Temat prezentacji:

Strategie i style 

wychowania

 

 

1. Pojęcia: strategia, system i styl 

wychowania.

Styl wychowania 

– to ogół czynności składających się na 

sposób postępowania wychowawczego, wychowawcy, nauczyciela 
wobec wychowanka według określonych zasad wychowania.

System 

(z grec. systema - zestawienie, połączenie) – w 

potocznym rozumieniu oznacza skoordynowany układ elementów, 
koncepcję takiego układu, który ma realizować wychowanie 
podporządkowane wspólnym celom wychowania.

System wychowania danej instytucji (zespołu instytucji) 

–
to całokształt sprzężonych ze sobą wzajemnie działań elementów 
wykonawczych, które realizują różnorodne, ale zarazem spójne 
względem siebie zadania wychowawcze podporządkowane 
wspólnym celom wychowania.

Strategia 

(z grec. strategos - dowódca):

a) dział sztuki wojennej zajmujący się planowaniem i 
prowadzeniem wojny,
jej kampanii, bitew i manewrów. Potocznie mówi się o strategii w 
różnych dziedzinach, np. gospodarczej.  
b) (angielskie strategy) czynnościowy wzorzec projektowania 
definiujący
rodzinę obudowanych algorytmów i umożliwiający ich wymianę.

 

 

2.

 Teoretyczne aspekty systemu dydaktyczno – 

wychowawczego.

      Do instytucji, które w ramach określonego 
systemu zajmują się wychowaniem pośrednio – 
bezpośrednio możemy zaliczyć: szkolnictwo, 
organizacje polityczne, młodzieżowe, społeczne, 
wojsko, rodzinę, środki masowego przekazy, kościół, 
instytucje kulturalno – oświatowe i artystyczne, 
wydawnictwa. 

Mówiąc o systemie wychowania mamy zawsze na 

myśli sposób zorganizowanego funkcjonowania 
utworzonej dla złożonych celów wychowawczych 
społecznej struktury, która stanowiąc całość, złożona 
jest z elementów działających w sposób wzajemnie 
zintegrowany.

Integracja działalności tych elementów zakłada 

funkcjonalne powiązanie z sobą wszystkich składowych 
jej części.

 

 

Rodzaje poziomów integracji w systemie wychowania:

• organizacyjno-porządkowy – podstawowy, dotyczy powiązania 

ze sobą

     działalności poszczególnych elementów, w których jedne nie 

wchodzą w kolizję z drugimi (porządkuje niezależne zadania na 

wykonanie produktu – wychowania)

• funkcjonalny – dotyczy wyższego poziomu działań elementów 

kiedy każdy wykonuje cząstkę jakiegoś zadania wymagającego 

synchronizacji działań wszystkich elementów składowych (cały 

produkt wykonuje kilka osób, instytucji)

Wychowanie, aby było realizowane w systemie 

wychowania musi spełniać następujące warunki:

  

• instytucja składa się z szeregu elementów wykonawczych 

wykonujących wspólne zadanie, 

• elementy te funkcjonują w sposób zintegrowany (łączą się)
• ogół wykonywanych zadań podporządkowany jest realizacji 

wspólnych celów wychowania.

 

 

Rodzaje systemów oddziaływań wychowawczych:

• właściwy system wychowania – wszyscy nauczyciele – 

wychowawcy uczestniczą w realizacji procesów wychowawczych 

podporządkowanym celom wspólnym dla uczniów tej samej 

szkoły, 

• ogólnospołeczny system wychowania – integracja działań 

wychowawczych wielu osób odnosząca się np. do placówek 

oświatowych w stosunku do młodzieży całego kraju w duchu 

samych celów,

• system wychowawczy danej instytucji – integracja działań 

wychowawczych obejmuje tylko wszystkich pracowników danej 

instytucji, 

• system wyższego rzędu – integracja działań wychowawczych 

obejmuje pracowników wielu instytucji

 

 

3. Systemowe podejście do 
wychowania. 

       

Każda  organizacja  i  instytucja  może  rozwinąć  własny 

odrębny  system  wychowawczy,  lub  w  ramach  integracji 
podlegać  jednolitej  organizacji  działania  ze  względu  na 
centralnie  założone  cele.  (przedszkole,  szkoła,  wojsko, 
policja,  kościół).  Aby  przyjęty  system  wychowawczy 
właściwie działał – przynosił efekty musi być realizowany 
w oparciu o określone etapy.

 

 

Etapy tworzenia systemu wychowania:

1)

sprecyzowanie zamierzonych wyników wychowania – celów 
wychowania.

2)

charakterystyka pod różnymi istotnymi względami stanu osobowości 
wychowanków i ich możliwości rozwojowych.

3)

określenie procesów osobotwórczych, jakich  uruchomienie powinno 
stanowić

          zadanie danej organizacji (instytucji) aby jej funkcjonowanie mogło 

stać się

          efektywne.
4)

systematyczne wypełnianie przez wszystkich wychowawców ogółu 
czynności dla uruchomienia zintegrowanych ze sobą procesów 
wychowawczych.

5)

działanie wszystkich wychowawców w taki sposób, aby każdy przez 
wykonywanie zadań cząstkowych współuczestniczył w realizacji 
całokształtu procesów wychowawczych.

6)

organizacja planowania koordynacji, kontroli oraz oceny działalności 
wszystkich podgrup pracowników wychowawczych. 

 

 

4. Charakterystyka systemu 

wychowania 

       

Wyróżniamy  następujące  typy  systemów 

wychowawczych:

• ogólnospołeczny – system wychowawczy, obejmujący 

wiele stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych w 
społeczeństwie;

• środowiskowy – lokalny system wychowawczy, obejmujący 

wiele stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych 
zlokalizowanych na jednym, wspólnym terenie, np. wieś, 
rejon szkolny;

• podstawowy (elementarny) – system wychowawczy 

odnoszący się do funkcjonowania wychowawczego 
pojedynczej instytucji (np. przedszkola, szkoły) 

 

 

Do podstawowych elementów składających się na 

strukturę ogólnospołecznego wychowania można 

zaliczyć:

• rodzinę

• szkołę, przedszkole

• organizacje dziecięce i młodzieżowe

• stowarzyszenia i instytucje społeczne oraz polityczne
• instytucje opiekuńcze i ochrony zdrowia

• zakłady pracy

• organy administracyjno-porządkowe

• środki masowego oddziaływania

• instytucje i placówki upowszechniania kultury

 

 

5. Funkcjonowanie lokalnych systemów 

wychowania.

Cechy charakterystyczne lokalnego systemu wychowania:
- bezpośrednie kontaktowanie się ze sobą przedstawicieli   

   wszystkich instytucji tworzących system.

- działania wychowawcze wszystkich instytucji systemu 

odnoszą się do tej samej populacji dzieci i młodzieży.

- obejmuje wszystkie elementy, których działalność może 

być sterowana w skali lokalnej. 

Na środowiskowy, lokalny system wychowawczy składa 
się instytucjonalny system wychowawczy, który dotyczy 
wewnętrznej integracji działań wszystkich jej składowych 
elementów wokół jednolitych celów wychowania.

 

 

Wyróżniamy dwa typy instytucji 

wychowawczych:

a) instytucje wyspecjalizowane w wypełnianiu 

zadań wychowawczych, zatrudniające kadrę, 
która zawodowo zajmuje się działalnością 
wychowawczą (np. szkoły)

b) instytucje nie posługujące się 

wyspecjalizowaną kadrą (np. organizacje 
młodzieżowe)

 

 

6. Style wychowania 

W wychowaniu wyróżnia się następujące style:
a) autokratyczny
b) demokratyczny
c) liberalny

a) styl autokratyczny:

• kierowanie zachowaniem wychowanka poprzez 

formułowanie poleceń do wykonania, w postaci nakazów i 

zakazów

• wychowanek dowiaduje się co po powinien, a czego nie 

powinien robić

• wychowawca ingeruje w przypadku nie wykonania 

polecenia stosując kary

• styl ten ogranicza inicjatywę wychowanka, nie pobudza do 

refleksji

• zawęża i utrudnia poznanie zasad postępowania, 

określonych norm społecznych

 

 

 

b) styl demokratyczny:

• kładzie nacisk na to by wychowanek był przekonany

o słuszności wykonywanego zadania

• wychowanek ma pewien zakres swobody, ma możliwość 

wnoszenia propozycji do wykonywanych poleceń

• dopuszczalna jest dyskusja pomiędzy wychowankiem

a wychowawcą

• wychowawca większą uwagę zwraca na stosowanie 

nagród,
a nie kar

• styl ten nie ogranicza inicjatywy wychowanka, pobudza 

do refleksji, ułatwia poznanie zasad postępowania oraz 
norm społecznych

• osoby, na które oddziaływuje się wychowawczo w ten 

sposób
są bardziej zdyscyplinowane wewnętrznie, nie wymagają 
ciągłej kontroli 

 

 

c) styl liberalny:

• wychowawca w zasadzie przyjmuje postawę biernego 

obserwatora, stara się nie narzucać niczego, udziela 
rad tylko gdy wychowankowie o nie poproszą

• zapewnia się jak największa swobodę działania, 

uważając,
że jest to dla wychowanków najkorzystniejsze dla ich 
rozwoju

• wychowankowie nie są przyzwyczajeni do 

jakichkolwiek ograniczeń i podporządkowania się

• ignorują uwagi bądź protestują przeciwko 

ograniczeniom,
co z reguły prowadzi do konfliktów