DOKUMENTACJA DIAGNOZY

• Pisemny raport zawierający

podsumowanie historii badanego,
podsumowanie wyników testowych i
innych ważnych danych
prowadzących do konkluzji –
diagnoza, uzupełniana zaleceniami i
przewidywaniami dotyczącymi
funkcjonowania badanego w
określonym zakresie

 2. Notatki sporządzane przez

psychologa w czasie całego badania –

obserwacja, wywiad

 3. Liczbowe wyniki badań konkretnymi

technikami

 4. Opis reakcji badanego na stosowane

w diagnozie badania, pytania lub bodźce

 5. Wytwory badanego (np. rysunki

dziecka)

UDOSTĘPNIANIE DANYCH O

KLIENCIE

Dane udostępniamy tylko:

 1. Innemu profesjonaliście, tzn. osobie,

która zna teoretyczne podstawy

zastosowanych metod, ich wartość

psychometryczną oraz jest zobligowana do

przestrzegania tajemnicy zawodowej – jest

kontrolującym lub konsultantem

 2. Klientowi przysługuje pełna informacja o

wynikach (ale nie liczbowych) oraz wgląd

w opinię

 Konieczne jest zapewnienie

zabezpieczenia dokumentacji

 Udostępnienie opinii do wglądu nie

zastępuje udzielenia informacji

zwrotnych

 - powinny one stanowić wyjaśnienie i

uzupełnienie opinii (orzeczenia).

 W wyjątkowych sytuacjach udzielamy

informacji zwrotnej na piśmie w

postaci: opinii lub uzasadnienia opinii

(orzeczenia)

UDZIELANIE INFORMACJI

ZWROTNYCH

 Obowiązek udzielenia informacji zwrotnej

wynika z prawa klienta do autonomii.

 Człowiek ma prawo do pełnej

informacji na swój temat, ponieważ

tylko wtedy ma możliwość

podejmowania autonomicznych decyzji

 Psycholog nie ma prawa decydować za

klienta, jakie informacje z diagnozy można

klientowi przekazać. Nie powinien także

oceniać, jakie informacje są dobre dla

klienta a jakie złe.

FORMALNA ZAWARTOŚĆ

INFORMACJI ZWROTNEJ

 1. Przypomnienie celu diagnozy (pytań, na jakie

diagnosta odpowiadał)

 2. Wyjaśnienie przebiegu diagnozy (bez

szczegółowego omawiania metod, ale ze
wskazaniem jakiego typu dane są podstawa
wnioskowania diagnostycznego)

 3. Przedstawienie wniosków diagnostycznych (stan

aktualny)

 4. Przedstawienie prognozy – funkcjonowania klienta

w diagnozowanym obszarze w przyszłości

 5. Propozycja interwencji i jej uzgodnienie z

klientem

ZASADY PRAKTYCZNE



1. Zrozumiały język



2. Bez informacji destrukcyjnych



3. Nie podawać wyników liczbowych



4. Odpowiedzieć na pytania klienta



5. Nie stygmatyzować



6. Nie dyskutować z klientem (dotyczy wniosków z

diagnozy a nie propozycji interwencji)



6. „Kanapkowa” konstrukcja informacji zwrotnych



Należy pamiętać, że informacje zwrotne trafiają nie

tylko do klienta, ale mają konsekwencje społeczne

EFEKT BARNUMA

 Phineas Taylor Barnum – właściciel cyrku

(XIX wiek)

 Sukces widowiska polega na zapewnieniu

każdemu widzowi tego, co go zainteresuje.

 W diagnozie: przekazanie klientowi

informacji zwrotnych na tyle ogólnych,
stereotypowych, niejasnych i
banalnych, że choć wyglądają na
indywidualnie dopasowane do
jednostki, w istocie pasują do każdego.

EFEKT BARNUMA -

BADANIA

 39 studentów zbadano kwestionariuszem

zainteresowań i podano im jako informacje

zwrotną ten sam dla wszystkich opis. Mieli

ocenić na skali od 1 – zupełnie nie pasuje,

do 6 – całkowicie pasuje, jak bardzo oddaje

ich osobowość i zainteresowania.

 Średnia – 4,3 (72% zgodności); Forer, 1949
 Sundebrg, 1955 przedstawił badanym dwa

opisy – jeden z efektem Barnuma, drugi bez.

Nie potrafili ich odróżnić od siebie.

O CZYM PSYCHOLOGOWIE

NIE MÓWIĄ

• Testy, których wyników psychologowie

nie omawiają z klientami:

• Rorschach – 41%, w tym 11% - nigdy
• Test Projekcji Rysunkowych – 38%
• TAT – 34%
• Kwestionariusze osobowości – 25%
• MMPI – 20%
• Testy inteligencji – 8%

INNE TYPOWE BŁĘDY

 1. Zamiast wniosków – parafraza

 2. Wybór tylko określonych treści (tzw.

dobre informacje)

 3. Przedstawianie informacji zwrotnych

w postaci twierdzeń o rzeczywistości a

nie hipotez

 Dobra diagnoza to stworzenie

nowej jakości – dobre informacje

zwrotne to przekazanie klientowi

choć jednej nowej informacji.

Prawne uwarunkowania pracy

diagnostycznej psychologa

ORZECZNICTWO

PSYCHOLOGICZNE

• Orzeczenie jest pojęciem prawnym,

dotyczy sytuacji, w których psycholog
przeprowadza diagnozę i wydaje opinię
w oparciu o konkretne przepisy prawne:
ustawy, dekrety i rozporządzenia.

• Orzeczenie – wydawane wyłącznie

na piśmie – musi odpowiadać
wymaganiom opisanym w konkretnym
akcie prawnym.

STATUS ORZECZEŃ

PSYCHOLOGICZNYCH

• Obligatoryjne verus nieobligatoryjne:
• - obligatoryjne – nie ma możliwości

podjęcia decyzji urzędowej bez opinii
psychologa

• - nieobligatoryjne – odwołanie się do

opinii psychologa leży w gestii osoby
lub organu podejmującego decyzję

 Samodzielne versus niesamodzielne:
 - samodzielne - opinia psychologa jest

oddzielnym dokumentem stanowiącym

podstawę do podejmowania decyzji

 - niesamodzielne – wyniki badań

psychologicznych (interpretacje a nie

liczby) stanowią podstawę do

formułowania orzeczeń przez innych

specjalistów

• Rozstrzygające versus

nierozstrzygające:

• - rozstrzygające – przesądzające o

kształcie określonej decyzji

• - nierozstrzygające – są brane pod

uwagę choć nie musza przesądzać o
kształcie podejmowanej dezycji

PRZYKŁADY

 Obligatoryjne samodzielne rozstrzygające:
 - pozwolenie na broń, zdolność do kierowania

pojazdami, badania sędziów i kuratorów

 Obligatoryjne samodzielne nierozstrzygające:
 - licencja detektywistyczna
 Obligatoryjne niesamodzielne rozstrzygające:
 - badanie kandydatów do BOR, skierowanie do

szkolnictwa specjalnego

 Obligatoryjne niesamodzielne nierozstrzygające:

 - praca na statku handlowym, kandydaci do ABW

 Nieobligatoryjne samodzielne nierozstrzygające:

 - biegli sądowi, sprawy penitencjarne

 Nieobligatoryjne niesamodzielne

nierozstrzygające:

 - sprawy dotyczące nieletnich na wniosek sądu,

przymusowe leczenie psychiatryczne, kandydaci

do służb dyplomatycznych, niezdolność do pracy

(renta)

• Rozstrzygające mogą być

jedynie orzeczenia

obligatoryjne

PRZYKŁAD – BIEGŁY

SĄDOWY



1. Wydający orzeczenie – dowolny psycholog



2. Status psychologa – samodzielny ekspert



3. Wnioskodawca – organ procesowy



4. Status dokumentu – opinia – dowód w

sprawie



5. Wymagania specjalne wobec psychologa –

wiedza specjalistyczna



6. Problem praktyczny – zależy od przedmiotu

sprawy (np. wiarygodność świadka)



7. Zakres diagnozy – wskazany przez

wnioskodawcę – konieczne konkretne

pytania !

 8. Narzędzia i warunki badania – do

decyzji eksperta

 9. Wzór orzeczenia – nie ma (są pewne

wytyczne w KPK i KPC)

 10. Odwołania – do sądu, który decyduje o

powołaniu innego biegłego

 11. Dokumentacja – przechowuje biegły,

brak określenia czasu przechowywania

 12. Opłaty – określa rozporządzenie

Ministra Sprawiedliwości

DOKUMENTACJA

• Co konieczne trzeba sprawdzić:
• - wzór orzeczenia – opinii
• - czas obowiązkowego

przechowywania dokumentacji (np.
zezwolenia na broń – 20 lat, kandydaci
na funkcję sędziego – 10 lat)

• - zakres obowiązkowej dokumentacji

OPINIA

 Podsumowanie informacji diagnostycznych

– NA PIŚMIE – zawierające informacje o:

 - zleceniodawcy

 - celu diagnozy

 - zakresie diagnozy

 - celu wydawania opinii

 - sposobie jej wykorzystania

 Opinie także przechowuje się

bezterminowo

OGÓLNE STANDARDY

PISANIA OPINII I ORZECZEŃ

 Dokument musi ZAWSZE zawierać:
 - cel opiniowania
 - pytania diagnostyczne
 - wnioskodawcę
 - dokładną charakterystykę użytych

narzędzi diagnostycznych

 - formalną charakterystykę badanej osoby
 - formalna charakterystykę warunków

badania diagnostycznego



Niezależnie od tego kto jest

ZLECENIODAWCĄ

KLIENTEM

jest zawsze konkretny człowiek

(to z nim należy zawrzeć kontrakt).



Respektowanie praw klienta wymaga:



- ograniczenie zakresu opinii wyłącznie do celu

jej sporządzania;



- selekcji informacji w procesie diagnozy;



- interpretacji wyłącznie materiału

diagnostycznego;



- sformułowanie opinii (orzeczenia) w sposób

unikający stygmatyzowania

WPŁYW OPINII

PSYCHOLOGICZNYCH

 Opinia zmienia psychologiczną sytuację

badanego i może spowodować:

 - zmiany w tożsamości

 - nacisk społeczny

 - efekt samosprawdzającej się

przepowiedni.

 Opinia lub orzeczenie może także zmienić

formalną sytuację badanego

 I psycholog musi być świadomy

odpowiedzialności