Wprowadzenie do metod badań społecznych

Wprowadzenie do metod badań społecznych

WYKŁAD 4

Pytania (zmienne)

metryczkowe

Dlatego metryczkowe,

bo umieszczane w tak

zwanej metryczce

kwestionariusza,

na ogół na końcu

DEFINICJA

Zmienne metryczkowe różnią się od
innych zmiennych następującymi
cechami:

• odnoszą się do „obiektywnych” faktów

• identyfikują pierwotne ogniwa losów

(karier) życiowych jednostek

• są stosunkowo silnymi korelatami innych

zmiennych socjologicznych
uwzględnianych w standardowym badaniu

Standardowy zestaw zmiennych
metryczkowych obejmuje:

• płeć
• wiek
• pochodzenie społeczne
• miejsce urodzenia i miejsce

wychowania

• poziom wykształcenia
• sytuacja zawodowa
• dochody
• wskaźniki położenia materialnego

WYKSZTAŁCENIE

Jakie ma Pan/-i wykształcenie? Chodzi o ukończoną
przez P. szkołę najwyższego szczebla.
•Nieukończone podstawowe
•Ukończone podstawowe
•Gimnazjalne
•Zasadnicze zawodowe (technikum, liceum
zawodowe,

techniczne lub profilowane)

•Pomaturalne, policealne
•Licencjackie, inżynierskie
•Wyższe magisterskie lub lekarskie
•Posiada stopień naukowy doktora, doktora
habilitowanego lub tytuł profesora
•Inne (wpisać)
•(Trudno powiedzieć)

1. Do jakiej szkoły uczęszczał Pan/-i ostatnio lub

uczęszcza P. obecnie? (dopytać o rodzaj szkoły,

nazwę miejscowości, w której mieści/ła się szkoła.

W przypadku szkół o profilu zawodowym oraz

wyższych uczelni zapytać o kierunek)

• Rodzaj szkoły (np. ZSZ, LO)

• Nazwa miejscowości

• Kierunek

2. Czy ukończył Pan tę szkołę? (nie odczytywać

odpowiedzi)

• Tak, ukończyłem

• Nie, jeszcze się uczę w tej szkole

• Nie ukończyłem tej szkoły i już się w niej nie uczę

• (Trudno powiedzieć)

3. Czy była (jest) to szkoła/uczelnia publiczna, czy też

niepubliczna?

• Publiczna

• Niepubliczna

• (Trudno powiedzieć)

• Ile lat nauki szkolnej P.

ukończył/a? Proszę nie liczyć

powtarzanych klas

i

powtarzanych lat studiów.

Pytanie o sytuację zawodową respondenta,
matki,

ojca,

małżonka,

najbliższego

znajomego, rodzeństwa

1. Sposób pozyskiwania informacji.

• Seria pytań o: rodzaj aktywności, nazwę

wykonywanego

zawodu,

krótki

opis

wykonywanych

zadań

zawodowych,

stosunek do własności (właściciel –
niewłaściciel), stanowisko, branża zakładu
pracy

2. Sposób przetwarzania tych informacji we

wskaźnik pozycji społecznej

• Klasyfikacje zawodów

• Skale

zawodów

(prestiżu,

społeczno-

ekonomicznego statusu, itp.)

Definicja

• Klasyfikacje zawodów (zmienne

nominalne) – zestaw kategorii, które
mają odzwierciedlać istotne podziały
społeczne, nie przesądzając nic na
temat ich hierarchicznego aspektu.

• Skale zawodów są zestawem kategorii

społeczno – zawodowych z
przypisanymi im wartościami
liczbowymi, które określają miejsce
tych kategorii w hierarchii utożsamianej
z wymiarem pozycji społecznej.

Klasyfikacje zawodów:

• Polska Społeczna Klasyfikacja

Zawodów (Domański i in. 2007)

• International Standard

Classification of Ocupations -
ISCO 2008

• EGP (Erikson i Goldthorpe 1992)
• Wright 1997

Skale zawodów:

• Standard International

Ocupational Prestige Scale
(Traiman 1997)

• Index of Socio-Economic Status

(Duncan 1962)

• International Socio-Economic

(Ganzeboom i in.2003)

Sytuacja zawodowa

Proszę powiedzieć, które z poniższych określeń opisuje to,

czym się Pan/-i zajmował/-a przez ostatnie 7 dni? Proszę

wskazać wszystkie pasujące odpowiedzi.

•Wykonuję pracę odpłatną (praca najemna, na własny

rachunek, w firmie rodzinnej, we własnym gospodarstwie

rolnym) – także w przypadku tymczasowej przerwy w pracy

•Uczę się w szkole lub na uczelni (nauka nie jest opłacana

przez pracodawcę) – także w przypadku wakacyjnej

przerwy w nauce

•Jestem bezrobotny/-a i aktywnie poszukuję pracy

•Jestem bezrobotny/-a, nie poszukuję aktywnie pracy, ale

chciałbym/-abym pracować

•Trwała choroba lub niepełnosprawność

•Jestem na emeryturze, rencie

•Odbywam służbę wojskową lub służbę zastępczą

•Zajmuję się domem, opiekuję się dziećmi lub innymi

osobami

•(Inna sytuacja)

•(Trudno powiedzieć)

Które z określeń najlepiej opisuje Pana/-i sytuację (w

ciągu ostatnich siedmiu dni)? Proszę wybrać tylko jedną

odpowiedź.

• Wykonuję pracę odpłatną (praca najemna, na własny

rachunek, w firmie rodzinnej, we własnym gospodarstwie

rolnym) – także w przypadku tymczasowej przerwy w

pracy

• Uczę się w szkole lub na uczelni (nauka nie jest opłacana

przez pracodawcę) – także w przypadku wakacyjnej

przerwy w nauce

• Jestem bezrobotny/-a i aktywnie poszukuję pracy

• Jestem bezrobotny/-a, nie poszukuję aktywnie pracy, ale

chciałbym/-abym pracować

• Trwała choroba lub niepełnosprawność

• Jestem na emeryturze, rencie

• Odbywam służbę wojskową lub służbę zastępczą

• Zajmuję się domem, opiekuję się dziećmi lub innymi

osobami

• (Inna sytuacja)

• (Trudno powiedzieć)

1. Czy Pana/-i główna praca jest/była:
(odczytać)

•pracą najemną
•pracą na własny rachunek (także

praca lub pomoc w gospodarstwie
rolnym)

•czy pracą w firmie rodzinnej?
•(Trudno powiedzieć)

2. Czy w swoim głównym miejscu
pracy kieruje/kierował/-a Pan/-i pracą
innych osób?

•Tak
•Nie
•(Trudno powiedzieć)

• Jak nazywa/-ło się P. stanowisko lub

funkcja w głównym miejscu pracy?

• Jakiego rodzaju czynności wykonuje/

wykonywał/-a P. przez większą część
czasu w swoim głównym miejscu
pracy?

Schemat Gradacji Społecznej – ESOMAR:

1.

Najwyższa

kadra

kierownicza,

dyrektorzy

i

menedżerowie kierujący personelem obejmującym

co najmniej 6 pracowników.

2.

Samo-zatrudniający się specjaliści (professions).

3.

Specjaliści - pracownicy najemni.

4.

Najwyższa

kadra

kierownicza,

dyrektorzy

i

menedżerowie kierujący personelem obejmującym

najwyżej 5 pracowników.

5.

Kadra kierownicza średniego szczebla i pozostali

kierownicy, kierujący personelem obejmującym co

najmniej 6 pracowników.

6.

Kadra kierownicza średniego szczebla i pozostali

kierownicy, kierujący personelem obejmującym co

najmniej 6 pracowników.

7.

Właściciele firm, spółek, sklepów, rzemieślnicy i inni

samo-zatrudniający się właściciele, zatrudniający

co najmniej 6 pracowników.

8. Pracownicy umysłowi na stanowiskach, głównie

stacjonarnych (np. pracownicy biurowi).

9. Właściciele firm, spółek, sklepów, rzemieślnicy i

inni

samo-zatrudniający

się

właściciele,

zatrudniający 5 pracowników i mniej.

10. Studenci, uczniowie.
11. Pracownicy

umysłowi

na

stanowiskach

niestacjonarnych i pracownicy handlu i usług.

12. Rolnicy, rybacy.
13. Gospodynie domowe, osoby zajmujące się domem.
14. Fizyczni

pracownicy

nadzoru

i

robotnicy

wykwalifikowani (w tym robotnicy rolni).

15. Inni robotnicy - niewykwalifikowani.
16. Emeryci, renciści, niezdolni do pracy z powodu

choroby,

bezrobotni,

lub

osoby

czasowo

niepracujące.

Podział na 14 kategorii

1. Wyżsi kierownicy.
2. Inteligencja nietechniczna.
3. Inteligencja techniczna.
4. Technicy.
5. Pracownicy umysłowi średniego szczebla.
6. Pracownicy biurowi.
7. Szeregowi pracownicy handlu i usług.
8. Brygadziści.
9. Robotnicy wykwalifikowani.
10.Robotnicy niewykwalifikowani w produkcji.
11.Robotnicy niewykwalifikowani w usługach.
12.Robotnicy rolni.
13.Właściciele gospodarstw – chłopi, farmerzy.
14.Właściciele poza rolnictwem.

Dochody

Dochody indywidualne

Dochody rodzin

Wyposażenie w dobra materialne

1. Ustalanie wartości odtworzeniowej

– oceny ekspertów.

2. Analiza czynnikowa lub jakieś metody

grupowania danych:
a. metoda factor score
b. równanie regresji.

3. Wskaźniki subiektywnej wartości

odtworzeniowej – Odwrotnie
Proporcjonalny Wskaźnik Zamożności.