BUDŻET I POLITYKA BUDŻETOWA

• W przeciwieństwie do klasycznych kanonów

nauki skarbowości państwowej i budżetu, gdy
zachowanie

równowagi budżetowej

było

kanonem, któremu w swej fiskalno – budżetowej
polityce musiało podporządkować się państwo

• Celem (i treścią) polityki tzw. ”budżetu pełnego

zatrudnienia” konstruowanego i realizowanego
w myśl teorii interwencjonizmu państwowego
J.M.Keynesa było:

• wypracowanie nadwyżki
lub
• osiągnięcie deficytu .

• CEL: dla zapewnienia „wysokiego, a docelowo – pełnego,

poziomu zatrudnienia”.

CEL POLITYKI FISKALNO - BUDŻETOWEJ

Nadrzędnym celem

tak pojmowanej

polityki budżetowej było zatem
zapewnienie optymalnego wykorzystania
zasobu

PRACA.

• Sterowanie przez państwo popytem

globalnym w koncepcji interwencjonizmu
J.M.Keynesa odbywa się głównie za pomocą

środków

polityki fiskalno – budżetowej.

• Keynesiści przyznają priorytet polityce

fiskalno – budżetowej, ponieważ - ich
zdaniem – wpływa ona bezpośrednio na
wielkość łącznego (zagregowanego,
globalnego) popytu (AD).

Wybrane aspekty polityki sterowania

popytem

1.

Przy wysokich dochodach wzrost wydatków przeznaczonych
na konsumpcję ( C ) jest niewielki – w relacji do wzrostu Y

D

;

2.

Przy niskich dochodach MPC (dC/dY

D

)

jest duża.

3.

Dlatego Keynesiści proponują

zwiększenie progresji opodatkowania

wysokich dochodów przy jednoczesnym wzroście świadczeń
społecznych na rzecz grup o niższych dochodach.

•

Zwiększenie opodatkowania warstw społeczeństwa o
wysokich dochodach tylko w niewielkim stopniu wpłynie –
zdaniem keynesistów – na zmniejszenie konsumpcji,
zasadniczo wpłynąć może jedynie na zmniejszenie

rozmiarów

oszczędności.

•

Z kolei, podniesienie dochodów niskich, gdy MPC jest duża,
wpłynie na szybkie powiększenie wydatków konsumpcyjnych,
a w rezultacie – przy niezmienionym poziomie PKB - osiągnąć
można

wzrost

globalnej konsumpcji (AD) i globalnych

oszczędności.

REZULTATY POLITYKI FISKALNO - BUDŻETOWEJ

• Ostatecznym rezultatem zastosowania środków

polityki fiskalno – budżetowej służących początkowo

przejęciu części środków finansowych (dochodów), a

następnie ich ponownemu rozdysponowaniu w

ramach mechanizmu redystrybucji będzie wzrost

globalnego popytu.

• Wzrost globalnego popytu przyczyni się

jednocześnie do pobudzenia popytu inwestycyjnego,

następnie zwiększenia rozmiarów produkcji (czyli

również zatrudnienia).

• Równolegle zastosowane w ramach polityki fiskalno

– budżetowej

preferencje

dla działalności

inwestycyjnej sprowadzają się np. do wprowadzenia

obniżki stopy podatkowej

od zysków przeznaczonych

na inwestycje.

• W okresie recesji państwo, dla pobudzenia

zagregowanego popytu, może sterować

bezpośrednio globalnym popytem, m.in. poprzez

bezpośrednie zasilanie finansowe niektórych grup

społecznych.

NOWY KONSERWATYZM FISKALNY

• Interwencjonizm państwowy

, realizowany w myśl teorii

J.M.Keynesa przez wiele dziesięcioleci w gospodarkach

największych państw rozwiniętych ekonomicznie

(zapewniając pomyślny rozwój), po szokach naftowych i

wstrząsach recesyjnych w gospodarce światowej (początek

lat 70-tych) ustąpił miejsca doktrynie „nowego

konserwatyzmu fiskalnego”.

• Nowy konserwatyzm fiskalny

stanowił powrót do idei

tradycyjnego, klasycznego traktowania kategorii budżetu w

polityce makroekonomicznej (szczególnie rozmiarów jego

deficytu) z głównym postulatem dążenia do zrównoważenia

poziomu wpływów i wydatków budżetowych.

• TEZA: deficyt budżetowy (nadwyżka wydatków

państwa nad wpływami do budżetu) jest

impulsem

proinflacyjnym

, zaś znaczna ingerencja państwa w

procesy gospodarcze (w związku z realizacją

nadmiernie rozbudowanych funkcji gromadzenia

dochodów i ich wtórnego rozdziału, czyli

redystrybucji) zakłóca naturalne mechanizmy

funkcjonowania gospodarki rynkowej.

OGRANICZENIE BUDŻETOWE RZĄDU

 Do + (G1 – Tn1) + (G2 – Tn2)/(1 + rg) = 0

• Do - dług początkowy
• G1, G2 – wydatki obecnie i w przyszłości
• Tn1, Tn2 – wpływy z podatków netto (T – B)
• rg – stopa obsługi długu rządowego

- suma długu początkowego i bieżącej

wartości podstawowego deficytu
budżetowego musi wynosić „0”

- „dzisiejszy” deficyt budżetowy musi być

zrównoważony przez „przyszłą nadwyżkę”

TEORIA (SZKOŁA) EKONOMII PODAŻY

•

Elementem teorii ograniczonego fiskalizmu był – obok
ograniczonej do minimum roli państwa w gospodarce - tzw.
„mały i zrównoważony budżet”.

•

Szkoła ekonomii podaży

rozwinęła się (jako jeden z krytycznych

kierunków w

amerykańskiej myśli ekonomicznej) w reakcji na

zjawiska kryzysowe lat 70-tych. Niepokojącym zjawiskiem
stała się rosnąca

represyjność

amerykańskiego systemu

podatkowego:



w USA w latach 1966 – 1980 udział grup objętych najwyższym
krańcowym podatkiem wzrósł

czterokrotnie

i wystąpiły

równocześnie dwa negatywne zjawiska: a/ ogólny przeciętny poziom
opodatkowania dochodów osobistych przekroczył poziom opłacalny
(w/g. teorii optymalnego opodatkowania suma podatków nie powinna
przekroczyć 1/3 dochodów); b/ skala wysokich podatków krańcowych
zaczęła działać coraz bardziej

antymotywacyjnie

(to właśnie

opodatkowanie dochodów krańcowych jest czynnikiem decydującym o
podejmowaniu dodatkowego zatrudnienia, pracy w nadgodzinach
itd.).

SKUTEK: obniżyła się podaż najwyżej

wykwalifikowanej siły roboczej.

 Wzrosło obciążenie podatkowe dochodów

kapitałowych.

INNE NEGATYWNE ZJAWISKA

• System podatkowy

działał zniechęcająco

na

skłonność do wykonywania dodatkowej pracy,

inwestowania a jednocześnie i do oszczędzania,

ponieważ

rozbudowany system ulg podatkowych

np. przy kupnie drugiego domu, jachtu,

rozliczaniu wydatków konsumpcyjnych związanych

z wykonywaną działalnością gospodarczą itp., w

rezultacie

zachęcał do wydawania

, a nie

oszczędzania uzyskiwanych dochodów.

• Niepokojącym zjawiskiem w latach 60-tych i 70-

tych w USA była kwestia

skali

przeznaczenia

wydatków rządowych. Wydatki rządu federalnego

w latach 1965 – 1980 wzrosły z 18% (1965) do 23%

(1980) PKB. Niekorzystne były zmiany w

strukturze wydatków federalnych (zakupy dóbr i

usług wzrosły dwukrotnie, transfery –

czteroipółkrotnie). CZYLI: budżet państwa stał się

wyłącznie instrumentem redystrybucji dochodów.

EKONOMIA PODAŻOWA

• SKUTEK: pojawienie się kilku nowych teorii

ekonomicznych, krytycznie odnoszących się do polityki
gospodarczej i realiów makroekonomicznych; wśród
teorii na szczególną uwagę zasługuje (obok
monetaryzmu)

ekonomia podażowa.

• Ekonomiści coraz częściej wskazywali na szybkie i

znaczne osłabienie systemów motywacyjnych w
społeczeństwie amerykańskim, jako główny, negatywny
efekt zmian w strukturze wydatków federalnych w USA i
rozwoju programów socjalnych.

• Ekonomia podaży opiera się na dwóch następujących

założeniach:

- tezie o długookresowej stabilności systemu rynkowego;
- tezie o decydującej, kreatywnej roli jednostki w

przebiegu procesów gospodarczych.

 W krytycznej analizie ówczesnego systemu podatkowego

przedstawiciele szkoły ekonomii podaży zgłaszali
następujące uwagi:

c.d.

1. Podkreślali, że wzrost stopy podatkowej przy

jednoczesnym rozbudowywaniu form ulg podatkowych
prowadzi do stopniowego

zmniejszenia podstawy

opodatkowania

(wysiłki podmiotów gospodarczych

ukierunkowane są na unikanie płacenia podatków).

2.

Sprawiedliwy i prosty

system podatkowy mógłby

zapewnić władzy większy dochód, także przy niższych
stawkach opodatkowania. Przedsiębiorstwa przestaną
szukać alternatywnych możliwości dla zainwestowania,
np. za granicą, gdzie opodatkowanie dochodów jest
mniejsze;

3. Gdy rozważymy wpływ progresji podatkowej na zachętę do

pracy i inwestowania, to stawka podatkowa

może

okazać

się na tyle wysoka, że stłumi zachętę do pracy, prowadząc
do unikania podatków, a w ostatecznym rachunku spadek
wpływów budżetowych z opodatkowania. Wysokie
krańcowe stopy opodatkowania zniechęcają ludzi do
inwestowania w naukę, wzrost kwalifikacji (czyli
inwestowania „w siebie”).

KRZYWA A. LAFFERA

PODAŻ CZYNNIKÓW PRODUKCJI

• W rozumieniu zwolenników teorii ekonomii podażowej

niższe stawki podatkowe

nie muszą

w długim okresie

wywoływać deficytu budżetowego.

• Niższe podatki i prosty system podatkowy zadziałają

motywacyjnie na zwiększenie

podaży czynników

produkcji

i chęć ich produkcyjnego wykorzystania.

• Zwiększeniu ulegnie podstawa opodatkowania, a w

konsekwencji - także dochody budżetowe. Nie jest

zatem konieczne (ani pożądane) stymulowanie popytu

drogą zwiększania wydatków rządowych (wraz ze

wzrostem deficytu budżetowego).

• Ekonomiści tej szkoły wysuwali tezę, że zmniejszeniu

obciążeń podatkowych, w krótkim okresie

wywołującemu zmniejszenie dochodów państwa, musi

towarzyszyć odpowiednia redukcja wydatków

rządowych celem zrównoważenia budżetu.

• Akcentowanie strony podażowej nie ograniczało się

jedynie do zagadnień podatkowych, lecz zakresem

swym obejmowało szereg innych aspektów polityki

fiskalnej, polityki pieniężnej i kursu walutowego.

DŁUG PUBLICZNY I DEFICYT BUDŻETOWY

• Deficyt budżetowy

– nadwyżka wydatków nad

dochodami skarbu państwa w danym roku.

• Dług publiczny

– całość pozostających do

wykupienia i obsługi zobowiązań finansowych
(dłużnych) skarbu państwa.

• Konstytucja RP dopuszcza maksymalny poziom

długu publicznego:60% PKB.

Dług publiczny dzielimy na:

• Dług krajowy (obecnie ok. 70%)
• Dług zagraniczny

DŁUG PUBLICZNY I DEFICYT BUDŻETOWY W EUROPIE

Deficyt budżetowy:

(%PKB)

Dług publiczny :

(%PKB)

a. strefa euro:
2002 -2,5% -68,2%
2003 -3,1% -69,3%
2004 -2,8% -69,8%
2005 -2,4% -70,8%
b. EU 25
2002 -2,3% -60,4%
2003 -3,0% -62,0%
2004 -2,7% -62,4%
2005 -2,3% -63,2%

DEFICYT BUDŻETOWY W POLSCE (po

2001 r.)

Deficyt budżetowy po 2000r.

Potrzeby pożyczkowe

Zadłużenie Skarbu Państwa w Polsce

2005 - 2009

Inwestycje w polskie papiery skarbowe

Dynamika długu publicznego w Polsc

POLSKI BUDŻET

POPYT NA OBLIGACJE

Komentarz

Zadłużenie zagraniczne – łącznie

W połowie roku zadłużenie z tytułu kredytów handlowych wyniosła 11,3 mld

euro, a z tytułu pozostałych kredytów 35,2 mld

euro

Inna jest struktura zadłużenia sektora publicznego. Większość długu zagranicznego rządu i

samorządów to właśnie papiery dłużne. Jednak według danych NBP w II kwartale ten udział

spadł do 53,3 mld zł z 55,7 mld w marcu. To pierwszy spadek od początku 2009 r.

Zadłużenie zagraniczne sektora publicznego wynosiło w końcu czerwca 63,2 mld euro.

STRUKTURA POLSKIEGO DŁUGU

ZAGRANICZNEGO

Polski dług jest bezpieczny

Rentowność polskich obligacji w okresie

wstrząsów kryzysowych (2010)

Obligacje 10-letnie – wiarygodność i stabilność

Polska – 5,63

Rentowność polskich obligacji

CDS – ubezpieczenie kredytu (długu)

Irlandia nie uniknie drugiego kryzysu

PKB – Inflacja – Deficyt budżetowy

Wykonanie planu budżetowego

Kryterium z Maastricht

POLITYKA BUDŻETOWA

STREFA EURO – kraje, które są pełnymi członkami
Unii gospodarczej i walutowej. 1.1.1999 r., wraz z
ustanowieniem UGW (Unii Gospodarczej i
Walutowej) Unia Europejska została

faktycznie

przekształcona

w obszar o jednej walucie.

Przekazanie praw do emisji pieniądza instytucji
ponadnarodowej. Kraje, które nie należą do strefy
euro (z własnego wyboru „klauzula opt-out dla
Wielkiej Brytanii i Danii” lub w wyniku referendum
(14.9.2003 r. – Szwecja), są krajami członkowskimi
UGW, lecz stosuje się wobec nich odstępstwo
(derogację) od ogólnych zasad UGW, co oznacza
status

Member States with a Derogation

.

Członkostwo w UGW: pełne i ograniczone. Jednolita
polityka monetarna w strefie euro.
Polityka budżetowa w ramach UGW NIE została
scentralizowana, wprowadzono pewne wspólne
regulacje i ograniczenia.

Kryteria zbieżności a polityka budżetowa

Traktat z Maastricht – wejście do strefy euro jest

uwarunkowane spełnieniem przez kraj Unii

Europejskiej kryteriów zbieżności (Aneks)
Z punktu widzenia finansów UE szczególne znaczenie

ma kryterium dotyczące stanu finansów publicznych.

Uznano, że nadmierny deficyt budżetowy oraz zbyt

duży dług publiczny stanowią HAMULEC ROZWOJU

GOSPODARCZEGO UGRUPOWANIA.
Doświadczenia wielu krajów – trwałe i duże deficyty

budżetowe znacząco ograniczają możliwość realizacji

sprawnego (bezinflacyjnego) modelu stabilizacyjnej

polityki makroekonomicznej (także monetarnej).

Ograniczona skuteczność „stabilizatorów

koniunktury” także w ugrupowaniu integracyjnym.
Wysokie deficyty => wysokie stopy procentowe;

bank centralny - w obawie przed inflacją - kształtuje

stopy bazowe na poziomie wyższym niż byłoby to

konieczne, gdyby deficyt był niższy.
Polityka budżetowa w strefie euro – w rękach krajów,

polityka monetarna – scentralizowana (EBC).

KOORDYNACJA POLITYKI BUDŻETOWEJ

 Polityka budżetowa pozostawiona w gestii krajów

UGW. Dlaczego? (The Economic Policy Framework in
EMU, „Montly Bulletin” .ECB, 11/2001).
Najważniejsze argumenty – polityczne, polityka
socjalna, odrębność cykli koniunkturalnych i
odrębności strukturalnych, uwzględnienie specyfiki
potrzeb krajów…

 CAŁKOWITA SWOBODA W POLITYCE FISKALNEJ nie

jest możliwa do pogodzenia z faktem istnienia
jednolitej polityki monetarnej w strefie euro, a
także w warunkach zintegrowanych rynków
finansowych UE.

 KOORDYNACJA – ustanowienie ograniczeń w

odniesieniu do wysokości deficytu budżetowego.
Działania – PRZED utworzeniem strefy euro (lub
przystąpieniem do niego). Kryterium zbieżności w
zakresie deficytu i długu publicznego

weryfikuje

zdolność udziału w jednolitym obszarze walutowym.

POLITYKA BUDŻETOWA W UNII WALUTOWEJ

DLACZEGO NADMIERNY DEFICYT SZKODZI?

„Zdrowe finanse publiczne” to

ograniczenie

niekorzystnego oddziaływania nadmiernych

deficytów na WYSOKOŚĆ STÓP PROCENTOWYCH NA

JEDNOLITYM RYNKU FINANSOWYM UNII. Podmioty

(firmy, banki) mogą pozyskiwać środki finansowe na

rynkach kapitałowych innych krajów członkowskich;

emitując obligacje państwa (rządy) korzystają z

oszczędności w innych krajach Unii.

Gdy któryś z większych krajów (lub kilka) ma

znaczący (i trwały!) deficyt budżetowy, zgłaszane

zapotrzebowanie na środki finansowania – czyli

wzrost popytu na fundusze – wywiera presję na

wzrost ich ceny (stopy procentowe). Wyższe koszty

(stopy) przenoszą się szybko na rynki krajów

utrzymujących dyscyplinę polityki fiskalnej.

Niedozwolone są inne sposoby finansowania

deficytów, poza emisją skarbowych papierów

dłużnych, w TAKIEJ sytuacji wszystkie kraje

ugrupowania byłyby narażone na drenaż środków…

MINIMALIZOWANIE NAPIĘĆ W POLITYCE PIENIĘŻNEJ

Deficyt => bank centralny zaostrza politykę
monetarną, obawa przed inflacyjnym impulsem
generowanym przez nadmierny deficyt.

Gdy koniunktura się osłabia, adresatem pretensji (i
presji!), staje się bank centralny, który podnosi
„swoje” stopy. Władze liczą na to, że gdyby bank
centralny obniżył stopy bazowe, finansowanie deficytu
publicznego także okazałoby się trochę tańsze…

WNIOSEK: nadmierny deficyt komplikuje prowadzenie
skutecznej polityki monetarnej (antyinflacyjnej) przez
bank centralny. Nieefektywny model „Policy Mix”, gdy
rolę stabilizacyjną przejmuje bank centralny, co
powoduje, że koszty społeczne takiego
„wyhamowania” są ZAWSZE wyższe.

Zagrożenie: w obszarze euro brak ograniczeń i
możliwy brak dyscypliny w przypadku „niektórych
krajów” zakłócałby skuteczność realizacji polityki
monetarnej EBC. Obniżenie wiarygodności…., kryzys
finansowy….

NADMIERNE DEFICYTY – NEGATYWNE DOŚWIADCZENIA

W krajach deklarujących dążenie do stabilizacji (w
perspektywie unia walutowa!) niebezpiecznie i szybko
wzrastał dług publiczny (do PKB), gdy POWINIEN SIĘ
ZMNIEJSZAĆ.
W Belgii: 1970r. – 65%, 1987r. – 132,4%, 1993r. – 138%. We
Włoszech: 1970r. – 38%, 1987r. – 90%, 1995r. – 125%. W
Grecji: 1970r. – 20%, 1987r. – 62%, 1996r. - 112%.
A kraje tradycyjnie zdyscyplinowane?

Austria: 1970r. – 19%, 1987r. – 58%, 1990r. – 58%, 1998r. – 63%.

Niemcy: 1990r. – 44%, 1995r. – 58%, 1998r. – 61%.

Szwecja: 1990r. – 44%, 1995r. – 80%, 1998r. - 74%.
Dania: 1990r. – 67%, 1995r. – 72%, 1998r. – 58%.
UE 15: 1990r. – 60%, 1995r. – 75%, 1998r. – 70%.

Lecz:

Irlandia: 1990r. – 102%, 1995r. – 86%, 1998r. – 49%
Luksemburg: 1990r. – 7%, 1995r. – 6%, 1998r. – 7%

Mechanizm presji o charakterze zewnętrznym dla wdrażania
mało popularnych (i bolesnych) reform. Efekt dystrybucyjny.

Traktat – polityka gospodarcza i pieniężna

 Polityka budżetowa (art. 104) nakłada na rządy państw

członkowskich OBOWIĄZEK unikania nadmiernego deficytu

(excessive deficit).

 Wprawdzie… dążenie do sprostania wymogom kryteriów

zbieżności (członkowstwo w strefie €) jest silnym bodźcem

do podjęcia działań przeciw degradacji finansów

publicznych… Naciski…

 Przestrzeganie dyscypliny budżetowej w państwach

członkowskich kontroluje Komisja Europejska (wartości

bazowe kryteriów).

 Minimalizowanie ryzyka niewypłacalności kraju członkowskiego.

 Brak automatyzmu: wysokie zapotrzebowanie pożyczkowe

=> mała wiarygodność => trudniejszy i droższy dostęp =>

wymuszenie poprawy ??? Nie działa;

 NIE MA MOŻLIWOŚCI sfinansowania deficytu budżetowego

przez EBC (banki krajów członkowskich), a także udzielania

pożyczek instytucjom lub organom Wspólnot, rządom

centralnym, władzom regionalnym.

Zakaz obejmuje

nabywanie przez EBC (lub krajowe banki centralne ich

papierów dłużnych. Deficyty budżetowe – finansowane tylko

z rynku finansowego, tylko w warunkach rynkowych…

Procedura nadmiernego deficytu

budżetowego



W Traktacie (TWE) ustanowiono zabezpieczenia
mogące zapobiegać nadmiernemu zadłużaniu się
krajów członkowskich (art. 98 – 104).



Nadzór – KE – art. 104, ust. 2, dwa kryteria:

a) czy relacja między planowanym i faktycznym

deficytem budżetowym a PKB przekracza wartość
referencyjną, a jeżeli tak, to czy wartość zmniejszała
się i zbliżyła do poziomu wartości referencyjnej, lub
przekroczenie ma jedynie charakter wyjątkowy, nadal
blisko referencyjnej (3%/PKB);

b) czy relacja „dług publiczny/PKB” przekracza wartość

referencyjną; jeżeli tak, to czy relacja ta zmniejszała
się i „zadowalająco” zbliża się do poziomu
referencyjnego (60%/PKB);



Dług publiczny – obniżenie w „zadowalającym
tempie”, co jest wyrazem pragmatyzmu; 1991: Dania –
62,5%, Grecja – 82,2%, Holandia – 76,9%,

lecz:

Belgia –

130,9%, Irlandia – 102,9%, Włochy – 100,6%

Próba bilansu

• STREFA EURO - WYTWARZA 75% PKB UE

 Dlaczego przyjęto wartości referencyjne: 3% i 60%?

Przyjmując, że wzrost PKB (długoterminowy,

nominalny) wynosi średniorocznie 5% (0,05) (realnie
+2,5%, ceny + 2,5%), to przy deficycie budżetowym
na poziomie 3% PKB (0,03), finansowanym całkowicie
emisją papierów dłużnych, możliwe jest utrzymanie
długu publicznego na niezmienionym poziomie 60%
PKB, czyli 0,6 x PKB.

0,03 = 0,05 x 0,6

 Wartości referencyjne stanowią konkretne poziomy

odniesienia przy monitorowaniu jakości finansów…

 Są kompromisem…

Procedura nadmiernego deficytu

 Wynika z art. 104 TWE; obejmuje kraje strefy euro.
 PIERWSZY KROK – przekazanie KE (dwukrotnie w roku)

danych na temat sytuacji budżetowej; charakter
wstępny.

 DRUGI KROK – KE bada zgodność dyscypliny budżetu z

kryteriami; Gdy KE stwierdza, że kraj nie spełnia
wymogów (ust. 2), sporządza raport – analizę
(inwestycje publiczne, inne czynniki, np.
średniookresowa sytuacja budżetowa i gospodarcza).

 TRZECI KROK – opinię o Raporcie KE formułuje Komitet

Ekonomiczny i Finansowy; jeżeli opinia potwierdza
stanowisko KE, opinia trafia do Rady ECOFIN;

 CZWARTY KROK – Rada większością kwalifikowaną, po

dokonaniu oceny, decyduje, czy jest to sytuacja
nadmiernego deficytu. (ust. 6)

Kroki 1 – 4 ok. 3 miesięcy

Procedura nadmiernego deficytu – c.d.

 PIĄTY KROK – Rada kieruje do danego kraju

zalecenie,

by w ciągu wyznaczonego czasu „położył kres tej
sytuacji”, np. w ciągu roku (nowy budżet!).

 SZÓSTY KROK – Rada dokonuje oceny, czy kraj

członkowski podjął efektywne działania w odpowiedzi
na jej zalecenia. Jeżeli tak, procedura ulega
zawieszeniu, Rada i KE monitorują…

 SIÓDMY KROK – Rada upublicznia fakt, że kraj nie

zastosował się do jej zaleceń (ust. 8)

 ÓSMY KROK – Rada może wezwać taki kraj do

podjęcia „w określonym terminie” działań
zmierzających do „takiego ograniczenia deficytu,
które uznaje ona za konieczne”, by zaradzić
istniejącej sytuacji (ust. 9).

 DZIEWIĄTY KROK – tak długo, jak kraj nie stosuje się

do decyzji (ust.9), Rada może zadecydować o
zastosowaniu lub zaostrzeniu jednego ze środków:

Środki dyscyplinujące Rady UE

a)

Żądanie, by dany kraj członkowski przed kolejną
emisją papierów dłużnych opublikował dodatkowe
informacje, których zażąda Rada;

b)

Wezwanie skierowane do Europejskiego Banku
Inwestycyjnego, aby „rozważył perspektywę”
polityki pożyczkowej stosowanej wobec tego kraju;

c)

Żądanie skierowane do władz danego kraju złożenia
na rzecz Wspólnoty nieoprocentowanego depozytu
o odpowiedniej wysokości (aż do czasu, gdy w opinii
Rady nastąpi korekta deficytu);

d)

Nałożyć na kraj grzywnę (do 0,5% PKB).



Przewodniczący Rady powinien poinformować
Parlament

Europejski o decyzjach

(ust. 11);



Rada działa na podstawie zalecenia KE i stanowi
większością 2/3 głosów;



Procedura dotyczy deficytu budżetowego.

PAKT STABILNOŚCI I WZROSTU

 Już w 1995 r. (Theo Waigel) podkreślano słabość

procedur traktatowych, co m.in. wynikało z ich

uznaniowości. Propozycja wprowadzenia dodatkowych

ustaleń…

Pakt Stabilności i Wzrostu.

 Na „Wzrost” nalegała Francja, by „przy zwalczaniu

deficytów budżetowych, zadbać o wzrost”.

 Idea Paktu Stabilności i Wzrostu (PSW): troska

Niemiec o to, by powojenna „tradycja zdrowego

pieniądza” w tym kraju nie została zagrożona przez

unię walutową z krajami „mniej zdyscyplinowanymi” w

dziedzinie finansów publicznych, np. Włochami, i

innymi krajami mającymi reputację krajów o słabej (i

słabnącej!) walucie, wysokiej inflacji i

charakteryzującymi się „brakiem odpowiedzialności w

kształtowaniu polityki fiskalno-budżetowej”.

 Niemcy obawiały się scenariusza, gdy skłonność

niektórych krajów do utrzymywania wysokich

deficytów budżetowych spowoduje wzrost zagrożenia

inflacją, wymuszenie wzrostu (i stały wysoki poziom)

stóp procentowych przyszłego banku centralnego unii

walutowej.

Dokumenty Paktu Stabilności i Wzrostu

 Rozporządzenie Rady 1466/97 (7.7.1997 -

(zatwierdzające uchwałę Rady ECOFIN) „w sprawie

wzmocnienia nadzoru nad sytuacją budżetową oraz

nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych”

–

zawiera postanowienia o charakterze prewencyjnym,

kraje strefy euro zostały ZOBOWIĄZANE do

sporządzenia tzw.

Programów Stabilizacyjnych,

a

kraje objęte derogacją powinny sporządzać tzw.

Programy Konwergencji

, czyli zbieżności

gospodarczej.

 Szczegółowo określono zawartość tych programów,

terminy przedkładania, zasady realizacji i

monitorowania przedsięwzięć.

 Rozporządzenie Rady 1467/97 (7.7.1997) „w sprawie

przyspieszania wyjaśniania i podejmowania procedur

w przypadkach nadmiernego deficytu”

– szczegółowo

charakteryzuje działania dyscyplinujące i sankcje;

sprecyzowano przypadki, które usprawiedliwiają

deficyt wyższy niż 3%

Pakt jest porozumieniem międzyrządowym.

Krytyka Paktu Stabilności i Wzrostu

 Po 1999 – stan finansów nie uległ stabilizacji, uległ

pogorszeniu; Deficyt strefy euro: 1999 – 1,3%, 2004 –

3% PKB.

 W punkcie zwrotnym PSW znalazł się w listopadzie

2003 r. – Rada ECOFIN faktycznie zawiesiła procedurę

nadmiernego deficytu, nie podejmując decyzji, której

oczekiwała Komisja Europejska (stwierdzenie, że

Francja i Niemcy w „wyznaczonym terminie” nie

zastosowały żadnych skutecznych działań w celu

zredukowania poziomu deficytów budżetowych); kilka

miesięcy wcześniej Rada sformułowała odpowiednie

zalecenia. Potem ETS…

 Krytyka: - wskazywano, że PSW zawiera zbyt sztywne

rozwiązania. Przy jednolitej antyinflacyjnej polityce

EBC cierpią szczególnie kraje o tradycyjnie niskiej

inflacji, np. Niemcy, Holandia; - we Francji PSW

krytykowano silnie, ponieważ ograniczenia dotyczą

m.in. finansowania sfery B+R, infrastruktury…, co

ogranicza konkurencyjność gospodarki europejskiej.

 Zgłoszono propozycje reform PSW, elastyczności reguł.

Irlandia – nowa fala kryzysu ?

Problemy – Irlandia i Portugalia

Deficyty – obligacje - giełdy

DZIĘKUJĘ!