TKANKI

CZŁOWIEKA

HISTOLOGIA – nauka o

tkankach

TKANKA - zespół komórek o podobnej

budowie, określonych czynnościach,
wspólnym pochodzeniu,
przystosowanych do wykonywania
określonej funkcji na rzecz całego
organizmu.

Tkanki są elementami składowymi

narządów i ich układów.

TKANKA NABŁONKOWA

• Funkcje: oddziela organizm od środowiska

zewnętrznego, zabezpiecza go przed utrata

wody, pozwala na wymianę gazową, ułatwia

odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego,

wyściela narządy i jamy ciała.

• Cechy charakterystyczne: zwarty układ

komórek, bez substancji międzykomórkowej,

komórki ułożone na błonie podstawnej, brak

unaczynienia, substancje odżywcze pobierają

z leżącej pod nim tkanki łącznej.

NABŁONEK

- PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE

JEDNOWARSTWOWY PŁASKI
• pęcherzyki płucne,
• naczynie krwionośne (wyściela),
• serce
• ciałka nerkowe w nerce
JEDNOWARSTWOWY

SZEŚCIENNY

• kanaliki nerkowe,
• końcowe odcinki gruczołów
JEDNOWARSTWOWY

WALCOWATY

• przewód pokarmowy
• od żołądka do odbytu

(mikrokosmki),

• jajowody

JEDNOWARSWOWY

WIELORZĘDOWY

• drogi oddechowe od jamy

nosowej do oskrzeli

WIELOWARSTWOWY

PŁASKI

• jama ustna, przełyk,

gardło,

• naskórek,
• pochwa,
• przednia powierzchnia

rogówki oka

NABŁONEK

(klasyfikacja ze względu na budowę)

NABŁONEK

- PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE

POKRYWAJĄCY: naskórek, serce,
naczynia krwionośne

GRUCZOŁOWY: ślinianki, trzustka, wątroba,

gruczoły łojowe w skórze

ZMYSŁOWY: kubki smakowe, błona węchowa

nosa, ślimak w uchu, siatkówka oka

TKANKA ŁĄCZNA

Funkcje: odżywcza, wypełniająca,

transportowa, mechaniczna, obronna

Cechy charakterystyczne: komórki

luźno zanurzone w istocie
międzykomórkowej, w której
występują też włókna białkowe:
kolagenowe, sprężyste, retikulinowe

Podział tkanki łącznej

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA:

• włóknista wiotka (włókna retikularne)
- otacza naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, wraz z tkanką

tłuszczową tworzy warstwę podskórną

• włóknista zbita (włókna kolagenowe)
- buduje ścięgna, torebki stawowe, skórę właściwą

• tłuszczowa
- buduje warstwę podskórną skóry, tworzy termoizolator i

rezerwę tłuszczową,

• siateczkowata (b. unaczyniona,, włókna retikularne)
- buduje zrąb węzłów chłonnych, grasicy, szpiku kostnego,

• zarodkowa
- tu gwiaździste komórki totipotencjalne tzn. zdolne do

wytwarzania wszystkich rodzajów komórek tkanki łącznej

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

WIOTKA

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

SIATECZKOWATA

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

TŁUSZCZOWA

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

ZARODKOWA

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

CHRZĘSTNA
- nie unerwiona i nie unaczyniona

(odżywiana jest przez
łącznotkankową

ochrzęstną),

CHONDROCYTY - komórki budujące

tkankę chrzęstną

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

CHRZĘSTNA

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

CHRZĘSTNA

- podział

- szklista - buduje szkielet w okresie

zarodkowym i płodowym, u dorosłych
powierzchnie stawowe części żeber, część
nosowa nagłośni, oskrzela,

- spężysta - buduje małżowinę uszną,

częściowo krtań i nagłośnie,

- włóknista - buduje miejsca przyczepu

ściegien do kości, krążki międzykręgowe.

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

CHRZĘSTNA

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

KOSTNA
- bardzo unaczyniona i unerwiona,

zbiornik jonów wapnia, aktywna
metabolicznie, nieustanne procesy
przebudowy, tu włókna kolagenowe
(osseinowe) i jamki kostne z
osteocytami

OSTEOCYTY - komórki budujące tkankę

kostną

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

KOSTNA

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

KOSTNA

- podział

zbita – tworzą ja liczne

blaszki kostne
otaczające kanały
Haversa,

• buduje trzony kości

długich, mózgoczaszkę

Osteon = pojedyncza

jednostka budulcowa
tkanki kostnej

gąbczasta – tworzą ja

blaszki kostne ciasno
owinięte wokół siebie
tworzące beleczki
kostne, w okach
przestrzennych sieci
występuje szpik
kostny

• buduje stawowe końce

kości długich (nasady)

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

KOSTNA

TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA

LIMFA = OSOCZE + LIMFOCYTY

KREW = OSOCZE + ELEMENTY MORFOTYCZNE

OSOCZE

- lekko żółta ciecz, substancja

międzykomórkowa,

- zasadniczy, płynny składnik krwi, w

którym są zawieszone składniki

morfotyczne (komórkowe)

- stanowi ok. 55% objętości krwi,
- uzyskuje się je przez wirowanie próbki

krwi.

Skład osocza:

• 92% - woda

• 7% - związki organiczne (np..:białka -

albuminy, globuliny, fibrynogen,

kwasy tłuszczowe, glukoza, cholesterol,

trójglicerydy,

witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,

D, E, K),

produkty metabolizmu białek (mocznik,

aminokwasy),

produkty metabolizmu hemu (bilirubina

oraz urobilinogen)

• 1% - związki nieorganiczne

(np.:dwutlenek węgla, sole mineralne

np.: Cl-,K+,Na+)

SUROWICA

Surowica to płynna frakcja krwi pozbawiona

krwinek, płytek krwi oraz fibrynogenu;

pozostałość po oddzieleniu się skrzepu.

W przeciwieństwie do osocza nie krzepnie.

Skład surowicy krwi:

• 91 % woda

• 7 % białka

• albuminy

• globuliny

• 2 % elektrolity, hormony i inne

ELEMENTY MORFOTYCZNE

KRWI

• ERYTROCYTY

• LEUKOCYTY

• TROMBOCYTY

KRWINKI CZERWONE =

erytrocyty = RBC

• jedyne bezjądrzaste komórki w

organizmie człowieka, zawierające
czerwony barwnik hemoglobinę,
która transportuje tlen i częściowo
dwutlenek węgla

• powstają w szpiku kostnym,
• rozpadają się w śledzionie i wątrobie

NORMA ERYTROCYTÓW

U DOROSŁĘGO

CZŁOWIEKA

Mężczyźni: 5,4 mln./ mm

3

Kobiety: 4,5 mln./ mm

3

ERYTROCYTY

KRWINKI BIAŁE = leukocyty = WBC

NORMA U DOROSŁĘGO CZŁOWIEKA
6 – 9 tyś./ mm

3

Leukocyty dzielimy na:

 granularne

 agranularne

Leukocyty granularne -

zawierają ziarnistości w

cytoplazmie

• Neurofile (obojętnochłonne)ok.

60%,obrona przed infekcjami,

odporność komórkowa
• Eozynofile (kwasochłonne)do 3%,alergie,

pasożyty

• Bazofile (zasadochłonne),0,5 –

1%,wydzielają do krwi heparynę -
czynnik przeciwdziałający krzepnięciu
krwi

Leukocyty agranularne – nie

zawierają ziarnistości w

cytoplazmie

• Limfocyty ok. 25 – 35%,
B –biorą udział w odporności

humoralnej, produkują przeciwciała

T – biorą udział w odporności

komórkowej

• Monocyty (makrofagi) ok. 5-

8%,komórki żerne, wykonują ruchy
pełzakowate, wydostają się poza światło
naczyń, pożerają bakterie i skrawki
obumarłych tkanek, biorą udział w
odporności komórkowej

LEUKOCYTY

ELEMENTY MORFOTYCZNE

KRWI

PŁYTKI KRWI = trombocyty = PLT
• oderwane fragmenty cytoplazmy

powstałe

z megakariocytów w szpiku kostnym,
• inicjatorzy procesu krzepnięcia

krwi (hemostazy)

NORMA TROMBOCYTÓW
U DOROSŁĘGO CZŁOWIEKA:

200 – 400 tyś./ mm

3

trombocyty

TKANKA MIĘŚNIOWA

TKANKA MIĘŚNIOWA

POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA

SZKIELETU - buduje mięśnie
szkieletowe

- komórki to włókna z wieloma jądrami

ułożonymi przy brzegu

- występuje poprzeczne prążkowanie
- skurcz zależy od naszej woli
- ATP = ruch, praca

TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE

PRĄŻKOWANA SZKIELETU

• MIĘSIEŃ zbudowany jest z

BRZUŚCA ( skupienie włókien
mięśniowych zawierających
czerwony barwnik – mioglobinę) i
ŚCIĘGNA (tkanka łączna włóknista)

• BRZUSIEC zbudowany jest z

WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH
(komórki), a te z kolei z:

MIOFIBRYLI (włókienka kurczliwe) i

MIOFILAMENTÓW:
(grube - miozyna i cienkie -
aktyna)

TKANKA MIĘŚNIOWA SERCOWA

- buduje serce
- komórki tej tkanki tworzą widlasto

rozgałęzioną przestrzenna sieć w okach,
której znajdują się naczynia krwionośne,

- komórki zawierają 1-2 jądra komórkowe
- występuje poprzeczne prążkowanie
- skurcz niezależny od naszej woli

TKANKA MIĘŚNIOWA

POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA

SERCA

TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA

- współtworzy ściany narządów i

naczyń krwionośnych oraz
limfatycznych, przewodu
pokarmowego, skórę

- budują ja komórki w kształcie wrzeciona

zawierające jedno jądro komórkowe,

- nie występuje poprzeczne prążkowanie,
- skurcz nie zależy od naszej woli,

TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA

TKANKA NERWOWA

budują ją:
• neurony (komórki nerwowe) – odbierają,

przewodzą i przekazują impulsy nerwowe
w postaci przesuwających się wzdłuż
komórki zmian potencjału elektrycznego

• komórki glejowe – pełnią funkcje

ochronne i uczestniczą w odżywianiu
neuronów

KOMÓRKA NERWOWA -

NEURON

KOMÓRKI GLEJOWE

Nazwij przedstawione poniżej

tkanki lub ich elementy

Opracowała: Beata Dubiel-Wojtas