Klinika Psychiatrii

Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE

- ZABURZENIA

Używanie

Używanie szkodliwe

(nadużywanie)

Uzależnienie

Intoksykacje

Zespoły abstynencyjne

Powikłania w postaci zespołów:

majaczenie, zespół otępienny,
amnestyczny,
psychotyczny, zaburzenia afektywne,
lękowe,
zaburzenia snu, “flashbacks”, dysfunkcje

seksualne.

ŚRODKI

PSYCHOAKTYWNE

ZABURZENIA

UZALEŻNIENIE WG ICD-10

Występowanie trzech lub więcej z następujących objawów:
(1)silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania
substancji,
(2) upośledzona zdolność kontroli nad zachowaniem

związanym z przyjmowaniem substancji,

(3) fizjologiczne objawy stanu abstynencyjnego pojawiające

się, gdy użycie substancji jest ograniczane lub
przerywane, albo używaniem tej samej (lub blisko
spokrewnionej) substancji w celu uwolnienia się od
objawów odstawienia lub ich uniknięcia,

UZALEŻNIENIE WG ICD-10

(4) potwierdzenie tolerancji wobec działania substancji,

(5) zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności

albo przeznaczanie większości czasu na działania

konieczne do uzyskania lub przyjęcia substancji,

bądź uwolnienia się od następstw jej działania,
(6) uporczywe przyjmowanie substancji, pomimo
oczywistych dowodów występowania szkodliwych
następstw.

UZALEŻNIENIE

Fizjologiczny stan neuroadaptacji spowodowany powtarzającym się
podawaniem środka, który skutkuje koniecznością dalszego podawania
danej substancji celem zapobiegnięcia objawom abstynencyjnym.

ZACHOWANIE W UZALEŻNIENIU

UZALEŻNIENIE
FIZYCZNE

Wszelkie działania i zachowania mające na celu zdobycie i użycie
substancji
psychoaktywnej (patologiczny wzorzec zachowania).

TOLERANCJA

ZESPÓŁ
ABSTYNENCYJNY

Potrzeba przyjmowania zwiększonej ilości środka celem osiągnięcia
takiego samego efektu odurzenia lub zmniejszenie efektu przy
stosowaniu tej samej ilości środka.

Psychologiczne i fizjologiczne reakcje na nagłe odstawienie
środka wywołującego uzależnienie.

UŻYWANIE SZKODLIWE

Stosowanie jakiejkolwiek substancji w sposób powodujący
szkodliwe konsekwencje:
- szkody zdrowotne (somatyczne, psychiczne),

- zaniedbania w pełnieniu ról życiowych,

- używanie substancji w sytuacjach gdy jest to niebezpieczne,

- powtarzające się problemy z prawem wynikające z używania
środka,

- kontynuowanie przyjmowania środka mimo problemów
społecznych
lub interpersonalnych spowodowanych przez jego używanie.

rozwój typowego dla danej substancji, odwracalnego zespołu klinicznego,

powodującego dezadaptacyjne zachowanie, zmiany psychologiczne w związku z

czynnym oddziaływaniem substancji psychoaktywnej na mózg

ZATRUCIE (INTOKSYKACJA)

– zaburzenie spostrzegania o typie halucynacji

„FLASHBACKS”

współuzależnienie występuje wówczas gdy osoby związane z uzależnionym

przeżywają jego emocje i nastroje jako własne

WSPÓŁUZALEŻNIENIE

Epidemiologia

Alkohol i nikotyna są najczęściej stosowanymi substancjami psychoaktywnymi.
Na kolejnych miejscach znajdują się: marihuana, haszysz i kokaina.

ETIOLOGIA

Udział czynników genetycznych w etiologii uzależnienia

od substancji psychoaktywnych wynosi 40-60%.

CECHY TEMPERAMENTU A UWARUNKOWANE

GENTYCZNIE AKTYWNOŚCI UKŁADÓW

NEUROPRZEKAŹNIKOWYCH (WG. CLONINGERA)

• Układ dopaminergiczny- uzależnienie od

wzmocnień,

• Układ noradrenergiczny- zapotrzebowanie na

stymulację,

• Układ serotoninergiczny- unikanie sytuacji

stresujących.

ETIOLOGIA

Czynniki neurochemiczne

W aktywności behawioralnej związanej z uzyskaniem substancji
psychoaktywnej występują:

Faza przygotowawcza

(poszukiwanie substancji)- układ

dopaminergiczny,

Faza konsumpcyjna

- układ opiodowy.

ETIOLOGIA

Dla większości nadużywanych substancji
zostały zidentyfikowane konkretne
neurotransmitery lub ich receptory
stanowiące punkt działania tych

substancji.

ETIOLOGIA

Endogenny układ kanabinolowy- kanabinole,
Układ dopaminergiczny- amfetamina, kokaina,
Układ serotoninergiczny- substancje halucynogenne,
ecstasy,
Układ opioidowy- opiaty,
Układ GABA-ergiczny- kanabinole, leki
anksjolityczne, lotne
rozpuszczalniki,
Układ cholinergiczny – nikotyna.

PODZIAŁ SUBSTANCJI

PSYCHOAKTYWNYCH

Stymulujące

Hamujące

Amfetamina

Opiaty

Kokaina

Barbiturany

Marihuana

Benzodwuazepiny

Halucynogeny
Lotne rozpuszczalniki

PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

„Miękkie”

Nie wywołują uzależnienia fizycznego ( w okresie
wchodzenia w abstynencję nie pojawiają się objawy
fizykalne), np. kanabinole, lotne rozpuszczalniki,
substancje halucynogenne.

„Twarde

”

Wywołują uzależnienie fizyczne, np. opiaty,
amfetamina, kokaina.

Kanabinole

Kanabinole określają produkty uzyskiwane z konopi indyjskich
(Cannabis sativa).
Wszystkie części rośliny zawierają różne psychoaktywne substancje
(ponad 400
rodzajów) spośród których D-9 tetrahydrokanabinol (D-9-THC) jest
najsilniejszy.

haszysz

skręt
y

maryśka

trawa

marihuan
a

grass

gandzia

Produkty uzyskiwane są z kwiatostanów lub wysuszonych liści.
Stosowane do
sporządzania papierosów lub dodawane do pokarmu.

Kanabinole

Marihuana oraz D-9-THC znalazły
zastosowanie w leczeniu nudności wtórnych
do chemioterapii nowotworów, w
stwardnieniu rozsianym oraz do stymulowania
łaknienia chorych na AIDS.

Kanabinole

U osób przewlekle używających konopii występują
następujące fazy intoksykacji:

Dobrego samopoczucia
Nadwrażliwości zmysłowej,
Ekstatyczna
Snu

Kanabinole

U ludzi regularnie używających konopii „

zespół

amotywacyjny

–

zespół wypalenia”

(do 40% osób

używających).

Objawy:

Bezsenność, bóle głowy, spadek masy ciała z
biegunkami i utratą łaknienia, osłabienie
wydolności intelektualnej i sprawności
psychomotorycznej, osłabienie odporności,
obniżenie płodności.

Kanabinole- ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub nieprawidłowe
spostrzeganie, obejmujące co najmniej dwa z

następujących:

(1) euforia i rozhamowanie,
(2) lęk lub pobudzenie,
(3) podejrzliwość i nastawienia urojeniowe,
(4) spowolnienie czasu (poczucie, iż czas biegnie bardzo

wolno lub że osoba doświadcza szybkiego biegu myśli),

(5) upośledzenie sądzenia,
(6) upośledzenie uwagi,
(7) upośledzenie czasu reakcji,
(8) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

Kanabinole- ostre zatrucie

(9) omamy przy zachowanej orientacji,
(10) depersonalizacja,
(11) derealizacja,
(12) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.
Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1) zwiększony apetyt,
(2) suchość w jamie ustnej,
(3) nastrzyknięcie spojówek,
(4) tachykardia.

Kanabinole

Wyniki badań THC w moczu – przez kilkadziesiąt dni są

dodatnie

• Leczenie zatrucia zazwyczaj nie jest konieczne.

Wystarczające jest pozostawienie pacjenta w cichym
otoczeniu.

• Ewentualne podanie diazepamu.

Zespoły urojeniowe zazwyczaj mijają bez leczenia.
Po użyciu bardzo wysokich dawek rozwijają się zespoły
majaczeniowe z napadami paniki lub zaburzenia psychotyczne,
które utrzymują się do 6 tygodni.

Kanabinolowy

zespół abstynencyjny

Zespół jest słabo zdefiniowany, aktualnie nie ma ostatecznie
określonych kryteriów diagnostycznych. Występuje w

następstwie

przerwania długo przyjmowanego cannabis. Doniesienia różnie
opisywały jego czas trwania - od kilku godzin do 7 dni.

Objawy i oznaki obejmują: lęk, drażliwość, drżenie

rozciągniętych

rąk, pocenie się, bóle mięśni.

Grupa amfetamin klasycznych (dextramfetamina,
metamfetamina, metylfenidat) główny efekt wywierają poprzez
układ dopaminergiczny układ nagrody.

„Pokrewne amfetaminie” (MDMA, MDEA, MMDA, DOM).
Wywierają efekt zarówno poprzez układ dopaminergiczny jak
i serotoninergiczny. Mają działanie pobudzające i halucynogenne.

Tolerancja rozwija się w wyniku stosowania

zarówno

amfetamin naturalnych jak i syntetycznych.

Inne substancje stymulujące
(amfetamina)

dextroamphetamine

methamphetamine

methylphenidate

N-ethyl-3,4-methylenedioxyamphetamine – MDEA

3,4-methylenedioxyamphetamine –

MDMA

5-methoxy-3,4-methylenedioxyamphetamine – MMDA

2,5-dimethoxy-4-methylamphetamine – DOM

Amfetaminy – obecnie są wycofane z lecznictwa (wcześniej stosowane w
leczeniu astmy, narkolepsji, depresji, otyłości). Obecnie w krajach
zachodnich pochodne amfetaminy stosuje się w leczeniu ADHD u
dzieci.

SPEED

Ekstaza

Sposoby
przyjmowania:

• doustnie

• dożylnie

• inhalowanie

• wypalanie

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub nieprawidłowe
spostrzeganie,
obejmujące co najmniej dwa z następujących
(1) euforia i wrażenie zwiększonej energii,
(2) nadmierna czujność,
(3) wyższościowe przekonania i działania,
(4) napastliwość lub agresja,
(5) kłótliwość,
(6) chwiejność nastroju,

Inne substancje stymulujące

(amfetamina)

Ostre zatrucie

(7)

powtarzane, stereotypowe zachowania,

(8)

iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

(9)

omamy, zwykle przy zachowanej orientacji

(10) nastawienia urojeniowe
(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Inne substancje stymulujące

(amfetamina)

Ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących:
(1)

tachykardia,

(2)

zaburzenia rytmu serca,

(3)

podwyższone ciśnienie tętnicze (czasem ciśnienie

obniżone),

(4)

pocenie się i dreszcze,

(5)

nudności lub wymioty,

(6)

potwierdzony spadek wagi,

(7)

rozszerzenie źrenic,

(8)

pobudzenie psychoruchowe (czasem zahamowanie)

(9)

osłabienie siły mięśniowej,

(10) bóle w klatce piersiowej,
(11) drgawki.

Zespół abstynencyjny po innych
substancjach stymulujących (amfetamina)

Występuje nastrój dysforyczny (np.
przygnębienie, anhedonia).
Występują dwa z następujących objawów:
(1) letarg lub zmęczenie,
(2) zahamowanie lub pobudzenie

psychomotoryczne,
(3) głód substancji stymulujących,
(4) wzmożony apetyt,
(5) bezsenność lub senność nadmierna,
(6) dziwaczne lub nieprzyjemne sny.

Postępowanie

Intoksykacja

Zespół abstynencyjny

Objawy w większości samoistnie ustępują po 24 godzinach,
całkowicie ustępują po 48 godzinach.

Objawy osiągają maksymalne natężenie po 3-4 dniach,
ustępują po około tygodniu.

Inne substancje stymulujące (amfetamina)

Inne substancje stymulujące

(amfetamina)

Postępowanie

Indukowana amfetaminą
psychoza

Leczeniem z wyboru jest podawanie antagonistów
receptorów dopaminowych, tj. neuroleptyków.

Leczenie uzależnienia

Stosowane są leki z grupy SSRI, zwłaszcza w

przypadkach przebiegających z depresją.

Kokaina

Naturalny składnik liści krasnodrzewu peruwiańskiego (koki).

Sposoby przyjmowania:

•donosowo,

•palona,

•dożylnie.

tabaczka

crack

koka

grzmot

Kokaina

Użycie jednorazowe Używanie przewlekłe
podwyższony nastrój omamy słuchowe, wzrokowe,
wzmożenie energii i uwagi dotykowe
gadatliwość urojenia (ch.pasożytniczej,

lęk i drażliwość prześladowcze)
bezsenność rozkojarzenie myślenia
hipertermia objawy zesp.majaczeniowego,
nudności, wymioty, depresyjnego
utrata łaknienia zaburzenia rytmu snu i czuwania
zaburzenia czucia
rozszerzone źrenice

Kokaina

Behawioralne efekty działania kokainy są bardzo gwałtowne
lecz krótkotrwałe (30-60minut).

Występuje silne psychiczne uzależnienie od kokainy, fizyczne
objawy
zespołu abstynencyjnego są miernie nasilone.

Działania uboczne: krwawienia z nosa, przebicia
przegrody nosowej, krwotok śródczaszkowy, udar
niedokrwienny mózgu, zawał serca, padaczka, arytmia,
nagła śmierć sercowa.

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem kokainy

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub nieprawidłowe
spostrzeganie, obejmujące co najmniej dwa z następujących:
(1)

euforia i wrażenie zwiększonej energii,

(2)

nadmierna czujność,

(3)

wyższościowe przekonania i działania,

(4)

napastliwość lub agresja,

(5)

kłótliwość,

(6)

chwiejność nastroju,

(7)

powtarzane, stereotypowe zachowania,

(8)

iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe,

(9)

omamy, zwykle przy zachowanej orientacji

(10) nastawienia urojeniowe
(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem kokainy

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1)

tachykardia,

(2)

zaburzenia rytmu serca,

(3)

podwyższone ciśnienie tętnicze (czasem ciśnienie

obniżone),

(4)

pocenie się i dreszcze,

(5)

nudności lub wymioty,

(6)

potwierdzony spadek wagi,

(7)

rozszerzenie źrenic,

(8)

pobudzenie psychoruchowe (czasem zahamowanie)

(9)

osłabienie siły mięśniowej,

(10) bóle w klatce piersiowej,
(11) drgawki.

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem kokainy

Postępowanie:

Pobudzenie psychomotoryczne - fizyczne

unieruchomienie i/lub

benzodwuazepiny,
Majaczenie lub inna psychoza- ostrożne podawanie

małych

dawek
silnych neuroleptyków,
Objawy somatyczne (tachycardia, nadciśnienie)- beta-
adrenolityki.

Kokainowy zespół abstynencyjny

Występuje nastrój dysforyczny (np.przygnębienie,
anhedonia).
Występują dwa z następujących objawów:
(1) letarg lub zmęczenie,
(2) zahamowanie lub pobudzenie psychomotoryczne,
(3) głód kokainy,
(4) wzmożony apetyt,
(5) bezsenność lub nadmierna senność,
(6) dziwaczne lub nieprzyjemne sny.

Kokainowy zespół abstynencyjny

Postępowanie:

Zmniejszenie głodu substancji- leki przeciwdepresyjne
(imipramina, dezypramina, maprotylina, wenlafaksyna) lub
bupropion, amantadyna, bromokryptyna.

Większość objawów mija po kilku dniach. Objawy depresji

mogą

się utrzymywać kilka tygodni.

Opiat
y

Nazwa opiaty, podobnie jak opioidy pochodzi od opium czyli soku makówki maku
(Papavers omniferum), który zawiera około 20 alkaloidów łącznie z morfiną.

Inne naturalnie występujące bądź syntetyzowane na wzór naturalnie

występujących
to: heroina (diacetylmorfina), kodeina (3-metoksymorfina) i hydromorfon.

Syntetyczne opiaty to: meparydyna, metadon (używany przy

leczeniu uzależnienia od opiatów), pentazocyna, propoksyfen.

Substancje łączące w sobie aktywność agonistów i antagonistów w

stosunku
do receptorów opioidowych: pentazocyna, butorfanol, buprenorfina,

Opiaty

Sposoby przyjmowania:
• palone,
• dożylnie,
• donosowo,
• doustnie.

Tolerancja na efekt opiatów rozwija się gwałtownie i może być
szczególnie nasilona.

Opiaty

Opiaty działają poprzez receptory opioidowe:

Receptor μ-opioidowy uczestniczący w znieczuleniu, depresji

ośrodka
oddechowego, rozwoju zaparć i
uzależnienia,

Receptor κ-opioidowy znieczulenie, diureza i

sedacja,

Receptor D-opioidowy prawdopodobnie modulujący

znieczulenie,

Opiaty wpływają także na systemy neurotransmitterów: dopaminergiczny
i noradrenergiczny.

Dodatkowe bodźce euforyczne przewodzone przez opiaty i opioidy są
związane z dopaminergicznym układem nagrody.

Opiaty

Efekt kliniczny

Opiaty są substancjami subiektywnie uzależniającymi ze względu na efekt
euforyczny który indukują, zwłaszcza po ich podaniu dożylnym.

Objawy związane z przyjmowaniem opiatów to: uderzenia gorąca,
zaczerwienienie skóry twarzy, suchość ust, świąd na twarzy (zwłaszcza
okolice nosa).

Początkowy okres euforii przechodzi w uspokojenie.

U osób wrażliwych zażycie opiatów może wywołać dysforię , nudności i wymioty,

Fizyczny efekt działania opiatów obejmuje: depresję ośrodka oddechowego,
zwężenie źrenic, zaparcia, skurcz zwieraczy (min. pęcherza i dróg żółciowych),
obniżenie ciśnienia krwi, tętna i temperatury ciała.

U osób uzależnionych niebezpieczeństwo zakażeń wirusowych
poprzez igły

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem opiatów

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie,
potwierdzone co najmniej dwoma z
następujących:
(1) apatia i stłumienie,
(2) rozhamowanie,
(3) zahamowanie psychoruchowe,
(4) upośledzenie uwagi,
(5) upośledzenie sądzenia,
(6) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Ostre zatrucie spowodowane

użyciem opiatów

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1) ospałość,
(2) bełkotliwa mowa,
(3) zwężenie źrenic (z wyjątkiem stanu niedotlenienia w
ciężkim przedawkowaniu, gdy występuje rozszerzenie
źrenic),
(4) obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka).

Komentarz

Ciężkiemu ostremu zatruciu opiatami mogą towarzyszyć:
osłabienie oddychania i niedotlenienie, obniżone ciśnienie

hipotermia.

Opiaty –

postępowanie w

przypadku przedawkowania

Triada objawów: śpiączka, szpilkowate źrenice, depresja ośrodka
oddechowego,

Zgon w przypadku przedawkowania opiatów następuje na skutek
niewydolności oddechowej wtórnej do depresji ośrodka oddechowego.

1. Przyjęcie na oddział intensywnej terapii i utrzymywanie podstawowych czynności
życiowych.
2. Podanie Naloksonu (antagonista opiatów ) i.v. 0,8 mg( noworodki 0.01 mg/kg m.c.)
i odczekać 15 minut.
3. Przy braku reakcji podać 1,6 mg i.v. i odczekać 15 minut.
4. Przy braku reakcji podać 3,2 mg , rozważyć inne rozpoznanie.
5. Przy korzystnej reakcji kontynuować podawanie w dawce 0.4 mg/d.

Opiatowy zespół abstynencyjny

Występują trzy z następujących objawów:
(1)

głód substancji opiatowych,

(2)

wydzielina z nosa lub kichanie,

(3)

łzawienie,

(4)

bóle i skurcze mięśniowe,

(5)

nudności lub wymioty,

(6)

biegunka,

(7)

rozszerzenie źrenic,

(8) „gęsia skórka" lub nawracające dreszcze
(9)

tachykardia lub nadciśnienie,

(10) ziewanie,
(11) niespokojny sen.

Leczenie opiatowego zespołu

abstynencyjnego

• Dożylne podawanie płynów, domięśniowo witamin.
• Podawanie leków uspokajających (np. chlorprotyksen).
• Klonidyna 0.1-0.2 mg co 3 godz., do 0.8 mg/d.
• Metadon 10 mg, w razie utrzymania się objawów 5-10

mg co 4-6 h, łącznie do 40 mg/d.

Leczenie uzależnienia od opiatów

• Substytucyjne podawanie metadonu.
• Społeczności lecznicze.
• Leczenie w ośrodku zamkniętym.

Leki uspokajające lub nasenne

Uspokajające – leki redukujące napięcie, niepokój
Nasenne – leki indukujące sen

Leki z tej grupy wykazują synergistyczny efekt z
alkoholem.

Zespół zależności fizycznej i psychicznej rozwija się wobec wszystkich
leków z tej grupy. Towarzyszą mu objawy zespołu abstynencyjnego.

Leki uspokajające lub

nasenne

Benzodiazepiny i barbiturany wywierają swój wpływ przez
kompleks receptora GABA typu A, który zawiera kanał
chlorkowy, miejsce wiązania dla GABA i benzodiazepin.

Zespół zależności fizycznej i psychicznej rozwija się wobec
wszystkich leków z tej grupy. Towarzyszą mu objawy zespołu
abstynencyjnego.

Leki uspokajające lub nasenne

ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone
co najmniej dwoma z następujących:
(1) euforia i rozhamowanie,
(2) apatia i stłumienie,
(3) napastliwość lub agresja,
(4) chwiejność nastroju,
(5) zaburzona uwaga,
(6) niepamięć następcza
(7) upośledzenie sprawności psychomotorycznej,
(8) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Leki uspokajające lub nasenne

ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1)

chwiejny chód,

(2)

trudności w utrzymaniu postawy stojącej,

(3)

bełkotliwa mowa,

(4)

oczopląs,

(5)

obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka),

(6)

wykwity skórne o cechach rumienią lub pęcherzy.

Komentarz
Ciężkiemu ostremu zatruciu lekami uspokajającymi lub

nasennymi mogą

towarzyszyć: obniżone ciśnienie, hipotermia i osłabienie

odruchu

gardłowego.

Leczenie ostrego zatrucia

1. Prowokowanie wymiotów, płukanie żołądka, węgiel

aktywny.

2. Monitorowanie ciśnienia, oddechu i tętna, podawanie tlenu.
3. W zatruciu BZD:
• W razie spadku RR podanie leków wazopresyjnych

( noradrenalina, dopamina),

• Flumazenil i.v. 0.2- 1 mg z szybkością 0.2 mg/min.

Powtarzać w razie potrzeby co 20 min., nie przekaraczając

1 mg na dawkę i 3 mg/h.

4. W zatruciu barbituranami nadto:
• Kontrola równowagi wodno-elektrolitowej.
• W zależności od funkcji nerek intensywna dializa,

hemodializa lub dializa otrzewnowa.

Zespół abstynencyjny po lekach

uspokających i nasennych

Występują trzy z następujących objawów:
(1) drżenie języka, powiek i wyciągniętych rąk,
(2) nudności lub wymioty,
(3) tachykardia,
(4) ortostatyczne spadki ciśnienia,
(5) pobudzenie psychoruchowe,
(6) bóle głowy,
(7) bezsenność,

Zespół abstynencyjny po lekach

uspokających i nasennych

(8) złe samopoczucie lub osłabienie,
(9) przemijające omamy lub iluzje wzrokowe, dotykowe

lub słuchowe,

(10) nastawienia urojeniowe
(11) napady drgawkowe typu grand mai.

Komentarz
Jeśli obecne jest majaczenie, właściwym jest rozpoznanie
zespołu abstynencyjnego po lekach uspokajających lub

nasennych z

majaczeniem.

Leczenie zespołu abstynencyjnego

Barbiturany
Zastąpienie środka fenobarbitalem w dawce wystarczającej do
wywołania nieznacznie nasilonej ataksji, obniżanie dawki o 1/10
dawki podanej dnia poprzedniego. W razie napadów

drgawkowych

– leki p/padaczkowe.

Benzodwuazepiny
Zmiana na BZD o długim okresie półtrwania. Powolne

odstawianie

leków. Podawanie innych leków objawowo. W razie napadów
drgawkowych – leki p/padaczkowe.

Halucynogeny

Wyróżniamy ponad 100 naturalnych lub syntetycznych halucynogenów zwanych
środkami psychodelicznymi lub psychomimetykami. Środki te poza
wywoływaniem halucynacji powodują także utratę kontaktu z rzeczywistością
oraz poczucie pogłębionej świadomości.

Naturalnie występującymi halucynogenami są:

psylocybiny

(z grzybów )

oraz

meskalina

(z kaktusa),

lulek czarny, bieluń dziędzierzawa,

kokoryczka pusta.

Inne substancje halucynogenne to:

harmina, harmalina, ibogaina.

Klasycznym halucynogenem syntetycznym jest

LSD

otrzymany w 1938 roku

przez Alberta Hoffamna, który podczas badań przypadkowo spożył pewną
ilość uzyskanej substancji doświadczając pierwszego epizodu halucynacji
indukowanych LSD.

Halucynogeny

Większość halucynogenów jest dobrze przyswajana w przewodzie
pokarmowym,
jednakże mogą być także absorbowane poprzez inhalacje, palenie i drogę
dożylną.

Tolerancja na efekty działania halucynogenów rozwija się bardzo szybko,
w ciągu 3 – 4 dni stałego przyjmowania substancji. Równie szybko efekt ten
cofa się- w ciągu 4 – 7 dni.

Osoby używające halucynogenów mogą rozwinąć uzależnienie psychiczne od
epizodów halucynacji. Przyjmowanie halucynogenów nie powoduje fizycznych
objawów zespołu abstynencyjnego.

Halucynogeny- ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie lub
nieprawidłowe spostrzeganie, obejmujące co najmniej
dwa z następujących:
(1) lęk i bojaźliwość,
(2) iluzje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe
występujące w stanie pełnego czuwania i gotowości,
(3) depersonalizacja,
(4) derealizacja,
(5) nastawienia urojeniowe,

Halucynogeny- ostre zatrucie

(6) myśli odnoszące,
(7) chwiejność nastroju,
(8) nadmierna aktywność,
(9) działania impulsywne,
(10) upośledzenie uwagi,
(11) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

Halucynogeny- ostre zatrucie

Występują co najmniej dwa z następujących przejawów:
(12) tachykardia,
(13) kołatanie serca,
(14) pocenie się i dreszcze
(15) drżenie,
(16) zamazane widzenie,
(17) rozszerzenie źrenic,
(18) brak koordynacji.

Halucynoge
ny

Postępowanie w
zatruciu

1. Unikanie podawania leków.
2. Uspokojenie pacjenta ( unieruchomienie lub/i podawanie
benzodwuazepin).
3. W razie potrzeby ostrożne podanie antagonistów
dopaminergicznych (haloperidol, flufenazyna, tiotyksen).

Halucynogeny

“FLASHBACKS

”

zaburzenia percepcji wywołane halucynogenami

Po długim czasie od użycia halucynogenu, w okresie abstynencji od środka,
osoba doświadcza wywołanych nim wrażeń. Objaw ten wyzwalamy jest przez
stres, zmęczenie, używanie innych substancji psychoaktywnych (alkohol,
marihuana). Epizod trwa zazwyczaj od kilku sekund do kilku minut,

„

BAD TRIP”

– ostra, psychozopodobna reakcja będąca efektem ubocznym

halucynogenów.

Lotne rozpuszczalniki

Użycie środków: rozpuszczalniki, kleje, smary, aerozole,
farby, detergenty lub paliwa może powodować objawy
psychiczne,

Aktywne składniki zawarte w środkach wziewnych to toluen,
aceton, benzen, trójchlorek etanu, perchloroetylen,
trichloroetylen.

Lotne rozpuszczalniki

Ostre zatrucie

Występuje dysfunkcjonalne zachowanie, potwierdzone co

najmniej

dwoma z następujących:
(1) apatia i letarg,
(2) kłótliwość,
(3) napastliwość lub agresja,
(4) chwiejność nastroju,
(5) upośledzenie sądzenia,
(6) upośledzenie uwagi i pamięci,
(7) zahamowanie psychoruchowe
(8) wpływ na funkcjonowanie jednostkowe

Lotne rozpuszczalniki

Ostre zatrucie

Występuje co najmniej jeden z następujących przejawów:
(1)

chwiejny chód,

(2)

trudności w utrzymaniu postawy stojącej,

(3)

bełkotliwa mowa,

(4)

oczopląs,

(5)

obniżony poziom świadomości (np. osłupienie,

śpiączka),

(6)

osłabienie mięśni,

(7)

zamazane lub podwójne widzenie.

Lotne rozpuszczalniki

Postępowanie w ostrym zatruciu jest objawowe:
• monitorowanie parametrów życiowych,
• Podawanie płynów i witamin i.v.
• W razie potrzeby unieruchomienie chorego

i/lub ostrożne stosowanie leków uspokających (
BZD, silne neuroleptyki).

Nie stwierdza się charakterystycznych objawów

odstawienia.

Powikłania używania lotnych

rozpuszczalników

Fizykalne: anoreksja, nudności, toksyczne uszkodzenie
nerek, wątroby, atrofia mięśni, zahamowanie

czynności

szpiku kostnego, polineuropatia, zaniki korowe mózgu.

Psychiczne: zaburzenia depresyjne, apatia, obniżenie
poziomu intelektualnego, zachowania agresywne,
zaburzenia funkcjonowania społecznego.

Uzależnienie związane z kilkoma
substancjami

Diagnoza zarezerwowana jest dla zachowań (podczas tych samych
12 miesięcy), kiedy osoba wielokrotnie używała co najmniej 3 grup
Substancji (nie biorąc pod uwagę nikotyny i kofeiny), a żadna
substancja
nie była w sposób ewidentny dominująca.

Zazwyczaj współwystępowanie uzależnień obejmuje dwie
substancje. Najczęściej jest to alkohol i inna substancja.