BORÓWKA

Domena: jądrowce Eukaryota
Królestwo: rośliny Plantae
Podkrólestwo: r. naczyniowe

Tracheobionta
Nadgromada: r. nasienne Spermatophyta
Gromada: r. okrytonasienne

Magnoliophyta
Podgromada: Magnoliophytina
Klasa: Rosopsida

Podklasa: ukęślowe Dilleniidae
Nadrząd: wrzosopodobne Ericanae
Rząd: wrzosowce Ericales
Rodzina: wrzosowate Ericacae
Podrodzina: borówkowe Vaccinioideae
Sekcja: Vaccinieae
Rodzaj: borówka Vaccinium

Podrodzaj: Vaccinium

Gatunek: V. angustifolium b. niska

(wąskolistna)

V. arboreum

V. ashei b. rózgowata

V. atrococcum

V. australe b. południowa

V. caesium

V. corymbosum borówka wysoka

V. deliciosum

V. melanocarpum

V. myrsinites

V. myrtilloides

V. myrtillus borówka czarna

V. occidentalis

V. ovatum

V. pallidum

V. parvifolium

V. uliginosum borówka bagienna

V. vitis-idaea borówka brusznica

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

sum

USA

134

446

121

563

115

395

122

471

124

648

135

534

162

658

165

289

158

032

165

198

1 405 234

Canada

59

035

67

708

64

861

78

608

82

310

69

410

82

530

77

400

95

516

103

070

780 448

Poland

21

500

30

000

20

900

23

000

16

500

5 000

4 940

5 226

7 857

11

023

145 946

Lithuania

6 500

8 200

7 900

9 177

5 476

7 933

6 623

4 392

4 400

1 794

62 395

Netherlands

3 751

2 796

4 000

3 957

4 878

4 235

4 472

4 956

4 199

5 389

42 633

Ukraine

5 500

2 800

4 500

3 500

2 500

3 000

1 000

2 000

3 000

1 000

28 800

Romania

4 000

3 000

2 500

5 000

1 400

3 500

2 000

2 000

2 220

2 353

27 973

Germany

 

 

 

 

 

 

6 088

5 818

4 116

9 940

25 962

Russian

Feder.

 

 

2 000

2 500

2 800

2 500

2 500

2 600

1 600

1 700

18 200

New Zealand

1 500

1 287

1 413

1 282

2 000

1 951

1 579

1 400

2 250

2 700

17 362

Italy

1 896

1 880

1 811

1 400

1 507

1 489

1 500

1 440

1 435

1 509

15 867

Sweden

136

116

113

125

120

2 200

2 634

2 500

2 584

2 576

13 104

Spain

311

500

600

750

707

1 000

1 119

968

1 038

924

7 917

France

817

779

759

779

823

792

802

761

775

794

7 881

Uzbekistan

500

500

500

500

500

500

500

500

600

700

5 300

Latvia

 

 

 

 

700

900

800

1 000

876

807

5 083

Mexico

285

380

320

295

280

260

264

123

125

121

2 453

Portugal

 

 

 

 

100

92

200

169

220

250

1 031

Morocco

53

42

49

53

52

55

57

58

56

60

535

Norway

 

 

 

 

 

 

54

25

27

51

157

WARTOŚĆ (100 g)

energia 256 J
białka

0,6 g

tłuszcze 0,6 g
cukry

15,1 g

popiół

0,3 g

wit. B1

0,02 mg

wit. B2

0,02 mg

wit. PP

0,3 mg

wit. C

16,0 mg

wit. A

280 I.E.

Ca

16,0 mg

P

13,0 mg

Fe

0,8 mg

antocyjany

85-270 mg

antyutleniacze:

1. borówka, 2. sok z winogron,

3. truskawki, 4. jarmuż, 5.

szpinak
kwas elagowy
antocyjany
LDL



, HDL



fitoestrogeny

Odmian

a

VII

VIII

IX

Bluetta
Earliblue
Duke
Reka
Spartan
Patriot
Bluejay
Draper
Blueray
Toro

Odmian

a

VII

VIII

IX

Nui
Chandler
Bluecrop
Bonifacy
Bluegold
Berkeley
Brigitta
Rubel
Legacy
Nelson

Odmian

a

VII

VIII

IX

Jersey
Darrow
Liberty
Elliott
Aurora

‘Earliblue’

Krzew: rośnie średnio silnie (do 150 cm

wysokości), ma pokrój wzniesiony i
luźny, pędy sztywne; plenność średnia

Owoce: duże i średnie, kuliste, smaczne i

aromatyczne, zebrane w luźne grona.

Dojrzewanie: na początku lipca.
Przydatność: cenna ze względu na

wczesną porę dojrzewania, powinna być
sadzona na cieplejszych stanowiskach.

‘Duke’

Pochodzenie: odmiana amerykańska,

(‘Ivanhoe’x ‘Earliblue’) x 192-8 (E30 x

E11). Do uprawy polecana od 1985 r.

Wzrost: silny, pokrój umiarkowanie

wzniesiony.

Owoce: dzięki długim szypułkom zebrane w

luźne grona. Jagody średnie i duże, dość

wyrównanej wielkości, kuliste, z ładnym

trwałym nalotem woskowym i twardej

skórce. Blizna poszypułkowa mała. Znamię

po okwiecie małe z płatkami

wzniesionymi.

Termin dojrzewania: odmiana wczesna;kilka

dni po ‘Earliblue’, czyli w pierwszej połowie

lipca.

Przydatność odmiany: mimo mało

smacznych owoców jest ceniona za jędrne,

doskonale znoszące transport owoce.

Znacznie przewyższa jakością owoców,

odmiany wcześniej dojrzewające. Wadą

odmiany są wysokie wymagania co do

stanowiska.

‘Spartan’

Pochodzenie: ‘Earliblue’ x 11-93,

1956 r., w badaniach od 1966, do
uprawy wprowadzona w 1978 roku.

Pokrój krzewu: luźny,

umiarkowanie wzniesiony. Wzrost
krzewu w pierwszych latach słaby,
w kolejnych – dość silny. Młode
przyrosty grube, sztywne o
wyraźnym czerwonym
zabarwieniu.

Owoce: duże i bardzo duże – jedne z

największych, kuliste, z intensywnym

nalotem woskowym; minimalna blizna

przyszypułkowa. Znamię kielichowe

duże, płytkie, otwarte, w otoczeniu

wyraźnie oddzielonych pięciu działek

kielicha. Owoce osadzone na długich

szypułkach; grona z nielicznymi

owocami są luźne, łatwo się

wybarwiają. Bardzo smaczne.

Przydatność odmiany: średnio plenna,

jedna z trudniejszych w rozmnażaniu, słabo

się krzewi. Wzrost i plonowanie uzależnione

są od warunków siedliska, potrzebuje

podłoża bogatego w próchnicę i dużej

wilgotności. Ceniona za wielkość i jakość

owoców, jak również za wczesność

dojrzewania. Dojrzewa kilka dni po

‘Earliblue’, jednak plon jest wyższej jakości.

‘Patriot’

• Pochodzenie: odmiana amerykańska

powstała ze skrzyżowania [(‘Dixi’ x

Michigan LB-1) x ‘Earliblue’].

Otrzymana w 1957 roku; do uprawy

wprowadzona w 1976 r.

• Wzrost: średnio silny, pokrój

wzniesiony. Odmiana silnie się

rozkrzewia.

• Owoce: zebrane w ścisłe grona, o

zróżnicowanej wielkości - pierwsze

bardzo duże, kolejne znacznie mniejsze,

wszystkie wyraźnie spłaszczone.

Zwartość grona powoduje odkształcanie się
owoców. Jagody od strony szypułki
charakterystycznie niewybarwione.

Termin dojrzewania: odmiana wczesna; kilka

dni po ‘Earliblue’.

Przydatność odmiany: jedna z cenniejszych

odmian wczesnych. Bardzo plenna. Pierwsze
jagody wyjątkowo duże,

atrakcyjne w

wyglądzie.

Wady: niepełne wybarwienie owoców oraz

wczesne kwitnienie (wrażliwa na
przymrozki).

‘Bluecrop’

Pochodzenie: New Jersey, [GM – 37

(‘Jersey’ x ‘Pioneer’)] x CU–5

(‘Stanley’ x ‘June’)]. Zgłoszona do

rejestru w 1941 r. Wprowadzona do

uprawy w 1952 r.

Owoce: duże, kuliste, lekko

spłaszczone, z intensywnym

nalotem woskowym, wyrównane w

gronach. Blizna poszypułkowa

mała. Grona duże i luźne.

Przejrzałe opadają.

Pokrój krzewu: luźny, wzrost silny, pędy

wzniesione, rozkładają się pod

ciężarem owoców.

Termin dojrzewania: początek sierpnia.
Przydatność odmiany: jedna z

najlepszych. Ma najmniejsze

wymagania co do siedliska. Bardzo

plenna.

‘Toro’

Pochodzenie: odmiana amerykańska,

‘Earliblue’ x ‘Ivanhoe’. Zarejestrowana

w 1987 roku.

Krzew: rośnie silnie, pędy pokładają się,

starsze krzewy mają pędy wzniesione.

Owoce: bardzo duże, płaskie, zebrane w

luźne grona. Szypułka długa, blizna

poszypułkowa duża i sucha. Nalot

woskowy intensywnie niebieski. Znamię

kielichowe duże, płytkie i płaskie.

Pokrój krzewu: luźny, początkowo

rozłożysty, z czasem coraz bardziej kulisty.

Termin dojrzewania: podobnie jak

‘Bluecrop’, czyli na początku sierpnia.

Przydatność odmiany: ceniona i

poszukiwana na rynku owoców świeżych

ze względu na wyjątkowo duże owoce.

Krzew trudny do prowadzenia, szczególnie

w pierwszych latach po posadzeniu.

‘Bonifacy’

Pierwsza polska odmiana borówki wysokiej. Jej

autorami są: K. Pliszka, H. Karwowska, S.
Bonifacy Nowosielski i H. Rojek

Krzew: pokrój wyniosły, pędy sztywne;

dorasta do wysokości 2 m; plonuje obficie;
podatny na choroby grzybowe.

Owoce: duże, lekko spłaszczone, o średnicy

14-20 mm, korzennym smaku i
intensywnym aromacie.

Dojrzewanie: p.VIII - IX.

'Chandler'

Pochodzenie: odmiana amerykańska

powstała ze skrzyżowania ‘Darrow’ x M-

23, otrzymana została w miejscowości

Weymouth, a do uprawy wprowadzona w

Ameryce Północnej w 1994 roku.

Krzew: rośnie silnie, pędy ma wzniesione i

dobrze rozgałęzione, plenny.

Owoce: bardzo duże ( 2,0–3,5 cm),

jasnoniebieskie, z dużą blizną

poszypułkową, wyróżnia się długim

okresem zbioru jagód - od 4 do 6 tygodni.

Przydatność: Według danych amerykańskich,

udaje się w rejonach o łagodnych zimach. W

Polsce znajduje się w próbach. Jej zaletami

są bardzo duże jagody oraz długi okres

dojrzewania i zbioru.

‘Bluegold’

Krzew: średniej wielkości, o kulistym

pokroju, gęstych pędach pokrytych
intensywnie zielonymi liśćmi, owocuje
obficie. Doskonały do uprawy w
pojemnikach na tarasach i balkonach.

Owoce: duże i smaczne, gotowe do

zbioru ponad tydzień po całkowitym
wybarwieniu się, zwykle w II połowie
sierpnia.

‘Brigitta Blue’

Pochodzenie: Australia, z wolnego zapylenia

odmiany ‘Lateblue’. Do uprawy wprowadzona

w roku 1980.

Krzew: rośnie silnie i ma pokrój wzniesiony,

nieco rozłożysty. Należy do odmian plennych.

Zawiązuje dużo pąków kwiatowych, dość

równomiernie rozłożonych na pędach. W

pierwszych latach po posadzeniu rośnie słabo.

Owoce: średniej wielkości lub duże,

jasnoniebieskie, jędrne, wabiące swoim

zabarwieniem, z małą blizną poszypułkową, w

smaku lekko kwaskowate.

Termin dojrzewania: na Mazowszu tuż

po odmianie ‘Bluecrop’.

Przydatność: wydaje się, że może być

uprawiana tylko w najcieplejszych

rejonach. Wymaga niezbyt silnego

nawożenia mineralnego, by wcześniej

weszła w stan spoczynku zimowego. Nie

jest w pełni samopłodna i wymaga

zapylacza, na przykład ‘Bluecrop’.

‘Nelson’

Krzew: dość silny, do 160 cm, pokrój
wzniesiony, pędy sztywne; plenność
duża.
Owoce: duże i bardzo duże,
aromatyczne i

bardzo smaczne, w

luźnych gronach, mogą długo
pozostawać na krzewie nie opadając,
dobrze znoszą transport.
Termin dojrzewania:

‘Darrow’

Krzew: dorasta do 150 cm, ma pokrój

rozłożysty, pędy sztywne.

Owoce: bardzo duże o atrakcyjnym

smaku. W chłodne lata nie wszystkie

mogą

dojrzeć. Odmiana wybitnie

deserowa.
Dojrzewanie: w końcu sierpnia i na

początku

września.

Przydatność: wymaga ciepłych

stanowisk.

‘Elliott’

Krzew: silnie rosnący, do 2 m wysokości.

Bardzo plenny. W celu utrzymania wysokiej

jakości owoców i stałego plonowania

wymaga odpowiedniego cięcia.

Owoce: średniej wielkości.
Dojrzewanie: od początku września do

połowy października.

Przydatność: doskonale nadaje się do zbioru

maszynowego i długiego przechowywania w

chłodni. Podobnie jak owoce odmiany Rubel,

zawierają wyjątkowo dużo antocyjanów.

Owoce mogą być cierpkie, kiedy wrzesień

jest zimny i mokry.

Rozmieszczenie korzeni borówki wysokiej

‘Bluecrop’

w profilu glebowym wg metody Oskampa (%)

Głębokoś

ć

(cm)

Plantacja

Matcz

e

Niemc

e

Palikij

e

Rudy

(grubość warstwy ściółki)

30

10

5

0

ściółka

0-10

11-20

21-30

31-40

41-50

51-60

RAZEM

36

24

33

7

-

-

-

100

24

36

18

18

4

-

-

100

-

37

26

17

15

4

1

100

-

21

18

26

23

13

-

100

OCHRONA PRZED CHOROBAMI

Zgorzel pędów borówki wysokiej – Godronia

cassandrae; najbardziej podatne są ‘Jersey’,

‘Berkeley’, ‘Earliblue’, ‘Bluecrop’.

Szara pleśń borówki wysokiej – Botryotinia

fuckeliana (Botrytis cinerea).

Zamieranie pędów borówki wysokiej – Phomopsis

vaccinii.

Antraknoza borówki wysokiej – Glomerella cingulata.
Biała plamistość liści borówki wysokiej – Septoria

albopunctata.

Brunatna zgnilizna – Monilinia vaccini-corymbosi.