Zaburzenia głosu po leczeniu

Zaburzenia głosu po leczeniu

nowotworów krtani

nowotworów krtani

Epidemiologia raka

Epidemiologia raka

krtani

krtani



Rak krtani jest 4

Rak krtani jest 4

- tym pod względem częstości

- tym pod względem częstości

nowotworem u człowieka. U kobiet występuje 17

nowotworem u człowieka. U kobiet występuje 17

x rzadziej, jednak w ostatnich latach również

x rzadziej, jednak w ostatnich latach również

wśród kobiet obserwuje się wzrost zachorowań.

wśród kobiet obserwuje się wzrost zachorowań.



Polska należy do krajów o wysokiej zapadalności

Polska należy do krajów o wysokiej zapadalności

na tę chorobę. Ilość zachorowań ciągle wzrasta,

na tę chorobę. Ilość zachorowań ciągle wzrasta,

a wiek pacjentów ulega obniżeniu. Dla

a wiek pacjentów ulega obniżeniu. Dla

przykładu w 1960 roku odnotowano w Polsce

przykładu w 1960 roku odnotowano w Polsce

690 zachorowań, a w 1

690 zachorowań, a w 1

990

990

roku było ich już

roku było ich już

2500.

2500.

Czynniki ryzyka sprzyjające

Czynniki ryzyka sprzyjające

powstaniu raka krtani

powstaniu raka krtani



Długotrwałe działanie dymu tytoniowego

Długotrwałe działanie dymu tytoniowego



Nadużywanie

alkoholu

zwłaszcza

Nadużywanie

alkoholu

zwłaszcza

wysokoprocentowego

wysokoprocentowego



Działanie toksyn wziewnych w czasie pracy

Działanie toksyn wziewnych w czasie pracy

zawodowej (węglowodory aromatyczne zawarte

zawodowej (węglowodory aromatyczne zawarte

w spalinach, środki chemiczne używane do

w spalinach, środki chemiczne używane do

czyszczenia,

substancje

wytwarzane

w

czyszczenia,

substancje

wytwarzane

w

przetwórstwie

drewna

oraz

w

przemyśle

przetwórstwie

drewna

oraz

w

przemyśle

obuwniczym, pył azbestowy.)

obuwniczym, pył azbestowy.)



Dieta uboga w witaminy A i C

Dieta uboga w witaminy A i C



Dieta ubogobiałkowa

Dieta ubogobiałkowa

Wpływ palenia papierosów na

Wpływ palenia papierosów na

powstanie raka krtani

powstanie raka krtani

W procesie palenia tytoniu powstaje 4000

związków chemicznych, z których 40 może

zapoczątkować proces nowotworzenia. Działanie

tych związków polega na : miejscowym

drażnieniu

błony

śluzowej,

zmniejszeniu

utlenowania krwi, obniżeniu odporności i

stężenia antyoksydantów, a także uszkodzeniu

DNA komórki (działanie benzopirenu, który

powoduje mutacje genu p 53).

Wpływ picia alkoholu oraz

Wpływ picia alkoholu oraz

palenia papierosów na

palenia papierosów na

powstanie raka ktani

powstanie raka ktani

• Stałe

lub

częste

spożywanie

wysokoprocentowego

alkoholu

powoduje

przewlekły stan zapalny błony śluzowej, co

ułatwia penetrację substancji karcinogennych

zawartych w dymie tytoniowym.

• Badania Zatońskiego wykazały że wieloletnie

palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na

nowotwór złośliwy krtani i gardła dolnego aż 30

x, a równoczesne palenie tytoniu i picie alkoholu

zwiększa ryzyko

330 x !

Stany przedrakowe w

Stany przedrakowe w

krtani

krtani

• Swoiste zapalenia krtani ( gruźlica, twardziel)
• Nawrotowe, nieswoiste zapalenie krtani
• Brodawczaki krtani u dorosłych
• Polipy krtani
• Modzelowatość krtani (pachydermia)
• Rogowacenie białe (leukoplakia)
• Rogowacenie czerwone

Objawy kliniczne raka

Objawy kliniczne raka

krtani

krtani

Zależą od:

Zależą od:



Umiejscowienia

Umiejscowienia

nowotworu

nowotworu



Stopnia złośliwości

Stopnia złośliwości



Formy wzrostu

Formy wzrostu



Charakteru naciekania

Charakteru naciekania

guza

guza



Stopnia

Stopnia

zaawansowania

zaawansowania

klinicznego

klinicznego

•Przeszkoda w gardle
•Ból przy połykaniu
•Zmiana barwy głosu
•Długotrwała chrypka
•Niepoddający się
leczeniu stan zapalny

•Duszność
•Krwioplucie
•Guz szyi

Stopnie zaawansowania

Stopnie zaawansowania

raka krtani

raka krtani



Rak przedinwazyjny-ograniczony do nabłonka

Rak przedinwazyjny-ograniczony do nabłonka

błony śluzowej (granicą jest błona podstawna).

błony śluzowej (granicą jest błona podstawna).



Rak inwazyjny przekracza błonę podstawną,

Rak inwazyjny przekracza błonę podstawną,

nacieka podścielisko, powstają komórki atypowe.

nacieka podścielisko, powstają komórki atypowe.



Stopień złośliwości raka zależy od dojrzałości

Stopień złośliwości raka zależy od dojrzałości

jego komórek:

jego komórek:

I-( G-1)- rak wysoko dojrzały,

I-( G-1)- rak wysoko dojrzały,

II-( G-2)- rak średnio dojrzały,

II-( G-2)- rak średnio dojrzały,

III-( G-3)- rak nisko dojrzały

III-( G-3)- rak nisko dojrzały

Rozpoznanie raka

Rozpoznanie raka

krtani

krtani

Opiera się na:

Opiera się na:



wywiadzie,

wywiadzie,



badaniu laryngologicznym (laryngoskopia

badaniu laryngologicznym (laryngoskopia

pośrednia, bezpośrednia)

pośrednia, bezpośrednia)



badaniu foniatrycznym (stroboskopia)

badaniu foniatrycznym (stroboskopia)



endoskopii+pobraniu wycinka

endoskopii+pobraniu wycinka



badaniach rtg (MRI, TK)

badaniach rtg (MRI, TK)



badaniu histopatologicznym

badaniu histopatologicznym

Średni czas rozpoznania raka krtani w Polsce

Średni czas rozpoznania raka krtani w Polsce

wynosi od 60 do 360 dni.

wynosi od 60 do 360 dni.

Leczenie raka krtani

Leczenie raka krtani

Chirurgiczne:

Chirurgiczne:

a) wewnątrzkrtaniowe

a) wewnątrzkrtaniowe

(mikrochirurgia,

(mikrochirurgia,

laser)

laser)

b) zewnątrzkrtaniowe

b) zewnątrzkrtaniowe

(operacje częściowe lub

(operacje częściowe lub

całkowite

całkowite

usunięcia krtani)

usunięcia krtani)

Radioterapia,

Radioterapia,

Chemioterapia

Chemioterapia

Wycięcie fałdu

Wycięcie fałdu

głosowego - chordektomia

głosowego - chordektomia



W

W

ycięcie

ycięcie

fałdu

fałdu

głosowe

głosowe

go

go

wraz z guzem. Może

wraz z guzem. Może

być wykonan

być wykonan

e

e

metodą tradycyjną, przez

metodą tradycyjną, przez

ci

ci

ę

ę

ci

ci

e

e

na szyi. Wówczas dla zabezpieczenia drożności

na szyi. Wówczas dla zabezpieczenia drożności

dróg

oddechowych,

przed

rozpoczęciem

dróg

oddechowych,

przed

rozpoczęciem

operacji wykonuje się tracheotomię, czyli

operacji wykonuje się tracheotomię, czyli

przecięcie

tchawicy

i

założenie

rurki

przecięcie

tchawicy

i

założenie

rurki

t

t

racheotomijnej. Po wygojeniu rany i powrocie

racheotomijnej. Po wygojeniu rany i powrocie

drożności

drożności

dróg

oddechowych

dróg

oddechowych

rurkę

rurkę

tracheotomijną usuwamy.

tracheotomijną usuwamy.



Mikrochirurgia endoskopowa

Mikrochirurgia endoskopowa

Częściowe lub całkowite

Częściowe lub całkowite

usunięcie krtani

usunięcie krtani

Typy zabiegów-

Typy zabiegów-



częściowe usuniecie krtani czołowe,

częściowe usuniecie krtani czołowe,



częściowe usunięcie krtani czołowo- boczne,

częściowe usunięcie krtani czołowo- boczne,



połowicze usunięcie krtani,

połowicze usunięcie krtani,



nadgłośniowe poziome usunięcie krtani,

nadgłośniowe poziome usunięcie krtani,



prawie całkowite usuni

prawie całkowite usuni

ę

ę

cie krtani

cie krtani

.

.

Radioterapia

Radioterapia

M

M

etoda stosowana w następujących przypadkach:

etoda stosowana w następujących przypadkach:



we wczesnych stadiach choroby nowotworowej,

we wczesnych stadiach choroby nowotworowej,

jako leczenie alternatywne do operacji

jako leczenie alternatywne do operacji

częściowych, głównie chordektomii,

częściowych, głównie chordektomii,



w przypadkach bardzo zaawansowanych,

w przypadkach bardzo zaawansowanych,

nieoperacyjnych,

nieoperacyjnych,



w przypadkach kiedy pacjent nie wyraża

w przypadkach kiedy pacjent nie wyraża

zgody

zgody

na

na

leczenie operacyjne

leczenie operacyjne

,

,



j

j

ako leczenie uzupełniające po operacji.

ako leczenie uzupełniające po operacji.

Chemioterapia

Chemioterapia

S

S

tosowana jest w przypadku

tosowana jest w przypadku

braku

braku

zgody na

zgody na

leczenie

leczenie

operacyjne oraz jako leczenie

operacyjne oraz jako leczenie

paliatywne:

paliatywne:



chemioterapia połączona z radioterapią

chemioterapia połączona z radioterapią

(chemioradioterapia)

(chemioradioterapia)



chemioterapia indukcyjna

chemioterapia indukcyjna

neoadiuwantowa

neoadiuwantowa

poprzedzająca

poprzedzająca

właściwe leczenie

właściwe leczenie



 

 

c

c

hemioterapia uzupełniająca, adiuwantowa.

hemioterapia uzupełniająca, adiuwantowa.

Powikłania po leczeniu raka

Powikłania po leczeniu raka

krtani

krtani



Po laryngektomii częściowej

Po laryngektomii częściowej

- dysfagia,

- dysfagia,

zachłystywanie się, zaburzenia dro

zachłystywanie się, zaburzenia dro

ż

ż

ności

ności

drogi oddechowej

drogi oddechowej

- zwężenia.

- zwężenia.

 

 



Po laryngektomii całkowitej - zakażenie rany,

Po laryngektomii całkowitej - zakażenie rany,

przetoka gardłowa, zwężenie tracheostomii,

przetoka gardłowa, zwężenie tracheostomii,

zwężenie przełyku, zaburzenie gospodarki

zwężenie przełyku, zaburzenie gospodarki

wapniowej w wyniku wycięcia przytarczyc,

wapniowej w wyniku wycięcia przytarczyc,

hypotyreoza wskutek wycięcia tkanki gruczołu

hypotyreoza wskutek wycięcia tkanki gruczołu

tarczowego.

tarczowego.

Powikłania po

Powikłania po

radioterapii

radioterapii

wczesne : zapalenie błon śluzowych, oparzenia

wczesne : zapalenie błon śluzowych, oparzenia

sk

sk

ó

ó

ry, oparzenie błon śluzowych g.d.o.

ry, oparzenie błon śluzowych g.d.o.

p

p

óźne : bliznowacenie, radionekroza tkanek szyi z

óźne : bliznowacenie, radionekroza tkanek szyi z

tkanką kostną włącznie, przewlekłe obrzęki

tkanką kostną włącznie, przewlekłe obrzęki

( duszność i dysfagia), zwężenie tracheostomii.

( duszność i dysfagia), zwężenie tracheostomii.

Zmiany po całkowitym

Zmiany po całkowitym

usunięciu krtani

usunięciu krtani



Zmiany dotyczące oddychania

Zmiany dotyczące oddychania



Zmiany dotyczące połykania i smaku

Zmiany dotyczące połykania i smaku



Zmiana sposobu komunikacji

Zmiana sposobu komunikacji

Sposoby uzyskania

Sposoby uzyskania

mowy zastępczej

mowy zastępczej



Rehabilitacja foniatryczna- wykształcenie

Rehabilitacja foniatryczna- wykształcenie

głosu przełykowego lub gardłowego,

głosu przełykowego lub gardłowego,



Zastosowanie metod chirurgicznych w celu

Zastosowanie metod chirurgicznych w celu

uzyskania wyżej wymienionych głosów

uzyskania wyżej wymienionych głosów

zastępczych za pomocą:

zastępczych za pomocą:

- autoplastycznych połączeń i przetok

- autoplastycznych połączeń i przetok

tchawiczo- przełykowych

tchawiczo- przełykowych

- protezy wentylowej ( fonacyjnej)

- protezy wentylowej ( fonacyjnej)

- miotomii mięśnia zwieracza gardłowo-

- miotomii mięśnia zwieracza gardłowo-

przełykowego.

przełykowego.

Głos przełykowy

Głos przełykowy



Seeman 1924 r

Seeman 1924 r



Mechanizm: generator drgań w ustach

Mechanizm: generator drgań w ustach

przełyku i m. pierścienno-gardłowy a

przełyku i m. pierścienno-gardłowy a

zastępczy zbiornik powietrza w przełyku.

zastępczy zbiornik powietrza w przełyku.

Powietrze wydostaje się z przełyku

Powietrze wydostaje się z przełyku

worowadza w drgania usta przełyku

worowadza w drgania usta przełyku

tworząc dźwięk podstawowy (60-80 Hz),

tworząc dźwięk podstawowy (60-80 Hz),

który jest modulowany

który jest modulowany

Głos przełykowy

Głos przełykowy



Rehabilitacja- od wytworzenia

Rehabilitacja- od wytworzenia

dźwięcznego odbicia (ructus)

dźwięcznego odbicia (ructus)



Metody: aspiracyjna i iniekcyjna

Metody: aspiracyjna i iniekcyjna



Czas trwania: od 6 tygodni do 3 miesięcy

Czas trwania: od 6 tygodni do 3 miesięcy

Czynniki utrudniające

Czynniki utrudniające

powstanie mowy przełykowej

powstanie mowy przełykowej



Ciśnienie w ustach przełyku > 80 mmHg

Ciśnienie w ustach przełyku > 80 mmHg



Ubytek słuchu >50 dB

Ubytek słuchu >50 dB



Upośledzony rozwój umysłowy

Upośledzony rozwój umysłowy



Stan po laryngektomii rozszerzonej

Stan po laryngektomii rozszerzonej



Brak uzębienia, protez

Brak uzębienia, protez



Choroby współistniejące

Choroby współistniejące



Duże zaawansowanie nowotworu krtani

Duże zaawansowanie nowotworu krtani



Wiek> 70 lat

Wiek> 70 lat



Duże zachyłki gardła

Duże zachyłki gardła

Mowa gardłowa

Mowa gardłowa



Pseudogłośnia znajduje się w gardle

Pseudogłośnia znajduje się w gardle

środkowym

środkowym

Sposoby uzyskania

Sposoby uzyskania

mowy zastępczej

mowy zastępczej



zastosowanie protezy głosowe

zastosowanie protezy głosowe

j (

j (

sztucznej

sztucznej

krtani):

krtani):

wytwarza ton

wytwarza ton

podstawowy,

podstawowy,

wprawia w

wprawia w

drgania mi

drgania mi

ęś

ęś

ni

ni

e

e

dna jamy ustnej, następnie

dna jamy ustnej, następnie

przetwarza ton w rezonatorach.

przetwarza ton w rezonatorach.

 

 

Przetoki głosowe – metody

Przetoki głosowe – metody

chirurgiczne

chirurgiczne

Przetoki głosowe: nalewkowe, nadpierscieniowe,

Przetoki głosowe: nalewkowe, nadpierscieniowe,

nadtchawicze (E. Mozolewski)

nadtchawicze (E. Mozolewski)

Przetoki Staffierego

Przetoki Staffierego

Etapy rehabilitacji

Etapy rehabilitacji

mowy zastępczej

mowy zastępczej



Wytworzenie toru oddechowego żebrowo -

Wytworzenie toru oddechowego żebrowo -

przeponowego

przeponowego



Uzyskanie dźwięcznego odbicia,

Uzyskanie dźwięcznego odbicia,



Trening koordynacji oddechowo - fonacyjnej,

Trening koordynacji oddechowo - fonacyjnej,



Wydłużanie czasu fonacji samogłosek,

Wydłużanie czasu fonacji samogłosek,



Poprawa natężenia głosu,

Poprawa natężenia głosu,



Rozszerzenie skali,

Rozszerzenie skali,



Ćwiczenie akcentu i intonacji

Ćwiczenie akcentu i intonacji

 

 

Kryteria oceny zastępczej

Kryteria oceny zastępczej

mowy przełykowej

mowy przełykowej



Płynność mowy

Płynność mowy



Ilość słów wypowiadanych po jednym

Ilość słów wypowiadanych po jednym

zaczerpnięciu powietrza

zaczerpnięciu powietrza



Koordynacja mowy z oddychaniem

Koordynacja mowy z oddychaniem



Charakter głosu (czysty, ochrypły)

Charakter głosu (czysty, ochrypły)



Sposób tworzenia ( swobodny, z wysiłkiem)

Sposób tworzenia ( swobodny, z wysiłkiem)



Zrozumiałość mowy przez otoczenie

Zrozumiałość mowy przez otoczenie



Gotowość do mówienia

Gotowość do mówienia



Czas fonacji samogłoski

Czas fonacji samogłoski



Odsetek zrozumiałych słów testu

Odsetek zrozumiałych słów testu

jednosylabowego

jednosylabowego

Cechy fizyczne zastępczej

Cechy fizyczne zastępczej

mowy przełykowej

mowy przełykowej



obniżenie częstotliwości podstawowej

obniżenie częstotliwości podstawowej

średnio o 80 Hz (60 - 100 Hz)

średnio o 80 Hz (60 - 100 Hz)



o

o

bniżenie natężenia głosu

bniżenie natężenia głosu



d

d

wukrotne zwolnienie tempa mowy,

wukrotne zwolnienie tempa mowy,



c

c

zas fonacji samogłoski średnio

zas fonacji samogłoski średnio

3 s (2 - 7 s)

3 s (2 - 7 s)

Głos a mowa

Głos a mowa

człowieka

człowieka

Mowa jest wytworem pracy 3 aparatów:

Mowa jest wytworem pracy 3 aparatów:



Aparatu oddechowego,

Aparatu oddechowego,



Aparatu głosowego,

Aparatu głosowego,



Aparaty artykulacyjnego

Aparaty artykulacyjnego

Głos - powstaje w aparacie fonacyjnym. Jest

Głos - powstaje w aparacie fonacyjnym. Jest

złożonym zjawiskiem akustycznym i

złożonym zjawiskiem akustycznym i

mechanicznym, ale również lustrzanym

mechanicznym, ale również lustrzanym

odbiciem osobowości, wyrazicielem emocji,

odbiciem osobowości, wyrazicielem emocji,

kluczem do zaobserwowania tendencji

kluczem do zaobserwowania tendencji

neurotycznych i psychotycznych ( def. Brodnica).

neurotycznych i psychotycznych ( def. Brodnica).

Rozwój głosu i mowy

Rozwój głosu i mowy

(krzyk noworodka)

(krzyk noworodka)



bezpośrednio po porodzie

bezpośrednio po porodzie



odruchowy (zmiana temp. otoczenia)

odruchowy (zmiana temp. otoczenia)



fizjologiczna rola

fizjologiczna rola

:

:



usunięcie zalegających wód płodowych

usunięcie zalegających wód płodowych



wzrost temp. ciała

wzrost temp. ciała



zwiększenie pojemności płuc w pierwszych dniach życia

zwiększenie pojemności płuc w pierwszych dniach życia



brak możliwości modulacji, bardzo przenikliwy

brak możliwości modulacji, bardzo przenikliwy



wysokość 400 – 600 Hz

wysokość 400 – 600 Hz

Rozwój głosu i mowy

Rozwój głosu i mowy

(krzyk noworodka)

(krzyk noworodka)



w zależności od wysokości może wyrażać

w zależności od wysokości może wyrażać

ból, głód lub strach

ból, głód lub strach



ton trwały narastający bądź opadający lub wielokrotnie

ton trwały narastający bądź opadający lub wielokrotnie

przerywany

przerywany



prosty krzyk niemowlęcia trwa

prosty krzyk niemowlęcia trwa

od 1,1 – 2,8 sek

od 1,1 – 2,8 sek

. i

. i

najczęściej przypomina jedną z samogłosek („a” lub „e”)

najczęściej przypomina jedną z samogłosek („a” lub „e”)



ton podstawowy u płci męskiej jest wyższy niż u płci

ton podstawowy u płci męskiej jest wyższy niż u płci

żeńskiej

żeńskiej

Rozwój głosu i mowy

Rozwój głosu i mowy

(krzyk noworodka)

(krzyk noworodka)



Osobliwością jest to, że częstotliwość krzyku

Osobliwością jest to, że częstotliwość krzyku

noworodka

noworodka

440 Hz

440 Hz

odpowiada międzynarodowemu

odpowiada międzynarodowemu

tonowi podstawowemu do strojenia instrumentów

tonowi podstawowemu do strojenia instrumentów

muzycznych.

muzycznych.



W czasie pierwszych miesięcy życia dziecko

W czasie pierwszych miesięcy życia dziecko

najczęściej wydaje dźwięki o częstotliwości

najczęściej wydaje dźwięki o częstotliwości

od 294 do

od 294 do

587 Hz,

587 Hz,

a podczas płaczu może osiągnąć

a podczas płaczu może osiągnąć

nadzwyczajną wysokość dźwięku (częstotliwość) nawet

nadzwyczajną wysokość dźwięku (częstotliwość) nawet

do

do

2637 Hz

2637 Hz

!!!.

!!!.



Wraz z rozwojem, po kilku miesiącach, te ekstremalnie

Wraz z rozwojem, po kilku miesiącach, te ekstremalnie

wysokie tony zostają ponownie utracone.

wysokie tony zostają ponownie utracone.

Rozwój głosu, mowy i

Rozwój głosu, mowy i

języka

języka



do 1 r.ż.

do 1 r.ż.

zakres głosu poszerza się do 5 – 6

zakres głosu poszerza się do 5 – 6

półtonów i wykształcają się 2 główne formanty

półtonów i wykształcają się 2 główne formanty

samogłosek

samogłosek



w czasie gaworzenia

w czasie gaworzenia

rozwija się fonacja

rozwija się fonacja

połączonych samogłosek (wokalizacja)

połączonych samogłosek (wokalizacja)



w okresie naśladowania dźwięków z

w okresie naśladowania dźwięków z

otoczenia

otoczenia

rozwijają się czynniki muzyczne mowy

rozwijają się czynniki muzyczne mowy

(rytm, dynamika i melodia)

(rytm, dynamika i melodia)

Rozwój głosu, mowy i języka

Rozwój głosu, mowy i języka



Wraz ze wzrostem krtani zakres głosu powiększa się, w wieku

Wraz ze wzrostem krtani zakres głosu powiększa się, w wieku

wczesnodziecięcym o kilka półtonów (zakres głosu obejmuje a do e

wczesnodziecięcym o kilka półtonów (zakres głosu obejmuje a do e

¹

¹

)

)



pod koniec 8 r.ż

pod koniec 8 r.ż

. głos dziecka obejmuje już jedną oktawę

. głos dziecka obejmuje już jedną oktawę



przed okresem dojrzewania

przed okresem dojrzewania

poszerza się do 1,5 oktawy (a jedynie u

poszerza się do 1,5 oktawy (a jedynie u

30% dzieci do 2 oktaw)

30% dzieci do 2 oktaw)



jednocześnie dochodzi do stopniowego obniżenia średniego

jednocześnie dochodzi do stopniowego obniżenia średniego

położenia (tj. wysokości głosu podczas mówienia)

położenia (tj. wysokości głosu podczas mówienia)

i zwiększenia możliwości modulacyjnych głosu

i zwiększenia możliwości modulacyjnych głosu



głosy dziecięce (7 – 14 r.ż)

głosy dziecięce (7 – 14 r.ż)

można podzielić na:

można podzielić na:

- soprany (15%)

- soprany (15%)

- mezzosoprany (50%)

- mezzosoprany (50%)

- alty (25%)

- alty (25%)



u dzieci wysokość głosu w czasie mowy mieści się w obrębie

u dzieci wysokość głosu w czasie mowy mieści się w obrębie

najniższych tonów zakresu głosu.

najniższych tonów zakresu głosu.

Rozwój głosu, mowy i języka

Rozwój głosu, mowy i języka

okres mutacji

okres mutacji



W okresie dojrzewania głos u chłopców obniża się o 1 oktawę, a u

W okresie dojrzewania głos u chłopców obniża się o 1 oktawę, a u

dziewczynek o 1/3 oktawy

dziewczynek o 1/3 oktawy



Typowy dla wieku dziecięcego mały zakres głosu wzrasta w obu

Typowy dla wieku dziecięcego mały zakres głosu wzrasta w obu

kierunkach tzn. tonów wyższych i niższych, aż osiągnie zakres

kierunkach tzn. tonów wyższych i niższych, aż osiągnie zakres

typowy dla dorosłych tj. 24 do 36 półtonów

typowy dla dorosłych tj. 24 do 36 półtonów



Wpływ hormonów płciowych powoduje zróżnicowanie struktury

Wpływ hormonów płciowych powoduje zróżnicowanie struktury

krtani u obu płci

krtani u obu płci



W klimacie środkowoeuropejskim mutacja występuje u chłopców

W klimacie środkowoeuropejskim mutacja występuje u chłopców

w wieku 13 – 14 r.ż., a u dziewcząt wraz z pierwszą miesiączką

w wieku 13 – 14 r.ż., a u dziewcząt wraz z pierwszą miesiączką



Zmiany mutacyjne trwają od 6 tyg. do 3 miesięcy

Zmiany mutacyjne trwają od 6 tyg. do 3 miesięcy