TKANKI CZŁOWIEKA

• Wysoko zorganizowane czynności

możliwe są dzięki

narządom

(organum).

Narządy zbudowane są

zwykle z wielu tkanek, posiadają

charakterystyczny kształt, strukturę

czy wielkość i są przeznaczone do

wykonywania określonych czynności

(na przykład oko, ręka, wątroba,

grasica).

• Złożoność niektórych czynności (na przykład

oddychanie, trawienie czy reagowanie na zmiany

w otaczającym nas środowisku) wymagają pracy

wielu narządów równocześnie lub w określonej

kolejności. Grupa narządów, służących do

wykonywania takich złożonych czynności nosi

nazwę

układu

(apparatus, systema)

• Wszystkie układy są ze sobą ściśle powiązane

czynnościowo, wpływają na siebie wzajemnie i

tworzą niepodzielną całość, zapewniając stałość i

równowagę całego organizmu

(homeostaza)

Homeostaza

to zdolność organizmu do

zachowania

równowagi

podstawowych

parametrów biologicznych, dzięki sprawnej pracy
wszystkich narządów i układów regulacyjnych (na
przykład stała temperatura ciała, poziom glukozy
we krwi, poziom jonów Na

czy K

i inne)

Układy narządowe

Wyróżniamy:

• Układ ruchu,

inaczej układ szkieletowy i mięśniowy

• Układ pokarmowy,

inaczej układ trawienny

• Układ nerwowy
• Narządy zmysłów

• Układ dokrewny,

inaczej układ wewnątrzwydzielniczy

• Układ oddechowy
• Układ moczowo-płciowy

• Układ krwionośny,

inaczej układ krążenia, naczyniowy

• Powłoka wspólna

– skóra, jej gruczoły, włosy i

paznokcie

• Układ ruchu biernego – kości i system połączeń

pomiędzy nimi (szkielet), o różnym zakresie
ruchomości

• Układ ruchu czynnego – układ mięśniowy,

zbudowany z mięśni

poprzecznie prążkowanych

przyczepionych do kości, dzięki czemu mogą je
poruszać. W większości mięśnie te są unerwione
przez nerwy obwodowe rdzeniowe, w niektórych
przypadkach przez nerwy czaszkowe.

• Układ trawienny (pokarmowy)

szereg narządów służących odżywianiu

ustroju, ułożonych kolejno po sobie i
tworzących długą cewę od części
twarzowej czaszki do miednicy
mniejszej. Układ trawienny posiada
szereg gruczołów, po części
wbudowanych w jego ściany, a także
niezależnych, leżących zewnętrznie.

Układ krążenia

• Składa się z dwóch układów – jednego

zawierającego krew-

krążenia

(sanguis), krążącą w zamkniętym
systemie rur i tłoczonej przez serce i
drugiego, otwartego -

limfatycznego

zawierającego chłonkę (lympha),
płynącą od tkanek i narządów do
układu krwionośnego.

Układ moczowo – płciowy

• Zadaniem systemu moczowego jest

usuwanie zbędnych produktów przemiany
materii z krwi i wydalanie ich z organizmu
pod postacią związków rozpuszczalnych we
wodzie.

• Istotą układu płciowego jest stworzenie

kolejnych pokoleń (potomstwa) i
przetrwanie gatunku.

• Układ płciowy:

– Gonady – jajniki

(ovaria)

lub jądra

(testes)

– Nasieniowody lub jajowody

(ducti deferensi) vel

(tubae uterinae)

– Gruczoł krokowy (tylko M)

(prostata)

– Macica i pochwa (tylko K)

(uterus et vagina)

– Narządy płciowe zewnętrzne

(colpos vel penis)

• Układ nerwowy

• Koordynuje i reguluje czynności narządów w

organizmie oraz umożliwia dostosowywanie się

naszego organizmu do otoczenia i do

reagowania na zachodzące w tym otoczeniu

zmiany. Podstawową czynnością układu

nerwowego jest

odruch

, biegnący po drodze

zwanej łukiem odruchowym.

• Do narządów zmysłów należą:

– Narządy czucia.
Rozmieszczone są prawie we wszystkich

tkankach jako zakończenia wolne lub ciałka
krańcowe nerwów. Zakończenia nerwowe mogą
być eksteroceptorami (bodźce zewnętrzne),
propiceptorami (zmiany w narządach ruchu i
położeniu ciała) lub interoceptorami (zmiany
środowiska wewnętrznego)

– Narząd smaku (organum gustatorii)
– Narząd powonienia (węchu) (organum olfactus)
– Narząd wzroku (organum visus)
– Narząd przedsionkowo – ślimakowy (organum

vestibulocochleare)

(dotyczy odbioru wrażeń

słuchowych i równowagi)

KOMÓRKA

• Tkanka –

zespół
komórek

• Narząd –

składają się na
niego tkanki

• Układ –

zespół
narządów

• Wszystkie

układy
tworzą

• ORGANIZ

HISTOLOGIA – nauka o

tkankach

TKANKA - zespół komórek o podobnej

budowie, określonych czynnościach,
wspólnym pochodzeniu, przystosowanych
do wykonywania określonej funkcji na
rzecz całego organizmu.

Tkanki są elementami składowymi

narządów i ich układów.

TKANKA NABŁONKOWA

• Funkcje: oddziela organizm od środowiska

zewnętrznego, zabezpiecza go przed utrata

wody, pozwala na wymianę gazową, ułatwia

odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego,

wyściela narządy i jamy ciała.

• Cechy charakterystyczne:

zwarty układ

komórek, bez substancji międzykomórkowej,

komórki ułożone na błonie podstawnej, brak

unaczynienia, substancje odżywcze pobierają

z leżącej pod nimi tkanki łącznej.

W zależności od liczby warstw utworzonych przez
komórki, wyróżniamy nabłonki:

jednowarstwowe

•wielowarstwowe

- złożone są z maksymalnie

kilkunastu warstw komórek.

W zależności od kształtu komórek wyróżniamy
nabłonek:

płaski
sześcienny

(brukowy, kostkowy)

walcowaty

(cylindryczny)

wielorzędowy

Nabłonki – morfologiczne

kryteria podziału

NABŁONEK

- PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE

JEDNOWARSTWOWY PŁASKI
• pęcherzyki płucne,
• naczynie krwionośne (wyściela),
• serce
• ciałka nerkowe w nerce
JEDNOWARSTWOWY

SZEŚCIENNY

• kanaliki nerkowe,
• końcowe odcinki gruczołów
JEDNOWARSTWOWY

WALCOWATY

• przewód pokarmowy
• od żołądka do odbytu

(mikrokosmki),

• jajowody

JEDNOWARSWOWY

WIELORZĘDOWY

• drogi oddechowe od jamy

nosowej do oskrzeli

WIELOWARSTWOWY

PŁASKI

• jama ustna, przełyk,

gardło,

• naskórek,
• pochwa,
• przednia powierzchnia

rogówki oka

NABŁONEK

- PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE

POKRYWAJĄCY: naskórek, serce,
naczynia krwionośne

GRUCZOŁOWY: ślinianki, trzustka, wątroba,

gruczoły łojowe w skórze

ZMYSŁOWY: kubki smakowe, błona węchowa

nosa, ślimak w uchu, siatkówka oka

TKANKA ŁĄCZNA

Funkcje: odżywcza, wypełniająca,

transportowa, mechaniczna, obronna

Cechy charakterystyczne: komórki

luźno zanurzone w istocie
międzykomórkowej, w której
występują też włókna białkowe:
kolagenowe, sprężyste, retikulinowe

Klasyfikacja tkanek

łącznych

w io tk a
z b ita
tłu s z c z o w a
s ia te c z k o w a ta
z a r o d k o w a

T k a n k a łą c z n a

w ła ś c iw a

c h r z ę s tn a
k o s tn a

T k a n k a łą c z n a

o p o r o w a

k r e w
lim f a

T k a n k a łą c z n a

p ły n n a

T k a n k i łą c z n e

Podział tkanki łącznej

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA:

• włóknista wiotka

(włókna retikularne)

- otacza naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, wraz z tkanką

tłuszczową tworzy warstwę podskórną

• włóknista zbita

(włókna kolagenowe)

- buduje ścięgna, torebki stawowe, skórę właściwą

• tłuszczowa

- buduje warstwę podskórną skóry, tworzy termoizolator i

rezerwę tłuszczową, amortyzuje wstrząsy

• siateczkowata

(b. unaczyniona,, włókna retikularne)

- buduje zrąb węzłów chłonnych, grasicy, szpiku kostnego,

• zarodkowa

- tu gwiaździste komórki totipotencjalne tzn. zdolne do

wytwarzania wszystkich rodzajów komórek tkanki łącznej

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

CHRZĘSTNA
- nie unerwiona i nie unaczyniona
- Zbudowana z komórek zwanych

chondrocytami, zawieszonymi w substancji
międzykomórkowej

- odżywiana jest przez łącznotkankową

ochrzęstną

CHONDROCYTY - komórki budujące tkankę

chrzęstną

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

CHRZĘSTNA

- podział

- szklista

– giętka i sprężysta, buduje szkielet

w okresie zarodkowym i płodowym, u

dorosłych pokrywa powierzchnie stawowe,

części żeber

- spężysta

- buduje małżowinę uszną,

chrząstki krtani

- włóknista

- buduje miejscach przyczepu

ściegien do kości, krążkach

międzykręgowych, spojeniu łonowym

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

KOSTNA

- Twarda, wytrzymała na ściskanie i rozciąganie

- Zbudowana z komórek zwanych osteocytami i z substancji

międzykomórkowej, zawierającej sole wapnia i włókna

kolagenowe. Włókna kolagenowe układają się w

blaszki

kostne,

podstawowe struktury tej tkanki

- BLASZKI KOSTNE – podstawowe struktury tkanki kostnej,

utworzone z włókien kolagenowych, zespolonych solami

mineralnymi

- OSTEOCYTY - komórki kostne, rozmieszczone pomiędzy

blaszkami kostnymi, w jamkach kostnych

- Blaszki kostne i osteocyty, ułożone wokół kanału Haversa,

tworzą OSTEONY

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

KOSTNA

- podział

zbita

– tworzą ją liczne,

ciasno i koncentrycznie

ułożone blaszki kostne,

osteocyty położone w

jamkach, kanały Haversa -

osteony

- tkanka zbita buduje trzony

kości długich, oraz warstwę

zewnętrzną pozostałych

kości

Osteon = pojedyncza

jednostka budulcowa

tkanki kostnej zbitej

gąbczasta

– budują ją

blaszki kostne

rozmieszczone luźno i

nieregularnie, tworzące

beleczki kostne ułożone w

sieć, wolne przestrzenie

sieci wypełnia szpik kostny

czerwony, pełniący funkcję

krwiotwórczą

• buduje stawowe końce

kości długich (nasady) oraz

wypełnia wnętrza

pozostałych kości

OSOCZE

- lekko żółta ciecz, substancja

międzykomórkowa,

- zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym

są zawieszone składniki morfotyczne

(komórkowe)

- stanowi ok. 55% objętości krwi,
- uzyskuje się je przez wirowanie próbki

krwi.

TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA

- Jest elementem budowy narządów

wewnętrznych

- budują ja komórki w kształcie

wrzeciona zawierające jedno jądro
komórkowe,

- nie występuje poprzeczne prążkowanie,
- skurcz tej tkanki nie zależy od naszej

woli,

TKANKA MIĘŚNIOWA

POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA SZKIELETU

- buduje

mięśnie szkieletowe

- Zbudowana z długich wielojądrzastych

włókien mięśniowych, leżących równolegle,

nie tworzących pomiędzy sobą połączeń

- Jądra komórkowe ułożone na obwodzie

komórki

- występuje poprzeczne prążkowanie
- skurcz zależy od naszej woli

TKANKA MIĘŚNIOWA SERCOWA

- buduje serce
- komórki tej tkanki są także wielojądrzaste,

ale jądra ułożone są centralnie w komórce, a

nie na obwodzie

- Włókna w sercu tworzą rozwidlenia, którymi

łączą się ze sobą w sieć przestrzenną

- występuje poprzeczne prążkowanie
- skurcz niezależny od naszej woli, wywołany

pracą układu przewodzącego serca

TKANKA NERWOWA

budują ją:
• neurony (komórki nerwowe) – odbierają,

przewodzą i przekazują impulsy nerwowe
w postaci przesuwających się wzdłuż
komórki zmian potencjału elektrycznego

• komórki glejowe – pełnią funkcje

ochronne i uczestniczą w odżywianiu
neuronów

KOMÓRKI GLEJOWE

Komórki glejowe mogą pełnić bardzo różne funkcje fizjologiczne:

np. pełnią istotną rolę w odżywianiu komórek nerwowych składnikami
odżywczymi transportowanymi układem krążenia, syntetyzują wiele
istotnych enzymów używanych m.in. do wytwarzania
neuroprzekaźników, tworzą osłonki mielinowe aksonów, a nawet
pełnią funkcje ochronne.

Document Outline