali papierosy,
4.   czy pije alkohol,
5.   czy zażywa inne używki.
B.    Przebyte choroby;
1.   grypa, angina, robaczyce, zatrucia, uraz głowy,

zapalenie ucha,
operacje ucha,

2.  jak znosi jazdę środkami lokomocji,
3.   jakie przyjmował leki ototoksyczne.
C.   Kobiety;
1.   pierwsza miesiączka, następne, ostatnia, regularność,
2.   liczba ciąż, porodów, poronień.

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Po zebraniu wywiadu należy wykonać u chorych z

zawrotami głowy następujące badania:

 

   przedmiotowe otolaryngologiczne,
   akumetrię,
   próby stroikowe,
   audiometrię progową tonalną i słowną,
   badania dodatkowe: morfologię krwi, OB., cholesterol,

cukier,
mocznik, elektrolity, kał na jaja pasożytów,

    rtg wyrostków sutkowatych i odcinka szyjnego

kręgosłupa
(tomografia komputerowa i magnetyczny rezonans
jądrowy),

    konsultacja okulistyczna i neurologiczna.

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Na badanie otoneurologiczne składają się następujące

próby:

 
    móżdżkowe (diadochokineza, palec-nos),
    przedsionkowo-rdzeniowe (zbaczania, mijania),
    statyczne (Romberga, Manna),
    dynamiczne ( Unterbergera, Romberga-Foya,

marszu po prostej).

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Badanie elektronystagmograficzne obejmuje rejestrację:

 

   kalibracji,
   spokoju ( oczopląs samoistny ) z, i po eliminacji fiksacji

wzroku,

   ruchu wahadłowego gałek ocznych ( próba wahadła ),
   oczopląsu położeniowego, określonego w jego pięciu

klasycznych
pozycjach, wprowadzonych przez Nylena ,

   oczopląsu indukowanego kinetycznie w teście fotela

wahadłowego,

   oczopląsu wywołanego bodźcem kalorycznym, najczęściej

sposobem
Fitzgeralda- Hallpike'a.

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Zdaniem Janczewskiego oraz Latkowskiego i wsp. test

fotela wahadłowego jest prawdziwym " ważeniem obu
narządów przedsionkowych" i zbliża metodykę badania
do poszukiwanego ideału w odniesieniu do jakości
bodźca, a uzyskane zapisy elektronystagmograficzne w
tej próbie są istotne dla diagnostyki i łatwe w
interpretacji.

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Wideonystagmografia jest kolejnym krokiem w

rozwoju

metod

diagnostycznych,

stosowanych

w

otoneurologii. Największą zdobyczą Wideonystagmografii
jest obrazowanie ruchu gałki ocznej i przetwarzanie
precyzyjnie zebranych oraz wnikliwie zmierzonych
parametrów reakcji przedsionkowych.

 
Wady: 
 konieczność zachowania stabilnego obrazu oka,
 szeroki otwór powiekowy,
 ograniczenie pola widzenia,
 brak maski rozmiaru dziecięcego itp.

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Na podstawie badań własnych wynika,że w

diagnostyce zawrotów głowy pochodzenia szyjnego,
oprócz oczopląsu położeniowego według Nylena bardzo
przydatny jest test skrętu szyi. Otrzymane wyniki
wskazują, że u chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi
odcinka szyjnego kręgosłupa oczopląs szyjny w teście
skrętu szyi występował częściej niż oczopląs położeniowy
według Nylena(odpowiednio w 47.5%, 37.5%).

Diagnostyka otoneurologiczna cd.

Na podstawie przeprowadzonych badań własnych

stwierdzono, iż test skrętu szyi wpływa na patologiczny
przepływ w jednej lub w obu tętnicach kręgowych u
50% chorych ze zmianami kręgosłupa szyjnego, lecz bez
objawów klinicznych i u 70% ze zmianami w tym
odcinku i objawami klinicznymi.

Leczenie zawrotów głowy pochodzenia
szyjnego

Zasadniczym leczeniem zawrotów głowy i zaburzeń

równowagi

pochodzenia

szyjnego

jest

leczenie

farmakologiczne.

Stany ostre i przewlekłe: 
   neuroleptyki (Fenaktil),
   leki przeciwhistaminowe (Diphergan),
   anksjolityki (Relanium),
   leki rozszerzające naczynia mózgowe, poprawiające

ukrwienie mózgu
(Cavinton, Nootropil, Aviomarin, Betaserc itp.).

Fizjoterapia w przewlekłych zawrotach
głowy pochodzenia szyjnego

W przypadku zmian w obrębie odcinka szyjnego kręgosłupa

zalecane są:

 
   ćwiczenia czynne zwiększające ruchomość kręgosłupa,
   ćwiczenia izometryczne mięśni karku wytwarzające "kołnierz

mięśniowy".

 
Fizjoterapia choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa oprócz

kinezyterapii obejmuje:

 
   ciepłolecznictwo,
   światłolecznictwo,
   elektrolecznictwo,
   ultradźwięki,
   masaż.

Leczenie chirurgiczne spondylozy szyjnej i
niewydolności kręgowo-podstawnej

Leczenie mikrochirurgiczne zewnątrzczaszkowe:
 
  transpozycja , czyli przemieszczenie ujścia tętnicy kręgowej

od tętnicy szyjnej wspólnej,

  wycięcie błony wewnętrznej tętnicy kręgowej

( endarterektomia ),

  dekompresja tej tętnicy,
  połączenie dystalnego odcinka tętnicy kręgowej z tętnicą

potyliczną (anastomoza ).

 
wewnątrzczaszkowe:
 
  zespolenie tętnicy potylicznej z tętnicą móżdżku dolną tylną,
  zespolenie tętnicy skroniowej powierzchownej z tętnicą

móżdżku górną.

Ryc. 1. Czynniki patogenetyczne migreny szyjnej wg
Niewodniczego

C z y n n i k i

p s y c h o g e n n e

Z a b u r z e n i a

h o r m o n a l n e

P r z y k u r c z e

m i ę ś n i k a r k u

S k ł o n n o ś ć d o

u w a l n i a n i a

k i n i n

U r a z y

k r ę g o s ł u p a

s z y j n e g o

M i a ż d ż y c a

U c i s k l u b d r a ż n i e n i e

t ę t n i c k r ę g o w y c h ,

i c h s p l o t ó w

A n o m a l i e

r o z w o j o w e n .

k r ę g o w y c h

W r o d z o n a s k ł o n n o ś ć

d o n a c z y n i o r u c h o w y c h

b ó l ó w g ł o w y

K o n s t y t u c j a

m i g r e n o w a

M i g r e n a

s z y j n a

Z m i a n y

z w y r o d n i e n i o w e

k r ę g o s ł u p a

s z y j n e g o

M i k r o u r a z y

k r ę g o s ł u p a

N i e w ł a ś c i w a

p o s t a w a

Ryc. 2. Magnetyczny rezonans jądrowy odcinka szyjnego kręgosłupa u
chorego lat 49 ze spondylozą szyjną.

Ryc. 3. Prawidłowy zapis graficzny prędkości przepływu krwi w
układzie tętniczym kręgowo-podstawnym u mężczyzny lat 36, z
prawidłowym obrazem odcinka szyjnego kręgosłupa w pozycji
spoczynkowej (A) oraz podczas skrętu szyi w prawo (B) i lewo (C): a -
tętnica kręgowa prawa, b - tętnica kręgowa lewa, c - tętnica
podstawna.

Ryc. 4. Niewydolność lewej tętnicy kręgowej w zapisie graficznym
prędkości przepływu krwi w układzie tętniczym kręgowo-podstawnym u
mężczyzny lat 51, ze spondylozą szyjną w pozycji spoczynkowej (A) oraz
podczas skrętu szyi w prawo (B) i lewo (C): a - tętnica kręgowa prawa, b -
tętnica kręgowa lewa, c - tętnica podstawna.