ROZWÓJ

ROZWÓJ

PSYCHOMOTORYCZNY

PSYCHOMOTORYCZNY

DZIECI I MŁODZIEŻY

DZIECI I MŁODZIEŻY

OKRES DORASTANIA

Dojrzewanie

Dojrzewanie

jest to całość przemian,

jest to całość przemian,

jakim podlega organizm

jakim podlega organizm

dziecka, przeobrażając się w

dziecka, przeobrażając się w

organizm osoby dorosłej

organizm osoby dorosłej

.

.

Zmiany te zachodzą

Zmiany te zachodzą

jednocześnie w budowie

jednocześnie w budowie

zewnętrznej i wewnętrznej

zewnętrznej i wewnętrznej

W przypadku zmian wewnętrznych organizmu,

W przypadku zmian wewnętrznych organizmu,

wywołane jest to tzw.

wywołane jest to tzw.

grą hormonów

grą hormonów

, które

, które

uaktywniają przysadkę mózgową i układ rozrodczy

uaktywniają przysadkę mózgową i układ rozrodczy

człowieka.

człowieka.

Pod wpływem hormonów płciowych gruczoły

Pod wpływem hormonów płciowych gruczoły

rozrodcze zaczynają produkować komórki rozrodcze

rozrodcze zaczynają produkować komórki rozrodcze

(plemniki i komórki jajowe), człowiek staje się zdolny do

(plemniki i komórki jajowe), człowiek staje się zdolny do

podjęcia aktywności seksualnej (

podjęcia aktywności seksualnej (

dojrzałość

dojrzałość

seksualna

seksualna

) oraz do rozmnażania (

) oraz do rozmnażania (

dojrzałość

dojrzałość

rozrodcza

rozrodcza

).

).

Osiągniecie tej zdolności jest jednak wyznacznikiem

Osiągniecie tej zdolności jest jednak wyznacznikiem

tylko dojrzałości seksualnej i

tylko dojrzałości seksualnej i

płciowej

płciowej

Samo dojrzewanie biologiczne polega na

zmianach w budowie zewnętrznej człowieka.

Gwałtownemu wzrostowi ciała towarzyszy

także powiększenie się narządów

wewnętrznych: serca, płuc, nerek.

Dojrzewanie zostaje zakończone, gdy

wszystkie narządy i układy są w pełni

rozwinięte i następuje wtedy dojrzałość

cielesna.

Okres dojrzewania

Okres dojrzewania

na ogół bywa dzielony na 3 fazy:

na ogół bywa dzielony na 3 fazy:



przygotowawcza,

trwająca 2-3 lata od ok. 8-9 do 10-

12 roku życia



właściwego dojrzewania - trwająca na ogół 4 lata od 11-
12 do 15-16 roku życia



pełnej dojrzałości - trwająca u dziewcząt do ok. 16-18 roku
życia,

u chłopców do 18-21 roku życia.

SPECYFIKA

SPECYFIKA

ROZWOJU FIZYCZNEGO

ROZWOJU FIZYCZNEGO

W WIEKU DORASTANIA

W WIEKU DORASTANIA

Rozwój fizyczny w wieku dorastania polega na

dalszym rozwoju struktury i funkcji organizmu.

Obejmuje on zmiany anatomiczne i fizjologiczne,

a więc zwiększanie się wysokości i ciężaru ciała ,

zmiany w proporcjach organów i ogólnym kształcie

ciała

oraz dojrzewanie fizjologiczne, znajdujące wyraz

przede wszystkim w dojrzewaniu płciowym.

Procesy te są ze sobą ściśle powiązane

i wpływają na siebie nawzajem.

Dla wieku dorastania , a zwłaszcza jego początków,

znamienne jest ogólne przyspieszenie tempa rozwoju

w porównaniu z okresem poprzednim.

Wzrost i ciężar ciała

Wzrost i ciężar ciała

Intensywny

przyrost wysokości



u dziewcząt zaczyna się co najmniej w wieku 11 lat

i trwa do 14 roku życia, po czym gwałtownie spada



chłopcy natomiast najbardziej intensywnie rosną w

wieku 13 – 15 lat.
Zwiększone tempo wzrastania występuje więc u

dziewcząt o dwa lata wcześniej niż u chłopców ,

toteż w wieku 13-14 lat dziewczęta są na ogół

wyższe od chłopców.
W następnych latach chłopcy coraz bardziej

przewyższają dziewczęta osiąganym wzrostem.
Należy zwrócić uwagę na duże różnice

indywidualne występujące zarówno wśród

dziewcząt, jak i wśród chłopców.

Jeśli chodzi o ciężar ciała , to



u dziewcząt wzrasta on najbardziej w 14 i 15 roku

życia



u chłopców między 15 a 17 rokiem życia.
Tak więc zwiększone tempo przyrostu ciężaru ciała ,

podobnie jak wysokości , występuje wcześniej u

dziewcząt niż u chłopców. Osiągniętym ciężarem

ciała dziewczęta przewyższają chłopców średnio w

wieku od 13 do 15 roku życia.
Różnice indywidualne w ciężarze ciała są jeszcze
większe niż w zakresie wzrostu

.

Zjawisko wzmożonego tempa przyrostu

Zjawisko wzmożonego tempa przyrostu

długości ciała i jego ciężaru w przeciągu

długości ciała i jego ciężaru w przeciągu

stosunkowo krótkiego czasu ( 2-3 lata )

stosunkowo krótkiego czasu ( 2-3 lata )

określane jest przez badaczy tego okresu

określane jest przez badaczy tego okresu

jako

jako

skok pokwitaniowy

skok pokwitaniowy

.

.

Skok pokwitaniowy jest zjawiskiem stałym,

Skok pokwitaniowy jest zjawiskiem stałym,

występuje u wszystkich dzieci, istniejące

występuje u wszystkich dzieci, istniejące

zaś różnice indywidualne i środowiskowe

zaś różnice indywidualne i środowiskowe

dotyczą jedynie intensywności, czasu

dotyczą jedynie intensywności, czasu

występowania

występowania

i trwania tego procesu.

i trwania tego procesu.

Skok pokwitaniowy dotyczy także innych

wymiarów ciała, jak np. długości kończyn,

obwodu głowy, szerokości miednicy itp.

Występuje on wcześniej u dziewcząt niż u

chłopców w zakresie wysokości i ciężaru

ciała, natomiast później w zakresie

tzw.podściółki tłuszczowej; jej przyrost

jest jednak większy u dziewcząt,

natomiast przyrost siły mięśniowej

większy i szybszy u chłopców.

Różnice w rytmie wzrastania

Różnice w rytmie wzrastania

różnych organów , tkanek czy

różnych organów , tkanek czy

części ciała

części ciała

u młodzieży w okresie dorastania

u młodzieży w okresie dorastania

powodują przejściowe

powodują przejściowe

dysproporcje

dysproporcje

w sylwetkach dorastających

w sylwetkach dorastających

dziewcząt i chłopców

dziewcząt i chłopców

Szybkim przyrostom wysokości i ciężaru

Szybkim przyrostom wysokości i ciężaru

towarzyszą

towarzyszą

zmiany kształtów ciała

zmiany kształtów ciała

.

.

Pojawiają się drugo i trzeciorzędowe cechy

Pojawiają się drugo i trzeciorzędowe cechy

płciowe.

płciowe.

U

U

dziewcząt

dziewcząt

rozszerzają się kości miednicowe,

rozszerzają się kości miednicowe,

formują się piersi.

formują się piersi.

U

U

chłopców

chłopców

rozrastają się kości barkowe, pojawia

rozrastają się kości barkowe, pojawia

się zarost na twarzy, następuje mutacja głosu.

się zarost na twarzy, następuje mutacja głosu.

U

U

obu płci

obu płci

pojawia się owłosienie w okolicach

pojawia się owłosienie w okolicach

narządów płciowych i pod pachami.

narządów płciowych i pod pachami.

W sposób nader charakterystyczny zmieniają się

W sposób nader charakterystyczny zmieniają się

proporcje twarzy.

proporcje twarzy.

Struktura okresu dojrzewania u chłopców

Struktura okresu dojrzewania u chłopców



Wiek 12-14 lat:
1 - początek przyspieszonego wzrastania,
2 - opuszczenie się moszny, powiększenie jąder i następnie prącia,
3 - pojawienie się zarostu wokół części płciowych, początek zarostu na twarzy,
4 - powiększenie brodawek piersiowych i ściemnienie ich barwy,



Wiek 14-16 lat:
1 - wydłużanie krtani, mutacja głosu,
2 - rozwój owłosienia pachowego i wokół brodawek piersiowych,
3 - pogrubienie rysów twarzy,
4 - zmazy nocne — polucje,



Wiek 16-18 lat:
1 - głos męski,
2 - pełny rozwój i skręcenie owłosienia okolicy pachowej i łonowej,
3 - rozrost mięśni i wzrost siły mięśniowej,

4 - wyrazistość rysów twarzy, wyraźnie męski profil

(tzw. Jabłko Adama).

Struktura okresu dojrzewania u dziewcz

Struktura okresu dojrzewania u dziewcz

ąt

ąt

:

:



Wiek 10-12 lat:

1 - początek przyspieszonego wzrastania,

2 - powiększanie się i obrzęk brodawek piersiowych,

3 - pogrubienie rysów twarzy, rozwój podskórnej tkanki tłuszczowej,



Wiek 12-14 lat:

1 - wyraźny rozwój bioder (początek formowania sylwetki kobiecej),

2 - szybki rozwój piersi, aż do typowej dla kobiet dorosłych,

3 - pojawienie się owłosienia łonowego,

4 - pogrubienie rysów twarzy,

5 - wystąpienie cykli miesięcznych — menstruacje,



Wiek 14-16 lat:

1 - typowo kobieca budowa ciała,

2 - pełne owłosienie okolicy łonowej i pachowej,

3 - rozwój w pełni kobiecych rysów twarzy.

Zmiany

Zmiany

w budowie i

w budowie i

działalności

działalności

organów wewnętrznych

organów wewnętrznych

Rozwój psychiczny

Rozwój psychiczny

w okresie dorastania

w okresie dorastania

Okres pokwitania, czyli proces przeobrażenia się

dziecka w człowieka dorosłego, różni od poprzednich

faz rozwojowych treścią, przebiegiem,

intensywnością

i dynamiką przeżyć emocjonalnych



Charakterystyczną cechą okresu dorastania jest intensywny rozwój

intelektualny. Kształtuje się myślenie abstrakcyjne, formalne, logiczne,

hipotetyczno – dedukcyjne.



Rozwój samoświadomości i samooceny doprowadza do krystalizacji

obrazu samego siebie oraz poczucia własnej odrębności.



Typowe zachowania młodzieży w okresie dorastania to nasilenie

krytycyzmu w stosunku do wszystkiego, a zwłaszcza do rodziców i

otoczenia dorosłych. Narastają konflikty z rodzicami, kryzys ich

autorytetu i osłabienie więzi emocjonalnych

.



Uwidacznia się podatność na wpływy grupy rówieśniczej. Zawieranie

przyjaźni indywidualnych oraz w ramach „paczek” rówieśników.



Szukanie kontaktów heteroseksualnych, tworzenie się „par

”.



Spostrzeżenia w wieku pokwitania stają się dokładniejsze,

bogatsze w szczegóły, wielostronne w treści i bardziej

świadome. Dzieje się tak dlatego że sprawność poszczególnych

zmysłów osiąga swój szczytowy rozwój.



Doskonalenie uwagi dowolnej i procesów myślowych umożliwia

dokładną analizę i syntezę spostrzeganej rzeczywistości.



W okresie dorastania zmienia się orientacja w przestrzeni

i czasie. Zmiana ta dokonuje się w związku z rozwojem zarówno

spostrzeżeń, jak i wyobrażeń oraz pojęć przestrzennych

i czasowych.



W zakresie pamięci zmiany dokonujące się u dorastających

wyrażają się przede wszystkim posługiwaniem się w większej

mierze niż dotychczas pamięcią logiczną.



Pamięć mechaniczna nie zanika lecz rozwija się nadal.

Dorastający potrafi uczyć się szybciej i lepiej niż dziecko.



Większą rolę niż dotychczas zaczyna odgrywać możliwość

zrozumienia materiału dzięki rozwijającym się zdolnościom

myślenia abstrakcyjnego



W procesach spostrzegania coraz więcej miejsca zaczyna zajmować

obserwacja, co wpływa na wyraźny rozwój pamięci sensownej.

Przełomowy pod tym względem jest 13 rok życia.



Wzrasta też liczba zapamiętywanych słów abstrakcyjnych.

Zapamiętywanie materiału abstrakcyjnego wzrasta szybciej niż

materiału konkretnego.



Ważnym zjawiskiem charakteryzującym rozwój pamięci w okresie

dorastania, jest przekształcenie się pamięci mimowolnej

(zapamiętywanie czegoś bez wysiłku i nastawienia by zapamiętać)

w dowolną

( zapamiętujemy to, co chcemy zapamiętać tak by materiał spostrzegany nie uległ

zapomnieniu ).



Centralne znaczenie w rozwoju umysłowym dorastającej młodzieży

odgrywają procesy myślenia. Pogłębia się zdolność analizy i syntezy,

rozwija się myślenie abstrakcyjne i logiczno – dedukcyjne.

Poszczególne operacje myślowe takie jak porównanie, uogólnianie,

wnioskowanie, dowodzenie, klasyfikacja i inne osiągają coraz wyższy

poziom.



Rozpoczynający się okres krytycyzmu to czas, w którym obiektem

krytyki są ludzie z bliższego i dalszego otoczenia oraz fakty i

zjawiska

z otaczającej rzeczywistości społecznej.



Dużą rolę w okresie dorastania odgrywa wyobraźnia. Znajduje

ona wyraz w marzeniach i twórczości młodzieży. Treść marzeń i

fantazji zależy w dużym stopniu od warunków, w jakich

młodzież żyje.



Kontakty społeczne, wpływy środowiskowe i wychowawcze

stanowią nieodzowny warunek dla normalnego i pomyślnego

rozwoju uczuciowego dorastających.



Kształtują się uczucia wyższe – społeczne, moralne, estetyczne.



W miarę rozwoju wzrastania sprawność fizyczna i rozwój

wszystkich funkcji psychicznych. Dorastający nabierają cech

świadomej i celowej działalności.



Okres dorastania to kryzys zaufania do rodziców. Pojawia się w

12 roku życia, dochodzi do szczytu w wieku 15 – 16 lat, po

czym stopniowo słabnie.



W miarę dorastania przeobrażeniu ulegają wzajemne stosunki

między dziewczętami i chłopcami. Dziewczęta i chłopcy

zaczynają interesować się sobą nawzajem i starają zwrócić na

siebie uwagę.

OGÓLNIE RZECZ BIORĄC W OKRESIE DOJRZEWNIA

OGÓLNIE RZECZ BIORĄC W OKRESIE DOJRZEWNIA

CHARAKTERYSTYCZNE JEST:

CHARAKTERYSTYCZNE JEST:



rozpoczynanie poszukiwań i doświadczeń poza środowiskiem rodzinnym



wycofywanie nadmiaru oczekiwań, zainteresowań, emocji, pragnień z
rodziców i w ogóle z postaci rodzicielskich, i przenoszenie ich na
samych siebie i na ważne osoby w otoczeniu



ważne stają się przyjaźnie i przynależność do grupy rówieśników

Towarzyszą temu z jednej strony postawy buntu, agresji, złości
skierowanej wobec rodziców i postaci ich zastępujących - jak
nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy,
z drugiej strony, poczucie osamotnienia i opuszczenia przez innych.

Typowym mechanizmem obronnym, jakiego młodzież wówczas używa,
by nie przeżywać "nieprzystających zbuntowanemu" uczuć, jest
odwrócenie afektu. Pragnienia zależności zmieniają się w bunt,
szacunek w pogardę, podziw w szyderstwo.

Mówiąc o psychice dorastającej młodzieży

Mówiąc o psychice dorastającej młodzieży

należy wspomnieć o

należy wspomnieć o

problemach

problemach

związanych

związanych

z różnicami dojrzałości

z różnicami dojrzałości

płciowej

płciowej

poszczególnych osób

poszczególnych osób

w jednej

w jednej

grupie

grupie

wiekowej

wiekowej



DZIEWCZĘTA

Wcześnie dojrzewające dziewczęta stoją przed trudnym
zadaniem konfrontacji ze zmieniającym się obrazem
własnego ciała.
Z badań wynika, iż dziewczęta te są niezadowolone z
własnego wyglądu, wzrostu, wagi. Łatwo można
wyobrazić sobie, że ich wygląd jest nowością także dla
grupy rówieśniczej. Budzi on zainteresowanie,
zaciekawienie, a nieraz bardzo przykre komentarze.

Wydaje się, że o wiele mniej problemów z przystosowaniem

(choć w głębi duszy martwi je to "opóźnienie" i zazdroszczą
koleżankom) mają dziewczęta, które dojrzewają później.
Zmiana ich wyglądu nie wywołuje już zdziwienia wśród
rówieśników, nie odróżnia, jest "normalna".

Wczesne dojrzewanie wśród dziewcząt łączyć się może z

nieakceptowaniem siebie, obrazu własnego ciała, a co za
tym idzie, niską samooceną.
Dziewczęta dojrzewające wcześniej mają więcej problemów
emocjonalnych, bardziej zaburzone zachowania, a także
bardziej narażone są na zaburzenia odżywiania się.
Oczywiście samo wczesne dojrzewanie nie jest przyczyną
powyższych problemów, tylko to, że dziewczyna sobie z
tym nie radzi, bo nie ma dostatecznego wsparcia w
rodzinie, szczególnie gdy nałoży się na to trudna sytuacja
domowa i duży poziom stresów.



CHŁOPCY

Odmienną sytuację obserwujemy u chłopców.
Chłopcy lepiej radzą sobie z wcześniejszym

dojrzewaniem, które traktują jako wyzwanie. Postrzegani

są wtedy jako bardziej "dorośli", silni, wytrzymali,

zaczynają przewodzić grupie rówieśniczej, w pewien

sposób modelują zachowania później dojrzewających

kolegów.
To, co może być problemem dla chłopców, to właśnie ich

dojrzewanie późniejsze. Chłopcy dojrzewający później

traktowani są przez rówieśników jak "dzieci", ich prośby

i potrzeby nie są uwzględniane, ponieważ kojarzą się ze

"wstydliwym" okresem dzieciństwa. Są zwykle słabsi

fizycznie, uzyskują gorsze wyniki w sporcie, grach

zespołowych itp.
Fakt ten może wpływać na to, iż stają się mniej

atrakcyjnymi członkami grupy, podlegają czasowej

"izolacji" lub wchodzą w rolę tzw. kozłów ofiarnych.