Rehabilitacja w chorobach

obstrukcyjnych dróg

oddechowych

- astma

- POCHP

POCHP - definicja

Przewlekła obturacyjna choroba płuc

(POChP)



charakteryzuje się ograniczeniem przepływu

powietrza przez drogi oddechowe, zwykle

postępującym, niecałkowicie odwracalnym i

nieulegającym istotnym zmianom przez wiele

miesięcy. Choroba jest spowodowana głównie

paleniem tytoniu.

POCHP

Ograniczenie przepływu powietrza definiuje się jako zmniejszenie FEV

1

(natężonej pierwszosekundowej objętości wydechowej) <80% wartości

należnej i stosunku FEV

1

/FVC (gdzie FVC to nasilona pojemność życiowa)

<0,7.

Ograniczenie przepływu powietrza jest wynikiem uszkodzenia zarówno dróg

oddechowych, jak i miąższu płuc przez przewlekły proces zapalny, odmienny

niż w astmie i najczęściej spowodowany przez dym tytoniowy.

Znaczne ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe może się

rozwinąć, zanim chory to zauważy. POChP jest przyczyną objawów

podmiotowych, ograniczenia sprawności i pogorszenia jakości życia; te

następstwa choroby można zmniejszyć, stosując leczenie farmakologiczne i

inne metody, które jednak mają ograniczony wpływ na zmiany obturacyjne w

drogach oddechowych lub nie mają go w ogóle.

Rozpoznanie

opiera się na połączeniu danych



z wywiadów,



z badania przedmiotowego



oraz na potwierdzeniu obturacji dróg oddechowych za

pomocą spirometrii.

- duszność wysiłkowa,

- przewlekły kaszel,

- przewlekłe odkrztuszanie plwociny,

- częste epizody "zapalenia oskrzeli" w zimie,

- świszczący oddech.

Spirometria

Spirometrię powinno się wykonać:

- przy ustalaniu rozpoznania,

- w celu weryfikacji rozpoznania, jeżeli odpowiedź chorego na leczenie jest

wyjątkowo dobra.

Wszyscy pracownicy służby zdrowia opiekujący się chorymi na POChP

powinni mieć dostęp do spirometrii i umieć interpretować jej wyniki.

Spirometrię może wykonywać każdy pracownik służby zdrowia, który został

odpowiednio przeszkolony i utrzymuje swoje umiejętności na odpowiednim

poziomie.

Wykonywanie badań spirometrycznych powinno być objęte programem

kontroli jakości.

Zaleca się stosowanie wartości referencyjnych opublikowanych przez ERS w

1993 roku (Eur. Respir. J. 1993; 16 [suppl.]: 5-40), jednocześnie pamiętając,

że przy tych wartościach choroba może nie zostać rozpoznana u osób w

podeszłym wieku i że nie można tych wartości odnosić do rasy czarnej i

żółtej.

Stopień obturacji FEV

1

lekka 50-

80%

umiarkowana 30-

49%

ciężka

<30%

Leczenie



Zaprzestanie palenia papierosów



Leczenie farmakologiczne przewlekłe



Leki wziewne i doustne rozszerzające oskrzela



Terapia skojarzona



Tlenoterapia (przy PaO2< 55 mmHg, sat

<88% lub PaO2 55-60 mmHg + nadciśnienie

płucne, zastoinowa niewydolność serca, Htk

> 55%)



Leczenie zaostrzeń



Leczenie operacyjne (bullektomia, operacje

zmniejszenia objętości płuc, przeszczep

płuc)



Rehabilitacja

Rehabilitacja w POCHP –

zalecenia brytyjskie

Z83 [A]

Rehabilitacja oddechowa powinna być dostępna dla wszystkich chorych na

POChP, którzy kwalifikują się do jej stosowania.

Z84 [D]

Rehabilitację oddechową należy zaproponować wszystkim chorym, którzy

uważają, że POChP upośledza ich sprawność (zwykle 3 stopień w skali MRC).

Rehabilitacji oddechowej nie powinno się stosować u chorych, którzy nie są w

stanie chodzić, cierpią na niestabilną dławicę piersiową lub niedawno przebyli

zawał serca.

Rehabilitacja w POCHP –

zalecenia brytyjskie

Z85 [D]

W celu zapewnienia skuteczności programów rehabilitacji oddechowej i ich

większej akceptacji przez chorych rehabilitację powinno się prowadzić w

porach dogodnych dla chorych i w budynkach, do których jest łatwy dostęp

dla osób niepełnosprawnych. Czas oczekiwania na włączenie do programu

rehabilitacji nie powinien być zbyt długi.

Z86 [A]

Programy rehabilitacji oddechowej powinny obejmować różne

wielodyscyplinarne interwencje, dostosowane do indywidualnych potrzeb

chorych. Proces rehabilitacji powinien obejmować program ćwiczeń

fizycznych, edukację na temat choroby, modyfikację odżywiania, porady

psychologiczne i interwencje behawioralne.

Z87 [D]

Chorym należy uświadomić korzyści z rehabilitacji oddechowej i konieczność

zaangażowania chorego dla ich osiągnięcia.

Program rehabilitacyjny w

POCHP



Ćwiczenia oddechowe



Ogólnie usprawniające ćwiczenia

fizyczne



Ćwiczenia korekcyjne postawy ciała



Ćwiczenia rozluźniające (np. joga)



Edukacja chorego i bliskich



Odzwyczajenie od palenia papierosów



Wsparcie psychiczne



Poradnictwo żywieniowe

Zabiegi ułatwiające

odkrztuszanie wydzieliny



Pozycje drenażowe



Nauka efektywnego kaszlu



Oklepywanie klatki piersiowej



Masaż mięśni klatki piersiowej

Pozycje drenażowe – płuco

lewe

Pozycje drenażowe – płuco

prawe

Ćwiczenia oddechowe



Ćwiczenia modyfikujące fazę wydechu –

dmuchanie na płomień świecy, wydech

przez zasznurowane usta,

stosunek wdechu do wydechu 1:2 - 1:3



Ćwiczenia przepony - z obciążeniem w

nadbrzuszu



Ćwiczenia mięśni brzucha

Astma oskrzelowa – definicja

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, w której

mają swój udział liczne komórki zapalne. Stanowi zapalnemu

towarzyszy nadreaktywność oskrzeli, czyli zdolność do ich skurczu

w odpowiedzi na działanie różnorodnych bodźców, kaszel oraz

powtarzające się epizody świszczącego oddechu, duszności i

uczucia ściskania klatki piersiowej, szczególnie w nocy lub wcześnie

rano.

Skurcz oskrzeli prowadzi do ograniczenia przepływu powietrza,

które jest odwracalne pod wpływem leczenia lub samoistnie.

Klasyfikacja astmy



sporadyczna 

objawy rzadziej niż 1 raz w tygodniu objawy nocne

nie częściej niż 2 razy w miesiącu , zaostrzenia są
krótkotrwałe )

przewlekła lekka

(objawy częściej niż 1 raz w tygodniu, ale rzadziej niż 1x

dziennie, objawy nocne częściej niż 2 razy w miesiącu

zaostrzenia mogą zaburzać sen i utrudniać dzienną

aktywność

przewlekła umiarkowana

(objawy codziennie objawy nocne częściej niż raz w

tygodniu zaostrzenia mogą zaburzać sen i utrudniać

dzienną aktywność

przewlekła ciężka

objawy codziennie częste zaostrzenia częste objawy

nocne ograniczenie aktywności fizycznej.

Objawy

· napady duszności spowodowane skurczem oskrzeli

· świszczący oddech

· kaszel.

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:
kontakt z alergenami

nawracające infekcje układu oddechowego

palenie papierosów



hiperwentylacja

wysiłkowa

niektóre leki

niektóre składniki pokarmowe.

Rozpoznanie



Badanie przedmiotowe



Badanie podmiotowe



Badania czynnościowe



Spirometria



Próba rozkurczowa



Próba prowokacyjna

Leczenie



Wyeliminowanie narażenia na czynniki

wyzwalające lub nasilające objawy choroby



Leczenie przewlekłe (GKS wziewne i

doustne, kromony,

β

2

minetyki

długodziałające oraz krótko i

szybkodziałające doraźnie, metyloksantyny,

leki przeciwleukotrienowe)



Leczenie zaostrzeń



Rehabilitacja oddechowa



Edukacja chorego

Program rehabilitacyjny w

astmie



Nauka efektywnego kaszlu



Ćwiczenia oddechowe



Oklepywanie klatki piersiowej



Ćwiczenia ogólnousprawniające

Ćwiczenia oddechowe



Poprawa dolnożebrowego toru

oddychania



Zwiększenie siły i ruchomości przepony



Zwiększenie siły mięśni brzucha

Postępowanie w trakcie

ataku

Ćwiczenia

ogólnousprawniające



Utrzymanie i wzmocnienie i siły mięśni



Utrzymanie wydolności układu oddechowego



Poprawa krążenia



Utrzymanie dobrej sprawności układu

oddechowego



Zachowanie pełnego zakresu ruchów w

stawach



Ćwiczenia rozluźniające mięśnie klatki

piersiowej, obręczy barkowej, szyi i karku



Ćwiczenia korekcyjne postawy

POCHP a astma

POChP Astma

palacze lub byli palacze tytoniu prawie wszyscy możliwe

objawy podmiotowe w wieku <35 lat rzadko często

przewlekły kaszel z odkrztuszaniem typowo nieczęsto

duszność utrzymująca się zmienne

nasilenie

i postępująca

przebudzenia w nocy z powodu

duszności i(lub) świszczącego oddechu nieczęsto typowo

znaczne wahania nasilenia objawów

w ciągu dnia i z dnia na dzień nieczęsto typowo

Fizykoterapia w POCHP i

astmie



Promieniowanie podczerwone



Promieniowanie nadfioletowe



Prądy diadynamiczne



Prądy interferencyjne



Diatermia mikrofalowa



Ultradźwięki



Impulsowe pole magnetyczne



Pole elektromagnetyczne



Leczenie klimatyczne ( wziewanie okołotężniowe,

talasoterapia, subterraneoterapia)



Areojomoterapia



Kąpiele w saunie fińskie

Sanatoria uzdrowiskowe o

profilu pulmonologicznym



Ciechocinek



Kamień Pomorski



Ustka



Świnoujście



Kołobrzeg



Rabka



Duszniki Zdrój



Rymanów



Jedlina



Wieliczka



Szczawnica Zdrój

Przeciwwskazania do

rehabilitacji



Niestabilna choroba niedokrwienna serca



Zastoinowa niewydolność krążenia



Znaczna niewydolność prawokomorowa



Ciężkie nadciśnienie tętnicze



Ciężkie zaburzenie czynności wątroby



Uogólniony proces nowotworowy



Udar mózgu z upośledzeniem funkcji



Zaburzenia czynności poznawczych



Ciężka choroba psychiczna



Uzależnienie od leków i narkotyków