Ceramika budowlana

tworzywa nieorganiczno- niemetaliczne, 
otrzymywane w wyniku wypalania  
odpowiednio uformowanej gliny

• Ceramika – wyroby z wypalonej gliny:
• - wyroby ceglarskie i cegły,
- płytki i kafle
- wyroby ogniotrwałe
- rury i kształtki
- ceramika półszlachetna
- kruszywa lekkie z wypalanej gliny

Procesy zachodzące podczas 

wypalania

• < 150°C: suszenie

• 150 – 400°C: wydzielanie wody 

zaabsorbowanej

• 400 - 600 °C: rozkład gliny: 

Al

4

(OH)

8

Si

4

O

10

→2(Al

2

O

3

·2SiO

2

)+4H

2

O

• 250 -700 °C: utlenianie substancji 

organicznych

• >950 °C: przegrupowanie struktury Al-

Si; SiO

2 

(krystobalit) i zdefektowany 

spinel 2Al

2

O

3

·3SiO

2

• > 1100°C: powstaje mulit i krystobalit

Kolor i porowatość

• środowisko utleniające – cegła 

czerwona (r –ry stałe tlenku żelaza(III) 

z tlenkiem glinu)

• 1%TiO

2

 – środowisko słabo redukcyjne 

– szaroniebieskie odcienie

• sole wanadu – żółte zabarwienie
• MnO

2

 – ciemny kolor (środ. utleniające)

• środowisko redukcyjne – cegła szara i 

ciemna (FeO) 

• ze wzrostem temperatury wypalania 

cegły wzrasta jej przewodność 
cieplna, ponieważ maleje 
porowatość;

Procesy jednostkowe

1. wydobycie i transport surowca 
2.  przygotowanie masy ilastej
3.  formowanie
4. suszenie
5.  wypalanie

• Cegła ceramiczna - materiał budowlany 

otrzymywany z glin ilastych, morenowych, 

wstęgowych, łupków, mułków oraz lessów. 

Surowcami pomocniczymi przy produkcji ceramiki 

budowlanej są piasek kwarcowy, złom suszarniowy .

•  Podstawowym składnikiem jest kaolin 

(Al

2

O

3

·2SiO

2

·2H

2

O). 

• Surowce poddaje rozdrobnieniu i wymieszaniu z 

wodą na jednolitą masę, formowaniu wyrobów, 

suszeniu ich i wypalaniu w temperaturze od 850°C 

do 1000°C. 

• Zanieczyszczenia: margiel, sole rozpuszczone w 

glinach (najczęściej siarczany sodu, magnezu, 

wapnia) oraz zanieczyszczenia mechaniczne. 
Najbardziej niebezpieczny jest margiel, który 

występuje w postaci grudek w glinie i powoduje 

rozsadzanie gotowych wyrobów przy ich kontakcie z 

wodą. (Margiel to węglan wapnia z domieszką 

cząstek ilastych, w kontakcie z wodą powiększa 

swoją objętość nawet 3,5x, co powoduje naprężenia 

w gotowych wyrobach). 

• Cegła wapienno-piaskowa (wapienno-

krzemianowa, silikatowa) - otrzymywana z 

mieszaniny zmielonego piasku kwarcowego (ok. 90-

92% masy) i wapna palonego (ok. 5 - 8% masy) z 

małą ilością wody. 

• Mieszaninę formuje się pod ciśnieniem w 

podwyższonej temperaturze (autoklawitacja). Pod 

działaniem ciśnienia następuje silne zespojenie 

krzemionki z wapnem (powstają krzemiany wapna), 

z czasem następuje także reakcja, w wyniku której 

powstaje węglan wapnia. 

• Otrzymany materiał cechuje się jasną barwą. Barwę 

można zmieniać przez dodanie pigmentów.

•  Zaletą wyrobów wapienno-piaskowych jest ich 

znaczna wytrzymałość mechaniczna, 

mrozoodporność i niska cena (tańsza w produkcji od 

cegły ceramicznej). 

• Pustak ścienny - jest to wyrób ceramiczny lub 

betonowy (z betonu zwykłego lub na kruszywie 

lekkim, np. keramzycie) przeznaczony do 

wykonywania ścian zewnętrznych i wewnętrznych. 

• Proces produkcji pustaków ceramicznych jest 

analogiczny do produkcji cegły ceramicznej, 

pustaki betonowe wytwarza się przez wypełnienie 

form masą betonu, zagęszczenie, rozformowanie. 

Pustaki poprzez proces wiązania i twardnienia 

uzyskują wymaganą wytrzymałość mechaniczną. 

• Pustaki charakteryzują się zazwyczaj większymi 

wymiarami i otworami o różnym układzie. Otwory 

często usytuowane są mijankowo, co minimalizuje 

powstawanie mostków termicznych. 

• Pustak stropowy - jest to wyrób ceramiczny lub 

betonowy stosowany jako wypełniające elementy 

budowlane do stropów i stropodachów 

gęstożebrowych.

• cegła klinkierowa – wyrób 

ceramiczny o spieczonym czerepie, 

• wysoka wytrzymałość, niska 

nasiąkliwość, wysoka mrozoodporność

• płytki podłogowe- szeroki 

asortyment, różne wielkości

• surowce – gliny plastyczne, duży 

zakres temperatury spiekania

• otrzymywane z mas sypkich, 

plastycznych lub płynnych

Materiały ogniotrwałe

• wyroby, które w temperaturze powyżej 

1500 °C nie ulegają odkształceniu

• minerały:

– krystobalit Tt=1700°C
– mulit 3Al

2

O

3

·2SiO

2

 Tt=1800 °C

– korund Tt=2050 °C
– magnezja Tt=2800 °C
– forsteryt Mg

2

SiO

4

 Tt=1890 °C

– MgAl

2

O

4

 Tt=2135 °C

– chromit FeCr

2

O

4

 Tt=2180 °C