KWASY TŁUSZCZOWE
WIELONIENASYCONE

( W TYM NNKT )

NNKT ( Niezbędne Nienasycone KwasyTłuszczowe)
zwane również witaminą F należą do grupy
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie są
syntetyzowane w organizmie człowieka i dlatego
stanowią istotny składnik pożywienia. Niezbędne to
znaczy musimy pozyskiwać je z pożywienia
Ponieważ organizm nie potrafi sam ich wytworzyć.
Podstawowe z nich to kwas α-linolenowy ( należący do
rodziny kwasów omega-3) , będący prekursorem kwasu
eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego, oraz kwas
linolowy (należący do rodziny kwasów omega-6)–

prekursor

kwasu arachidonowego.
.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe występują

w

tłuszczach pochodzenia zarówno roślinnego, jak

i

zwierzęcego. Obniżają stężenie „złego”
cholesterolu (LDL) i podnoszą stężenie

„dobrego”

cholesterolu (HDL). W efekcie powodują

znaczące

zmniejszenie ryzyka wystąpienia miażdżycy

tętnic i

chorób z niej wynikających.

OGÓLNY WZÓR KWASÓW
TŁUSZCZOWYCH
WIELONIENASYCONYCH
(POLIENOWYCH):

CH

3

-(CH

2

)

x

– (CH=CH-CH

2

)

y

–(CH

2

)

z

–COOH

Gdzie:

X

– 1, 4, 7 lub 10

y- od 1 do 6
z- wartość zmienna
 
Polienowe kwasy tłuszczowe zawierają od 2 do

6 podwójnych wiązań w konfiguracji cis ,

gdzie każda para wiązań podwójnych

przedzielona jest jedną grupą metylową:

-( CH = CH –

CH

2

–CH =

CH )-

WIELONIENASYCONE KWASY
TŁUSZCZOWE

Liczba wiązań

podwójnych

Nazwa kwasu

tłuszczowego

Przykład anionu

kwasowego

2

dienowy

linolan

3

trienowy

linolenian

4

tetraenowy

arachidionan

5

pentaenowy

ikozapentaenian

6

heksaenowy

klupanodonian

NNKT CZYLI NIEZBĘDNE
NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe to

związki o istotnym znaczeniu biologicznym,

tworzą dwie główne rodziny kwasów

nienasyconych:



rodzinę n-6 pochodnych kwasu linolowego (C

18

:2, n-6)



rodzinę n-3 pochodnych kwasu α -linolenowego (C

18

:3,

n-3),

KWASY WIELONIENASYCONE OMEGA
6

kwas linolowy (LA), posiada 18 atomów węgla,

występuje w olejach roślinnych np.: słonecznikowym,
rzepakowym

Nazwa systematyczna: All cis – 9 , 12 oktadekadienowy

Wzór sumaryczny C

18

H

32

O

2

Kwas ten jest prekursorem wszystkich pozostałych

kwasów serii n-6 tworzonych przez desaturację i
wydłużanie łańcucha.

KWASY WIELONIENASYCONE OMEGA
6

Kwas gamma-linolenowy (GLA), posiada 18 atomów

węgla, występuje w olejach roślinnych np.: olej z
ogórecznika i w mleku kobiecym

Nazwa systematyczna: All cis-6,9,12-

oktadekatrienowy

Wzór sumaryczny C

18

H

30

O

2

Uważa się , że posiada właściwości terapeutyczne

KWASY WIELONIENASYCONE OMEGA
6

kwas arachidonowy (AA), posiada 20 atomów węgla,

występuje w produktach zwierzęcych, mięsach.

Nazwa systematyczna: All cis-5,8,11,14 –

ikozatetraenowy

Wzór sumaryczny C

20

H

32

O

2

Jest prekursorem hormonów regulujących stany

zapalne organizmu i przepływu krwi do
poszczególnych organów oraz stymulujących
przekazywanie impulsów nerwowych przez synapsy.

KWASY TŁUSZCZOWE
WIELONIENASYCONE OMEGA 3:

kwas α linolenowy (ALA), posiada 18 atomówwęgla,

występuje w olejach roślinnych np.: olej lniany
,olej rzepakowy.

Wzór sumaryczny: C

18

H

30

O

2

Kwas alfa-linolenowy jest podstawowym źródłem
kwasu DHA (dokozaheksenowego).

KWASY TŁUSZCZOWE
WIELONIENASYCONE OMEGA 3:

kwas eikozapentaenowy (EPA), posiada 20 atomów

węgla, jego główne źródła w pożywieniu :

-

olej wątłuszowy (dorsz)

-

Łosoś

Wzór strukturalny kwasu eikozapentaenowego :

Wzór sumaryczny : C

19

H

29

COOH

Stosowany w leczeniu chorób skóry (m. in. łuszczycy).
EPA jest niezbędny do przekazywania informacji między

włóknami nerwowymi i jest stosowany w trudnościach

z nauką i koncentracją.

KWASY TŁUSZCZOWE
WIELONIENASYCONE OMEGA 3:

kwas dokozaheksaenowy (DHA), posiada 22 atomy

węgla, jego główne źródła w pożywieniu to:

-

olej z makreli

DHA jest bardzo ważnym składnikiem mózgu
(stanowi w przybliżeniu 25% substancji
budujących mózg). Niski poziom DHA związany
jest ze zmianami nastroju, utratą pamięci,
problemami ze wzrokiem i występowaniem
schorzeń neurologicznych.

ROLA NIEZBĘDNYCH NIENASYCONYCH
KWASÓW TŁUSZCZOWYCH:



stanowią jeden z niezbędnych składników

budulcowych komórek,



biorą udział w metabolizmie cholesterolu

(zwłaszcza kwas arachidonowy) i jego transporcie

(przeszło połowa estrów cholesterolu występuje w

postaci połączeń z kwasem linolowym, co ułatwia

ich rozprowadzenie w organizmie, obniżają

poziom cholesterolu we krwi),



hamują agregację płytek krwi, powodują

rozszerzanie naczyń krwionośnych, w tym i

wieńcowych, działają antyarytmicznie,



są prekursorami do biosyntezy prostaglandyn i

prostacyklin,



biorą udział w transporcie wody i elektrolitów

przez błony biologiczne, 



regulują wydalanie jonów sodu z organizmu. 

NIEDOBÓR NIEZBĘDNYCH
NIENASYCONYCH KWASÓW
TŁUSZCZOWYCH POWODUJE:



zahamowanie wzrostu i spadek przyrostu
masy,



zmiany skórne i wypadanie włosów,



zwiększona wrażliwość na zmiany alergiczne
i zakażenia bakteryjne,



spadek napięcia mięśnia sercowego
(mniejsza siła skurczu, gorsze krążenie,
obrzęki).