Przejściowa Amnezja

Globalna



Walsh K.W., "Jak rozumieć uszkodzenia mózgu", Instytut Psychiatrii i

Neurologii Warszawa, 237-238, 252-256



Mroziak J., "Zaburzenia pamięci po ogniskowych uszkodzeniach mózgu",

w: Herzyk A., Kądzielawa D. (red.), "Związek mózg - zachowanie w ujeciu

neuropsychologii klinicznej", Wyd. UMCS Lublin, 161-165

TGA – czyli co?

Przejściowa amnezja globalna –

Przemijająca amnezja ogólna [ang.

Transient global amnesia – TGA]

TGA to rodzaj zaburzenia pamięci, które

jest:



Krótkotrwałe, przemijajace



Globalne



Ograniczone do pamięci



Zazwyczaj jednorazowy epizod

Kto odkrył TGA?

1956 – pierwszy opis TGA (Bender oraz

Guyotat i Courjon – dwa niezależne od siebie

opisy)

1958 – kolejny opis i stworzenie nazwy

Transient Global Amnesia, która funkcjonuje

do dziś (Fisher i Adams)

TGA została opisana stosunkowo późno, nie

znaczy to, że wcześniej nie występowała –

była prawdopodobnie ignorowana z powodu

krótkiego czasu trwania i braku poważnych

następstw lub wcale niedostrzegana.

Jak rozpoznać TGA?

Istnieje niewiele opisów wyników badań

przeprowadzonych podczas zachorowania.

Istniejące wyniki badań przeprowadzonych

w trakcie i po wystąpieniu TGA nie

wykazały zmian ani uszkodzeń

Centralnego Układu Nerwowego

Główne następstwo TGA: kilku- lub

kilkunastogodzinna luka pamięciowa,

czasem także amnezja wsteczna

Kryteria diagnozy wg

Kritchevsky'ego

1. Zakres pamięci



Normalny zakres pamięci bezpośredniej



Niezdolność do zapamiętania nowego

materiału



Możliwe jest wystąpienie amnezji

wstecznej



Pamięć zdarzeń dawnych i danych

osobowych jest dobrze zachowana

2. Zaburzenia funkcji psychicznych i objawy

neurologiczne...

... inne niż zaburzenia pamięci nie powinny

wystepować



Chory nie może ujawniać zaburzeń

świadomości



Wszystkie nietypowe zachowania powinny

dać się wytłumaczyć zaburzeniami pamięci



Poziom reaktywności jest zazwyczaj

normalny, ale niektórzy chorzy bywają

pasywni, mogą odczuwać bóle głowy



Badania neuropsychologiczne mogą wykazać

niewielkie zaburzenia



Inne funkcje poznawcze – dobrze działające

3. Początek zachorowania...

... jest z reguły nagły.



Należy wykluczyć uraz (zwłaszcza

głowy i szyi), atak epileptyczny i utratę

świadomości związaną z chorobą

4. Przejściowy charakter zachorowania



Chory i jego najbliżsi muszą

potwierdzić, że nastąpił pełny powrót

zdolności mnestycznych



Czas trwania TGA nie jest zbyt długi ani

zbyt krótki – 1-24 godzin



Szybkie odzyskiwanie pamięci

5. Badania?

Jeśli to możliwe należy przeprowadzić

późniejsze badania takie jak tomografia

komputerowa czy rezonans magnetyczny,

aby wykluczyć uszkodzenia mózgu, które

mogłyby wywołać zaburzenia pamięci

W przypadku odnotowania takich

uszkodzeń nie należy diagnozować

amnezji jako TGA! U tych chorych można

oczekiwać dalszych, niekiedy silniejszych

zaburzeń pamięci.

Przyczyny TGA

Początkowo szukano ich głównie w

zaburzeniach ukrwienia mózgu (np.

uszkodzenie naczyń krwionośnych).

Późniejsze obserwacje i badania nie

potwierdziły tej teorii, ani nie wykazały

zwiekszonego ryzyka powstania takich

zaburzeń u osób, które przeszły TGA.

Atak padaczkowy? (Fisher)

Zdarzenia i czynności poprzedzające

wystapienie TGA?

Najczęściej wystąpienia TGA były

poprzedzane zwykłymi, rutynowymi

czynnościami, które jednak mogły

wywoływać stres fizyczny, napięcie

emocjonalne, ból itp.

W niektórych przypadkach były to

bardziej nietypowe sytuacje np.

Zanurzenie w zimnej/gorącej wodzie,

bardzo emocjonujące przeżycie,

stosunek seksualny.

Zmiany hemodynamiczne?

Powodują przemijającą dysfunkcję

dolnoprzyśrodkowych części płatów

skroniowych - struktur mózgowych

szczególnie wrażliwych na zakłócenia w

ukrwieniu i odgrywających ważną rolę w

trwałym zapamiętywaniu informacji.

Istnienie czynnika dziedzicznego?

Doniesienia dotyczą głównie osób cierpiących

na migrenę

Cole i in. (1987)

przypadek osoby, u której epizod TGA

rozpoczął się podczas badania

elektroencefalograficznego - zapis pozostał

w normie

Miller i in. (1987)

przeprowadzili badanie EEG podczas 13

epizodów TGA u 13 pacjentów - w żadnym z

zapisów nie stwierdzono aktywności o

cechachnapadu padaczkowego.

Interpretacji padaczkowej nie potwierdzało też

badanie EEG niemal 100 pacjentów po

napadzie TGA.

W poszukiwaniu przyczyn

TGA

Częstość występowania

TGA występuje głównie u osób starszych,

dlatego częstość występowania TGA

badano wśród tej grupy wiekowej

Wg Kritchevsky'ego u osób powyżej 50.

roku życia TGA występuje rocznie u

23,5 / 100.000 osób

Nawroty u 3-5%

Charakterystyka chorych,

czyli chory jaki jest, każdy

widzi...

Chorzy to zazwyczaj osoby starsze (60 lat

jako wiek przeciętny)

Płeć chorych nie jest istotnym czynnikiem

Ręczność (badania Fredericksa)

Grupa: 57 osób, u których wystąpiłą TGA

55 osób praworęcznych

1 osoba leworęczna

1 osoba oburęczna

Dane odbiegają od proporcji osób

praworęcznych do liczebności populacji, ale

próba jest zbyt mała, więc nie należy

wyciagać pochopnych wniosków

Prognoza i ewentualne

leczenie

Oczekiwania dotyczące długości życia osób po TGA

na ogół nie różnią się od oczekiwań innych osób.

Nie obserwuje się pogorszenia pamięci, sprawności

intelektualnej ani innych procesów poznawczych.

Nie jest wymagane żadne specjalne leczenie tylko

opieka psychologiczna – udzielenie choremu i jego

rodzinie odpowiednich informacji i pomocy.



35 lat



Stolarz, brygadzista



Pierwsze objawy zachorowania:



Miał epizod zawrotów głowy przez ok. 5 minut



Cztery dni później – zebranie –

parestezja,prawej strony twarzy, dyzartria,

zawroty głowy



Nasilające się objawy nie pozwoliły mu

skończyć przemówienia



Po kilku minutach – ból w potylicy, ataksja,

upadanie w prawo

Przypadek KN

Czyli, co mu było?

Parestezja – mrowienie, drętwienie,

uczucie zmiany temperatury lub

przebiegnięcia prądu

Dyzartria – mowa staje się powolna,

niewyraźna, bezgłośna; wrażenie mowy

„z kluskami w ustach”

Ataksja – zaburzenie koordynacji ruchów

Badania

Szpital – KN był przytomny, dobrze

zorientowany, bez wyraźnych trudności

pamięciowych

Badania krążenia mózgowego – w normie

Brak szmerów w tętnicach szyjnych ani innych

naczyniach krwionośnych

Oczopląs przy patrzeniu w prawo

Zaburzenie koordynacji ruchów prawej ręki i

nogi z ataksją w prawą stronę w pozycji

stojącej

Dalsze badania neurologiczne - w normie

... a po badaniach...

... a po badaniach...

W ciagu 48 godzin objawy neurologiczne

całkowicie ustąpiły.

Trzy dni później - kolejny epizod zawrotów

głowy, mdłości i wymioty

Chory był blady, skarżył się na brak

koordynacji w prawej ręce i obustronne

niewyraźne widzenie.

Mógł chodzić

Nie rozpoznał żony ani lekarza prowadzącego

i był zdziwiony, że został przyjęty do szpitala.

Po dwóch godzinach rozpoczęto

szczegółowe badania neurologiczne i

neuropsychologiczne

Powtórzono je następnego dnia – po

zakończeniu TGA

TGA u KN trwało ok. 4 godzin

KN podczas pierwszego badania...

... był przyjazny, chętnie współpracował

... był splątany, zdezorientowany,

pobudzony

... ciągle pytał gdzie jest i co się dzieje

... nie potrafił opisać darzeń z kilku

ostatnich dni, ale bezbłędnie opisywał

swoją rodzinę i pracę

... nie znał daty

... sądził, że znajduje się w pobliskim

szpitalu dla weteranów

... nie konfabulował

Podano mu kawę... Po kilku minutach

spytał czyja to kawa.

Powiedział, że ma dziwny smak w ustach

i spytał, czy wymiotował (co miało

miejsce zaraz przed badaniem)

Pierwsze badanie

Przeprowadzono badania:



skalą słowną WAIS



Skalą Pamięci Wechslera



dwa łuriowskie zadania uczenia się werbalnego



zadania Porządkowania Przestrzennego i

Logicznego Lhermitte'a i Signoreta



oceniano nazywanie kolorów, czytanie, pismo,

rysowanie i zdolność znajdowania słów

Cel badania: określenie dokładnego charakteru

zaburzeń pamięci pacjenta

Po pół godziny z fragmentów prozy nie

przypomniał sobie niczego

Wg dwóch podtestów WAIS - chory miał

dobrze zachowaną pamięć wydarzeń

odległych w czasie

Wg zadań Lhermitte'a i Signoreta:



Porządkowanie Przestrzenne – KN nie

był w stanie się go nauczyć



Porządkowanie Logiczne – zrozumiał, że

chodzi o jakąś zasadę, co istotnie

zmniejszyło liczbę błędów

Nazywanie kolorów, czytanie i rysowanie

– dobre

Pismo – słabe

Brak zaburzeń funkcji językowych

Odtwarzanie z pamięci materiału

werbalnego z dystrakcją jednorodną

kot – dom – las (powtórzył poprawnie)

noc – igła – placek (powtórzył poprawnie)

Odtwarzanie 1: dom – kot – igła

Odtwarzanie 2: noc – igła – placek

KN podczas drugiego

badania...

... był dobrze zorientowany

... sprawiał wrażenie, że jego pamięć

powróciła

... nie miał wspomnień z okresu

amnestycznego i krótkiego okresu

poprzedzającego amnezję

Drugie badanie

Wszystkie testy z pierwszego dnia

powtórzono

W drugim dniu badań KN wykazał pewną

poprawę

< Skala pamięci Wechslera

Badanie 1

Badanie 2

Wiadomości

4

6

Orientacja

1

5

Kontrola umysłowa

5

8

Zapamiętywanie prozy

4

13

Zapamiętywanie cyfr

10

11

Odtwarzanie wzorów

4

9

Uczenie się skojarzeń

4,5

14

Lista 10

wyrazów

Łurii >

Próby

1

2

3

4

5

6

7

Po 3 minutach

Badanie 1

4

5

3

7

2

4

2

0

Badanie 2

6

8

10

8

Porządkowanie Logiczne – po pierwszej próbie bezbłędnie

opisał a po kilku minutach czyności dystrakcyjnej odtworzył

uporządkowanie

Wiadomości

13

Podobieństwa

16

Powtarzanie cyfr

10

Braki w obrazkach

14

Klocki

10

Układanki

11

< WAIS (wyniki

przeliczone)

Nazywanie kolorów, czytanie, pismo,

rysowanie i znajdowanie słów – dobre

Dalsze badania:



Tomografia komputerowa – prawostronny zawał

móżdżku i angiografia czterech naczyń

(znaczne zwężenie w górnym odcinku prawej

tętnicy kręgowej



Nie stwierdzono ogólnych zmain

patologicznych w naczyniach

Leczenie

Miesiąc po wystąpienia TGA u KN

wykonano u niego endarterektomię

górnego odcinka prawej tętnicy

kręgowej.

Na początku tętnicy znajdowała się duża

płytka miażdżycowa, powodujaca

znaczne zwężenie naczynia.

6 tygodni po operacji wykonano kolejne

badanie.

Trzecie badanie

< Skala pamięci

Wechslera

Badanie 1

Badanie 2

Badanie 3

Wiadomości

4

6

6

Orientacja

1

5

5

Kontrola umysłowa

5

8

9

Zapamiętywanie prozy

4

13

15

Zapamiętywanie cyfr

10

11

10

Odtwarzanie wzorów

4

9

11

Uczenie się skojarzeń

4,5

14

20

Wiadomości

11

Podobieństwa

13

Zapamiętywanie cyfr

9

Braki w obrazkach

15

Klocki

15

NHAIS (Naylor Harwood

Adult Intelligence Scale)

>

Podsumowanie

Przypadek KN – cechy kliniczne TGA i

innych objawów zaburzeń krążenia w

tylnej części mózgu

Przypadek KN pasuje do opisanego przez Lhermitte'a i

Signoreta zapalenia mózgu, gdzie uszkodzenia ogrzniczają

się do okolicy przyśrodkowo – skroniowej w obu półkulach.

Poprawne

Niepoprawne

Pamięć bezpośrednia

Zapamiętanie nowego materiału

Wiadomości ogólne

Zdolność operowania pojęciami
Zadania wzrokowo-percepcyjne

Zadania konstrukcyjne
Zachowany krytycyzm

Brak konfabulacji

Funkcje płata potylicznego – zachowane

(pełne pole widzenia, nazywanie

kolorów, czytanie, rysowanie,

znajdowanie wyrazów)

KN przeszedł napad przejściowej amnezji

globalnej o etiologii naczyniowej

(dysfunkcja prawej tętnicy kręgowej)

Prawdopodobna sekwencja

wydarzeń

1.

Przechodzenie zatoru ze zwężonej prawej

tętnicy kręgowej do prawej półkuli

móżdżku przez jego dolną tętnicę

2.

Skurcz naczyniowy tętnicy podstawnej

3.

Obustronne zmniejszenie przepływu krwi

przez tętnice mózgu tylne (zaopatrują one

przyśrodkowe powierzchnie płatów

skroniowych o decydującym znaczeniu dla

procesów pamięciowych)

4.

Stan amnestyczny

Jest to jeden z niewielu przypadków, w których

zebrano dosć szczegółowe dane

neuropsychologiczne zarówno podczas

napadu, jak i po jego zakończeniu.

Ilustruje on również szczególną przyczynę

napadów TGA, która jest możliwa do

usunięcia.