Zakażenia wirusowe i

bakteryjne przewodu

pokarmowego u bydła

Rotawiroza

Koronawiroza

Kolibakterioza

Salmonelloza

Zakażenia wirusowe i ich

diagnostyka

Rotawirusy

Najbardziej narażone nowonarodzone

cielęta do 2 tyg życia

Przebieg choroby zależy od :

•

zjadliwości szczepu

•

odporności zwierząt

•

zagęszczenia zwierząt

•

zakażenie innymi enteropatogenami

Zakażenie doświadczalne nie wywołuje u

cieląt ciężkich objawów chorobowych, a

biegunka ustępuje samoistnie

W warunkach naturalnych choroba może

przebiegać podklinicznie lub nawet

prowadzić do przypadków śmiertelnych

Koronawirusy

Zakażenia rzadsze od rotawirusowych.

Chorują zwierzęta nieco starsze ok 3 tyg

Zmiany chorobowe dotyczą jelit cienkich jak

i grubych, przez co przebieg kliniczny

choroby jest cięższy niż przy rotawirusach

Objawy zakażeń wirusowych

Biegunka, w przypadku koronawirusa z

domieszką śluzu- bo uszkodzenie jel.

grubego

Zapalenie płuc przy koronawirusach-

wykazują tropizm do układu oddechowego

Biegunki również powoduje pestiwirus

BVDV, jednak zakażenia dotyczą zwierząt w

róznym wieku

Diagnostyka wirusologiczna

Materiał do badań:

Próbki kału z pierwszych 24 godzin trwania

biegunki

Mikroskop elektronowy- wykazanie

obecności cząstek wirusa

Test ELISA lub aglutynacji lateksowej

Materiał do badań: próbki tkanek pobrane

od martwych cieląt- test

immunofluorescencji bezpośredniej

Salmonellloza

Salmonella należy do rodziny

Enterobacteriaceae.

G-, względnie beztlenowe pałeczki

Są 2 gatunki

Salmonella enterica i S. bongori

S. enterica ma 6 podgatunków:

S. enterica ssp. enterica

S. enterica ssp salamae

S. enterica ssp arizonae

S. enterica ssp diarizonae

S. enterica ssp boutenae

S. enterica ssp indica

Większość serowarów patogennych dla

zwierząt należy do podgatunku S. entercia

ssp enterica.

S. bongori nie ma znaczenia

epizootycznego.

Serowary najczęściej izolowane od bydła to

Salmonella Dublin i Salmonella

Typhimurium

Źródło zakażenia

Pasza zanieczyszczona pałeczkami- per os

Od nowo zakupionych zwierząt

(bezobjawowi nosiciele po przechorowaniu-

siewstwo z kałem do kilku lat, a nawet całe

życie- S. Dublin, a S. Typhimurium kilka tyg

do kilku mc)

i zakażonych pałeczkami Salmonella- dr

aerogenna

Zwierzęta innych gatunków utrzymywane w

tym samym obiekcie

Mleko- źródło zakażania dla cieląt

Woda, pomieszczenia, poidła,żłoby

(bakteria wydalana ze śliną i wydzielinami z

nosa)

Uaktywnienie się zakażenia czy też

siewstwa drobnoustroju pod wpływem

stresu, ciąży.

Stres:

Zmiany żywienia

Spadek odporności będący wynikiem innych

chorób

Czynniki klimatyczne

Stres zwiększa podatność na zakażenie ale

też uaktywnia zakażenia u cieląt nosicieli.

S. Typhimurium- zakażenia 1-3 tyg życia

S. Dublin- zakażenia w 4-5 tyg życia

Choroba u dorosłych krów mlecznych

zazwyczaj pojawia się w okresie

okołoporodowym (zmiany w diecie)

Krowy zakażone S. Dublin często rodzą

cielęta zakażone które stają się źródłem

zakażenia lub stałymi nosicielami

Chorobotwórczość

Na zakażenie wrażliwe zwierzęta w każdym

wieku.

Niezależnie od serowaru przebieg jest

podobny.

Objawy:

Postać ostra

Gorączka, spadek apetytu i produkcji mleka

Biegunka ze śluzem, krwią lub włóknikiem

Ronienia u cielnych krów

Upadki między 4-7 dniem od pierwszych

objawów klinicznych

Śmiertelność może sięgać do 75%, ale

zwykle oscyluje w granicach 10%

Wyzdrowienie po 2 mc

Postać podostra:

Objawy jw. ale mniej nasilone

Ronienia bez żadnych objawów klinicznych

Cielęta chorują najczęściej między 2 a 6 tyg

życia

Dominuje postać jelitowa, ale występuje

też postać płucna (pneumoparatyfus) i

postać posocznicowa- nagłe upadki bez

biegunki.

Są też postaci: zapalenie mózgu, zapalenie

stawów, martwica końcówek usze i ogona

Ap

Nieżytowo-krwotoczne i

rzekomowłóknikowe zapalenie trawieńca i

jelit cienkich

Śledziona powiększona o gumiastej

konsystencji, ciemno niebieska

Wątroba- ogniska martwicowe

Zapalenie stawów i pochewek ścięgnistych

Salmonelloza to zoonoza

Człowiek zakazić się może przez spożycie

mleka i mięsa od chorego bydła a

najczęściej bezobjawowych nosicieli

Pałeczki wtedy dostają się do mięsa przez

zanieczyszczenie ich treścią przewodu

pokarmowego a do mleka przez

zanieczyszczenie kałem z brudnych

strzyków przy doju

Zapobieganie

Odpowiednie żywienie- by lekko kwaśne pH

żwacza hamowało wzrost bakterii (pH= 5,5-

6,5)

Dezynfekcja poideł, żłobów

Właściwe odpojenie siarą- by zapewnić

odporność bierną cielętom

Szczepionki: zabite- różna skuteczność i

dają jedynie częściową odporność na

zakażenie

Genetycznie modyfikowane- szczepy

wymagające do wzrostu aminokwasów

aromatycznych lub puryny- MUTANTY

AUKSOTROFICZNE

Diagnostyka

Izolacja bakterii z kału lub tkanek chorego

zwierzęcia na podłożach różnicujących

Kilkanaście posiewów w ciągu 3-6 mc by

odróżnić zwierzęta w okresie

rekonwalescencji od nosicieli zakażonych

przewlekle i nosicieli biernych

Można PCR, ale drogie

Testy serologiczne- ELISA (Ag płytkowy LPS)

krew

Posiewy z kału zawierają liczne serotypy

Salmonelli, a posiewy z tkanek pozwalają

wyizolować szczepy odpowiedzialne za

chorobę

U cieląt jednak do 12 tyg życia, reakcja na

LPS jest słaba, co ogranicza użycie testu

ELISA u tych zwierząt

.

Wszystkie te metody diagnostyczne

umożliwiają określenie serotypu bakterii i

przygotowanie autoszczepionki

Kolibakterioza

Identyfikacja E. coli jest trudniejsza ze

względu na występowanie szczepów

patogennych jak i drobnoustrojów

komensalnych

E. Coli występuje powszechnie

w środowisku

• W glebie
• W wodzie
• Na roślinnach (do kilku miesięcy)
• Jako sparofit w przewodzie pokarmowym

Chorobotwórczość

• W zasadzie nie powoduje zachorowań z

wyjątkiem biegunek u nowo narodzonych

cieląt.

• Biegunki mogą być wywoływane przez

szczepy enterotoksyczne- ETEC

• Szczepy enteropatogenne – EPEC
• Szczepy enterokrwotoczne - EHEC

ETEC

• Biegunki 3-4 dzień życia
Czynniki zjadliwości :
1.Fimbrie – adhezja do enterocytów.
2.Produkcja enterotoksyn – biegunka

sekrecyjna

Nie ma zmian morfologicznych w

enterocytach, przez co brak zmian

sekcyjnych w jelitach

EPEC

Czynniki zjadliwości
1.Intymina – adhezyna która powoduje

zatarcie struktur mikrokosmków

jelitowych.

EHEC

Czynniki zjadliwości
1.Shiga-like toxin Stx (verotoksyna)
2.Intymina
Najczęstszy serotyp to O157:H7 często

izolowany od dorosłego bydła – rezerwuar

tych drobnoustrojów

Najczęstszy serotyp to O157:H7 często

izolowany

Rezerwuarem zarazka są :
• Bydło
• Owce
• Kozy
• I inne dzikie przeżuwacze

Verotoksyny wykazują nie tylko właściwości

cytotoksyczne, ale także enterotoksyczne

powodując akumulację płynu w pętli

jelitowej

EHEC

Niszczenie rąbka szczoteczkowego,

zaburzenie funkcji enterocytów i ich

destrukcja – prowadzi do krwotocznego

zapalenia jelit

Zakażenie szczepami EPEC i EHEC dotyczą

cieląt w wieku do ok. 2 miesięcy

Leczenie

biegunek

• Nawadniane dożylnie lub dootrzewnowo
• Antybiotyki – tylko przy zagrozeniu

wystąpieniem bakteriemii lub posocznicy

(u cieląt do 5 dnia życia słabo

uodpornionych nie wykazujących

odruchu ssania)

Profilaktyka biegunek

• W odpowiednim czasie odpojenie siarą
• Utrzymanie czystości i higieny cielętników

i sprzętu używanego do żywienia cieląt

• Czynna immunizacja krów ciężarnych- 6

tyg i 2 tyg przed porodem- pozwala na

produkcję większej ilości przeciwciał

siarowych

Dezynfekcja pomieszczeń i ściółki dla

zwierząt (formaldehyd, nadtlenek wodoru, r-

r amoniaku
Stosowanie probiotyków (głównie

Lactobacillus)- współzawodniczą z

patogenem o miejsce receptorowe;

obniżenie pH treści przewodu

pokarmowego; neutralizacja enterotoksyn;

immunostymulacja; produkcja witamin z

grupy B

Diagnostyka czynnika

etologicznego biegunek bydła

Problemy zdrowotne przewodu

pokarmowego cieląt są wynikiem

oddziaływania czynników zakaźnych oraz

środowiskowych a co za tym idzie poziomu

odporności cieląt.

U cieląt w wieku 2-3 tygodnie należy

uwzględnić przede wszystkim poziom

odporności biernej oraz czynniki zakaźne.

U starszych cieląt są to czynniki zakaźne i

żywienie preparatami mlekozastępczymi.

Od czego zacząć ?

1. Wywiad epizootiologiczny:
• Wiek cieląt chorych
• Zachorowalność i śmiertelność
• Rasa
• Pochodzenie cieląt
• Sposób karmienia (mleko/preparat

mlekozastępczy)

• Liczba chorych
• Podjęte lecznie

Ustalenie wieku zwierząt jest istotne ze

względu na preferencje czynników

zakaźnych w zależności od wiek:
ETEC 0-16 dni
rotawirus, konorawirus 5-21 dni
EPEC, EHEC od 4 dni
Eimeria sp. od 15 dni
Salmonella od 7 dni
Clostridium perfringens 7-25 dni
BVD od 28 dni
Cryptosporidum sp. 7-21 dni

2. Badanie kliniczne
Ocena stopnia odwodnienia
Zaburzeń wodno-elektrolitowych
Zawansowania kwasicy metabolicznej
3.Badanie laboratoryjne
Próbki świeżego kału
Materiał wiarygodny powinien pochodzić od

jak największej liczby zwierząt
Przy podejrzeniu zakażenia wirusowego

należy pobrać kał w pierwszych 24

godzinach choroby

4.Badanie sekcyjne
W pierwszej kolejności pobieramy wycinki

wątroby, śledziony, serca, płuca a na końcu

przewodu pokarmowego
Każdą próbkę należy pakować do osobnego

sterylnego pojemnika
5. Badanie bakteriologiczne
Wykonujemy badania w kierunku obecności

pałeczek salmonella oraz patogennych

szczepów E.coli
Do identyfikacji możemy użyć testów np.

API firmy bioMerieux

Odcinek przewodu

pokarmowego

patogen

Rodzaj prób i

wykonywanych

badań

Jelita cienkie

E. Coli szczepy

enterotoksyczne,

rotawirus, koronawirus,

Salmonnella,

Cryptosporidium sp.

Campylobacter sp.

Clostridium sp.

Badanie

mikrobiologiczne

Badanie

histopatologiczne

Badanie cytologiczne

zeskrobin

Węzły chłonne

krezkowe

Salmonella

Badania

mikrobiologiczne

Badanie

histopatologiczne

Jelito grube

Salmonella,

koronawirus,

Eimeria sp.

Campylonacter sp.

Badanie

mikrobiologiczne

Badanie

histopatologiczne

Badanie cytologiczne

zeskrobin

Prostnica (wymazy

kałowe)

Patogeny jelitowe

Materiał do izolacji

mikrobiologicznej

drobnoustrojów

Badanie

parazytologiczne