Długookresowy model wzrostu
Długookresowy model wzrostu
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Neoklasyczny
Pomocny przy wyjaśnieniu wielu zagadnień polityki
gospodarczej:
dlaczego występują wahania wzrostu gospodarczego
(okresy szybkiego, wolnego i bardzo powolnego wzrostu);
wyjaśnienie zróżnicowania wzrostu w wielu regionach i
krajach (różnica w tempie wzrostu o 0,5% rocznie
powoduje po 50 latach różnice 28% a po 100 latach 65%,
przy 1% różnice te wynoszą odpowiednio 65% i 172%)
Model ten nie wyjaśnia odchyleń od trendu, a zatem
także krótkookresowych wahań koniunktury, wzrostu
bezrobocia (to będzie przedmiotem tzw. modelu
całościowego)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Czynniki wzrostu gospodarczego
Model długookresowy opisuje stan równowagi
popytu i podaży na rynku towarów i na rynku
pracy. Dzięki cenom i płacom osiąga się
zrównoważenie podaży i popytu.
Ważne czynniki długookresowego wzrostu:
praca – (czyli ludzie gotowi podjąć pracę)
kapitał – zaangażowane w produkcję maszyny,
urządzenia, budynki, hale, wyposażenie, itp.
technologia (wiedza) – wiedza natury
organizacyjnej i technicznej o tym jak efektywnie
wykorzystać pracę i kapitał.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Praca (N lub L)
Aktywni zawodowo – z reguły 55-70%
ludzi w wieku produkcyjnym.
Nie można zatrudniać dzieci (jak to było
często w XIX wieku)
tzw. naturalna stopa bezrobocia – ok.
5%-6% obecnie, kiedyś 3,5%.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Kapitał (K)
Gołymi rękoma się nic nie zrobi –
potrzebne są narzędzia, maszyny, które z
reguły czynią pracę bardziej efektywną.
Wyidealizowane fakty:
Produktywność pracy rośnie
Produktywność kapitału pozostaje stała w
długim okresie czasu (oczywiście pewne
wahania występują, ale wokół pewnego
constans).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Technologia (A)
Pojęcie dosyć trudne do ujęcia liczbowego (dlatego
dopiero w centrum zainteresowania ekonomii
neoklasycznej od połowy lat 1950.)
Przykłady zmian technologii – użycie internetu zamiast
poczty w komunikacji, koparki zamiast łopaty, taśmy
produkcyjnej (Henry Ford, produkcja masowa) zamiast
tzw. produkcji gniazdowej (zmniejszenie czasu montażu
samochodu z początkowych 12.5 godziny do 1,5 godziny
w ciągu pierwszych lat po wprowadzeniu taśmy w 1913
roku do kilku minut w latach 1920.)
Ale to nie znaczy, ze samochód montowano kilka minut – co kilka
minut zjeżdżał samochód z taśmy!
Ford płacił swym robotnikom dwa razy więcej niż konkurencja (5
dol. z dzień pracy).
Obecnie lean production (produkcja odchudzona) –
taśma produkcyjna zautomatyzowana (zrobotyzowana) –
możliwość przestawienia się na produkcję innego
samochodu w ciągu paru godzin
Ekonomia skali a ekonomia zakresu (economy of scale
vs. economy of scope)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Funkcja produkcji
Jedno z podstawowych pojęć ekonomii
neoklasycznej – bardzo silnie krytykowane
przez inne szkoły ekonomiczne
Funkcja Cobb’a-Douglas’a
pełna substytucyjność pracy i kapitału
)
,
,
(
L
K
A
F
Y
)
(
)
(
)
(
)
(
t
L
t
K
t
A
t
Y
1
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Funkcja produkcji
zatrudnienie (N,L)
0
Produkcja (Y)
N=1
Y
)
(
)
(
)
(
)
(
t
L
t
K
t
A
t
Y
K, A
const
=0,3
=0,7
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
z neoklasycznej teorii wzrostu (w długim okresie
czasu) elastyczności produkcji:
względem kapitału: równa udziałowi
nadwyżki w wartości dodanej
względem pracy: = udziałowi kosztów pracy
w wartości dodanej.
(Coe, Helpman, 1995); OECD (1987-89) =0,335,
(Niemcy 0,401, Szwajcaria 0,211)
dla Polski:
L. Zienkowski (dla 1992-2000): = 0,47-0,51
R. Rapacki (dla 1990-2000):=0,35,
W. Welfe =0,48.
)
(
)
(
)
(
)
(
t
L
t
K
t
A
t
Y
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Stylizowane fakty
Nicholas Kaldor (1961), ‘Capital Accumulation and Economic
Growth’, w F. Lutz, V. Hague (eds), The Theory of Capital, St Martin’s
Press, New York, 177-222
Nakład pracy mierzony w roboczogodzinach (L) wzrasta znacznie
wolniej niż kapitał i produkt.
Wraz z upływem czasu relacje między kapitałem a praca (K/L oraz
Y/L) rosną nieprzerwanie. (patrz tab. 5.6 u Burda i Wypłosz).
Relacja kapitału do produkcji (K/Y) nie charakteryzuje żaden
systematyczny trend, tzn. stopa wzrostu zasobu kapitału i produktu
zdają się podążać odmiennymi ścieżkami (tab. 5.7).
Podczas gdy relacje kapitał-produkt (K/Y) znacznie różniły się miedzy
sobą w poszczególnych krajach przemysłowych wiek temu, w
ostatnich kilku dekadach wykazują zbieżność. Fakt ten można
wyjaśnić dwojako. Po pierwsze, kraje zaczęły od znacznie niższych
relacji kapitał-produkt (Japonia, Wielka Brytania) mogły nie
znajdować się w stanie równowagi ogólnej. Po drugie, osiągniecie
pełnej równowagi ogólnej wymaga bardzo długiego czasu, ponieważ
akumulacja kapitału jest procesem powolnym.
Przy wysokim stopniu zmienności, stopa zysku od kapitału oraz
realna stopa procentowa nie ujawniają widocznego trendu (Rys. 5.7)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wraz z
upływem czasu
relacje między
kapitałem a
praca (K/L oraz
Y/L) rosną
nieprzerwanie.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Relacja kapitału do produkty (K/Y) nie
charakteryzuje żaden systematyczny
trend, tzn. stopa wzrostu zasobu kapitału i
produktu zdają się podążać odmiennymi
ścieżkami
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Pełne zatrudnienie
- potencjalny PKB
By określić potencjalny PKB należy
znaleźć poziom N odpowiadający
pełnemu zatrudnieniu (poziom
technologii i poziom kapitału określone
są przez wcześniejsze decyzje)
Z mikroekonomii: przedsiębiorstwo
maksymalizując zysk wybierze taki
poziom zatrudnienia, przy którym
krańcowy produkt pracy jest równy płacy
realnej. (MR=MC)
Płaca realna to płaca W (wyrażona w
złotych, dolarach, markach) podzielona
przez poziom cen P.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Lw
Yp
Koszt
Dochod
Zysk
0
w
L
Y
p
L
p
w
L
Y
Przedsiębiorstwo maksymalizując zysk wybierze taki poziom
zatrudnienia, przy którym krańcowy produkt pracy jest równy
płacy realnej.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Model zrównoważonego wzrostu
Prognozowanie Y – prognozowanie zmian czynników
produkcji L, K, A.
można byłby sobie poradzić z prognozowaniem siły roboczej
(dosyć długa stała czasowa – wolna dynamika),
prognozowaniem oszczędności i inwestycji - trudna sprawa
prognozowanie rozwoju technologii – jeszcze trudniejsze.
Dlatego: zamiast prognozować czyni się założenie, że
stopa przyrostu kapitału jest równa stopie
przyrostu pracy – tak więc kapitał na jednego
zatrudnienia pozostaje stały. Przy takim założeniu
mówimy o ścieżce wzrostu zrównoważonego (z racji
równości tych dwóch stóp wzrostu).
czyni się tak po to by analizować warianty polityki
alternatywnej do wzrostu zrównoważonego.
Robert M. Solow (1956, ‘A contribution to the Theory of Economic
Growth’, Quarterly Journal of Economics, t. 70 (February 1956), s.
65-94.
Solow: załóżmy, że mamy do czynienia z gospodarką zamkniętą
(bez inwestycji zagranicznych), bez zmian technologicznych
(A=const), przyrost siły roboczej stały = 1% rocznie (stopa wzrostu
pracy n=0,01)
zatem w przypadku zrównoważonego wzrostu:
inwestycje netto= nK
niech s oznacza stopę oszczędności, zatem:
oszczędności netto = sY
Inwestycje netto są równe oszczędnościom netto (tzn.
oszczędnościom pomniejszonym o amortyzacje).
Łącząc powyższe równania otrzymujemy dla zrównoważonego
wzrostu Solowa następujący warunek:
warunek ten może być zapisany w postaci:
K/Y nazywany jest współczynnikiem kapitałochłonności. (niekiedy
Y/K produktywnością kapitału)
nK
sY
n
s
Y
K
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
założenie: stałe dochody względem skali produkcji;
u Cobba-Douglasa +=1 dzięki czemu:
W latach 1990 stopa oszczędności wynosiła 2%, a
stopa wzrostu siły roboczej 1%, zatem
współczynnik kapitałochłonności dla wzrostu
zrównoważonego powinien wynosić 2 i faktycznie
taki był (w 1991 wartość kapitału wynosiło ok. 10
bln dol a dochód narodowy wynosił ok. 5 bln).
)
,
1
,
(
A
L
K
f
L
Y
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
stabilności wzrostu zrównoważonego Solowa
Obawa teoretyków: rozbieżność K/Y i s/n
mogą doprowadzić do niestabilności w
gospodarce.
Solow zwrócił uwagę, że istnieją naturalne
siły w gospodarce, które automatycznie
dostosowują wartość współczynnika
kapitałochłonności do wartości s/n a wzrost
do stopy wzrostu odpowiadającej ścieżce
zrównoważonego wzrostu.
n
s
Y
K
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Analiza wzrostu Solowa
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Oszczędności a wzrost
praca N, kapitał K i produkcja Y rosną na ścieżce wzrostu
zrównoważonego w takim samym tempie.
jakie są konsekwencje zwiększenia (zmiany?) stopy
oszczędności w analizie Solowa?
Załóżmy, że stopa oszczędności nagle zwiększa się z 2% do 4%
i dalej pozostaje na tym poziomie.
Załamuje się wtedy warunek zrównoważonego wzrostu,
ponieważ K/Y=2<s/n=4.
Zgodnie z dowodem stabilności Solowa kapitał wzrośnie
bardziej niż praca; w związku z malejąca produktywnością
kapitału, wzrośnie współczynnik kapitałochłonności.
Współczynnik ten będzie wzrastał aż do osiągnięcia wartości 4
i gospodarka powróci do wzrostu zrównoważonego 1%.
Wystąpi jednak okres przejściowy, podczas którego stopa
wzrostu gospodarczego będzie większa od stopy wzrostu
zrównoważonego – co pokazuje rysunek poniżej (4.6).
n
s
Y
K
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
ln( )
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Zmiany technologiczne
Obraz oszczędności i zrównoważonego wzrostu jest dosyć
optymistyczny, ale stopa wzrostu mimo wszystko jest na
stosunkowo niskim poziomie (powiedzmy 1% rocznie). Wzrost
ten jednak jest znacznie wyższy dzięki występującym zmianom
technologicznym (może być np. dwa razy większy).
Nawet przy stałej liczbie robotników (sile roboczej), przy
wzroście produktywności pracowników (postępie
technologicznym) musi wystąpić zwiększenie zaangażowanego
kapitału (by dać prace robotnikom tracącym pracę). Zatem tak
postęp techniczny jak i wzrost liczby pracowników zwiększa
zapotrzebowanie na kapitał.
Jeśli g oznacza tempo wzrostu technologii (a co to jest? chyba
tylko wzrost produktywności pracowników – WK), a wzrost siły
roboczej jest równy n, to zapotrzebowanie na wzrost kapitału
wyniesie n+g procent.
Zatem dla wzrostu zrównoważonego przy występowaniu
postępu technologicznego mamy warunek:
g
n
s
Y
K
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Formuła wzrostu gospodarczego
„Gospodarka nie zawsze znajduje się na ścieżce
wzrostu zrównoważonego. Przechodzenie z jednej
ścieżki wzrostu zrównoważonego na inną jest raczej
zasadą niż wyjątkiem od tej zasady” (s. 119, wydanie
1995)
Wspomnieliśmy o hipotezie konwergencji
(Produktywność pracownika w Japonii zbliża się do produktywności
pracownika USA, co może wynikać z szybszego wzrostu
gospodarczego – gdy występuje ujemna zależność pomiędzy
poziomem PKB na jednego zatrudnionego i stopa wzrostu,
występuje tendencja do zbliżania się poziomów PKB na jednego
zatrudnionego – to leży u podstaw hipotezy konwergencji)
Jednakże konwergencja wynikać może także z różnic w
szybkości postępu technologicznego.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Hipoteza
konwergencji
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Jaki jest udział trzech podstawowych czynników produkcji w
wzroście gospodarczym?
Pierwszą próbę oszacowania podjął
Solow w latach 1950.
Stało się podstawa do opracowania
metodologii liczenia tzw. TFP (Total
Factor Productivity), ogólnego
czynnika wzrostu.
Welfe Władysław (2003), ‘Łączna
produktywność czynników produkcji a
postęp technologiczny’, Studia
Ekonomiczne, 1-2 (XXXVI-XXXVII), s. 99-
116.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Propozycja Solowa
Badania teoretyczne: Keynesowskie modele Harroda i
Domara oraz neoklasyczne modele Meade, Solowa i Swanna -
poszukiwanie wyjaśnienia dynamiki produkcji, zaangażowanego
kapitału i pracy, oraz przyczyn fluktuacji cen.
Równolegle prowadzone szeroko zakrojone badania empiryczne
Wyniki tych badań (wyidealizowane fakty):
szybkość wzrostu produktu narodowego jest podobna do
szybkości wzrostu zaangażowanego kapitału i znacznie szybsza
aniżeli szybkość wzrostu pracy (liczonej w roboczogodzinach)
stosunek kapitału do wielkości produkcji pozostawał w
przybliżeniu stały, natomiast produkcja na jednego
zatrudnionego i stosunek kapitału do pracy rosły w tej samej
proporcji.
Wyniki te stały wyraźnie w sprzeczności z neoklasyczną
koncepcja rozwoju wzdłuż neoklasycznej krzywej
produkcji (funkcji produkcji).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Robert M. Solow (1957)
(R.M. Solow, 1957, ‘Technical Change and the Aggregate Production Function’, Review of
Economics and Statistics, vol. 39, August, s. 312-320)
b - stosunek kapitału do produkcji (czyli K/Y), Solow
przyjął to za stały parametr)
A/A - miara części przyrostu dochodu narodowego na
jednego zatrudnionego przypisywana wszystkim
czynnikom poza wielkością zaangażowanego kapitału.
)
,
(
)
(
L
K
f
t
A
Y
L
K
L
K
b
L
Y
L
Y
A
A
/
)
/
(
/
)
/
(
)
)
(
)
(
1
)(
(
)
1
(
t
A
t
A
t
A
t
A
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Dla nierolniczego prywatnego sektora rolniczego w
USA:
A(1909) = 1
A(1949) = 1.809,
czyli ok. 80% wzrostu gospodarczego należy
przypisać innym czynnikom niż kapitałowi i pracy.
To wydawało się zbyt daleko idącym wnioskiem i w
końcu lat 1950 Edward Denison zaproponował by
‘wyczyścić’ liczenie wpływu wiedzy czyli liczenie:
Total Factor Productivity (czyli
A/A) - Denison (1960)
udział wzrostu wiedzy przez TFP jest różnie
oceniany przez różnych autorów, od 20 do 80%.
)
)
(
)
(
1
)(
(
)
1
(
t
A
t
A
t
A
t
A
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
TFP (Total Factor Productivity)
Terminologia
Postęp techniczny sensu largo (S. Felbur)
Łączna efektywność nakładów (Rządowe Centrum
Studiów Strategicznych)
łączna wydajność czynników produkcji (L.
Zienkowski)
łączna produktywność czynników produkcji
efektywna (lub obserwowana) łączna
produktywność czynników produkcji (EFTP – bo
liczona względem efektywnego popytu (PKB)) (W.
Welfe)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
“Niewytłumaczalna pozostałość” (A/A) -
porównywalna z częścią wzrostu produkcji
wyjaśnianego przez wzrost czynników
produkcji (kapitału i pracy).
“Neutrino” - Nelson i Winter
W badaniach empirycznych określono tę
pozostałość hasłem “postęp techniczny”
Schumpeter (1912) i Hicks (1932) -
sugerowali by innowacje (postęp techniczny)
uznać za niezależny czynnik produkcji.
Schumpeter mówił o przechodzeniu z jednej
funkcji produkcji na drugą.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Denison i inni
Wzór ten jest prawdziwy przy założeniu
neutralności zmian technologicznych (wiedzy)
,
czyli przyjęciu, że funkcja produkcji jest równa
L
L
K
K
Y
Y
A
A
L
dt
dL
K
dt
dK
A
dt
dA
Y
dt
dY
Prawdziwe dla funkcji Cobb-Douglas’a:
)
(
)
(
)
(
)
(
t
L
t
K
t
A
t
Y
))
(
),
(
(
)
(
))
(
),
(
),
(
(
t
L
t
K
f
t
A
t
L
t
K
t
A
F
L
L
K
K
A
A
Y
Y
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wyprowadzenie dla Cobba-Douglasa
łatwe
)
(
)
(
)
(
)
(
t
L
t
K
t
A
t
Y
L
K
A
Y
ln
ln
ln
ln
L
L
K
K
A
A
Y
Y
L
K
A
Y
ˆ
ˆ
ˆ
ˆ
Y
dt
dY
Y
Y
Y
ˆ
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Źródła wzrostu
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Źródła wzrostu produktu krajowego w USA
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
ETFP „wyznaczone na podstawie kalibrowanej elastyczności przy zastosowaniu
środków produkcji ogółem (lata 1986-2000)”
Welfe (2003)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Polityka pobudzania wzrostu
Pierwsza odpowiedź: niech rząd nie
przeszkadza, sektor prywatny sam zadba
o szybki rozwój gospodarczy.
Druga odpowiedź: interwencja rządu jest
usprawiedliwiona jeśli występują
ułomności rynku („ułomności rynku” vs
„ułomności rządu”).
Trzecia odpowiedź: to rząd jest całkowicie
odpowiedzialny za politykę gospodarczą.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Stymulowania rozwoju wiedzy
rząd poprzez wspieranie kształcenia (edukacji) –
Johna Stuarda Milla, w połowie XIX wieku, jako
usprawiedliwienie interwencji państwa w
gospodarkę.
tutaj typ działania – od kreowania warunków prawnych
po ‘nacjonalizację’ edukacji
problemy: które szkoły powinny być prywatne, które
państwowe, czy edukacja powinna być obowiązkowa?
finansowanie badań naukowych (podstawowych i
stosowanych) – zamawianie badań u instytucji
prywatnych albo otwieranie instytucji publicznych.
ulgi podatkowe (jeśli przeznaczone są na B+R)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wydatki B+R (R&D) w USA
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
‘
Albo innowacje technologiczne albo sta
gnacja
’
.
‘
’
.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wydatki na B+R w 1987
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wzrost kapitału – pobudzanie inwestycji
Jeśli =0,3 to wynika z tego, że by zwiększyć
wzrost o 1% należy zwiększyć zaangażowanie
kapitału o 3,3%.
doświadczenie uczy, ze pobudzanie wzrostu
poprzez wzrost inwestycji (np. 7% w skali roku) jest
skuteczne w krótkim okresie (tak było np. w USA w
latach 1960. przez Kenedyego i Johnsona) ale w
dłuższym okresie czasu wracają do poziomu
normalnego (1% do 4%)
efekt wypychania
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Wzrost pracy – zwiększanie podaży siły roboczej
jeśli =0,7 to by uzyskać przyrost produkcji o 1% to
należy zwiększyć zaangażowanie pracy o ok. 1,4%.
stymulować wzrost zaangażowania pracy można osiągnąć
przez obniżenie podatku dochodowego (choć ten efekt
może działać w krótkim okresie czasu, w dłuższym
okresie następuje wzrost dobrobytu co zmniejsza chęć
podejmowania pracy –doświadczenie uczy, że nie jest to
zbyt skuteczne).
taki jednorazowy efekt wystąpił w 1986 w USA
wprowadzeniu Tax Reform Act (obniżenie podatków, ale
jednocześnie likwidacja ulg podatkowych – tak, ze
sumaryczne dochody państwa z podatków były prawie
takie same) - nastąpił wzrost podaży pracy o 3,1% co
dało wzrost PKB o 2,2% (‘jednorazowo’, w krótkim
okresie).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Teoria wzrostu endogenicznego
Prekursor w latach 1960. – Kenneth Arrow ze Stanford
University, Hirofumi Uzawa z Uniwersytetu w Tokio.
Największy wkład Paul Romer (Univeristy of Californai w
Berkeley) i Robert Lucas (Universitu of Chicago).
endogeniczny – bo w modelach uwzględnia się postęp
technologiczny jako część procesu gospodarczego, a nie jak w
ekonomii neoklasycznej jako przychodzący z zewnątrz
(egzogeniczne teorie wzrostu).
próba sprecyzowania teorii kształtowania się czynnika
technologii (A)
bada się też efekty wolnego handlu na wzrost gospodarczy
(GATT, WTO, obniżanie taryf celnych, tworzenie stref wolnego
handlu UE i NAFTA – North American Free Trade Area).
tutaj opinie są różne – jedni ekonomiści wykazują, ze wpływ ten jest
stały i w długim okresie, inni wręcz przeciwnie wykazują, że wpływ
liberalizacji jest krótkotrwały i nie za wielki
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Paul Romer (1990)
‘Endogenous Technological Change’, Journal of Political Economy, vol. 98, no 5, p.
71-102
wzrost technologii (A)
ma swoje źródła w
innowacjach i we
rozwoju kapitału
ludzkiego (kwalifikacji
pracowników)
„fabryki wynalazków”
Thomas A. Edison,
Menlo Park
)
,
,
(
A
K
N
T
A
A
A
N
A
- nakład pracy
K
A
- nakład kapitału
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ck
i
(I
N
E
),
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
Technologia a wzrost gospodarczy
wzrost technologii jest wzrostem
‘autokatalitycznym’
A
cN
A
A
A
cN
A
A
A
cN
dt
dA
A
A
cN
A
ˆ
działalności badawcza pozwala na szybszy wzrost
po zrównoważonej ścieżce rozwoju
Wyższa stopa wzrostu przy braku malejących przychodów w
rozwoju technologicznym
dla przypomnienia
Dwie funkcje produkcji technologii
A
cN
A
A
błąd we wzorze 3.11 str. 97 Hall, Taylor
(2000)
A
cN
A
A