Receptura leków
robionych
W. Kask
Receptura leków
robionych
W. Kask
Podstawowe definicje
• Lek recepturowy – produkt leczniczy sporządzany w aptece
na podstawie recepty lekarskiej
• Lek apteczny – produkt leczniczy sporządzony w aptece
zgodnie
z przepisami zawartymi w farmakopei
• Surowiec farmaceutyczny – substancja lub mieszanina
substancji wykorzystywana do sporządzania lub wytwarzania
produktów leczniczych
• Farmakopea Polska (FP) – wydawany przez Urząd
Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów medycznych
i Produktów Biobójczych urzędowy spis substancji leczniczych
i pomocniczych, surowców roślinnych, wyrobów medycznych
podający obowiązujące normy ich składu, analizy, dawkowania,
a także przyrządzania, przechowywania i oceny leków; obecnie
obowiązujące VIII wydanie Farmakopei Polskiej (FP VIII) wydane
w 2008 jest dokładnym tłumaczeniem VI edycji Farmakopei
Europejskiej (Ph. Eur. VI)
Zalety leków recepturowych
• Indywidualizacja farmakoterapii – można stworzyć
lek dostosowany do potrzeb konkretnego pacjenta
• Możliwość wyeliminowania z leku substancji
uczulających
• Generalnie niska cena dla pacjenta
• Możliwość sporządzenia leku zawierającego
dawkę pediatryczną
• Leki robione nie zawierają lub zawierają małe
ilości konserwantów, barwników,
przeciwutleniaczy
• Możliwość sporządzenia leku o składzie lub w
postaci nie oferowanej przez przemysł
farmaceutyczny
Wady leków recepturowych
• Krótka trwałość
• Pacjent musi czekać na lek
• Ograniczony wybór substancji leczniczych do
receptury
• Mniejsza czystość mikrobiologiczna leku
• Brak nowoczesnych postaci leku (postaci
o zmodyfikowanym uwalnianiu)
Zasady przepisywania leków
robionych
• Na jednej recepcie można przepisać skład tylko
jednego leku robionego (i wtedy żadnych leków
gotowych)
• Leki robione podlegają refundacji. Pacjent ponosi
odpłatność ryczałtową (jeden ryczałt – 5 zł). Lekarz
może przepisać maksymalnie ilość leku nie
przekraczającą dwóch ilości ryczałtowych (odpłatność
10 zł), pod warunkiem, że zostanie zachowana
trwałość leku przez cały przewidziany czas jego
stosowania
Maksymalne ilości ryczałtowe leku
robionego
Na jeden ryczałt można przepisać:
• Proszków dzielonych – do 20 sztuk
• Proszków niedzielonych – do 80 g
• Czopków, globulek, pręcików – do 12 sztuk
• Roztworów, mikstur, zawiesin, emulsji (do użytku wewnętrznego) –
do 250 g
• Płynnych leków do stosowania zewnętrznego – do 500 g
(jeśli lek
zawiera spirytus, to zawartość spirytusu 95° nie może przekroczyć
100 g)
• Maści, kremów, mazideł, past – do 100 g
• Kropli do użytku wewnętrznego – do 40 g
• Mieszanek ziołowych – do 100 g
• Pigułek – do 30 sztuk
• Klein – do 500 g
• Kropli do oczu i uszu oraz maści do oczu sporządzanych w
warunkach aseptycznych – do 10 g
Zasady przepisywania leków
robionych
• UWAGA! Jeżeli lek robiony zawiera w swoim
składzie preparat gotowy, wówczas pacjent płaci
100% ceny leku!
• Wyjątki:
– Tzw. dawki pediatryczne – jeżeli przepisano lek
refundowany w dawce mniejszej niż najmniejsza
zarejestrowana dawka leku gotowego w formie stałej
(w praktyce dotyczy to proszków dzielonych)
– Następujące leki gotowe mogą być traktowane jako
surowce recepturowe, więc leki sporządzone z ich
użyciem podlegają refundacji
Preparaty gotowe, które można
traktować jako surowce farmaceutyczne
• Aqua pro injectione
• Azulan – płyn
• Cardiamidum – krople
doustne
• Fenactil – krople doustne
• Injectio Natrii chlorati
isotonica (0,9%) – roztw. do
wstrzykiwań
• Intractum Hippocastani
• Intractum Hyperici
• Linomag – płyn
• Mentowal – krople doustne
• Neospasmina – syrop
• Passispasmin – syrop
• Płyn Burowa (Alumini
subacetatis solutio)
• Sirupus Kalii guajacosulfonici
• Sirupus Pini Compositus
• Succus Hyperici
• Succus Taraxaci
• Succus Urticae
• Sirupus Althaeae
• Sirupus Thymi compositus
• Tussipect – syrop
• Vitaminum A solutio aquosa
• Vitaminum A+D3 solutio
aquosa
• Vitaminum B6 – roztwór do
wstrzykiwań
• Vitaminum D3 solutio
aquosa
• Vitaminum E liquidum
• Vitaminum E –roztwór do
wstrzykiwań 30mg/ml
Części składowe recepty
• Inscriptio – nagłówek recepty (dane
świadczeniodawcy)
• Nomen aegroti – dane personalne chorego,
uprawnienia chorego
• Praepositio (Invocatio) – skrót Rp. – Recipe (Weź!)
• Praescriptio (Ordinatio) – skład leku (nazwy
substancji i ich ilość)
• Subscriptio – wskazówki dla farmaceuty dot. postaci
leku, ilości dawek, opakowania
• Signatura – wskazówki dla pacjenta odnośnie
sposobu dawkowania leku
• Datum – data wystawienia recepty
• Nomen medici – dane lekarza wystawiającego:
pieczęć imienna i
własnoręczny podpis
Przykład
Rp.
Phenobarbitali natrici 0,15
Cardiamidi liq. 10,0
Adonidis vern. Trae 30,0
M.f. guttae
D.S. 3 x dziennie po 20
kropli
przed jedzeniem
Praepositio
Praescriptio
Subscriptio
Signatura
Praepositio
Jest to znak „Rp.” będący skrótem od
łacińskiego „Recipe” – „Weź!”;
zapisywany jest zawsze w osobnym
wierszu z lewej strony. Skrót „Rp.”
warunkuje formę gramatyczną w jakiej
zapisuje się Praescriptio (Genetivus)
Praescriptio
Skład leku robionego zapisuje się po łacinie,
używając nazwy farmakopealnej,
synonimowej lub handlowej.
Nazwy surowców recepturowych zapisuje się
w drugim przypadku (Genetivus)
Np.:
Nominativus
Genetivus
Acidum salicylicum
Acidi salicylici
Natrii chloridum
Natrii chloridi
Sulfur praecipitatum
Sulfuris praecipitati
Neomycini sulfas
Neomycini sulfatis
Praescriptio c.d.
Kolejność zapisywania składników leku:
Basis – lek (substancja) główny
Adiuvans – lek (substancja)
wspomagający
Corrigens – substancja poprawiająca
smak, zapach, wygląd
Vehiculum – podstawa, podłoże,
rozpuszczalnik
Przykład
Rp.
Kalii iodidi 6,0
Basis
Natrii benzoatis 3,0
Adiuvans
Althaeae sir. 100,0
Corrigens
Aquae dest. ad 250,0
Vehiculum
M.f. mixturae
D.S. 3 x dziennie łyżkę
Praescriptio c.d.
Zapisywanie ilości poszczególnych składników
•
Jednostki:
–
Podstawowa: gram [g]
–
Inne: miligram [mg], mikrogram [μg],
mililitr [ml] (nigdy cm
3
!) jednostki
międzynarodowe [j.m.] [IU], liczba sztuk
(np. kropli, ampułek, etc.)
1 g = 1 000 mg = 1 000 000 μg
1 mg = 0,001 g
1 μg = 0,001 mg
Praescriptio c.d.
• Ilość substancji (lub dawek) zapisuje się
zawsze cyframi arabskimi
• Zapisując ilość substancji w gramach nie
pisze się symbolu [g], a liczba ma być
zawsze zapisana
z minimum jednym miejscem po przecinku!
Np.
Rp.
Cignolini 0,25
Acidi salicylici 5,0
Vaselini albi ad 100,0
Praescriptio c.d.
• Zapisując ilości w jednostkach innych niż
gramy obowiązkowo należy zapisać
symbol jednostki
Np.
Vitamini A liq. 50 000 j.m.
Vitamini E 300 mg
Vitamini E liq. 2 ml
• Zapisując ilości sztukach
– Dla kropli:
Menthae pip. olei gtt. No 5
– Dla ampułek:
Vitamini B6 amp. No 2
Praescriptio c.d.
• Jeśli w składzie leku robionego zapisuje się dwa
lub więcej składników w tej samej ilości, wówczas
gramaturę można zapisać tylko przy ostatnim z
tych składników, poprzedzając skrótem „aa” =
„ana
partes
aequales”
(w równych częściach)
Np.
Rp.
Zinci oxydi
Talci
Glycerini aa 5,0
Eucerini 85,0
Praescriptio c.d.
• Jeżeli w Praescriptio zapisuje się nazwy o
powtarzających się członach, wówczas można
wpisać ten człon tylko przy pierwszej nazwie, a w
następnych zastąpić go myślnikiem
Np.
Rp.
Convallariae
tincturae
5,0
Adonidis vern.
–
4,0
Valerianae
–
15,0
Praescriptio c.d.
• Zapisując ilość rozpuszczalnika, lub podłoża
maściowego można podać dokładną jego masę,
albo całkowitą masę leku, do jakiej należy uzupełnić
lek – wówczas przed gramaturą podaje się dopisek
„ad” – „do”
Np.
Rp.
Rp.
Natrii bromidi 2,0
Valerianae tincturae
10,0
Aquae destillatae 88,0
Natrii bromidi
2,0
Valerianae tincturae
10,0
Aquae destillatae
ad
100,0
Np
.
Rp.
Hydrocortisoni 1,0
Zinci oxydi 5,0
Vaselini albi 94,0
Rp.
Acidi salicylici
Sulfuris ppt. aa
5,0
Vaselini flavi
90,0
Rp.
Hydrocortisoni 1,0
Zinci oxydi 5,0
Vaselini albi ad 100,0
Rp.
Acidi salicylici
Sulfuris ppt. aa 5,0
Vaselini flavi ad 100,0
Praescriptio c.d.
• Przepisując takie postacie leku jak czopki i gałki ilość
podłoża czopkowego najlepiej zapisać za pomocą
skrótu „q.s.” = „quantum satis” (ilość potrzebna, ile
wystarczy)
pozostawiając
farmaceucie
swobodę
doboru ilości podłoża i metody sporządzenia leku
Np.
Rp.
Luminali 0,02
Cacao olei
q.s.
• Skrótu „q.s.” używa się również czasem przy
określaniu ilości rozpuszczalnika niezbędnego do
rozpuszczenia jednego ze składników leku
Np.
Rp.
Acidi salicylici 4,0
Ricini olei
q.s.
Rapae olei ad 100,0
Praescriptio c.d.
• Dozwolone jest stosowanie skrótów przy
zapisywaniu nazw składników pod
warunkiem, że zastosowany skrót będzie
jednoznacznie
i zrozumiale określał przepisany składnik
Np.
Acidum salicylicum = Acid. salicyl.
Adonidis vernalis tincrura = Adonidis vern.
tinct.
aqua destillata = Aq. destill.
Subscriptio
Zawiera wskazówki dla farmaceuty dotyczące
sporządzenia leku i ewentualnie jego opakowania
i opisania
• W Subscriptio należy zamieścić informację o
postaci przepisanego leku
Np.
M.f. ung. = Misce, fiat unguentum
(Zmieszaj, niech powstanie maść)
M.f. gtt. opht. = Misce, fiat guttae ophthalmicae
(Zmieszaj, niech powstaną krople do oczu)
M.f. glob. vag. = Misce, fiant globuli vaginales
(Zmieszaj, niech powstaną gałki dopochwowe)
Subscriptio c.d.
• Przepisując lek w postaci dawkowanej (proszki
dzielone, czopki, gałki) w Subscriptio należy
dodatkowo zapisać ilość przepisanych dawek.
Można to zrobić na dwa sposoby
:
– Mnożąc przepisaną ilość składników przez ilość
dawek:
D.t.d. No 12 = Dentur tales doses nommero 12
(Daj takich dawek 12)
– Dzieląc przepisaną ilość składników na
odpowiednią liczbę dawek:
Div. in part. aeq. No 12 = Divide in partes
aequales nommero 12
(Podziel na 12 równych części)
Subscriptio c.d.
• W Subscriptio można zapisać również, w
jakim opakowaniu lek ma być wydany.
Np.
D. ad scat. = Da ad scatulam
(wydaj do pudełka)
D. ad chart. = Da ad chartam
(wydaj do torebki papierowej)
Signatura
• Zawiera wskazówki dla pacjenta dotyczące
stosowania leku, które farmaceuta powinien napisać
na sygnaturce leku. Signatura zapisywana jest
zawsze w języku zrozumiałym dla pacjenta (tj.
najczęściej po polsku). Zwyczajowo jest
rozpoczynana od skrótów:
D.S.
= Da, signa (Wydaj, oznacz!)
S.
= Signa (Oznacz!)
• W Signatura zawarte są informacje dotyczące:
– Drogi podania leku
– Sposobu dawkowania
– Okresu stosowania leku
Np.
D.S. 3 x dziennie łyżka stołowa po posiłku
D.S. 1 gałka dopochwowo wieczorem przed snem
D.S. 2 x dziennie smarować miejsca chorobowo
zmienione przez 7 dni
• Jeżeli
lekarz
chce,
by
farmaceuta
na
opakowaniu
leku
podał
oficynalną
(farmakopealną) nazwę leku, wówczas zapisuje
na recepcie
D.s.n. = Da suo nomine (oznacz właściwą nazwę)
Signatura c.d.
• Jeżeli lek robiony przeznaczony jest do stosowania
przez lekarza („we własnej praktyce”), wówczas
dopisuje się jeden ze skrótów:
Pro.med. = Pro medico (Dla lekarza)
Ad man.med. = Ad manus medici (Do rąk lekarza)
Ad us.propr. = Ad usum proprium (Do użytku
własnego)
Kwestia obowiązku zapisania
dawkowania
•
Z formalno-prawnego punktu widzenia zapisanie sposobu
dawkowania jest
bezwzględnie konieczne
w przypadku
leku robionego zawierającego substancję odurzającą
(wykaz N, lub kategoria I-N i II-P –
recepty różowe
). Ilość
środka odurzającego musi być dodatkowo zapisana
słownie.
•
Jakkolwiek, sposób dawkowania leku robionego powinien
być podawany zawsze, a zwłaszcza w sytuacji, gdy lek
zawiera
w
swym
składzie
substancje
silnie
działające (wykaz B), bardzo silnie działające (wykaz A)
i psychotropowe (kategoria IV-P) – umożliwia to
farmaceucie kontrolę dawek i wychwycenie ewentualnej
pomyłki
• Jeżeli lekarz świadomie w leku robionym
przepisuje dawkę substancji większą niż
maksymalna (zamieszczona w farmakopei,
lub charakterystyce produktu leczniczego),
wówczas przy przepisanej ilości musi postawić
wykrzyknik, napisać ilość słownie oraz złożyć
podpis i pieczęć. Dotyczy to przede wszystkim
substancji:
– Silnie działających (w tym
psychotropowych) – wykaz B
– Bardzo silnie działających – wykaz A
– Odurzających – wykaz N
Jak długo pacjent oczekuje na lek?
• Apteka sporządza i wydaje lek robiony w ciągu 48
godzin od chwili dostarczenia recepty przez pacjenta
• Jeżeli jednak lekarz chce, aby pacjent otrzymał lek
szybciej, wówczas zaznacza to na recepcie jednym
z poniższych dopisków:
– Cito – Szybko
– Citissime – Niezwłocznie
– Statim! – Natychmiast!
• W takiej sytuacji apteka wykonuje i wydaje lek w
ciągu
4 godzin od dostarczenia recepty, ale tylko w tym
samym dniu, w którym recepta została wystawiona.
Ta sama reguła dotyczy również wszystkich recept
z wtórnikiem na leki robione (zawierające środki
odurzające)
Postacie leku recepturowego
• Płynne postacie leku
Roztwory – Solutiones
Krople – Guttae
Mieszanki – Mixturae
Zawiesiny – Suspensiones
Emulsje – Emulsiones
Mazidła - Linimenta
• Płynne postacie leku już nie przepisywane
Napary – Infusiones
Odwary – Decocta
Maceraty - Macerationes
Postacie leku recepturowego c.d.
• Stałe postacie leku
Proszki – Pulveres
Czopki – Suppositoria
Gałki dopochwowe – Globuli vaginales
• Stałe postacie rzadko lub w ogóle nie
przepisywane
Pręciki – Bacilli
Zioła – Species
Pigułki - Pilulae
Postacie leku recepturowego c.d.
• Półstałe postacie leku
Maści – Unguenta
– W tym także zaliczane do maści
Kremy – Cremores
Pasty – Pastae
Roztwory –
Solutiones
Solutiones
• Płynna postać leku, otrzymywana przez
rozpuszczenie w rozpuszczalniku jednej lub
kilku substancji leczniczych
• Z fizykochemicznego punktu widzenia są to
roztwory rzeczywiste, lub niekiedy koloidalne
• Przeznaczone do użytku wewnętrznego lub
zewnętrznego
Rodzaje rozpuszczalników
• Woda oczyszczona (syn. woda destylowana)
– Aqua purificata, Aqua destillata
– Najczęściej stosowany rozpuszczalnik w recepturze,
zwłaszcza do roztworów do użytku wewnętrznego.
– Całkowicie obojętna dla organizmu.
– Dobrze rozpuszcza większość soli nieorganicznych,
antybiotyki aminoglikozydowe, sole alkaloidów, mono-
i disacharydy, kwasy nieorganiczne
– Z substancjami białkowymi tworzy roztwory koloidowe,
z polisacharydami – kleiki
– Miesza się w dowolnych proporcjach ze spirytusem,
gliceryną; nie miesza się z olejami i innymi cieczami
lipofilnymi
Rodzaje rozpuszczalników c.d.
• Spirytus 96°(95°)(syn. etanol 96°) – Spiritus Vini
96°, Ethanolum 96°
– Stosowany jako rozpuszczalnik w roztworach do użytku
zewnętrznego i wewnętrznego
– Wykazuje aktywność farmakologiczną i toksykologiczną
względem organizmu!
– Dobrze rozpuszcza wiele polarnych substancji organicznych,
olejki eteryczne, detreomycynę, kwas salicylowy
– Miesza się w dowolnych proporcjach z wodą, gliceryną,
acetonem. Nie miesza się z olejami mineralnymi i roślinnymi
(z wyjątkiem oleju rycynowego)
– Najczęściej stosowane stężenia spirytusu (w mieszaninie
z wodą): 96°, 70°, 40°
– Do roztworów o działaniu odkażającym przepisuje się spirytus
70° (ze względu na najlepsze właściwości przeciwbakteryjne)
Procent wagowy i objętościowy
• Z zasady, wszystkie stężenia w receptach na
leki robione zapisuje się w procentach
wagowo-wagowych (masa substancji/masa
roztworu) stosując normalne oznaczenie
[ % ]
• Jedynym wyjątkiem jest spirytus, dla którego
stężenia wyraża się w procentach
objętościowo-objętościowych (objętość
spirytusu/objętość roztworu); dla odróżnienia
od procentu wagowego, stężenie
objętościowe oznacza się w stopniach
[ ° ]
Rodzaje rozpuszczalników c.d.
• Glicerol (syn. gliceryna) – Glycerolum,
Glycerinum
– Glicerol stosowany w recepturze to w rzeczywistości
mieszanina 86% glicerolu i 14% wody
– Bezbarwna, bezwonna ciecz o dużej lepkości
i syropowatej konsystencji; słodka w smaku
– Rozpuszcza substancje organiczne o budowie polarnej
– Miesza się w dowolnych proporcjach z wodą
i spirytusem; nie miesza się z olejami i olejkami
eterycznymi
– Wiąże wodę – stąd stosowany jako środek utrzymujący
wilgoć i nawilżający, a także celem poprawy
rozpuszczalności substancji oraz zwiększenia lepkości
roztworu
– Stosowany w roztworach do użytku wewnętrznego
i zewnętrznego
Rodzaje rozpuszczalników c.d.
• Oleje roślinne – Olea
– Lepkie, lipofilne ciecze, otrzymywane z nasion roślin
oleistych
– Dobrze rozpuszczają substancje lipofilne – olejki
eteryczne, mentol, kamforę
– Najczęściej stosowane oleje:
Rapae oleum – olej rzepakowy
Ricini oleum – olej rycynowy
Lini oleum – olej lniany
Uwagi dotyczące olejów roślinnych
• Oleje roślinne są stosunkowo nietrwałe – ulegają jełczeniu.
Proces ten jest katalizowany przez światło, ciepło, kontakt
z powietrzem i niektóre substancje dodawane do olejów.
Produkty jełczenia mogą powodować podrażnienia w
kontakcie ze skórą i błonami śluzowymi. Najmniej trwały jest
olej lniany.
Małą trwałość olejów należy uwzględnić przy
przepisywaniu ilości i przewidywanego czasu stosowania
leku!
• Najbardziej obojętnym farmakologicznie jest olej rzepakowy
• Olej rycynowy stosowany wewnętrznie ma właściwości
przeczyszczające. Jako jedyny miesza się z bezwodnym
spirytusem. Jako jedyny olej rozpuszcza kwas salicylowy –
w proporcjach 1:10. Charakteryzuje się bardzo dużą
lepkością.
• Olej lniany jest bogatym źródłem kwasów tłuszczowych ω-3
i ω-6. Wpływa korzystnie na stany zapalne skóry (np. AZS),
podrażnienia, owrzodzenia, zmiany alergiczne. Ze względu na
małą trwałość rzadko stosowany jako rozpuszczalnik
Rodzaje rozpuszczalników c.d.
• Parafina ciekła (syn. Olej parafinowy) –
Paraffinum liquidum
– Mieszanina ciekłych węglowodorów otrzymywana z
ropy naftowej
– Bezbarwna, bezwonna, oleista ciecz.
– W przeciwieństwie do olejów roślinnych ma dużą
trwałość
i nie jełczeje.
– Miesza się z olejami (z wyjątkiem rycynowego),
olejkami eterycznymi, rozpuszczalnikami
organicznymi. Nie miesza się z wodą, ani spirytusem
– Dobrze rozpuszcza substancje lipofilne
– Używana przede wszystkim do roztworów do użytku
zewnętrznego, rzadko w roztworach do użytku
wewnętrznego (o działaniu przeczyszczającym)
Podstawowa terminologia łacińska
roztworów
• Solutio aquosa – roztwór wodny
• Solutio spirituosa – rozwór spirytusowy
• Solutio oleosa – roztwór olejowy
• Solutio glicerinata – roztwór glicerolowy
• Solutio ad usum internum – roztwór do użytku
wewnętrznego
• Solutio ad usum externum – roztwór do użytku
zewnętrznego
Zapisanie na recepcie samego wyrazu „Solutio”
bez określenia rodzaju rozpuszczalnika traktuje
się domyślnie jako przepisanie roztworu
wodnego
Sposoby zapisywania stężeń
• Podając masę wszystkich składników roztworu
Rp.
Ichtyoli 2,0
Aquae destillatae ad 100,0
• Podając stężenie procentowe i masę całkowtą leku
Rp.
2% Solutionis Ichtyoli 100,0
• Wyrażając zawartość substancji leczniczej i całkowitą
masę leku za pomocą stosunku ułamkowego
Rp.
Solutionis Ichtyoli 2,0/100,0
Rp.
Solutionis Ichtyoli 1:50 100,0
Zapisywanie dawkowania
• Wyróżnia się dawki:
– Jednorazowe (Pro dosi)
– Dobowe (Pro die)
• Farmakopea określa dla większości substancji, które
mają w niej swoją monografię:
– Najwyższą dawkę jednorazową (NDJ)
– Najwyższą dawkę dobową (NDD)
• Zasadniczo,
nie
powinno
się
przekraczać
maksymalnych dawek dobowych i jednorazowych
zamieszczonych
w farmakopei dla substancji silnie działających.
Jeżeli jednak lekarz uzna za właściwe przepisać
dawkę przekraczającą dawkę maksymalną,
musi
powtórzyć zapis dawki słownie, postawić
wykrzyknik i nanieść podpis z pieczęcią.
Zapisywanie dawkowania c.d.
•
Farmakopea określa również często także dawki
zwykle stosowane (jednorazowe i dobowe) dla danej
substancji
•
W
przypadku
zastosowania
zewnętrznego
farmakopea podaje najwyższe lub zwykle stosowane
stężenie substancji czynnej w leku
•
Zapisując w Signatura sposób użycia leku przez
pacjenta dla określenia dawkowania używamy tzw.
miar
domowych
celem
ułatwienia
choremu
odmierzania dawki leku.
•
Miary domowe mają ustalone umownie masy aby
umożliwić określenie dawkowania
Miary domowe
Rodzaj miary
Woda
Nalewki,
roztwory
olejowe
Syropy
Łyżka stołowa
15,0
12,0
20,0
Łyżka deserowa
10,0
9,0
13,0
Łyżeczka do
herbaty
5,0
4,0
6,0
Kieliszek mały
15,0 - 25,0
Kieliszek do wina
50,0
Filiżanka
100,0 -
150,0
Szklanka
200,0 –
250,0
Solutiones ad usum internum -
przepisywanie
• Ustalić dawkę jednorazową leku i ilość dawek, jakie chory
ma zażyć – iloczyn tych dwóch wielkości jest całkowitą
masą substancji, jaką należy przepisać na recepcie
• Ustalić rodzaj rozpuszczalnika – uwzględniając
rozpuszczalność w nim substancji leczniczej oraz
ewentualną szkodliwość rozpuszczalnika (np. spirytusu)
• Określić ilość rozpuszczalnika uwzględniając ilość dawek
leku oraz masę miary domowej, za pomocą której chory
będzie dawkował lek.
UWAGA! Ilość rozpuszczalnika musi
być tak dobrana, aby w jednej miarze domowej (lub
ewentualnie jej wielokrotności) znajdowała się dokładnie
jednorazowa dawka substancji czynnej.
• W Signatura zapisać dokładne dawkowanie
Przykład
Przepisać pacjentowi roztwór chlorowodorku
papaweryny w dawce jednorazowej 0,04 ,
przyjmowany 2 razy dziennie przez 5 dni
• Ustalenie ilości chlorowodorku papaweryny:
0,04 x 2 dawki dziennie x 5 dni = 0,04 x10 = 0,4
• Ustalenie rozpuszczalnika: chlorowodorek
papaweryny rozpuszcza się w wodzie
• Ustalenie miary domowej: przyjmujemy, że
pacjent będzie dawkował lek łyżką stołową
1 łyżka stołowa roztworu wodnego = 15,0
• Ustalenie całkowitej masy leku:
15,0 x 10 dawek = 150,0
Przykład c.d.
• Zapisanie recepty:
Rp.
Papaverini hydrochloridi 0,4
Aquae destillatae ad 150,0
M.f.sol. ad usum internum
S. Doustnie 2 razy dziennie 1 łyżkę stołową
Solutiones ad usum internum –
przykładowe recepty
Rp.
Solutionis Sal Erlenmeyeri
Skład:
Natrii bromidum
Kalii bromidum aa 4,0
Ammonii bromidum 2,0
Aqua destillata 100,0
(masa leku = 110,0)
Solutiones ad usum internum –
przykładowe recepty
Rp.
Solutio Lugoli 20,0
Płyn Lugola – 1% roztwór wodny jodu (1 część jodu
jest rozpuszczona w roztworze wodnym
zawierającym 2 części jodku potasu). Jeśli lekarz
uzna za stosowne, może przepisać również
inne stężenia tego leku – wówczas należy
zapisać procentowość roztworu.
Rp.
Morphini hydrochloridi 0,1
Aquae destillatae ad 150,0
Słownie: sto miligramów chlorowodorku morfiny
D.S.: Doustnie 1 łyżkę stołową w razie bólu
Solutiones ad usum internum –
przykładowe recepty
Rp.
2% Sol. Kalii iodidi 200,0
M.f.solutio
D.S. 3 x dziennie 1 łyżkę deserową
Działanie: wykrztuśne. Uwaga! Tylko do krótkotrwałego
stosowania!
Rp.
Papaverini h/ch 1,0
Glycerini 100,0
Aquae destill. 250,0
M.f.solutio
D.S. 3 x dziennie 1 łyżkę stołową
Działanie: Spazmolityczne; w leczeniu ataków kamicy
nerkowej.
Solutiones ad usum externum -
przepisywanie
• Ustalić stężenie jednej lub kilku substancji leczniczych w leku
• Określić rodzaj rozpuszczalnika uwzględniając
rozpuszczalność przepisywanych substancji
– Rozpuszczalnikiem może być: woda, spirytus (czysty lub
w mieszaninach z wodą w różnych proporcjach), glicerol,
parafina płynna, oleje roślinne, kolodium (Collodium)
• Ustalić masę roztworu – należy uwzględnić powierzchnię
ciała lub błon śluzowych, na które lek będzie stosowany oraz
częstość i czas stosowania leku
– Zazwyczaj leki przepisuje się w ilości 100,0 – 500,0;
maksymalnie 1000,0
• WAŻNE!:
W jednej ilości ryczałtowej roztworu (tj. do
500,0) można przepisać maksymalnie 100,0 spirytusu
95° (tym samym w ilości odpowiadającej 2 ryczałtom –
czyli
501,0-1000,0 można przepisać maksymalnie 200,0
spirytusu 95°
Przykład
Przepisać roztwór sulfobituminianu amonowego dla
osoby dorosłej na zmiany zapalne obejmujące ok. 50%
powierzchni skóry przedramienia, stosowany 2 razy
dziennie przez 2-3 tygodnie
• Ustalenie stężenia sulfobituminianu amonowego
Zwykle stosowane stężenia ichtiolu w roztworach: 1-
15%; przyjmujemy stężenie 5%
• Ustalenie rozpuszczalnika: ichtiol rozpuszcza się w
wodzie; nie rozpuszcza się w czystym spirytusie –
jedynie w mieszaninach z wodą; ponadto dosyć duża
powierzchnia ciała jest raczej przeciwwskazaniem do
stosowania spirytusu
Wybranym rozpuszczalnikiem jest woda
Przykład c.d.
• Ustalenie masy leku: określamy orientacyjnie – należy
wziąć pod uwagę, że:
– Lek będzie stosowany na dość dużą powierzchnię skóry
– Lek będzie stosowany dość długo – przez 2 do 3 tygodni
– Lek będzie nanoszony wacikiem na powierzchnię skóry
– to wskazuje na stosunkowo niewielką ilość leku
stosowaną jednorazowo w porównaniu z ilością
używaną np. do zrobienia okładu
Przyjmujemy masę leku 250,0
• Zapisanie recepty:
Rp.
5% Solutionis Ichtyoli 250,0
M.f.sol.
D.S. 2 razy dziennie smarować chorobowo zmienione
miejsca
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Solutiones aquosae:
Rp.
0,5% Sol. Zinci sulfatis 250,0
M.f.sol.
D.S. Płyn do smarowania skóry głowy
Rp.
Natrii thiosulfatis 2,0
Glycerini 5,0
Aquae dest. ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Smarować 2 razy dziennie twarz
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Płukanka Parny:
Rp.
3% Sol. Hydrogenii peroxidi 180,0
Liquoris Aluminii subacetatis 30,0
Menthae pip. aquae 10,0
M.f.sol.
D.S. 1 łyżka na szklankę wody do płukania jamy
ustnej
Rp.
2% Sol. Calcii chloridi 200,0
M.f.sol.
D.S. Płyn do jonoforezy
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Rp.
0,5% Sol. Argenti nitratis 20,0
M.f.sol.
D.S. 2 x dziennie do pędzlowania jamy ustnej
Rp.
Neomycini 0,1
Gentamicini 0,08
Aquae destill. ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Zewnętrznie na rany
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Solutiones spirituosae:
Rp.
(dla dorosłych)
Detreomycini
Acidi salicylici aa 2,0
70° Spir. Vini ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Punktowo smarować zmiany trądzikowe
Rp.
(dla dzieci)
Detreomycini
Acidi salicylici aa 2,0
50° Spir. Vini ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Punktowo smarować zmiany trądzikowe
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Rp.
Mentholi 2,5
Anaesthesini
Novocaini h/ch aa 1,0
70° Spir. Vini ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Płyn do smarowania
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Rp.
Solutionis Iodi spirituosae 30,0
M.f.sol.
D.S. Zewnętrznie do odkażania
Solutio Iodi spirituosa (Jodyna) – 3% roztwór jodu na
spirytusie ok. 90°, tylko do użytku zewnętrznego!
Zastosowanie: odkażanie nieuszkodzonej skóry –
jeden z najskuteczniejszych antyseptyków.
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
płyn na wzmocnienie cebulek włosowych
Rp.
Spiritus pro capillis 100,0
M.D.S. Wcierać w skórę głowy celem wzmocnienia
cebulek włosowych
Albo:
Rp.
Tannini 0,2
Chlorali hydrati 0,3
Resorcini
Acidi salicylici
Lavandulae olei aa 1,0
Spir. Vini 70° ad 100,0
M.f.Sol.
D.S. Wcierać w skórę głowy celem wzmocnienia
cebulek włosowych
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Spirytus na brodawki – Spiritus contra verrucae
Rp.
Resinae Podophylli 0,5
Glyceroli 1,0
96° Spir. Vini ad 10,0
M.f.sol.
D.S. Smarować wacikiem brodawki lekko
zeskrobane
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Solutiones oleosae
Rp.
Acidi salicylici 3,0
Ol. Ricini q.s.
Ol. Rapae ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Zewnętrznie
Uwaga! Maksymalne stężenie kwasu salicylowego w
tego typu roztworach wynosi 10% - należy
wówczas jako basis przepisać sam olej rycynowy
(rozpuszczalność kwasu salicylowego w oleju
rzepakowym 1:80; w oleju rycynowym 1:10)
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Rp.
Acidi salicylici 10,0
Olei Ricini ad 100,0
M.f.sol.
D.S. Smarować miejsca dotknięte łuszczycą
Rp.
Olei Terebinthinae
Olei Camphorati aa 25,0
M.f.sol.
D.S. Do nacierania klatki piersiowej
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Solutiones glycerinatae
Rp.
Iodi 0,2
Kalii iodidi 2,0
Glyceroli 20,0
M.f.sol.
D.S. Płyn do pędzlowania dziąseł
Rp.
Vit. A liq. 1,2
Glycerini 180,0
T-rae Menthae pip. gtt. No 15
M.f.sol.
D.S. 1 łyżka stołowa na ½ szklanki wody do płukania
gardła 2 x dziennie
Solutiones ad usum externum –
przykładowe recepty
Varia
Rp.
Acidi salicylici 2,0
Acidi lactici 1,0
Collodii ad 10,0
M.f.sol.
D.S. Smarować brodawki
Collodium (Kolodium) – roztwór nitrocelulozy w
mieszaninie etanolu i eteru dietylowego;
rozprowadzony na skórze szybko zasycha tworząc
elastyczną błonę, przypominającą lakier do paznokci.
Stosowany np. w leczeniu brodawek, odcisków, zmian
łuszczycowych; do tworzenia okluzji.
Krople - Guttae
Guttae
• Krople to płynna postać leku,
przeznaczona do użytku wewnętrznego
(Guttae ad usum internum) lub
zewnętrznego (Guttae ad usum
externum)
• Przepisywane są w niewielkiej ilości (do
50,0; najczęsciej 5,0 – 20,0)
• Dawkowane kroplami
Kiedy przepisujemy lek w postaci
kropli?
• Krople do użytku wewnętrznego –
zazwyczaj wtedy, kiedy chcemy przepisać
lek silnie, lub bardzo silnie działający
(wykazy B, A, N) wymagający precyzyjnego
dawkowania, zwłaszcza gdy pożądana jest
mała objętość dawki lub szybkie działanie
• Krople do użytku zewnętrznego – wówczas,
gdy sposób lub miejsce podania leku
wymaga małej objętości pojedynczej dawki
(np. podanie do oka, nosa, ucha)
Rodzaje kropli
• Guttae ad usum internum – Krople do użytku
wewnętrznego
• Guttae ad usum externum – Krolpe do użytku
zewnętrznego
– Guttae ophthalmicae – Krople do oczu
– Guttae rhinologicae – Krople do nosa
– Guttae otologicae – Krople do uszu
– Guttae gargarismae – Krople do płukania
gardła
Składniki kropli
• Woda i roztwory wodne
• Spirytus i roztwory spirytusowe
• Nalewki, intrakty
• Glicerol
• Oleje i roztwory olejowe (rzadko)
• Do kropli w zasadzie nie dodaje się
substancji poprawiających smak i
zapach (Corrigentia)
Ile waży jedna kropla?
• Masa kropli zależy od gęstości cieczy, napięcia
powierzchniowego, lepkości oraz od kształtu naczynia,
z jakiego wypływa
Rodzaj cieczy
Ilość kropli w 1g
Masa 1 kropli [mg]
Aqua purificata
20
50
Spiritus 95°
65
15
Valerianae tinct.
53
19
Jodyna
55
18
Roztwory
etanolowe ogólnie
Około 50
Około 20
Oleje tłuste
44
23
Parafinum
liquidum
45
22
Olejki eteryczne
51
19
Guttae pro usu interno -
przepisywanie
• Ustalić dawkę jednorazową i dobową
substancji leczniczej oraz przedział czasu,
przez który chory ma stosować lek
• Ustalić rozpuszczalnik
• Ustalić ilość kropli leku, która będzie stanowić
dawkę jednorazową i na tej podstawie
obliczyć ilość rozpuszczalnika potrzebną do
sporządzenia leku.
Ważne: Koniecznie
trzeba ustalić masę 1 kropli leku
• Zapisać receptę wraz z dokładnym
dawkowaniem
Przykład:
Przepisać krople z fosforanem kodeiny; pacjent ma
przyjmować 3 razy dziennie 25 mg fosforanu
kodeiny przez około 10 dni
• Ustalić wielkość dawki leku w kroplach
przyjmowanej jednorazowo: przyjmujemy, że
pacjent jednorazowo przyjmie 25 kropli leku (25
kropli = 25 mg fosforanu kodeiny)
• Ustalenie łącznej masy substancji czynnej w leku:
25 mg x 3 x 10 dni = 750 mg = 0,75 g
• Ustalenie masy 1 kropli leku: roztwór wodny – 1
kropla ma masę 50 mg
• Ustalenie całkowitej masy leku:
50 mg x 25 kropli x 3 x 10 = 37500 mg = 37,5 g
• Stężenie fosforanu kodeiny:
0,75 / 37,5 = 0,02 = 2%
Przykład c.d.
Zapisanie recepty:
Rp.
2% Sol. Codeini phosphatis 37,5
M.f.guttae
D.S. 3 x dziennie po 25 kropli
lub
Rp.
Codeini phosphatis 0,75
Aquae dest. ad 37,5
M.f.guttae
D.S. 3 x dziennie po 25 kropli
• Jeśli nie wymagamy dokładnej liczby dawek, a jedynie
przybliżoną, można wówczas zaokrąglić przepisaną masę
leku
Rp.
2% Sol. Codeini phosphatis 40,0
M.f.guttae
D.S. 3 x dziennie po 25 kropli
Guttae ad usum internum -
przykłady
Rp.
0,1% Sol. Pilocarpini h/ch 20,0
M.f.guttae
D.S. Wiadomo
Działanie: parasympatykomimetyczne; zastosowanie: w
celu zwiększenia wydzielania śliny.
UWAGA! Wykaz A
Rp.
Adonidis vernalis trae
Convallariae maialis trae
Crataegi trae
Valerianae trae aa 10,0
M.f.guttae
D.S. Wiadomo
Działanie: nasercowe
Guttae ad usum externum – Guttae
ophthalmicae
• Płynna postać leku (roztwory, zawiesiny) przeznaczona do
podawania kroplami na gałkę oczną lub do worka
spojówkowego
• Stosowane rozpuszczalniki: najczęściej woda do
sporządzania leków do oczu (Aqua pro usu ophthalmico) –
zamiennie z wodą do wstrzykiwań (Aqua pro iniectione),
bardzo rzadko – olej rycynowy (Oleum pro iniectione)
• Wymagania dotyczące kropli do oczu
– jałowość
– izotoniczność (w uzasadnonych przypadkach dopuszcza
się krople hipertoniczne, ale nigdy hipotoniczne!)
– zakres pH 3,5-8,5
• Ze względu na wymóg zachowania jałowości apteka
sporządza krople z dodatkiem środka konserwującego.
Jeśli lekarz chce, by krople nie zawierały środka
konserwującego, musi dopisać na recepcie:
„sine
conservantia”
Guttae ad usum externum – Guttae
ophthalmicae
• Trwałość recepturowych kropli do oczu po otwarciu:
– konserwowanych – 7 (10) dni
– niekonserwowanych – 24 godziny
• W celu przedłużenia kontaktu leku z gałką oczną można
przepisać krople z dodatkiem środka zwiększającego
lepkość:
– metylocelulozę (MC) (0,25 – 1%)
– polialkohol winylowy (PAV) (1,4 – 4%)
– hydroksyetylocelulozę (HEC) (0,25 – 0,5%)
– hydroksypropylometylocelulozę (hypromelozę – HPMC)
(0,5%)
• Krople do oczu przepisuje się w ilości 5,0 – 10,0
• W worku spojówkowym mieści się tylko jedna kropla leku
Guttae ophthalmicae -
przepisywanie
• Ustalić stężenie substancji leczniczej
• Ustalić rozpuszczalnik – prawie zawsze woda (bardzo
rzadko olej rycynowy)
• Ewentualnie dobrać i ustalić stężenie środka
zwiększającego lepkość
• Ustalić całkowitą masę leku uwzględniając częstość i
czas podawania – najczęściej 10,0; ewentualnie 5,0
• Jeśli rozpuszczalnikiem jest woda – na recepcie najlepiej
zapisać tylko „…solutio”, jeśli olej rycynowy – wówczas
należy go zapisać
• Jeśli lek ma nie zawierać środka konserwującego –
koniecznie dopisać „Sine conservantia!”
• W Subscriptio koniecznie zapisać: „M.f. guttae
ophthalmicae”:
• W Signatura zapisać dokładne dawkowanie
Guttae ophthalmicae - przykłady
Rp.
0,25% Sol. Atropini sulfatis 10,0
M.f.guttae ophthalmicae
D.S. 2 x dziennie po 1 kropli do obu oczu na 5 dni
przed badaniem
Zastosowanie: diagnostyka okulistyczna, leczenie zeza;
stężenia 0,25% i 0,5% to stężenia pediatryczne
Rp.
Atropini sulfatis 0,025
Aquae pro usu ophthalmico ad 10,0
M.f.gtt.opht.
D.S. Wiadomo
Guttae ophthalmicae - przykłady
Rp.
Atropini sulfatis 0,025
Vehiculi et conservantis ad 10,0
M.f.gtt.opht.
D.S. Wiadomo
Rp.
30% Sol. Glyceroli 5,0
M.f.gt.opht.
D.S. Wiadomo
Zastosowanie: leczenie jaskry
Guttae ophthalmicae - przykłady
Rp.
5% Sol. Natrii chloridi 10,0
M.f.gtt.opht.
D.S. Wiadomo
Hipertoniczny roztwór chlorku sodu do zmniejszania
obrzęku gałki ocznej
Rp.
1% Sol. Epinephrini 10,0
M.f. guttae ophthalmicae
D.S. Krople do oczu
Zastosowanie: do celów diagnostycznych
Guttae ophthalmicae - przykłady
Rp.
Argenti colloidalis 0,2
Aquae ad 10,0
M.f.gtt.ophth.
D.S. Wiadomo
Działanie: przeciwbakteryjne
Rp.
Pilocarpini hydrochloridi 0,2
1% Sol. Methylcellulosi ad 10,0
M.f.gtt.opht.
D.S. 3 x dziennie po 1 kropli
Zastosowanie: leczenie jaskry
Guttae ophthalmicae - przykłady
Rp.
1% Sol. Gentamicini sulfatis 10,0
M.f.gtt.opht.
Sine coservantia!
D.S. 4 x dziennie po 1 kropli do obu oczu
Rp.
Vitamini A 2500 j.m.
Ricini olei ad 10,0
M.f.gtt.opht.
D.S. 1 kropla 2 razy dziennie do OL
Guttae ophthalmicae - przykłady
Rp.
Metronidazoli 0,2
Erythromycini 0,2
Aquae ad 10,0
M.f.gtt.opht.
D.S. 4 x dziennie po 1 kropli do obu oczu
Rp.
Pilocarpini h/ch 0,05
Kalii iodidi
Acidi borici aa 0,1
Aquae ad 10,0
M.f. guttae ophthalmicae
D.S. 3 x dziennie wkraplać do oczu
Guttae otologicae – krople do uszu
• Krople do uszu nie muszą spełniać tak
restrykcyjnych wymogów jak krople do oczu:
– nie muszą być jałowe
– nie muszą być izotoniczne
– dopuszczalne są większe odchylenia od
fizjologicznego pH
• Muszą być wolne od zanieczyszczeń mechanicznych
• Mogą mieć postać roztworu rzeczywistego,
koloidalnego, lub zawiesiny
• Rozpuszczalnikiem może być woda, glicerol, etanol,
parafina ciekła, oleje oraz mieszaniny tych
substancji
• Zazwyczaj przepisywane są w ilości 10,0 – 30,0
Guttae otologicae - przykłady
Rp.
Acidi borici 0,6
3% Sol. Hydrogenii peroxidi
70° Spir. Vini aa ad 50,0
M.f. guttae otologicae
D.S. Krople do ucha
Rp.
Natrii hydrogenocarbonatis 0,4
Glicerini ad 10,0
M.f. guttae otologicae
D.S. Krople do ucha
Guttae otologicae - przykłady
Rp.
Detreomycini 0,5
Ethanoli 2,0
Glyceroli ad 20,0
M.f. guttae otologicae
D.S. 2 x dziennie po 2 krople przez 3 dni do lewego
ucha
Guttae rhinologicae – krople do
nosa
• Wymagania – podobne jak kropli do uszu
– Nie muszą być jałowe
– Dopuszcalne są odchylenia od izotoniczności (chociaż
izotoniczność jest zalecana), jak i od fizjologicznego pH
• Stosowane rozpuszczalniki:
• Izotoniczny roztwór chlorku sodu (0,9% NaCl) –
preferowany
– Woda
– Glicerol
– Olej
– Parafina ciekła – dopuszczona, jakkolwiek nie polecana,
gdyż hamuje ruch rzęsek i utrudnia kontakt leku z błoną
śluzową
• Postać: roztwory rzeczywiste, koloidalne, zawiesiny,
emulsje
• Zazwyczaj przepisywane w ilości 10,0 – 30,0
Guttae rhinologicae – przykłady
Rp.
Ephedrini h/ch 0,2
0,9% Sol. Natrii chloridi ad 20,0
M.f. guttae rhinologicae
D.S. Krople do nosa
Rp.
0,5% Sol. Ephedrini h/ch 20,0
M.f.gtt. Rhinologicae
D.S. 4 x dziennie po 2 krople do nosa
Guttae rhinologicae – przykłady
Rp.
Argenti proteinici 0,1
Aquae dest. ad 20,0
M.f.gtt. rhinologicae
D.S. Krople do nosa
UWAGA! Związki srebra są niezgodne z roztworami
chlorku sodu – jako rozpuszczalnik przepisywać wodę
Rp.
Mentholi 0,05
Paraffini liq. 5,0
M.f.gtt. rhinologicae
D.S. Krople do nosa
Guttae rhinologicae – przykłady
Rp.
0,1% Sol. Epinephrini h/ch 0,25
Aluminii subacetatis soluti 1,0
Lanolini 1,0
Paraffini liq. ad 10,0
M.f. guttae rhinologicae
D.S. Krople do nosa
Rp.
Hydrocortisoni 0,25
Ephedrini h/ch 0,3
Sulfarinoli ad 30,0
M.f.gtt. Rhinologicae
D.S. Krople do nosa
Guttae gargarismae – krople do
płukania gardła
• Są to stężone roztwory substancji czynnych
przeznaczone
do rozcieńczania wodą i sporządzenia tym sposobem
ex tempore roztworu do płukania gardła
• Przepisuje się w nich zazwyczaj środki o działaniu
odkażającym, ściągającym, przeciwzapalnym,
przyspieszającym gojenie
• Rozpuszczalnikami są: woda, spirytus, glicerol; nie
stosuje
się olejów ani parafiny płynnej
• Dawkowanie zapisuje się w ilości kropli na ½ lub 1
szklankę wody (125,0 – 250,0)
Guttae gargarismae – przykłady
Rp.
Iodi puri 0,5
Kalii iodidi 0,75
Glycerini 30,0
M.f. guttae gargarismae
D.S. 20 kropli na ½ szklanki wody do płukania gardła
Rp.
Acidi salicylici 1,0
Thymoli 0,05
Mentholi 0,5
Gallae trae 2,5
95° Spir. Vini 30,0
M.f. guttae gargarismae
D.S. 20 kropli na ½ szklanki wody do płukania gardła