Ubezpieczenia

dr inż. Aleksandra Wicka

2

Definicje ubezpieczenia

1. Ekonomiczna
2. Finansowa
3. Prawna

dr inż. Aleksandra Wicka

3

Definicja ekonomiczna

Urządzenie społeczno-gospodarcze
zapewniające pokrycie przyszłych
potrzeb majątkowych wywołanych u
poszczególnych jednostek przez
odznaczające się pewną prawidłowością
zdarzenia losowe w drodze rozłożenia
ciężaru tego pokrycia na wiele
jednostek, którym te same zdarzenia
losowe zagrażają (Łazowski)

dr inż. Aleksandra Wicka

4

Definicja finansowa

Forma organizacji wyodrębnionego i
scentralizowanego funduszu
(ubezpieczeniowego) tworzonego ze
źródeł zdecentralizowanych, to jest
ze składek pochodzących z wpłat
wnoszonych przez osoby
zainteresowane.

(Rajcher)

dr inż. Aleksandra Wicka

5

Definicja prawna

Stosunek cywilnoprawny, którego

treść polega na tym, że jedna strona

(ubezpieczający) zobowiązana jest do

zapłaty oznaczonego co do wysokości

świadczenia pieniężnego (składki), a

druga strona (zakład ubezpieczeń) do

zapłaty umówionego świadczenia

pieniężnego, w razie zajścia zdarzenia

przewidzianego w umowie wypadku

ubezpieczeniowego. (Warkałło)

dr inż. Aleksandra Wicka

6

Reasekuracja

Reasekuracja jest umową, na mocy której

jeden zakład ubezpieczeń odstępuje

całość lub część ubezpieczonego ryzyka

wraz z odpowiednią częścią składek

innemu zakładowi ubezpieczeń, który

zobowiązuje się do zapłaty zakładowi

odstępującemu odpowiedniej części

świadczeń wypłaconych

ubezpieczającym.

Montalbetti E., Reasekuracja, Warszawa 1970

dr inż. Aleksandra Wicka

7

Uproszczony podział

ubezpieczeń

Ubezpieczenia

społeczne

gospodarcze

dr inż. Aleksandra Wicka

8

Kryteria podziału

ubezpieczeń

1. Przedmiot ubezpieczenia.
2. Branże.
3. Autonomia stron.
4. Poziom dywersyfikacji ryzyka.
5. Regulacja prawna.
6. Typ interesu stanowiącego

przedmiot ochrony.

dr inż. Aleksandra Wicka

9

Podział ubezpieczeń:

Branże

Pozostałe osobowe + majątkowe
(dział II)

Życiowe (dział I)

dr inż. Aleksandra Wicka

10

Podział ubezpieczeń:

Autonomia
stron

obowiązkowe

dobrowolne

dr inż. Aleksandra Wicka

11

Podział ubezpieczeń:

Regulacja
prawna

Morskie (k.m.)

Lądowe (k.c.)

dr inż. Aleksandra Wicka

12

Podział ubezpieczeń:

Poziom
dywersyfikacji
ryzyka

Pośrednie (reasekuracja)

Bezpośrednie (ubezpieczenie)

dr inż. Aleksandra Wicka

13

Podział ubezpieczeń:

Przedmiot
ubezpieczeni
a

osobowe

majątkowe

OC

mienie

NNW

życie

dr inż. Aleksandra Wicka

14

Podział ubezpieczeń:

Typ interesu
stanowiącego
przedmiot
ochrony

Niemajątkowe (dobra osobiste)

Wartości
majątkowe

ujemne

przyszłe

istniejące

dr inż. Aleksandra Wicka

15

Urzędowa klasyfikacja

ubezpieczeń

Dział I

Ubezpieczenia na

życie (life)

Dział II

Pozostałe ubezpie-

czenia osobowe i

majątkowe (non

life)

5 grup ubezpieczeń

18 grup

ubezpieczeń

dr inż. Aleksandra Wicka

16

PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW, GRUP I

RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ

DZIAŁ I Ubezpieczenia na życie
1. Ubezpieczenia na życie.
2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci.
3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z

ubezpieczeniowym funduszem inwestycyjnym.

4. Ubezpieczenia rentowe.
5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeśli

są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych
w grupach 1-4.

dr inż. Aleksandra Wicka

17

PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW,

GRUP I RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ

DZIAŁ II Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz

ubezpieczenia majątkowe

1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy

i choroby zawodowej: 1) świadczenia jednorazowe, 2)

świadczenia powtarzające się, 3) świadczenia

kombinowane, 4) przewóz osób.

2. Ubezpieczenie choroby: 1) świadczenia jednorazowe, 2)

świadczenia powtarzające się, 3) świadczenia

kombinowane.

3. Ubezpieczenie casco pojazdów lądowych, z

wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody

w: 1) pojazdach samochodowych, 2) pojazdach lądowych

bez własnego napędu.

4. Ubezpieczenie casco pojazdów szynowych,

obejmujące szkody w pojazdach szynowych.

dr inż. Aleksandra Wicka

18

PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW,

GRUP I RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ

cd.
5. Ubezpieczenie casco statków powietrznych, obejmujące

szkody w pojazdach powietrznych.

6. Ubezpieczenie żeglugi morskiej i śródlądowej, obejmujące

szkody w: 1) statkach żeglugi morskiej, 2) statkach żeglugi

śródlądowej.

7. Ubezpieczenie przedmiotów w transporcie, obejmujące

szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od

każdorazowo stosowanych środków transportu.

8. Ubezpieczenie szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące

szkody rzeczowe nie ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: 1)

ogień, 2) eksplozję, 3) burzę, 4) inne żywioły, 5) energię jądrową,

6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

9. Ubezpieczenie pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie

zostały ujęte w grupie 3,4,5,6 lub 7), wywołanych przez grad lub

mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie

są ujęte w grupie 8.

dr inż. Aleksandra Wicka

19

PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW,

GRUP I RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ

cd.
10.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wszelkiego

rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów

lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem

odpowiedzialności przewoźnika.

11. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wszelkiego

rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów

powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

12. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za żeglugę

morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania

statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z

ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

13. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie

odpowiedzialności cywilnej ogólnej) nie ujętej w grupach 10-12.

14. Ubezpieczenie kredytu, w tym: 1) ogólnej niewypłacalności,

2) kredytu eksportowego, 3) spłaty rat, 4) kredytu hipotecznego,

5) kredytu rolniczego.

dr inż. Aleksandra Wicka

20

PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW,

GRUP I RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ

cd.
15. Gwarancja ubezpieczeniowa: 1) bezpośrednia, 2)

pośrednia.

16. Ubezpieczenie różnych ryzyk finansowych, w tym: 1)

ryzyka zatrudnienia, 2) niewystarczającego dochodu, 3)

złych warunków atmosferycznych, 4) utraty zysków, 5)

stałych wydatków ogólnych, 6) nieprzewidzianych

wydatków handlowych, 7) utraty wartości rynkowej, 8)

utraty stałego źródła dochodu, 9) pośrednich strat

handlowych poza wyżej wymienionymi, 10) innych strat

finansowych.

17. Ubezpieczenie ochrony prawnej.
18. Ubezpieczenie świadczenia pomocy na korzyść

osób, które popadły w trudności w czasie podróży

lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania

dr inż. Aleksandra Wicka

21

Produkt

ubezpieczeniowy

• Produkt ubezpieczeniowy to system

zapewniający pokrycie przyszłych
potrzeb finansowych podmiotu,
spowodowanych zdarzeniami nie
dającymi się przez niego przewidzieć,
ale dającymi się ocenić (statystycznie)
w skali większej populacji.
Produkt ubezpieczeniowy = usługa

dr inż. Aleksandra Wicka

22

Specyfika produktu

ubezpieczeniowego:

1. Oferowanie gwarancji wypłaty

określonej sumy w przypadku
zajścia zdarzenia.

2. Niematerialność.
3. Komplementarność.
4. Produkt ubezpieczeniowy nie jest

chroniony przed kopiowaniem.

5. Heterogeniczność.

dr inż. Aleksandra Wicka

23

Przedsiębiorstwo

ubezpieczeniowe

• Przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe to

organizacja zdolna dostarczać usługi
ubezpieczeniowe spełniające
oczekiwania klientów, mogących je
nabyć za cenę pozwalającą uzyskać
oczekiwany (nieujemny) wynik
finansowy

dr inż. Aleksandra Wicka

24

Używane nazewnictwo

Przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe =

= zakład ubezpieczeń =

= towarzystwo ubezpieczeń =

= ubezpieczyciel =

= asekurator

Nazwa „zakład ubezpieczeń” jest podkreśleniem

społecznej misji przedsiębiorstwa

ubezpieczeniowego

.

dr inż. Aleksandra Wicka

25

Specyfika

występowanie przedsiębiorstw

nastawionych na zerowy zysk!!!

dr inż. Aleksandra Wicka

26

Ubezpieczeniowy cykl

produkcyjny

Działalność

przygotowawcza

FAZA I

Akwirowanie

FAZA II

Polisowanie

FAZA III

Ochrona ubezpieczeniowa

i konserwacja

FAZA IV

Świadczenie

odszkodowania

dr inż. Aleksandra Wicka

27

Specyfika przedsiębiorstwa

ubezpieczeniowego

1. Ubezpieczenie to pewnego rodzaju

gwarancja wypłaty. Wypłacalność to w
związku z tym podstawowy warunek,
którego musi dochować każde
przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe.

2. Specyficzny charakter gospodarki

finansowej (margines wypłacalności,
kapitał gwarancyjny).

dr inż. Aleksandra Wicka

28

Bliższe otoczenie

przedsiębiorstwa

ubezpieczeniowego

1. Odbiorcy
2. Dostawcy
3. Bariery wejścia na rynek
4. Substytuty
5. Konkurencja na rynku

ubezpieczeniowym

dr inż. Aleksandra Wicka

29

Odbiorcy

1.

Ubezpieczający – zawiera ubezpieczenie

z zakładem ubezpieczeń i przyjmuje na

siebie obowiązek przekazywania składek.

2.

Ubezpieczony – podmiot, który sam

(osoba fizyczna) lub jego majątek (osoba

prawna lub osoba fizyczna) jest objęty

ubezpieczeniem.

3.

Upoważniony (uposażony, beneficjent) –

podmiot, który w w razie zajścia zdarzenia

objętego ubezpieczeniem otrzymuje

świadczenie lub odszkodowanie.

dr inż. Aleksandra Wicka

30

Dostawcy

1. Agenci ubezpieczeniowi – są upoważnieni do

skłaniania do zawarcia umowy ubezpieczeniowej i

zawierania umowy ubezpieczeniowej w imieniu i na

rzecz zakładu ubezpieczeń.

2. Brokerzy ubezpieczeniowi – to pośrednicy, którzy

powinni działać w imieniu i na rzecz

ubezpieczającego.

3. Towarzystwa reasekuracyjne – ich działalność

służy poszerzeniu możliwości ubezpieczeniowych,

uniknięciu naruszenia marginesu wypłacalności,

uniknięciu kumulacji określonych typów ryzyka,

oparciu się skutkom kataklizmów i wielkich katastrof.

4. Domy maklerskie – towarzystwa lokując swoje

środki mają obowiązek działać przez ustawowych

pośredników na rynkach finansowych.

dr inż. Aleksandra Wicka

31

Bariery wejścia na rynek

1. Konieczność uzyskania licencji na

działalność ubezpieczeniową
(uzyskanie zezwolenia wiąże się ze
spełnieniem warunków : prawnych,
kapitałowych, rachunkowych,
technicznych i ekonomicznych).

dr inż. Aleksandra Wicka

32

Minimalna wysokość kapitału

gwarancyjnego dla S.A.

Dział

ubezpieczeń

Grupy

Min. Wysokość
Kapitału

gwarancyjnego w

euro

I

Wszystkie 3 000 000

II

1-9, 16-18 2 000 000

II

10-15

3 000 000

dr inż. Aleksandra Wicka

33

Substytuty

• Istnienie alternatywnych

instrumentów finansowych (np.
funduszy inwestycyjnych)

Sposobem na tego rodzaju

konkurencję są związki kapitałowe z
podmiotami świadczącymi pokrewne
usługi finansowe.

dr inż. Aleksandra Wicka

34

Konkurencja na rynku

ubezpieczeniowym

1. Duża liczba ubezpieczycieli
2. Przewaga kapitału zagranicznego
3. Integracja z UE

dr inż. Aleksandra Wicka

35

2010 r.

Dz. I -71,85%

Dz. II – 82,73%

dr inż. Aleksandra Wicka

36

Liczba notyfikowanych w

Polsce zagranicznych

zakładów ubezpieczeń na

koniec 2009 r.

568.

dr inż. Aleksandra Wicka

37

Dalsze otoczenie

przedsiębiorstwa

ubezpieczeniowego

1. Gospodarka
2. Technika
3. Otoczenie kulturowo-społeczne
4. Otoczenie polityczno-prawne

dr inż. Aleksandra Wicka

38

Gospodarka

• Znacząca rola ubezpieczeń w

finansowaniu rozwoju
gospodarczego,

• Ubezpieczenia to dziedzina, która

rozwija się silnie dynamicznie pod
wpływem wzrostu produktu
krajowego brutto,

dr inż. Aleksandra Wicka

39

Otoczenie kulturowo-

społeczne

1. Świadomość ubezpieczeniowa – rozwój

świadomości ubezpieczeniowej jest jednym z

najważniejszych czynników determinujących

rozwój rynku ubezpieczeniowego.

2. Inflacja ubezpieczeniowa – zjawisko to jest

następstwem rosnącej świadomości

ubezpieczeniowej, gdyż wraz z jej wzrostem

rośnie efektywna szkodowość.

3. Przestępczość ubezpieczeniowa –

wszelkie działania klientów zakładów

ubezpieczeń, które mają na celu oszukanie

ubezpieczycieli.

dr inż. Aleksandra Wicka

40

Otoczenie polityczno-

prawne

• system prawny funkcjonowania

ubezpieczeń,

• system nadzoru ubezpieczeń

dr inż. Aleksandra Wicka

41

Formy prawne przedsiębiorstw

ubezpieczeniowych

Komercyjne

Na świecie:
•Spółka lub towarzystwo
akcyjne,
•Spółka lub towarzystwo z

ograniczoną odpowiedzialnością
•Spółka komandytowa

W Polsce:
•Spółka akcyjna (S.A.)

Non profit

Na świecie:
•spółdzielnia
•zrzeszenie
•towarzystwo ubezpieczeń
wzajemnych

W Polsce:
•Towarzystwo Ubezpieczeń

Wzajemnych (TUW)

dr inż. Aleksandra Wicka

42

Liczba zakładów

ubezpieczeń w Polsce w

latach 1999-2010

dr inż. Aleksandra Wicka

43

Podstawy prawne

ubezpieczeń

• ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności

ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz.1151 zm. : Dz. U. z

2004 r. Nr 91 poz.870 i Nr 96 poz. 959, z 2005. Nr 83, poz. 719 i

Nr 143, poz. 1204);

• ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach

obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu

Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli

Komunikacyjnych ( Dz. U. Nr 124, poz.1152 zm: Dz. U z 2004

r. Nr 26 poz. 225, Nr 96 poz. 959, Nr 141 poz. 1492, Nr 273, poz.

2703, Nr 281, poz. 2778, z 2005 r. Nr 167, poz.1396)

• ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie

ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz. 1154 zm. : Dz. U. z

2004r. Nr 96, poz. 959, z 2005. Nr 48, poz. 1396)

• Ustawa z dnia 22 maja 2003 o nadzorze

ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku

Ubezpieczonych (Dz. U. Nr 124, poz. 1153 zm.: Dz. U. z 2003

r. Nr 170, poz. 1651, z 2004r. Nr 93 poz. 891 oraz Nr 96 poz. 959,

z 2005 r. Nr 48, poz. 447, Nr 83, poz.719, Nr 143, poz.1204).

dr inż. Aleksandra Wicka

44

Nowość

Ustawa o zmianie ustawy o działalności

ubezpieczeniowej oraz niektórych innych

ustaw z dnia 13 lutego 2009

Dz. U. Nr 42, poz.341

• m. in. wyodrębnienie nowego rodzaju

podmiotów:

Zakładów Reasekuracyjnych

(jednostka prowadząca działalność

reasekuracyjną na podstawie przepisów o

działalności reasekuracyjnej)