SZTUKA

Prezentacje przygotowały: Ania Wituszyńska i Ola

Białek

Sztuka renesansu - XV i XVI
wiek

Sztuka renesansu rozwijała się początkowo we Włoszech( gł.

Ośrodki to Florencja i Rzym), a następnie rozprzestrzeniała się

w innych krajach europejskich. Jednym z najwybitniejszych dzieł

renesansu florenckiego były wykonane z brązu przez Lorenzo

Ghibertiego drzwi, zdobiące baptysterium katedry florenckiej.

Za najwybitniejsze i wszechstronnie uzdolnione osobowości

sztuki włoskiego renesansu uważa się Leonarda da Vinci,

Rafaela Santi i Michała Anioła. Na przełomie XV i XVI w. idee

sztuki renesansowej przedostają się do innych krajów

europejskich: Czech, Polski, Francji, Niemiec, Hiszpanii i Anglii.

Pojawienie się sztuki renesansowej w Polsce dokonało się za

sprawą króla Zygmunta I, który sprowadził do Polski włoskich

artystów i powierzył im rozbudowę Wawelu. Był wśród nich

m.in. Bartłomiej Berecci, twórca kaplicy Zygmuntowskiej.

W swoich założeniach sztuka renesansu odwoływała się do

idei starożytnych, hołdując zasadom harmonii, jasności,

proporcji, czystości formy. Wiele czerpała także ze sztuki

chrześcijańskiej.

Malarstwo renesansowe najwcześniej rozkwitło we

Włoszech – Florencji, Rzymie i innych włoskich miastach.

Artyści na nowo zaczęli odnajdywać piękno sztuki antyku.

Zaczęto znów malować postacie w akcie, nawet postacie

biblijne. Również tematyka mitologiczna stała się bardzo

popularna ( np. „Szkoła ateńska” Rafaela). Malarstwo

zostało wyzwolone ze sztywnych schematów,

wyswobodzone z ram architektonicznych, którym

wcześniej podlegało. Podstawowym tematem

podejmowanym przez malarstwo był człowiek i jego

otoczenie. Otoczenie oddawano z maksymalnie dużym

realizmem, dbając o szczegóły. Postaci malowane były

żywiołowo, dynamicznie.

Tematem niektórych kompozycji zaczął być pejzaż, już nie

tylko przedstawiany w postaci tła, ale jako temat główny.

W technice używano światłocienia, którym mistrzowsko

posługiwał się da Vinci.

Cechy

Cechy

charakterystyczne:

charakterystyczne:

•

perspektywa linearna

•

technika światłocienia

•

podobieństwo do rzeczywistości

•

malarstwo ścienne (fresk)

•

tempera, olejne

•

portret, pejzaż

•

tematyka mitologiczna

•

naśladownictwo natury - mimesis

•

prostota i przejrzystość

•

proporcjonalność (tzw. boskie proporcje) -
rozwiązania oparte na geometrii,

•

Zbieżna perspektywa geometryczna

•

Obrazy malowane na zamówienia,
przepych również w obrazach religijnych.

•

Malarstwo oparte na rysunku

•

Wyzwolone ze schematów i ram
architektonicznych.

•

Płótno zamiast deski

Najwybitniejsi malarze:

•

Leonardo da Vinci

•

Sandro Botticelli

•

Piero della Francesca

•

Paolo Uccello

•

Piero della Francesca

•

Rafael Santi

•

Albrecht Durer

•

Tycjan

•

Mesaccio

•

Michał Anioł

ciało ludzkie

pierwszy użył
perspektywy

perspektyw
a zbieżna

obrazy przyrody

freski

Leonardo Da Vinci

Ur. 14 kwietnia 1452 r. we Włoszech,

zm. 2 maja 1519r. we Francji.
Uzdolniony malarz, rzeźbiarz, architekt,
filozof, muzyk, poeta, odkrywca, matematyk,
mechanik, anatom, geolog.
Najbardziej zasłynął jako malarz, za sprawą
obrazów Mona Lisa i Ostatnia Wieczerza. W
Polsce znane jest także dzieło Dama z
gronostajem ze względu na to, iż jest jedyną
pracą artysty, jaka znajduje się w polskich
zbiorach.

Mona Lisa ("Giokonda")

Ostatnia wieczerza

Dama z gronostajem

Paolo Uccello

Studiował perspektywę i dokonał w tej

dziedzinie ważnej zmiany, przechodząc

ostatecznie od umownej perspektywy

charakterystycznej dla gotyku do

perspektywy naturalnej. Perspektywa

naturalna zdominowała malarstwo na

kilka wieków.

Przemianę widać dobrze, kiedy

porównuje się obrazy Bitwy pod San

Romano z obrazem Polowanie

.

Bitwa pod San Romano I, 1435-

1436; Tempera na drewnie. 182 x
320 cm. Narodowa Galeria, Londyn

Polowanie, 1470. Tempera na drewnie. 65 x

165 cm. Ashmolean Museum, Oxford

Rafael Santi

Ur. 6 kwietnia 1483, zm. 6 kwietnia 1520 w
Rzymie. Włoski malarz i architekt.
Był trzecim i najmłodszym z najsławniejszej
trójki genialnych artystów włoskiego
Renesansu - obok Michała Anioła i Leonarda
da Vinci.
W swoich wielkich dziełach starał się
pogodzić wartości chrześcijańskie z
optymizmem epoki Odrodzenia oraz z
pogańską filozofią antyczną, odkrywaną
przez ludzi Renesansu.

Szkoła Ateńska

autoportret

Madonna z Dzieciątkiem
i św. Janem

Michał Anioł



(Michelangelo Buonarotti, Michał

Anioł, Michelangelo di Lodovico

Buonarotti Simoni)

Urodzony 6 marca 1475 w

prowincji Toskanii we Włoszech,

zmarł 18 lutego 1564 r. W Rzymie

– malarz, rzeźbiarz poeta i

architekt. Jeden z

najgenialniejszych artystów

plastyków świata.

Stworzenie Adama

Sąd ostateczny

Najważniejszą zasadą renesansowej rzeźby było

dążenie do realizmu, w myśl którego chciano jak

najwierniej naśladować naturę, człowieka i jego

ciało, a także możliwie najwierniej ukazać

uczucia. Rzeźbiarze skłaniali się ku

monumentalizmowi i schematom

kompozycyjnym, opartym na prostych formach

geometrycznych. Zerwano z zasadą, która

podporządkowywała rzeźbę ramom

architektonicznym. Posągi i malowidła zaczęto

umieszczać na specjalnie do tego przeznaczonych

miejscach, najczęściej w niszach. Twórcy,

zajmując się sztuką, zajmowali się również

człowiekiem, był on bowiem – w myśl starożytnej

zasady – miarą wszystkich rzeczy. Donatello, jako

pierwszy od czasów starożytnych, przedstawił

nagie ludzkie ciało. Ciała często wyginane były w

kształt litery S.

Cechy
charakterystyczne:

•

perspektywa, układ przestrzenny

•

klasyczne kanony proporcji

•

anatomia człowieka (sekcja zwłok!)
-> u nagich postaci zaznaczone mięśnie i stawy

•

realizm

•

naturalizm

•

Krzywizny w przedstawianych ciałach

•

popiersie, posąg konny – nowe formy rzeźby

•

Marmur – nowy materiał używany do rzeźbienia

•

monumentalizm

Najwybitniejsi rzeźbiarze:

•

Michał Anioł

•

Rafael Santi

•

Donatello (Donato di Betto Bardi)

•

Mino da Fiesole

•

Wit Stwosz

•

Andrea Verrocchio

•

bracia Rossellino (pięcioro rzeźbiarzy i
kamieniarzy)

Wit
Stwosz

1447 lub 1448-

1533, niemiecki

rzeźbiarz, grafik i

malarz. Twórca

ołtarzu w Kościele

Mariackim w

Krakowie.

ołtarz w Kościele Mariackim w Krakowie (tryptyk)

Andrea del Verrocchio

Żyjący w latach ok. 1435-

1488 włoski rzeźbiarz i

malarz. Pochodził z

rodziny złotników, sam

słynie najbardziej z

twórczości w brązie.
Był nauczycielem

Leonarda da Vinci.
Tworzył wspaniałe obrazy i

rzeźby religijne, pełne

harmonii, odznaczające

się wytwornością,

wirtuozerią techniczną i

silnym realizmem.

Pomnik Bartolomeo Colleoniego w Wenecji
stojący na placu św. Jana i Pawła

Michał
Anioł

Główny temat rzeźb Michała

Anioła stanowiła postać ludzka, w

której artysta upatrywał głęboki

sens. Pracował wyłącznie w

marmurze. Zafascynowany

kontrastem powierzchni surowej i

wygładzonej dłutem, pozostawiał

szereg prac niedokończonych.

Dawid

Pietà, Bazylika Św. Piotra, wys.
174cm

U podstaw renesansowej architektury legło przekonanie, że

należy wrócić do wzorów antycznych, głównie rzymskich.
Włosi czuli się spadkobiercami dorobku antycznego Rzymu i
jego tradycji.

Można powiedzieć, iż architekturę Renesansu cechowało

uproszczenie konstrukcyjne. Całkowicie zrezygnowano
wtedy z eksperymentów w budownictwie jeśli chodzi o
strukturę budowli. Wszystkie elementy konstrukcyjne
cechowała niezwykła prostota. Stosowano sklepienia
kolebkowe, żaglaste, rzadko krzyżowe. W dekoracjach
odwoływano się do porządków klasycznych. W XV wieku
stosowano styl koryncki oraz kompozytowy, z liśćmi akantu.
W XVI wieku natomiast starano się idealizować formy. Do
dwóch klasycznych elementów – czyli kolumny i belkowania
– dodano wówczas bazę, podzieloną na trzy części.
Pomiędzy tymi elementami musiała istnieć idealna
proporcja – wysokość belkowania miała się równać jednej
czwartej wysokości kolumny,baza zaś – jednej trzeciej.

Podstawowymi budowlami epoki był kościół i pałac.

Cechy charakterystyczne:

•

elementy antyczne (kolumny, łukowe sklepienia,

kopuły), półkolista arkada, krużganki, loggie oraz

portyki

•

świecka – pałace, wille, kamienice, ratusze

•

sakralna – kościoły

•

miasta na planie geometrycznym

•

prostota kompozycji, podziały poziome (gzymsy i

fryzy)

•

symetria

•

wewnętrzne dziedzińce otoczone krużgankami

PAŁACE

•

cztery skrzydła

•

w środku pusty
sześcian

•

fasady

Pałac Vecchio

Pałac we Wrocławiu

Kościoły

•

na planie krzyża

•

płaski strop

•

zwykłe ściany (nie mury)
oparte na kolumnach
połączonych pełnymi łukami

•

kopuła (czasami)

Katedra Santa Maria del Fiore

Bazylika św. Piotra w Rzymie

katedra na Wawelu

Najwybitniejsi architekci:

•

Michał Anioł

•

Leonardo da Vinci

•

Rafael Santi

•

Donato Bramante

•

Filippo Brunelleschi

•

Andrea Palladio

Cechy charakterystyczne



muzyka – sztuką



polifonia wokalna, a capella, polichóralność



System „dur” i „mol”



nowe gatunki muzyczne (madrygał,

kanon, chanson)



Nowe instrumenty:

organy,

klawesyn,
flet podłużny,
flet poprzeczny,

piszczałki,
fagot,
puzon,
trąbka.

Najwybitniejsi muzycy:



Mikołaj Gomółka



Wacław z Szamotuł



Mikołaj Zieleński



Giovanni Pierluigi da Palestrina



Orlando di Lasso

Mikołaj Gomółka

Ur. ok. 1535 w Sandomierzu, zm.

najprawdopodobniej 1609 na

Ukrainie. Polski kompozytor

renesansowy.
Śpiewał i grał na dworze króla

Zygmunta Augusta, między

innymi był nadwornym flecistą i

trębaczem króla.
Jego najsławniejsze,

wydrukowane za życia i jedyne

zachowane do dziś dzieło to

„Melodie na psałterz polski”.