STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA

SPOWODOWANE TOKSYCZNYM

DZIAŁANIEM SUBSTANCJI

CHEMICZNYCH

Dr n. med. TOMASZ

ZBRANIBORSKI

WYKŁADOWCA

KATEDRY I KLINIKI CHORÓB

WEWNĘTRZNYCH ALERGOLOGII I

IMMUNOLOGII KLINICZNEJ ŚLĄSKIEGO

UIWERSYTETU MEDYCZNEGO

W KATOWICACH

Ogólne zasady postępowania w

stanach nagłych spowodowanych

toksycznym działaniem substancji

chemicznych i leków

Postępowanie diagnostyczne



szczegółowy wywiad (rodzaj substancji chem.

lub leku,

ilość, droga podania, czas działania)

 zabezpieczenie substancji chem., leku do

dalszych badań

Badanie przedmiotowe

• „

segregacja poszkodowanych” na miejscu

zdarzenia

• ocena funkcji życiowych

• wstępna stabilizacja – schemat ABCD

Ogólne zasady postępowania w

stanach nagłych spowodowanych

toksycznym działaniem substancji

chemicznych i leków

Postępowanie w Izbie Przyjęć

• ocena stanu chorego (monitorowanie)
• dekontaminacja przewodu

pokarmowego

• stosowanie specyficznych odtrutek
• diureza osmotyczna
• hemodializa

TOKSYDROMY



Sympatykomimetyczne

(hypertermia, ↑RR, ↑HR

poszerzenie źrenic, objawy neurologiczne)


Cholinergiczne

(ślinotok, zwężenie źrenic, ↓HR,

potliwość, drgawki, nietrzymanie moczu i stolca)


Cholinolityczne

(hypertermia, sucha czerwona

skóra, ↑RR, ↑HR, szerokie źrenice, obj. psych.)


Narkotyczne

(szpilkowate źrenice, zaburzenia

świadomości, depresja ośrodka oddechowego)

Badania laboratoryjne

• Test z chlorkiem żelazawym (salicylany)
• Fluorescencja moczu (glikol etylenowy)
• Kolor krwi (karboksyhemoglobina,

methemoglobina)

• Testy przesiewowe moczu
• Szczegółowe badania toksykologiczne

Specyficzne i niespecyficzne

odtrutki

 Nalokson –

opiaty

 Flumazenil (Anexate) –

benzodiazepiny

 N-acetylocysteina –

acetaminofen

 Deferoksamina (Desferal) –

preparaty

żelaza

 Tiamina
 Glukoza
 Natrium bicarbonicum
 Węgiel aktywowany

Zatrucie tlenkiem węgla (CO)

W USA 3-4 tys. przypadków rocznie

300 razy silniejsze wiązanie CO z hemoglobiną niż tlen

 Objawy ze strony OUN i serca
 Zatrucie ciężkie – stężenie HbCO > 40%
 Późne objawy neurologiczne i kardiologiczne

( po kilku dniach - latach !!! )

Leczenie: tlenoterpia-100% O2, komory
hyperbaryczne

Gazy drażniące i toksyczne

 Amoniak
 Siarkowodór
 Chlor i jego związki
 Tlenek azotu
 Gaz pieprzowy
 Gazy bojowe

Leczenie: HCT, Kodeina, Glukonian
wapnia, tlen

OPIATY

D e p r e s j a o ś r o d k a

o d d e c h o w e g o ! ! !

 szpilkowate źrenice

Leczenie: Nalokson 1-10 mg i.v.,
mechaniczna wentylacja
(PEEP)

ŚRODKI (LEKI) UZALEŻNIAJĄCE

Amfetamina, Kokaina, LSD, Ekstasy,

Halucynogeny

 objawy neurologiczne –

poszerzenie

źrenic !!!

 objawy sercowo płucne –

zawał m.

sercowego

 hypertermia

Leczenie: objawowe

LEKI PSYCHOTROPOWE I

UZALEŻNIAJĄCE

Benzodwuazepiny

 Depresja OUN –

stałe objawy zatrucia (ośr. oddech.)



alkohol etylowy

– potęgowanie objawów

Specyficzna odtrutka – Anexate (0,5 - 5,0 i.v.)

Trójcykliczne leki p-depresyjne

 Działanie cholinolityczne, kwasica metaboliczna
 zab. rytmu serca, ↓RR, drgawki, depresja ośr. oddech.
 ARDS, DIC Syndrome

Leczenie: aminy presyjne, diazepam, NaHCO3

LEKI PSYCHOTROPOWE I

UZALEŻNIAJĄCE

Neuroleptyki



objawy zaburzeń funkcji OUN

 objawy cholinolityczne
 zaburzenia układu sercowo - naczyniowego

Leczenie: zaburzeń rytmu serca, drgawek,
reakcji

dystonicznej, hypotensji

TOKSYCZNE ALKOHOLE

Glikol etylenowy

dawka letalna 1-1,5 ml/kg mc



Etapy zatrucia: I – depresja OUN; II – ukł. serc-nacz

III – ostra nekroza cewek nerkowych

Metanol

dawka letalna 15-30 ml

 Uszkodzenie OUN
 Uszkodzenie narządu wzroku (12 – 24h)

Alkohol izopropylowy

dawka toksyczna 1 ml/kg

Leczenie:

etanol (5-10% iv), tiamina (1,0 iv), glukoza,

forsowna diureza, hemodializa

ATROPINA

Dawka letalna



dorośli – 100mg



dzieci – 10 mg

Objawy zespołu cholinolitycznego

B i e l u ń d z i ę d z i e r z a w a !!!

Leczenie:

Neostygmina, Pilocarpina

Leki p-gorączkowe i p-bólowe

Acetaminofen (Paracetamol)

 dawka toksyczna > 4,0/dobę (140 mg/kg mc)

 metabolizm - wątroba

Okresy kliniczne etapów zatrucia:

• wstępny (0 - 24h)

• utajenia (24 – 48h)

• wątrobowy (3-4 doba)

• zdrowienia – do kilku tygodni

Leczenie: specyficzna odtrutka N-

acetylocysteina

dawka wst. 140 mg/kg; 70 mg/kg

Leki p-gorączkowe i p-bólowe

Kwas acetylosalicylowy (ASA)



dawka toksyczna - 160 mg/kg; letalna – 480

mg/kg

 metabolizm- wątroba; wydalanie - nerki

Objawy kliniczne zatrucia

 kwasica metaboliczna!
 OUN, sercowo-naczyniowy, pokarmowy

Leczenie: NaHCO3, hemodializa

LEKI SERCOWO - NACZYNIOWE

β – blokery

Leczenie: aminy presyjne, glukagon, amrinon

Ca blokery

Leczenie: aminy presyjne, glukagon, preparaty

wapnia

(Calcium gluconicum, Calcium

chloratum)

Pochodne naparstnicy (Digoxin)

 Objawy: EKG (PAT-blok), ukł. pokarmowy, OUN

Leczenie: KCl, Fenytoina, Digoxin specific Fab

PREPARATY ŻELAZA

Dawka toksyczna 20–180 mg/kg; letalna 180–300

mg/kg

Fazy kliniczne zatrucia



wstępna (1-6h)

 uspokojenia (12-24h)
 nawrotu (24-48h)
 późna

Leczenie: Deferoksamina (Desferal)

SUBSTANCJE

CHEMICZNE

Związki fosforoorganiczne i karbaminiany

 Objawy cholinergiczne (muskarynowe,

nikotynowe)

 Sublimacja!

Leczenie: Pralidoxym, Toxogonin, Atropina

Substancje żrące przyjęte doustnie



kwasy – martwica koagulacyjna; zasady – martwica

rozpływna

UWAGA!!!

Zakaz podawania środków wymiotnych i substancji

neutralizujących

SUBSTANCJE CHEMICZNE

Substancje żrące (cd)

Przeciwwskazania względne

 płukanie żołądka (kwasy – do 30 min
ługi – do 15 min)

 Endoskopia GOPP

Powikłania

perforacja przełyku  zapalenie

śródpiersia

Bezpieczna diagnostyka: CT, NMR

ZATRUCIE GRZYBAMI

 Objawy cholinolityczne,

cholinergiczne

 Płukanie żołądka –

do 72h !!!

Leczenie objawowe