Temat prezentacji:

Strategie i style

wychowania

1. Pojęcia: strategia, system i styl

wychowania.

Styl wychowania

– to ogół czynności składających się na

sposób postępowania wychowawczego, wychowawcy, nauczyciela
wobec wychowanka według określonych zasad wychowania.

System

(z grec. systema - zestawienie, połączenie) – w

potocznym rozumieniu oznacza skoordynowany układ elementów,
koncepcję takiego układu, który ma realizować wychowanie
podporządkowane wspólnym celom wychowania.

System wychowania danej instytucji (zespołu instytucji)

–
to całokształt sprzężonych ze sobą wzajemnie działań elementów
wykonawczych, które realizują różnorodne, ale zarazem spójne
względem siebie zadania wychowawcze podporządkowane
wspólnym celom wychowania.

Strategia

(z grec. strategos - dowódca):

a) dział sztuki wojennej zajmujący się planowaniem i
prowadzeniem wojny,
jej kampanii, bitew i manewrów. Potocznie mówi się o strategii w
różnych dziedzinach, np. gospodarczej.
b) (angielskie strategy) czynnościowy wzorzec projektowania
definiujący
rodzinę obudowanych algorytmów i umożliwiający ich wymianę.

2.

Teoretyczne aspekty systemu dydaktyczno –

wychowawczego.

Do instytucji, które w ramach określonego
systemu zajmują się wychowaniem pośrednio –
bezpośrednio możemy zaliczyć: szkolnictwo,
organizacje polityczne, młodzieżowe, społeczne,
wojsko, rodzinę, środki masowego przekazy, kościół,
instytucje kulturalno – oświatowe i artystyczne,
wydawnictwa.

Mówiąc o systemie wychowania mamy zawsze na

myśli sposób zorganizowanego funkcjonowania
utworzonej dla złożonych celów wychowawczych
społecznej struktury, która stanowiąc całość, złożona
jest z elementów działających w sposób wzajemnie
zintegrowany.

Integracja działalności tych elementów zakłada

funkcjonalne powiązanie z sobą wszystkich składowych
jej części.

Rodzaje poziomów integracji w systemie wychowania:

• organizacyjno-porządkowy – podstawowy, dotyczy powiązania

ze sobą

działalności poszczególnych elementów, w których jedne nie

wchodzą w kolizję z drugimi (porządkuje niezależne zadania na

wykonanie produktu – wychowania)

• funkcjonalny – dotyczy wyższego poziomu działań elementów

kiedy każdy wykonuje cząstkę jakiegoś zadania wymagającego

synchronizacji działań wszystkich elementów składowych (cały

produkt wykonuje kilka osób, instytucji)

Wychowanie, aby było realizowane w systemie

wychowania musi spełniać następujące warunki:

• instytucja składa się z szeregu elementów wykonawczych

wykonujących wspólne zadanie,

• elementy te funkcjonują w sposób zintegrowany (łączą się)
• ogół wykonywanych zadań podporządkowany jest realizacji

wspólnych celów wychowania.

Rodzaje systemów oddziaływań wychowawczych:

• właściwy system wychowania – wszyscy nauczyciele –

wychowawcy uczestniczą w realizacji procesów wychowawczych

podporządkowanym celom wspólnym dla uczniów tej samej

szkoły,

• ogólnospołeczny system wychowania – integracja działań

wychowawczych wielu osób odnosząca się np. do placówek

oświatowych w stosunku do młodzieży całego kraju w duchu

samych celów,

• system wychowawczy danej instytucji – integracja działań

wychowawczych obejmuje tylko wszystkich pracowników danej

instytucji,

• system wyższego rzędu – integracja działań wychowawczych

obejmuje pracowników wielu instytucji

3. Systemowe podejście do
wychowania.

Każda organizacja i instytucja może rozwinąć własny

odrębny system wychowawczy, lub w ramach integracji
podlegać jednolitej organizacji działania ze względu na
centralnie założone cele. (przedszkole, szkoła, wojsko,
policja, kościół). Aby przyjęty system wychowawczy
właściwie działał – przynosił efekty musi być realizowany
w oparciu o określone etapy.

Etapy tworzenia systemu wychowania:

1)

sprecyzowanie zamierzonych wyników wychowania – celów
wychowania.

2)

charakterystyka pod różnymi istotnymi względami stanu osobowości
wychowanków i ich możliwości rozwojowych.

3)

określenie procesów osobotwórczych, jakich uruchomienie powinno
stanowić

zadanie danej organizacji (instytucji) aby jej funkcjonowanie mogło

stać się

efektywne.
4)

systematyczne wypełnianie przez wszystkich wychowawców ogółu
czynności dla uruchomienia zintegrowanych ze sobą procesów
wychowawczych.

5)

działanie wszystkich wychowawców w taki sposób, aby każdy przez
wykonywanie zadań cząstkowych współuczestniczył w realizacji
całokształtu procesów wychowawczych.

6)

organizacja planowania koordynacji, kontroli oraz oceny działalności
wszystkich podgrup pracowników wychowawczych.

4. Charakterystyka systemu

wychowania

Wyróżniamy następujące typy systemów

wychowawczych:

• ogólnospołeczny – system wychowawczy, obejmujący

wiele stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych w
społeczeństwie;

• środowiskowy – lokalny system wychowawczy, obejmujący

wiele stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych
zlokalizowanych na jednym, wspólnym terenie, np. wieś,
rejon szkolny;

• podstawowy (elementarny) – system wychowawczy

odnoszący się do funkcjonowania wychowawczego
pojedynczej instytucji (np. przedszkola, szkoły)

Do podstawowych elementów składających się na

strukturę ogólnospołecznego wychowania można

zaliczyć:

• rodzinę

• szkołę, przedszkole

• organizacje dziecięce i młodzieżowe

• stowarzyszenia i instytucje społeczne oraz polityczne
• instytucje opiekuńcze i ochrony zdrowia

• zakłady pracy

• organy administracyjno-porządkowe

• środki masowego oddziaływania

• instytucje i placówki upowszechniania kultury

5. Funkcjonowanie lokalnych systemów

wychowania.

Cechy charakterystyczne lokalnego systemu wychowania:
- bezpośrednie kontaktowanie się ze sobą przedstawicieli

wszystkich instytucji tworzących system.

- działania wychowawcze wszystkich instytucji systemu

odnoszą się do tej samej populacji dzieci i młodzieży.

- obejmuje wszystkie elementy, których działalność może

być sterowana w skali lokalnej.

Na środowiskowy, lokalny system wychowawczy składa
się instytucjonalny system wychowawczy, który dotyczy
wewnętrznej integracji działań wszystkich jej składowych
elementów wokół jednolitych celów wychowania.

Wyróżniamy dwa typy instytucji

wychowawczych:

a) instytucje wyspecjalizowane w wypełnianiu

zadań wychowawczych, zatrudniające kadrę,
która zawodowo zajmuje się działalnością
wychowawczą (np. szkoły)

b) instytucje nie posługujące się

wyspecjalizowaną kadrą (np. organizacje
młodzieżowe)

6. Style wychowania

W wychowaniu wyróżnia się następujące style:
a) autokratyczny
b) demokratyczny
c) liberalny

a) styl autokratyczny:

• kierowanie zachowaniem wychowanka poprzez

formułowanie poleceń do wykonania, w postaci nakazów i

zakazów

• wychowanek dowiaduje się co po powinien, a czego nie

powinien robić

• wychowawca ingeruje w przypadku nie wykonania

polecenia stosując kary

• styl ten ogranicza inicjatywę wychowanka, nie pobudza do

refleksji

• zawęża i utrudnia poznanie zasad postępowania,

określonych norm społecznych

b) styl demokratyczny:

• kładzie nacisk na to by wychowanek był przekonany

o słuszności wykonywanego zadania

• wychowanek ma pewien zakres swobody, ma możliwość

wnoszenia propozycji do wykonywanych poleceń

• dopuszczalna jest dyskusja pomiędzy wychowankiem

a wychowawcą

• wychowawca większą uwagę zwraca na stosowanie

nagród,
a nie kar

• styl ten nie ogranicza inicjatywy wychowanka, pobudza

do refleksji, ułatwia poznanie zasad postępowania oraz
norm społecznych

• osoby, na które oddziaływuje się wychowawczo w ten

sposób
są bardziej zdyscyplinowane wewnętrznie, nie wymagają
ciągłej kontroli

c) styl liberalny:

• wychowawca w zasadzie przyjmuje postawę biernego

obserwatora, stara się nie narzucać niczego, udziela
rad tylko gdy wychowankowie o nie poproszą

• zapewnia się jak największa swobodę działania,

uważając,
że jest to dla wychowanków najkorzystniejsze dla ich
rozwoju

• wychowankowie nie są przyzwyczajeni do

jakichkolwiek ograniczeń i podporządkowania się

• ignorują uwagi bądź protestują przeciwko

ograniczeniom,
co z reguły prowadzi do konfliktów