Omówienie egzogennych

bodźców środowiskowych

Ewelina Hamryszak
2a
Wojciech Chrobak
1a

W ekologii człowieka wyodrębnia się ekologię

medyczną, zajmującą się przede wszystkim

zagadnieniami chorobotwórczego działania

warunków środowiska (biosfera, technosfera,

socjosfera, noosfera) na populacje człowieka. Do

biosfery należy aerosfera, hydrosfera i litosfera

różniące się czynnikami abiotycznymi (chemiczne,

fizyczne) oraz biotycznymi (priony, wirusy,

bakterie, grzyby, pasożyty), które mogą być

odpowiedzialne za określone choroby człowieka. Z

drugiej strony - działania antropogenne negatywne

na biosferę czyli antropopresją, wiażą się z

ogromnym rozwojem technosfery i jej szkodliwym

wpływem na środowisko, w szerokim tego słowa

znaczeniu. W wąskim zaś rozumieniu - siedliskiem

człowieka jest na przykład jego dom, który

charakteryzuje się szczególnymi czynnikami

środowiska.

Modyfikatory środowiskowe
rozwoju osobniczego
człowieka związane są z
biosferą (modyfikatory
naturalne) oraz z technosferą,
socjosferą i noosferą
(modyfikatory cywilizacyjno-
kulturowe).

Czynniki biogeograficzne –

modyfikatory naturalne



Klimat – jest głównym czynnikiem
kształtującym rozwój osobniczy.

Umiarkowany (18-25

o

C) – w takim

klimacie dojrzewanie zachodzi szybciej i
dłuższy jest okres płodowy kobiet, w
tropikalnym występuje opóźnione
dojrzewanie, a dzieci urodzone w zimnym
mają większą masę urodzeniową, krótszą
szyję, stopy i dłonie.



Wysokość nad poziomem morza –
mieszkańcy gór mają więcej
czerwonych krwinek, wolniejszą pracę
serca i lepiej rozwija się u nich klatka
piersiowa



Wpływają też choroby genetyczne
(wrodzone)występujące częściej na
danym terenie, które u potomków
prowadzą do wielu poznanych wad



Ksenobiotyki środowiskowe -

zwiazki chemiczne o działaniu,

m.in. rakotwórczym (karcynogeny) - trafiające do biosfery

powstają w toku syntez lub podczas rozpadu wielu milionów

związków i ich produktów ubocznych wytwarzanych w

przemyśle chemicznym i farmaceutycznym.

Człowiek narażony

jest ich bezpośrednie działanie np.: podczas ontogenezy oraz na

działanie pośrednie po biotransformacji.



Kontaminacja (zanieczyszczenie) środków spożywczych

związkami chemicznymi (naturalne, technologiczne), może

ujawnić ich szkodliwe działanie na człowieka (teratogenne,

mutagenne, karcynogenne). Warto jednak dodać, że w

innych produktach żywnościowych wykrywa się substancje

działające odwrotnie, np. antykarcynogennie,

antymutagennie, a także - antagonistycznie wobec witamin

lub inhibitory enzymów (amylaz, proteinaz, trypsyny,

chromotrypsyny, cholinestazy). Odrębnie opisuje się około

20 metali ciężkich, różnego pochodzenia, które dostają się

do żywności.



Czynniki abiotyczne aerosfery

, zwłaszcza skażenia

chemiczne maja istotny wpływ na wystąpienie chorób

układu oddechowego. Odrębna role w etiologii tych

zaburzeń przypisuje się czynnikom biotycznym oraz

alergenom pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

wykrywanych w powietrzu wdychanym przez ludzi. Ważne

miejsce wśród omawianych chorób zajmują pylice płuc,

charakteryzujące się u człowieka - w zależności od rodzaju

pyłu - określonymi zmianami patomorfologicznymi w

układzie oddechowym. Pylice różnicuje się z alergicznym

zapaleniem pęcherzyków płucnych i zespołem toksycznego

działania pyłów organicznych, a także - nowotworami płuc

i opłucnej.



Naturalne pola elektryczne i
magnetyczne stale występujące na
Ziemi, być może maja pozytywne
działanie na człowieka i zwierzęta.
Odrębne znaczenie - niedokładnie
poznane - dotyczy ich działania
karcynogennego



Wśród czynników abiotycznych
środowiska wyróżnia się
promieniowanie optyczne naturalne i
sztuczne, wpływające pozytywnie,
rzadziej - negatywnie na populacje
człowieka oraz zwierząt i roślin.

Stopień zagrożenia stwarzanego przez to

promieniowanie zależy od widma promieniowania,

jego mocy i innych parametrów. Omawiane

promieniowanie może wpływać na skórę i oko

ludzkie. Promieniowanie nadfioletowe (UV) padające

na skórę ulega absorpcji i rozproszeniu oraz

częściowemu odbiciu, powodując rumień i

pigmentację, przyspieszając syntezę witaminy D3;

działanie na gałkę oczna może powodować zapalenie

siatkówki. Promieniowanie podczerwone (p. cieplne)

wywołuje zaczerwienienia, oparzenia i odbarwienia

skóry; już w temperaturze powyżej 40oC człowiek

odczuwa ból. Te same promienie podczerwone

powodowały w oku ludzkim zmętnienie soczewki

(zaćma).

Czynniki społeczno-ekonomiczne

modyfikatory cywilizacyjno-

kulturowe



Pochodzenie społeczne, poziom kultury,
wykształcenie rodziców – ma znamienny
związek z rozwojem osobniczym z racji
większej znajomości zasad prawidłowego
odżywiania się, potrzeby snu, trybu
życia, higieny osobistej, opieki lekarskiej
itp.



Odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne
mają bardzo dobry wpływ na rozwój
ciała jak i sprawność intelektualną



Nadmiar fluoru

w środowisku lub podawanego

dzieciom i młodzieży doustnie, w ramach

profilaktyki próchnicy, prowadzi do fluorozy,

choroby zębów lub/i zaburzeń ogólnoustrojowych.

Opisano oryginalne badania stanu zdrowia i

rozwoju dzieci pochodzących z regionu, gdzie w

wodzie pitnej występuje różne stężenie omawianego

pierwiastka oraz dzieci i młodzieży łódzkiej (grupa

kontrolna). Wśród dzieci poddanych nadmiernemu

stezeniu fluoru w wodzie pitnej az u 1/3 z nich

(37,5%) rozpoznano fluorozę zębów. U chłopców ,

rzadziej u dziewcząt, w okresie dojrzewania

wykryto zaburzenia rozwoju somatycznego oraz

objawy nadmiernej mineralizacji kości,

hypomagnezemie, obniżone wydalanie magnezu z

moczem i inne objawy fluorozy.



Energia stanowi podstaw funkcjonowania współczesnej
cywilizacji; ważne miejsce zajmuje energia elektryczna.

Do jej wytwarzania wykorzystuje się, jako energie
pierwotna węgiel kamienny lub brunatny, gaz ziemny,
energie wodna i jądrowa. Spalanie węgla w
elektrowniach cieplnych może prowadzić do dużego
skażenia aerosfery - w jego następstwie, także litosfery i
hydrosfery - związkami chemicznymi (dwutlenki siarki i
węgla, tlenek azotu, węglowodory i inne) oraz pyłami i
żużlem, zawierającym do 60 pierwiastków m.in. rtęć,
ołów, kadm, arsen, izotopy: uranu, toru i radu. Te
skażenia środowiska mogą zwiększać pojawianie się
chorób w populacjach człowieka i wielu zwierząt oraz
prowadzić do zniszczenia określonych roślin. Jednakże
to negatywne działanie antropogeniczne ogranicza się
wprowadzając w elektrowniach węglowych, np. filtry
powietrza oraz równoważy się w znacznym stopniu
budowaniem ostatnio elektrowni cieplnych, gazowych,
gazowo-parowych, olejowych, a także elektrownii
jądrowych.