Farmakologia przewodu

Farmakologia przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Anatomia żołądka

Anatomia żołądka



W żołądku człowieka rozróżnia się ; wpust, dno, trzon żołądka,

W żołądku człowieka rozróżnia się ; wpust, dno, trzon żołądka,

część odźwiernikową oraz odźwiernik.

część odźwiernikową oraz odźwiernik.



Błonę śluzową żołądka charakteryzuje jednowarstwowy

Błonę śluzową żołądka charakteryzuje jednowarstwowy

nabłonek walcowaty z dołkami żołądkowymi, do których uchodzą

nabłonek walcowaty z dołkami żołądkowymi, do których uchodzą

swoiste gruczoły żołądkowe.

swoiste gruczoły żołądkowe.



Gruczoły znajdujące się w okolicy wpustu i odźwiernika

Gruczoły znajdujące się w okolicy wpustu i odźwiernika

wytwarzają – podobnie jak komórki nabłonka- wyłącznie śluz,

wytwarzają – podobnie jak komórki nabłonka- wyłącznie śluz,

natomiast gruczołu trzonu i dna wytwarzają śluz, HCl i enzymy

natomiast gruczołu trzonu i dna wytwarzają śluz, HCl i enzymy

proteolityczne.

proteolityczne.





stąd też w błonie śluzowej trzonu i dna występują trzy

stąd też w błonie śluzowej trzonu i dna występują trzy

rodzaje komórek:

rodzaje komórek:

-

Komórki oboczne

Komórki oboczne

wytwarzające śluz (komórki śluzowe

wytwarzające śluz (komórki śluzowe

ujścia i szyjki),

ujścia i szyjki),

-

Komórki okładzinowe

Komórki okładzinowe

wytwarzające kwas solny i

wytwarzające kwas solny i

czynnik wewnątrzpochodny,

czynnik wewnątrzpochodny,

-

Komórki główne

Komórki główne

wytwarzające enzymy proteolityczne

wytwarzające enzymy proteolityczne

Komórki G błony śluzowej części odźwiernikowej

Komórki G błony śluzowej części odźwiernikowej

żołądka wytwarzają gastrynę „dużą”, „małą” i „mini”,

żołądka wytwarzają gastrynę „dużą”, „małą” i „mini”,

której główne działanie polega na zwiększaniu

której główne działanie polega na zwiększaniu

wydzielania HCl przez komórki okładzinowe.

wydzielania HCl przez komórki okładzinowe.

Wydzielanie żołądka

Wydzielanie żołądka



Gruczoły żołądka wydzielają 2-4 l soku żołądkowego

Gruczoły żołądka wydzielają 2-4 l soku żołądkowego

na dobę oraz roztwór kwasu solnego prawie

na dobę oraz roztwór kwasu solnego prawie

izotoniczny z krwią o pH 0,8-1,5.

izotoniczny z krwią o pH 0,8-1,5.



Sok ten zawiera enzymy trawienne, śluz oraz czynnik

Sok ten zawiera enzymy trawienne, śluz oraz czynnik

wewnątrzpochodny, niezbędny do resorpcji wit. B12.

wewnątrzpochodny, niezbędny do resorpcji wit. B12.



Kwas solny denaturuje białka pokarmowe, ułatwia

Kwas solny denaturuje białka pokarmowe, ułatwia

ich rozpad enzymatyczny, zapewnia wartość pH

ich rozpad enzymatyczny, zapewnia wartość pH

korzystne dla działania enzymów żołądkowych,

korzystne dla działania enzymów żołądkowych,

przekształca nieaktywny

przekształca nieaktywny

pepsynogen

pepsynogen

w różne

w różne

pepsyny

pepsyny

oraz zabija bakterie wprowadzone z

oraz zabija bakterie wprowadzone z

pokarmem.

pokarmem.

Choroba wrzodowa

Choroba wrzodowa



Nierównowaga między czynnikami

Nierównowaga między czynnikami

obronnymi śluzówki a czynnikami

obronnymi śluzówki a czynnikami

uszkadzającymi

uszkadzającymi



Czynniki obronne

Czynniki obronne

–

–

śluzówka

śluzówka

i

i

wodorowęglany

wodorowęglany



Czynniki uszkadzające

Czynniki uszkadzające

–

–

kwas solny

kwas solny

,

,

H. pylori,

H. pylori,

NLPZ, glikokortykosteroidy,

NLPZ, glikokortykosteroidy,

pepsyna

pepsyna

Choroba wrzodowa

Choroba wrzodowa



Zaburzenia trawienia, tzn. choroby powstałe

Zaburzenia trawienia, tzn. choroby powstałe

z udziałem HCl i enzymów, dotyczą górnej

z udziałem HCl i enzymów, dotyczą górnej

części przewodu żołądkowo-jelitowego, a

części przewodu żołądkowo-jelitowego, a

więc przełyku, żołądka i dwunastnicy.

więc przełyku, żołądka i dwunastnicy.



W zależności od umiejscowienia i

W zależności od umiejscowienia i

patogenezy rozróżnia się:

patogenezy rozróżnia się:

-

Chorobę refluksową,

Chorobę refluksową,

-

Chorobę wrzodową żołądka,

Chorobę wrzodową żołądka,

-

Chorobę wrzodową dwunastnicy.

Chorobę wrzodową dwunastnicy.

Czynniki obronne

Czynniki obronne



Zapobiegają uszkodzeniom żołądka i dwunastnicy

Zapobiegają uszkodzeniom żołądka i dwunastnicy

(

(

samotrawieniu

samotrawieniu

)

)



Śluz

Śluz

–

–

wydzielany stale

wydzielany stale

,

,

efekt protekcyjny

efekt protekcyjny



Dwuwęglany

Dwuwęglany

–

–

wydzielane z komórek nabłonka,

wydzielane z komórek nabłonka,

neutralizują jony wodorowe

neutralizują jony wodorowe



Przepływ krwi

Przepływ krwi

–

–

prawidłowy przepływ zapewnia

prawidłowy przepływ zapewnia

integralność śluzówki

integralność śluzówki



Prostaglan

Prostaglan

dyny

dyny

–

–

stymulują wydzielanie

stymulują wydzielanie

dwuwęglanów i śluzu, poprawiają przepływ krwi,

dwuwęglanów i śluzu, poprawiają przepływ krwi,

hamują wydzielanie kwasu żołądkowego

hamują wydzielanie kwasu żołądkowego

Czynniki uszkadzające

Czynniki uszkadzające



H

H

. p

. p

ylori –

ylori –

bakteria Gram (-)

bakteria Gram (-)

,

,

kolonizuje żołądek i dwunastnicę

kolonizuje żołądek i dwunastnicę



Może uszkadzać warstwę śluzu,

Może uszkadzać warstwę śluzu,

wywołuje reakcję zapalną, produkuje

wywołuje reakcję zapalną, produkuje

ureazę, która produkuje CO2 i jony

ureazę, która produkuje CO2 i jony

amonowe uszkadzające śluzówkę

amonowe uszkadzające śluzówkę

Czynniki uszkadzające

Czynniki uszkadzające



N

N

LPZ

LPZ

–

–

hamują produkcję

hamują produkcję

prostaglandyn

prostaglandyn



Zmniejszają przepływ krwi, produkcję

Zmniejszają przepływ krwi, produkcję

śluzu i syntezę wodorowęglanów,

śluzu i syntezę wodorowęglanów,

nasilają wydzielanie żołądkowe

nasilają wydzielanie żołądkowe



Pepsyna, kwas solny, palenie

Pepsyna, kwas solny, palenie



Nikotyna

Nikotyna

Grupy leków

Grupy leków



Ant

Ant

y

y

biot

biot

yki

yki



Leki zmniejszające produkcję kwasu

Leki zmniejszające produkcję kwasu



Leki osłaniające śluzówkę

Leki osłaniające śluzówkę



Związki pobudzające wydzielanie

Związki pobudzające wydzielanie

śluzu

śluzu



Leki zobojętniające kwas solny

Leki zobojętniające kwas solny

Leczenie

Leczenie

niefarmakologiczne

niefarmakologiczne



Diet

Diet

a

a

–

–

zmiana we wzorcu posiłków,

zmiana we wzorcu posiłków,

5-6 małych posiłków dziennie

5-6 małych posiłków dziennie



Zaprzestanie palenia, ograniczenie

Zaprzestanie palenia, ograniczenie

alkoholu, unikanie NLPZ

alkoholu, unikanie NLPZ

Leki neutralizujące

Leki neutralizujące



Zmniejszają kwasowość soku żołądkowego

Zmniejszają kwasowość soku żołądkowego

przez chemiczne wiązanie HCl.

przez chemiczne wiązanie HCl.



Zwiększają pH

Zwiększają pH



Ponadto pobudzają syntezę lub uwalnianie

Ponadto pobudzają syntezę lub uwalnianie

prostaglandyn oraz działają osłaniająco.

prostaglandyn oraz działają osłaniająco.



W terapii choroby wrzodowej leki te mają

W terapii choroby wrzodowej leki te mają

mniejsze znaczenie niż inhibitory pompy

mniejsze znaczenie niż inhibitory pompy

protonowej lub antagoniści rec.H2

protonowej lub antagoniści rec.H2



Związki magnezu oraz związki glinu:

Związki magnezu oraz związki glinu:

Tlenek magnezu, wodorotlenek magnezu,

Tlenek magnezu, wodorotlenek magnezu,

trójkrzmian magnezowy, wodzian magnezowo-

trójkrzmian magnezowy, wodzian magnezowo-

glinowy, wodorotlenek glinu, węglan wapnia

glinowy, wodorotlenek glinu, węglan wapnia

( w

( w

neutralizacji HCl powstawał CO2 – wzdęcia-

neutralizacji HCl powstawał CO2 – wzdęcia-

wycofany został)

wycofany został)

Leczenie przeciwbakteryjne

Leczenie przeciwbakteryjne



Konieczna politerapia

Konieczna politerapia



Bi

Bi

z

z

mut –

mut –

działanie wspomagające

działanie wspomagające



K

K

lar

lar

y

y

tromyc

tromyc

yna, a

yna, a

mo

mo

ksycylina,

ksycylina,

m

m

etronidazol

etronidazol

Inhibitory pompy

Inhibitory pompy

protonowej (PPI)

protonowej (PPI)



Blokują wydzielanie kwasu poprzez nieodwracalną

Blokują wydzielanie kwasu poprzez nieodwracalną

inhibicję H+/K+-ATP-azy.

inhibicję H+/K+-ATP-azy.



Działanie leku 3-4 dni do syntezy nowych enzymów

Działanie leku 3-4 dni do syntezy nowych enzymów



Inhibitory pompy protonowej są lekami pierwszego

Inhibitory pompy protonowej są lekami pierwszego

wyboru w leczeniu wrzodu trawiennego oraz

wyboru w leczeniu wrzodu trawiennego oraz

refluksowego zapalenia przełyku.

refluksowego zapalenia przełyku.



Pochodne benzimidazolu:

Pochodne benzimidazolu:

Omeprazol

Omeprazol

, lanzoprazol,

, lanzoprazol,

pantoprazol, rabeprazol

pantoprazol, rabeprazol



Zastosowanie: choroba wrzodowa, choroba

Zastosowanie: choroba wrzodowa, choroba

refluksowa przełyku, zespół Zollingera – Ellisona,

refluksowa przełyku, zespół Zollingera – Ellisona,

zachłystowe zapalenie płuc.

zachłystowe zapalenie płuc.



Pacjenci z chorobą refluksową

Pacjenci z chorobą refluksową

przełyku, u których pomimo leczenia

przełyku, u których pomimo leczenia

inhibitorami pompy protonowej,

inhibitorami pompy protonowej,

pojawi się nocne zarzucanie treści

pojawi się nocne zarzucanie treści

żołądkowej, powinni otrzymać lek z

żołądkowej, powinni otrzymać lek z

grupy antagonistów receptora H2

grupy antagonistów receptora H2

Antagoniści receptora H2

Antagoniści receptora H2



Blokują konkurencyjnie receptory

Blokują konkurencyjnie receptory

histaminowe komórek okładzinowych

histaminowe komórek okładzinowych

błony śluzowej żołądka oraz hamują

błony śluzowej żołądka oraz hamują

podstawowe wydzielanie kwasu i

podstawowe wydzielanie kwasu i

stymulowane histaminą.

stymulowane histaminą.

Antagoniści H2

Antagoniści H2



Blokują wydzielanie kwasu

Blokują wydzielanie kwasu



C

C

y

y

met

met

y

y

d

d

y

y

n

n

a, Ranitydyna,

a, Ranitydyna,

Famotydyna, Nizatydyna

Famotydyna, Nizatydyna



Zastosowanie: choroba wrzodowa,

Zastosowanie: choroba wrzodowa,

choroba refluksowa przełyku, zespół

choroba refluksowa przełyku, zespół

Zollingera – Ellisona, zachłystowe

Zollingera – Ellisona, zachłystowe

zapalenie płuc

zapalenie płuc



U pacjentów z chorobą wrzodową

U pacjentów z chorobą wrzodową

antagoniści receptora H2 zmniejszają

antagoniści receptora H2 zmniejszają

objawy bólowe i przyspieszają

objawy bólowe i przyspieszają

wyleczenie

wyleczenie



Poza leczeniem stosowane

Poza leczeniem stosowane

zapobiegają nawrotom

zapobiegają nawrotom

S

S

ukralfat

ukralfat



(Sucralfate, Ulgastran, Venter, Ulcogant)

(Sucralfate, Ulgastran, Venter, Ulcogant)



Sól sodowa sulfonowej sacharozy, wytwarza na powierzchni

Sól sodowa sulfonowej sacharozy, wytwarza na powierzchni

wrzodu kompleksowe połączenia z zasadowymi białkami.

wrzodu kompleksowe połączenia z zasadowymi białkami.



Wskutek powstania bariery fizycznej czynniki agresywne,

Wskutek powstania bariery fizycznej czynniki agresywne,

jak HCl i pepsyna, nie przenikają do błony śluzowej.

jak HCl i pepsyna, nie przenikają do błony śluzowej.



Ponadto sukralfat lub uwolnione jony glinu nasilają syntezę

Ponadto sukralfat lub uwolnione jony glinu nasilają syntezę

prostaglandyn.

prostaglandyn.



Przyspiesza gojenie wrzodów żołądka i dwunastnicy

Przyspiesza gojenie wrzodów żołądka i dwunastnicy



Po podaniu tworzy barierę przeciw działaniu kwasu na

Po podaniu tworzy barierę przeciw działaniu kwasu na

żołądek

żołądek



Pod wpływem kwasu przechodzi żel wypełniający ubytki w

Pod wpływem kwasu przechodzi żel wypełniający ubytki w

błonie śluzowej

błonie śluzowej



Mało działań niepożądanych, praktyczny brak wchłaniania

Mało działań niepożądanych, praktyczny brak wchłaniania

do organizmu

do organizmu

M

M

i

i

z

z

oprostol

oprostol



Arthrotec, Cytotec

Arthrotec, Cytotec



Syntetyczny analog naturalnych

Syntetyczny analog naturalnych

prostaglandyn

prostaglandyn



Środek może wywołać poronienie –

Środek może wywołać poronienie –

wywołuje skurcze macicy

wywołuje skurcze macicy

Biegunka i zaparcie

Biegunka i zaparcie



Biegunka – zwiększenie

Biegunka – zwiększenie

częstotliwości oddawania stolca w

częstotliwości oddawania stolca w

stosunku do zwykłego rytmu

stosunku do zwykłego rytmu

wypróżnień u danej osoby.

wypróżnień u danej osoby.



Stolec w przypadku biegunki jest

Stolec w przypadku biegunki jest

miękki i wodnisty lub papkowaty

miękki i wodnisty lub papkowaty



Etiologia biegunki

Etiologia biegunki



Najczęstszą przyczyną biegunki we wszystkich

Najczęstszą przyczyną biegunki we wszystkich

grupach wiekowych jest ostry nieżyt żołądka i

grupach wiekowych jest ostry nieżyt żołądka i

jelit pochodzenia wirusowego. (rotawirusy,

jelit pochodzenia wirusowego. (rotawirusy,

wirusy Norwalk i wirusy grupy Norwalk)

wirusy Norwalk i wirusy grupy Norwalk)



Rotawirusy są najczęstszą przyczyna biegunki

Rotawirusy są najczęstszą przyczyna biegunki

u dzieci do 2 roku życia

u dzieci do 2 roku życia



Wszystkie 3 typy wirusów są przenoszone

Wszystkie 3 typy wirusów są przenoszone

drogą kał-usta.

drogą kał-usta.



Replikacja wirusa powoduje uszkodzenie

Replikacja wirusa powoduje uszkodzenie

kosmków w górnym odcinku jelita cienkiego

kosmków w górnym odcinku jelita cienkiego

zmniejszając powierzchnię wchłaniania.

zmniejszając powierzchnię wchłaniania.

Etiologia biegunki

Etiologia biegunki



Bakterie szczepów Shigella i Salmonella

Bakterie szczepów Shigella i Salmonella

mają właściwości inwazyjne , penetrują

mają właściwości inwazyjne , penetrują

błonę śluzową jelita cienkiego,

błonę śluzową jelita cienkiego,



Escherichia coli (wywołuje biegunkę

Escherichia coli (wywołuje biegunkę

podróżnych) i Bacillus produkują

podróżnych) i Bacillus produkują

toksyny pobudzające aktywna sekrecje

toksyny pobudzające aktywna sekrecje

elektrolitów do jelita.

elektrolitów do jelita.



Biegunka na tle zakażenia bakteryjnego

Biegunka na tle zakażenia bakteryjnego

zwykle wynika ze spożycia zakażonego

zwykle wynika ze spożycia zakażonego

pokarmu lub napoju

pokarmu lub napoju

Podstawowe leczenie biegunki:

Podstawowe leczenie biegunki:

Polega na :

Polega na :

-

Podawaniu płynów i elektrolitów;

Podawaniu płynów i elektrolitów;

-

Podawanie opioidów (Loperamid);

Podawanie opioidów (Loperamid);

Dodatkowo stosuje się środki adsorpcyjne, np.

Dodatkowo stosuje się środki adsorpcyjne, np.

liofilizowane drożdże.

liofilizowane drożdże.

Biegunki wywołane przez inwazyjne czynniki

Biegunki wywołane przez inwazyjne czynniki

chorobowe wymagają podawania leków

chorobowe wymagają podawania leków

chemioterapeutycznych.

chemioterapeutycznych.



Niemowlętom i małym dzieciom bardzo szybko

Niemowlętom i małym dzieciom bardzo szybko

zagraża niebezpieczeństwo odwodnienia.

zagraża niebezpieczeństwo odwodnienia.



W większości przypadków wystarcza doustne

W większości przypadków wystarcza doustne

podanie roztworów glukozy i elektrolitów

podanie roztworów glukozy i elektrolitów

Opioidy (np.LOPERAMID)

Opioidy (np.LOPERAMID)



Biegunki wywołane zaburzeniami motoryki

Biegunki wywołane zaburzeniami motoryki

jelit oraz biegunkę podróżników skutecznie

jelit oraz biegunkę podróżników skutecznie

leczy

leczy

loperamid.

loperamid.

zmniejsza on perystaltyke wskutek

zmniejsza on perystaltyke wskutek

zablokowania obwodowych receptorów

zablokowania obwodowych receptorów

opioidowych jelita cienkiego.

opioidowych jelita cienkiego.

MDR-I – białko natychmiastowo eliminujące

MDR-I – białko natychmiastowo eliminujące

loperamid u O.U.N.

loperamid u O.U.N.

Środki adsorbcyjne

Środki adsorbcyjne

,ściągające , liofilizowane

,ściągające , liofilizowane

drożdże.

drożdże.



W biegunkach mniej nasilonych dodatkowo

W biegunkach mniej nasilonych dodatkowo

albo zamiast wymienionych leków stosuje się

albo zamiast wymienionych leków stosuje się

środki adsorbcyjne, zwłaszcza węgiel

środki adsorbcyjne, zwłaszcza węgiel

leczniczy (

leczniczy (

Carbo medicinalis

Carbo medicinalis

), srodki

), srodki

ściągające (garbniki roślinne, np. białczan

ściągające (garbniki roślinne, np. białczan

taniny) oraz liofilizowane sole

taniny) oraz liofilizowane sole

Saccharomyces boulardii.

Saccharomyces boulardii.



Mechanizm ich działnia polega na

Mechanizm ich działnia polega na

hamowaniu wiązania toksyn do błony

hamowaniu wiązania toksyn do błony

śluzowej jelita.

śluzowej jelita.



Środki te można podawać małym dzieciom,

Środki te można podawać małym dzieciom,

które nie powinny otrzymywać opioidów.

które nie powinny otrzymywać opioidów.

Receptory opioidowe

Receptory opioidowe



Reprezentacja na enterocytach

Reprezentacja na enterocytach



Działają na splot podśluzówkowy

Działają na splot podśluzówkowy



Zmniejszają wydzielanie

Zmniejszają wydzielanie



Podstawowe

Podstawowe



Stymulowane: ACH, VIP, PGE2

Stymulowane: ACH, VIP, PGE2

Difenoksylat

Difenoksylat



Szczyt stężenia w surowicy ok. 2 h

Szczyt stężenia w surowicy ok. 2 h



Zwykle łączony z atropiną

Zwykle łączony z atropiną



Szybko metabolizowany do aktywnego

Szybko metabolizowany do aktywnego

metabolitu

metabolitu



Przy stosowaniu większych dawek (40-

Przy stosowaniu większych dawek (40-

60 mg) może dawać efekty z OUN oraz

60 mg) może dawać efekty z OUN oraz

powodować uzależnienie

powodować uzależnienie



NIE stosować u dzieci poniżej 2 r.ż.

NIE stosować u dzieci poniżej 2 r.ż.

Loperamid

Loperamid



Szczyt stężenia uzyskiwany w ciągu 5

Szczyt stężenia uzyskiwany w ciągu 5

godzin

godzin



Ze względu na słabe przechodzenie do

Ze względu na słabe przechodzenie do

OUN ryzyko wywołania uzależnienia jest

OUN ryzyko wywołania uzależnienia jest

niskie

niskie



Przy bardzo wysokich dawkach można

Przy bardzo wysokich dawkach można

spodziewać się niedrożności porażennej

spodziewać się niedrożności porażennej

jelit

jelit

Zaparcia

Zaparcia



Zaparcia charakteryzuje opóźnione wydalanie

Zaparcia charakteryzuje opóźnione wydalanie

suchych i twardych mas kałowych.

suchych i twardych mas kałowych.



Zaparcia wynikają albo z opóżnionego przesuwania

Zaparcia wynikają albo z opóżnionego przesuwania

treści jelitowej (przy zachowaniu prawidłowego

treści jelitowej (przy zachowaniu prawidłowego

odruchu opróżniania), albo powstają w skutek

odruchu opróżniania), albo powstają w skutek

zaburzeń tego odruchu.

zaburzeń tego odruchu.



Przyczyną opóźnionego przesuwania treści jelitowej

Przyczyną opóźnionego przesuwania treści jelitowej

są:

są:

-

czynniki dietetyczne ( niewystarczające wypełnienie

czynniki dietetyczne ( niewystarczające wypełnienie

jelita przez balastowe składniki pożywienia);

jelita przez balastowe składniki pożywienia);

-

uszkodzenie ściany jelita (np. guzy, przewlekłe

uszkodzenie ściany jelita (np. guzy, przewlekłe

zapalenia, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze),

zapalenia, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze),

-

endokrynne (np. nadczynność tarczycy)

endokrynne (np. nadczynność tarczycy)

-

oraz czynnościowe i organiczne zaburzenia układu

oraz czynnościowe i organiczne zaburzenia układu

nerwowego (np. stres, urazy kręgosłupa).

nerwowego (np. stres, urazy kręgosłupa).

-

Niektóre leki psychotropowe oraz opioidy mają

Niektóre leki psychotropowe oraz opioidy mają

również działanie zapierjące

również działanie zapierjące

Leczenie zaparć

Leczenie zaparć



Większość leków przeczyszczających powiększa objętość

Większość leków przeczyszczających powiększa objętość

światła jelita i wyzwala falę perystaltyczną wskutek

światła jelita i wyzwala falę perystaltyczną wskutek

zwiększenia ciśnienia wewnątrzjelitowego przez:

zwiększenia ciśnienia wewnątrzjelitowego przez:

-

Pęcznienie nawadniające (

Pęcznienie nawadniające (

środki pęczniejące

środki pęczniejące

),

),

-

Osmotyczne, zwrotne wchłanianie wody (

Osmotyczne, zwrotne wchłanianie wody (

osmotyczne leki

osmotyczne leki

przeczyszczające

przeczyszczające

),

),

-

Zahamowanie resorpcji sodu i wody z jelita lub zwiększenie

Zahamowanie resorpcji sodu i wody z jelita lub zwiększenie

wydzielania wody do światła jelita (

wydzielania wody do światła jelita (

leki przeczyszczające

leki przeczyszczające

hamujące resorbcje i odwadniające

hamujące resorbcje i odwadniające

).Do tej grupy należą

).Do tej grupy należą

również środki ułatwiające pasaż mas kałowych.

również środki ułatwiające pasaż mas kałowych.

-

Leki ułatwiające odruch opróżnienia

Leki ułatwiające odruch opróżnienia

Środki pęczniejące

Środki pęczniejące



Łagodnie działają

Łagodnie działają



Naturalne lub półsyntetyczne

Naturalne lub półsyntetyczne

pęczniejące i nieulegające strawieniu

pęczniejące i nieulegające strawieniu

polisacharydy np. związki czynne

polisacharydy np. związki czynne

uzyskane z nasienia lnu (Semen Lini),

uzyskane z nasienia lnu (Semen Lini),

nasienia indyjskiej babki jajowatej

nasienia indyjskiej babki jajowatej

(Semen plantaginis ovatae), otręby

(Semen plantaginis ovatae), otręby

pszenne

pszenne



Musi być popijane dużą ilością wody.

Musi być popijane dużą ilością wody.

Osmotyczne leki

Osmotyczne leki

przeczyszczające

przeczyszczające



Solne leki przeczyszczające

Solne leki przeczyszczające

Jony

Jony



Mg2+: siarczan (sól gorzka), cytrynian, wodorotlenek

Mg2+: siarczan (sól gorzka), cytrynian, wodorotlenek



fosforan sodu

fosforan sodu



siarczan sodu (sól glauberska)

siarczan sodu (sól glauberska)



winian sodowo-potasowy

winian sodowo-potasowy



Aklohole cukrowe.

Aklohole cukrowe.

Mannitol, sorbitol, laktitol oraz cukry : laktoza i laktuloza

Mannitol, sorbitol, laktitol oraz cukry : laktoza i laktuloza

Polietylenoglikol 4000. proszek ten wiąże się z podawaną

Polietylenoglikol 4000. proszek ten wiąże się z podawaną

wodą i przemieszcza się do jelita grubego

wodą i przemieszcza się do jelita grubego



glikol polietylenowy

glikol polietylenowy



Forlax

Forlax



Fortrans

Fortrans

Leki przeczyszczające

Leki przeczyszczające

hamujące resorpcję i

hamujące resorpcję i

nawadniające

nawadniające



Olej rycynowy

Olej rycynowy



Glikozydy antrachinowe: aloes kora

Glikozydy antrachinowe: aloes kora

kruszyny pospolitej , owoce szakłaku

kruszyny pospolitej , owoce szakłaku

pospolitego liście strączyńca

pospolitego liście strączyńca

wąskolistego (Folia senae), kłącze

wąskolistego (Folia senae), kłącze

rzewienia dłoniastego (Rhizoma rhei)

rzewienia dłoniastego (Rhizoma rhei)



Syntetyczne pochodne difenolu:

Syntetyczne pochodne difenolu:

bisakodyl, pikosiarczan sodu

bisakodyl, pikosiarczan sodu

Środki ułatwiające pasaż mas

Środki ułatwiające pasaż mas

kałowych

kałowych



Niektóre leki przeczyszczające

Niektóre leki przeczyszczające

zawierają

zawierają

dokusat sodu

dokusat sodu

(sól sodowa

(sól sodowa

estru kwasu sulfobursztynowego),

estru kwasu sulfobursztynowego),

który jest związkiem powierzchniowo

który jest związkiem powierzchniowo

czynnym, zmiękcza kał i ułatwia

czynnym, zmiękcza kał i ułatwia

poślizg mas kałowych

poślizg mas kałowych



Podobne zastosowanie ma parafina

Podobne zastosowanie ma parafina

ciekła.

ciekła.

Wskazania do środków

Wskazania do środków

przeczyszczających

przeczyszczających



Ból związany z defekacją

Ból związany z defekacją



Przygotowanie jelita przed niektórymi

Przygotowanie jelita przed niektórymi

procedurami diagnostycznymi

procedurami diagnostycznymi



Zaparcia

Zaparcia

Leki przeczyszczające

Leki przeczyszczające



Środki masowe

Środki masowe



Środki osmotyczne

Środki osmotyczne



Środki drażniące

Środki drażniące



Środki poślizgowe

Środki poślizgowe

Środki hydrofilne

Środki hydrofilne



włókna pokarmowe

włókna pokarmowe



psylium (Plantago psylium) – babka

psylium (Plantago psylium) – babka

płesznik

płesznik



polikarbofil

polikarbofil



metyloceluloza,

metyloceluloza,

karboksymetyloceluloza

karboksymetyloceluloza

Środki pobudzające

Środki pobudzające

wydzielanie

wydzielanie



Środki powierzchniowo czynne

Środki powierzchniowo czynne



dokusany, kwasy żółciowe

dokusany, kwasy żółciowe



Pochodne difenylometanu:

Pochodne difenylometanu:



fenoloftaleina, bisakodyl, pikosulfonian

fenoloftaleina, bisakodyl, pikosulfonian



kwas rycynolowy, antrachinony,

kwas rycynolowy, antrachinony,

senes, szakłak, rzewień, kruszyna

senes, szakłak, rzewień, kruszyna

amerykańska

amerykańska

Każdy lek

Każdy lek

przeciwbiegunkowy,

przeciwbiegunkowy,

szczególnie opioidy są

szczególnie opioidy są

przeciwwskazane w

przeciwwskazane w

biegunkach pochodzenia

biegunkach pochodzenia

bakteryjnego

bakteryjnego

Simetikon

Simetikon



Espumisan

Espumisan



Zmniejsza napięcie powierzchniowe

Zmniejsza napięcie powierzchniowe

cieczy

cieczy



Biologicznie praktycznie nieaktywny

Biologicznie praktycznie nieaktywny

Środki prowymiotne

Środki prowymiotne



Wyciąg z wymiotnicy – emetyna

Wyciąg z wymiotnicy – emetyna



Apomorfina – pochodna morfiny

Apomorfina – pochodna morfiny

Leki przeciwwymiotne

Leki przeciwwymiotne



Antagoniści 5 HT3

Antagoniści 5 HT3



Kanabinoidy

Kanabinoidy



Antagoniści dopaminowi

Antagoniści dopaminowi



Cholinolityki

Cholinolityki



Benzodiazepiny

Benzodiazepiny



Leki antyhistaminowe

Leki antyhistaminowe

Leki antyhistaminowe

Leki antyhistaminowe



Działają poprzez blokowanie

Działają poprzez blokowanie

obwodowej stymulacji ośrodka

obwodowej stymulacji ośrodka

wymiotów

wymiotów



Stosowane w wymiotach wywołanych

Stosowane w wymiotach wywołanych

schorzeniami ucha:

schorzeniami ucha:



Ch. Meniera

Ch. Meniera



Zapaleniu ucha wewnętrznego

Zapaleniu ucha wewnętrznego



Chorobie lokomocyjnej

Chorobie lokomocyjnej

Leki antyhistaminowe

Leki antyhistaminowe



Najczęściej używane leki:

Najczęściej używane leki:



Dimenhydrynat (Aviomarin)

Dimenhydrynat (Aviomarin)



Difenydramina

Difenydramina



Prometazyna

Prometazyna

Cholinolityki

Cholinolityki



Skopolamina

Skopolamina



Podawana ogólnie przechodzi przez

Podawana ogólnie przechodzi przez

barierę krew mózg

barierę krew mózg



Działa głównie na wymioty w chorobie

Działa głównie na wymioty w chorobie

lokomocyjnej

lokomocyjnej



Działa depresyjnie na OUN

Działa depresyjnie na OUN

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny



Stosowane głównie w wymiotach

Stosowane głównie w wymiotach

pochodzenia ośrodkowego

pochodzenia ośrodkowego



Głównym działaniem niepożądanym

Głównym działaniem niepożądanym

jest senność, spowolnienie.

jest senność, spowolnienie.



Najczęściej stosowanym związkiem

Najczęściej stosowanym związkiem

jest diazepam.

jest diazepam.

Kanabinoidy

Kanabinoidy



Dronabinol

Dronabinol



agonista rec CB1 w ośrodku wymiotów

agonista rec CB1 w ośrodku wymiotów



Prawdopodobne jest działanie

Prawdopodobne jest działanie

ośrodkowe

ośrodkowe



Związki te są skuteczniejsze i

Związki te są skuteczniejsze i

wywierają mniej działań

wywierają mniej działań

niepożądanych u osób młodych

niepożądanych u osób młodych

Antagoniści 5-HT3

Antagoniści 5-HT3



Receptory te są zlokalizowane na

Receptory te są zlokalizowane na

zakończeniach nerwu błędnego

zakończeniach nerwu błędnego



Leki te są szczególnie skuteczne w

Leki te są szczególnie skuteczne w

leczeniu wymiotów związanych z

leczeniu wymiotów związanych z

chemioterapią

chemioterapią



W wyniki działania cytostatyków np.

W wyniki działania cytostatyków np.

cisplatyny dochodzi do uwalniania z

cisplatyny dochodzi do uwalniania z

komórek jelita dużych ilości serotoniny co

komórek jelita dużych ilości serotoniny co

powoduje nasilone wymioty

powoduje nasilone wymioty

Antagoniści 5-HT3

Antagoniści 5-HT3



Ondansetron (Zofran)

Ondansetron (Zofran)



Granisetron (Kytril)

Granisetron (Kytril)



Tropisetron

Tropisetron



Dolasetron

Dolasetron