Zapalenie otrzewnej

Dr n.med. Jacek Szopiński

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej CM

UMK

Zapalenie otrzewnej – definicja

• Zespół objawów chorobowych o różnej

etiologii, spowodowany stanem zapalnym

otrzewnej o charakterze rozlanym lub

ograniczonym wywołanym przez różne

czynniki: chemiczne, fizyczne lub

biologiczne (głównie drobnoustroje), w

następstwie chorób i urazów narządów

jamy brzusznej, rzadziej leżących poza

nią, powodujących miejscowe, a

następnie ogólne zmiany w ustroju.

Zapalenie otrzewnej – podział

klasyfikacja hamburska zmodyf.

1.PIERWOTNE (peritonitis primaria)

2.WTÓRNE (peritonitis secundaria)

3.TRZECIORZĘDOWE (tertiary

peritonitis)

PIERWOTNE ZAPALENIE OTRZEWNEJ

Nie stwierdza się pierwotnej przyczyny brzusznej, a czynnik

infekcyjny dostaje się drogą krwiopochodną, poprzez chłonkę lub

na skutek translokacji lub z nieznanego źródła (peritonitis

spontanea)

- Bakteryjne zapalenie u dzieci z zespołem nerczycowym

- Bakteryjne zapalenie w marskości wątroby i toczniu układowym

- Ziarniniakowe zapalenie otrzewnej (Mycobacterium,

Histoplasma)

- Inne krwiopochodne (np.pneumokokowe młodych dziewcząt)

- Zapalenie otrzewnej w dializach otrzewnowych

(Staph.epidermidis)

 Przebieg dość łagodny, bez typowego ostrego początku

 Izolowany zwykle 1 szczep bakteryjny

 Główne grupy chorych: dzieci; wodobrzusze; dializoterapia

 Leczenie zachowawcze! O ile jesteśmy pewni charakteru

zapalenia!

WTÓRNE ZAPALENIE OTRZEWNEJ

Wywołane przez pierwotny proces chorobowy toczący się w obrębie jamy

brzusznej lub przez wprowadzenie zakażenia z zewnątrz

A. Z przedziurawienia

Z przedziurawienia ściany przewodu pokarmowego

Martwica ściany jelita

Zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej

Translokacja bakterii wskutek utraty właściwości bariery śluzówkowej

B. Pooperacyjne

Rozejście się szwów na przewodzie pokarmowym

Przesiąkanie przez zespolenie jelitowe (nieszczelność zespolenia)

Inne jatrogenne przyczyny (np. po biopsji narządowej przezskórnej)

C. Pourazowe

Tępe urazy brzucha

Rany penetrujące brzucha

 Przebieg o ostrym początku, dużej dynamice zmian

 Izoluje się zwykle wiele szczepów o dużej zjadliwości

 Leczenie operacyjne !!!

TRZECIORZĘDOWE ZAPALENIE OTRZEWNEJ

Przetrwałe zapalenie otrzewnej po leczeniu wtórnego (rzadziej

pierwotnego) zapalenia; wywołane przez drobnoustroje o

małej zjadliwości ale dużej antybiotykooporności;

A. Bakteryjne

B. Grzybicze

=> Utrzymujące się objawy septyczne przy niewielkich

zmianach miejscowych

 Liczne zbiorniki płynu bez cech przedziurawienia przewodu

pokarmowego

 Leczenie operacyjne – liczne relaparotomie,

drenaż, płukanie

=> Postępujący zespół niewydolności wielonarządowej;

hiperkatabolizm, zaburzenia odporności

Podstawowym zadaniem chirurga jest

rozpoznanie i leczenie wtórnego

zapalenia otrzewnej

Zapalenie otrzewnej – podział

w zależności od czynnika sprawczego

1.CHEMICZNO-TOKSYCZNE

- treść żołądka
- żółć (p.biliaris)
- sok dwunastniczy/trzustkowy
- krew/ chłonka (bardzo skąpe objawy!)
- wysięk
- mocz
- środki kontrastowe (np. baryt)
- ciała obce pozostawione podczas operacji (np.talk)

2.BAKTERYJNE

Zapalenie otrzewnej – podział

w zależności od rozległości

1.OGRANICZONE (p.localis)

2.ROZLANE (p.diffusa)

Zapalenie otrzewnej – podział

w zależności od rodzaju dominującego wysięku

1.SUROWICZE (p.serosa)
2.SUROWICZO-WŁÓKNIKOWE

(p.seroso-fibrinosa)

3.WŁÓKNIKOWE (p.fibrinosa)
4.ROPNE (p.purulenta)
5.POSOKOWATE (p.putrida)
6.KAŁOWE (p.stercoralis)

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY

ZAPALENIA OTRZEWNEJ

1. Ostre zapalenie wyrostka

robaczkowego

2. Ostre zapalenie pęcherzyka

żółciowego

3. Zapalenie uchyłków jelita grubego
4. Perforacja wrzodu trawiennego

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY

ROZLANEGO ZAPALENIA OTRZEWNEJ

1. Perforacja wrzodu trawiennego (16-29%)
2. Ostre zapalenie wyr.rob.(12-17%)
3. Zapalenie uchyłków jelita grubego (10-22%)
4. Perforacja guza nowotworowego (7-10%)
5. Pooperacyjne zapalenie otrzewnej (7-10%)
6. Martwica jelita (3,5-6,5%)
7. Urazy (2-6%)
8. Zapalenie pęcherzyka żółciowego (1,5-7,5%)