ZAKAŻENIA SZPITALNE

Aseptyka, antyseptyka

Co to jest zakażenie
szpitalne?



Zakażenie szpitalne/nosocomial
infection/ to zakażenie, które
rozwija się w czasie pobytu
chorego w szpitalu lub
bezpośrednio po wypisie,ale
pozostaje w związku przyczynowo
skutkowym z tym pobytem.

Wśród chorych przebywających
w szpitalach spotykamy
zasadniczo trzy grupy zakażeń.



zakażenia już istniejące.z którymi
chory trafia do szpitala



zakażenia powstające w czasie pobytu
chorego w szpitalu.



zakażenia związane ze środowiskiem
poza szpitalnym , w sytuacji, kiedy
chory przyjęty jest do szpitala bez
objawów klinicznych zakażenia, z
innych powodów,a zakażenie to
ujawnia się podczas pobytu w szpitalu.

Do zakażenia szpitalnego
dochodzi zwykle w trzech
sytuacjach.



przeniesienia zakażenia od innych
chorych lub personelu.



zakażenia własną florą bakteryjną
chorego.



zakażenia florą szpitalną wskutek
niestosowania zasad aseptyki i
złych warunków sanitarno
higienicznych

Czynniki etiologiczne



bakterie (najczęściej St. aureus, St.
epidermidis, Enterococcus faecalis, E.
coli, Proteus sp., Serratia marcescens,
Pseudomonas aeruginosa, Bacteroides
sp., Clostridium difficile)



wirusy (powodujący zapalenia
górnych dróg oddechowych, wirusy
hepatitis, HIV oraz wirus cytomegalii)



grzyby (głównie Candida albicans sp.)

Aspekty epidemiologiczne
zakażeń szpitalnych.



organizm gospodarza



czynnik chorobotwórczy



środowisko

Zakażenia szpitalne

Czynniki ryzyka związane ze
stanem chorego



zaburzenia immunologiczne



cukrzyca



zaburzenia hematologiczne



choroba nowotworowa



niewydolność nerek



niedobory witamin (C, A)



niedokrwistość

Zakażenia szpitalne

Czynniki związane ze
stosowanymi metodami
terapeutycznymi i
diagnostycznymi



zabiegi operacyjne



leczenie immunosupresyjne



sterydoterapia



cewnikowanie naczyń krwionośnych



cewnikowanie pęcherza



mechaniczna wentylacja płuc



dializa



czas hospitalizacji

Zakażenia szpitalne
Ź

ródła zakażenia i drogi

szerzenia



Personel (przestrzeganie higieny - mycie rąk)



własna flora chorego (skóry, przewodu pok.)



materiały opatrunkowe



sprzęt medyczny (respiratory, ssaki i inne)



przetoczenia krwi



źle przechowywane leki

Zakażenia ran
operacyjnych
DEFINICJA



stwierdzenie klinicznych cech zapalenia

z obecnością treści ropnej (niezależnie od
wyniku posiewu).

Zakażenia ran
operacyjnych
Metody zapobiegania



skrócenie czasu hospitalizacji



właściwe przygotowanie pola operacyjnego



mycie rąk personelu (higieniczne

i chirurgiczne)



odpowiednia technika operacyjna



okołooperacyjna profilaktyka antybiotykowa



stała kontrola jałowości materiału operacyjnego i

narzędzi

Zakażenia ran
operacyjnych

Czynniki ogólne wpływające na
gojenie rany



niedożywienie



zaburzenia immunologiczne



wiek



cukrzyca



zaburzenia hematologiczne



choroba nowotworowa



niewydolność nerek



niedobory witamin (C, A)



niedokrwistość



tryb wykonania zabiegu operacyjnego

Zakażenia ran operacyjnych

Czynniki miejscowe wpływające na
gojenie rany



ukrwienie operowanej tkanki, narządu



zakażenia



ciała obce (szwy, materiał protetyczny)



niedokrwienie



krwiak w ranie



traumatyzacja tkanek

Zakażenia ran
operacyjnych
Epidemiologia



Ogółem od 5 % do 37% zakażeń szpitalnych



rany czyste

1 - 2%



rany czyste skażone

5 - 15%



rany skażone

15 - 30%



rany brudne

ok. 40%

Zakażenia ran
pooperacyjnych

Wskazania do okołooperacyjnej
profilaktyki antybiotykowej



rany czyste skażone i skażone



Rany czyste z wszczepem materiału

protetycznego

Zasady okołooperacyjnej
profilaktyki
antybiotykowej



wybór odpowiedniego antybiotyku

(zarezerwowany tylko do profilaktyki)



wrażliwość na przypuszczalny rodzaj flory np.

Cefamandol w operacjach naczyniowych



odpowiednia dawka i czas podania leku (jedna

dawka na 1-2 godzin przed operacją

Podział zakażeń
szpitalnych

Zakażenia układu
moczowego/ ZUM/



stanowią aktualnie największa

grupę wśród zakażeń szpitalnych



30-50%wszystkich zakażeń

szpitalnych powstaje w układzie

moczowym



przeciętnie 1% wszystkich chorych

hospitalizowanych w USA/ponad

800tys./każdego roku przechodzi

zakażenie układu moczowego

Zakażenia układu
moczowego c.d.



szczególnie często występują w
oddziałach geriatrycznych i u
chorych w ciężkim stanie



zakażenie układu moczowego
prowadzi często do bakteriemii,
posocznicy,jak również może być
punktem wyjścia innych powikłań
septcznych

Zakażenia rany
operacyjnej



stanowią przeciętnie 25% zakażeń
szpitalnych



o wystąpieniu cech zakażenia rany
operacyjnej decydują co najmniej
trzy grupy czynników



zależne od chorego (stan
odporności, nawyki higieniczne,
itp.)

Zakażenia rany
operacyjnej c.d.



zależne od chirurga (technika
operacyjna, zasady aseptyki,
racjonalna profilaktyka
antybiotykowa ,itp.)



zależne od środowiska szpitalnego
(warunki sanitarne, jałowość
sprzętu operacyjnego i
opatrunkowego)

Zakażenia układu
oddechowego



stanowią 15-20% wszystkich zakażeń



w OIT ich liczba może przekraczać 50%



czynniki etiologiczne zmieniają się wraz z

zastosowaniem nowych generacji

antybiotyków



aktualnie dominują pałeczki Gram ujemne

kolonizujące wstępnie górne drogi oddechowe

w czasie pobytu chorego w szpitalu



zapalenie płuc wikłające przebieg

pooperacyjny u chorych w ciężkim stanie jest

wciąż częstą przyczyną zgonów

Bakteriemia



to obecność zdolnych do życia
drobnoustrojów we krwi bez
klinicznych objawów choroby u
chorych, którzy w chwili przyjęcia
do szpitala nie mieli oznak ani
objawów zakażenia, a posiewy z
krwi były jałowe

Bakteriemia c.d.



stanowi 5% zakażeń szpitalnych



może mieć charakter infekcji pierwotnej

lub być wtórnym powikłaniem innych

zakażeń



2/3 zakażeń powoduje flora Gram ujemna



może prowadzić do posocznicy czyli

uogólnionej reakcji ustroju na zakażenie

oraz wstrząsu septycznego,który jest

najcięższą postacią posocznicy i stanowi

bezpośrednie zagrożenie życia

Posocznica ( sepsa )



To ogólnoustrojowa reakcja organizmu

na zakażenie czyli SIRS + objawy

kliniczne



Zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej

(SIRS) manifestuje się wystąpieniem 2

lub więcej z poniższych objawów:



temp. >38°C lub < 36°C



Tętno >90/min



Częstość oddechów>20/min.lub

paCO2<32mmHg

Posocznica c.d.



Leukocytoza >12000/mm³lub < 4000/mm³



I > 10%niedojrzałych neutrofili

( pałeczkowatych)



Objawy

kliniczne:temperatura,hiperwentylacja,

objawy encefalopatii,objawy

skórne(akrocjanoza,pęcherze,wybroczyny,

erytrodermia itp),objawy żołądkowo

jelitowe.

Posocznica c.d.



Powikłania narządowe:



Płuco wstrząsowe



Wstrząs septyczny



Spadek siły skurczowej m.

sercowego



Powikłania nerkowe



Zaburzenia krzepliwości ( DIC)



Powikłania neurologiczne



W badaniach dodatkowych

małopłytkowość,hyperazotemia,

hyperbilirubinemia, kwasica

metaboliczna, hypoalbuminemia

Leczenie posocznicy



Antybiotykoterapia, tlenoterapia,

(wentylacja mechaniczna )

hydrokortyzon,płyny,ew:osocze,

preparaty płytek,immunoterapia

( ostatnio przeciwciała

monoklonalne - Xigriss)

Inne zakażenia szpitalne



stanowią 10-15% wszystkich zakażeń



w tej grupie są zakażenia skóry,tkanki
podskórnej,centralnego systemu
nerwowego,przewodu pokarmowego,dróg
rodnych i inne powyżej nie
zakwalifikowane



rozpoznawanie i kwalifikacja tych zakażeń
jako szpitalne opiera się na tych samych
kryteriach stosowanych w zakażeniu rany
operacyjnej czy układu oddechowego

ASEPYKA



oznacza jałowość



sposób postępowania zapobiegający

zakażeniu żywymi drobnoustrojami

chorobotwórczymi



zasadą jest unikanie styczności z

zakażonym środowiskiem



stosowanie narzędzi,opatrunków i leków

wyjałowionych,zmiana odzieży i

obuwia,jałowa odzież do

zabiegów,stosowanie rękawiczek

ochronnych itp.

Za ojca aseptyki uważa się

Gustawa Adolfa Neubera,

kilońskiego chirurga (1886)



Reguły aseptyki wprowadzone przez

niego, niewiele zmienione, są

obowiązujące do dziś



1887-Ernest von Bergmann wprowadza

sterylizację przy użyciu pary wodnej



1885-Jan Mikulicz Radecki stosuje

podczas operacji rękawiczki

bawełniane



1894-William S. Halsted stosuje

rękawiczki gumowe

ANTYSEPTYKA



lub dekontaminacja to proces
prowadzący do usunięcia lub
zabicia drobnoustrojów za pomocą
środków antyseptycznych



pojęcie to obejmuje
oczyszczanie,dezynfekcję i
strylizację

Chemiczne środki

antyseptyczne



Preparaty zawierające dichlorofenol,

heksachlorofen, diglukonian

hlorheksydyny, heksylorezorcynol, alkohol

etylowy, alkohol izopropylowy, jodofory



Preparaty złożone; Dishand,

Octenisept,itp.



Ograniczone zastowanie mają również

barwniki

akrydynowe,chloramina,barwniki

trifenylometaminowe, związki srebra

( azotan srebra)

Historia antyseptyki



1847- węgierski lekarz i położnik

Ignacy Semmelweis przeprowadził

skuteczną kampanię w sprawie

dezynfekcji rąk roztworem chloru w

klinikach położniczych



1867- Joseph Lister brytyjski chirurg

zastosował kwas karbolowy ( fenol)

do zabiegów i operacji w formie

aerozolu i to on nazywany jest ojcem

antyseptyki

Oczyszczanie



metody doprowadzające do
usunięcia obcych materiałów
( zanieczyszczenia np. gleba,
materiał organiczny,drobnoustroje)z
oczyszczanego obiektu lub sprzętu



najczęściej poprzedza dezynfekcję
lub sterylizację

Dezynfekcja



proces zmniejszający liczbę
patogennych drobnoustrojów, lecz
nie zawsze przetrwalników
bakteryjnych znajdujących się na
przedmiotach lub skórze,do
poziomu który nie zagraża
zdrowiu ludzi

Dezynfekcja wysokiego
stopnia



to proces doprowadzający do
zabicia nie tylko wrażliwych form
wegetatywnych bakterii, grzybów
i wirusów, lecz także prątków
gruźlicy i enterowirusów

Sterylizacja



to proces, w wyniku którego
całkowitemu zniszczeniu ulegają
wszystkie drobnoustroje oraz ich
formy przetrwalnikowe.
Sterylizację przeprowadza się
głównie metodami fizycznymi

Metody sterylizacji



Wyżarzanie lub spalanie



Sterylizacja suchym gorącym

powietrzem



Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem



Sączenie



Sterylizacja promieniowaniem

jonizującym lub UV



Wyjaławianie gazami ( tlenek etylenu,

formaldehyd)



Sterylizacja roztworami środków

chemicznych ( aldehyd glutarowy,kwas

nadoctowy)