TEMAT:

Czynniki ograniczające

produkcję w biocenozach

Biocenoza

populacja biocenoza ekosystem biom

biosfera

Zespół populacji organizmów roślinnych (fitocenoza),

zwierzęcych (zoocenoza) i mikroorganizmów danego

środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków,

ale powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami

ekologicznymi i zależnościami pokarmowymi,

tworzących całość, która pozostaje w przyrodzie w

stanie homeostazy (czyli dynamicznej równowagi).

Biocenoza oraz biotop, czyli środowisko fizyczne

(nieożywione) tworzą ekosystem.

Produkcja materii

organicznej



Pierwotna



Wtórna

Prawo minimum Liebiga

Prawo minimum Liebiga - jedno z

podstawowych praw ekologii

klasycznej, mówiące, że czynnik,

którego jest najmniej (jest w minimum)

działa ograniczająco na organizm,

bądź całą populację. Justus von Liebig

prowadził swoje badania w drugiej

połowie XIX w. na roślinach, u których

zauważył, że wystarczy niedobór

jednego tylko ze składników pożywki,

na której były hodowane, aby

ograniczyć wzrost rośliny.

Zasada tolerancji

ekologicznej Shelforda

Koncepcja mówiąca, że zarówno

niedobór, jak i nadmiar różnych

czynników wpływa na organizm

ograniczająco. Prawo to określa

możliwość rozwoju populacji.

Możliwość bytowania organizmów

określają dwie wartości, tzw. ekstrema

działającego czynnika: minimum i

maksimum. Zakres między minimum a

maksimum nazywamy zakresem

tolerancji.

Podział czynników

ograniczających produkcję w

biocenozie



Wilgotność



Ukształtowanie terenu



Temperatura



Światło



Biogeny



Klęski żywiołowe

WILGOTNOŚĆ



praktycznie cały

praktycznie cały

zakres

zakres

występujących na

występujących na

Ziemi warunków

Ziemi warunków

wilgotnościowych;

wilgotnościowych;

w praktyce należy

w praktyce należy

rozpatrywać

rozpatrywać

łączne działanie

łączne działanie

wilgotności i

wilgotności i

temperatury

temperatury

ewapotranspiracja

ewapotranspiracja

Ukształtowanie terenu



Wraz ze

wzrostem

wysokości

zmieniają się

warunki

klimatyczne

Światło



większość roślin: zakres od 400 do 700 nm

większość roślin: zakres od 400 do 700 nm



rośliny lądowe: głównie w zakresie barwy niebieskiej

rośliny lądowe: głównie w zakresie barwy niebieskiej

i czerwonej

i czerwonej



na lądach niedobór światła może być czynnikiem

na lądach niedobór światła może być czynnikiem

ograniczającym po okapem lasu

ograniczającym po okapem lasu



w wodach: poniżej ok. 1 m dociera już tylko światło

w wodach: poniżej ok. 1 m dociera już tylko światło

zielone i niebieskie znacznie większe zróżnicowanie

zielone i niebieskie znacznie większe zróżnicowanie

barwników fotosyntetycznych u roślin wodnych –

barwników fotosyntetycznych u roślin wodnych –

wiele roślin wodnych wykorzystuje do fotosyntezy

wiele roślin wodnych wykorzystuje do fotosyntezy

światło zielone

światło zielone



ograniczająco może działać także zbyt intensywne

ograniczająco może działać także zbyt intensywne

promieniowanie

promieniowanie

Wykorzystanie światła w

różnych zakresach przez

glony

B a r w a ś w ia tła ( d łu g o ś ć f a li w  m )

Aktywność fotosyntetyczna

Temperatura





życie możliwe w

życie możliwe w

zakresie od –200

zakresie od –200

o

o

C

C

do +100

do +100

o

o

C

C





większość

większość

organizmów

organizmów

występuje w zakresie

występuje w zakresie

od –60

od –60

o

o

C do +60

C do +60

o

o

C

C





amplituda

amplituda

temperatur

temperatur

Biogeny



Makro- i

mikroelementy

Dwutlenek węgla i

tlen

Dwutlenek węgla i tlen



tempo fotosyntezy

tempo fotosyntezy

wzrasta przy

wzrasta przy

podniesieniu stężenia

podniesieniu stężenia

CO

CO

2

2

oraz obniżeniu

oraz obniżeniu

stężenia O

stężenia O

2

2



powietrze glebowe: w

powietrze glebowe: w

głębszych warstwach

głębszych warstwach

gleby tlen jest

gleby tlen jest

czynnikiem

czynnikiem

ograniczającym dla

ograniczającym dla

organizmów

organizmów

aerobowych

aerobowych



woda: tlen jest słabo

woda: tlen jest słabo

rozpuszczalny może

rozpuszczalny może

być czynnikiem

być czynnikiem

ograniczającym

ograniczającym

(

(

eutrofizacja!

eutrofizacja!

)

)

Makro- i mikroelementy



zarówno zbyt

zarówno zbyt

niskie, jak i zbyt

niskie, jak i zbyt

wysokie stężenia

wysokie stężenia

działają

działają

ograniczająco

ograniczająco



częsty niedobór:

częsty niedobór:

dla organizmów

dla organizmów

wodnych P, Fe, N;

wodnych P, Fe, N;

dla mięczaków i

dla mięczaków i

kręgowców Ca; dla

kręgowców Ca; dla

roślin lądowych Mg

roślin lądowych Mg

itp.

itp.

Klęski żywiołowe



Pożary



Powodzie



Trzęsienia ziemi



Huragany



Wybuchy

wulkanów

Literatura



Kompendium wiedzy o ekologii. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006



Hydrobiologia-limnologia. Ekosystemy wód

śródlądowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe

PWN, 1998



http://pl.wikipedia.org