II Rzeczpospolita – państwo polskie
odrodzone

w 1918 po 123 latach zaborów. ( 1918-
1945)

• W chwili odzyskania niepodległości na
ziemiach polskich istniało kilka systemów
ustawodawstwa administracyjnego
(zróżnicowanie wewnątrz poszczególnych
zaborów)

• Punktem wyjścia do ujednolicenia
administracji było oparcie się na
dotychczasowym stanie, zmienianym stopniowo
we wszystkich dzielnicach z wykorzystaniem
zasady

-

dwustopniowości

terenowej administracji

rządowej

-

zespolenia

pewnych dziedzin administracji

w

jednym typie organów ( przy

pozostawieniu innych poza administracją
zespoloną,

podlegających władzom

centralnym)

Podczas

podziału

terytorialno-

administracyjn

ego przyjęto

podział

trójstopniowy

na:

•
województwa

• powiaty

• gminy

Administracja centralna

• Proces jej tworzenia przebiegał
najszybciej

• Organy centralne nazwano
MINISTERSTWAMI.

-na ich czele stali kierownicy

resortów czyli

MINISTROWIE

.

• Ministrowie tworzyli kolegialnie

RADĘ MINISTRÓW

pod

przewodnictwem Prezesa Rady
Ministrów (nazywanego początkowo
prezydentem ministrów).

Administracja terytorialna

1) Administracja rządowa.

•

BYŁY ZABÓR ROSYJSKI-

Na początku 1919r. Wydane

zostały tymczasowe przepisy o organizacji urzędów
powiatowych, z komisarzami ludowymi na czele, na
terenie byłego Królestwa Polskiego.

• komisarze ludowi reprezentowali w terenie władzę

centralną, kierowali pracą urzędów powiatowych ,
realizowali w powiatach zadania z zakresu działania
resortu spraw wewnętrznych.

• Następnie urzędy powiatowe przekształcono w starostwa

powiatowe ze starostami na czele

- Mianował ich minister spraw wewnętrznych
- Do zadań

starosty

należały wszystkie sprawy

administracji państwowej, a także nadzór nad
samorządami.

• Organ pośredni między starostwem a ministerstwem
(województwo) wprowadzono w VIII. 1919r.

• Podzielono byłe królestwo na

5 województw

:

- warszawskie
- kieleckie
- łódzkie
- białostockie
- lubuskie
• Na czele województwa stanął

WOJEWODA

, mianowany

przez naczelnika państwa.

• Kierował urzędem wojewódzkim podzielonym na
resortowe wydziały, wykonywał także zarządzenia
poszczególnych ministrów.

• Organem pomocniczym była

RADA WOJEWÓDZKA

, mająca

char. opiniodawczy.

• BYŁY ZABÓR AUSTRIACKI-

w 1918 r. powstała Polska

Komisja Likwidacyjna, która zamierzała oprzeć
administrację na szczeblu powiatu na zasadzie
jednolitości administracji rządowej i samorządowej. Na
czele powiatów stanąć mieli komisarze powiatowi.

• Wobec sprzeciwu namiestnika we Lwowie,
przywrócono stan poprzedni, czyli

STAROSTWA

ze

STAROSTAMI

.

• W III. 1919 utworzono urząd

Generalnego Delegata

Rządu dla byłej Galicji

:

-Miał przejąć kompetencje byłego namiestnika i
sprawować kontrolę i kierownictwo nad działaniami
adm. niezespolonej.

• W XII. 1920 rozciągnięto na te tereny adm. z terenów
byłego zaboru rosyjskiego tworząc

4 województwa

:

- krakowskie

- lwowskie

- stanisławowskie

- tarnopolskie

• BYŁY ZABÓR PRUSKI-

w 1918 powstała Naczelna Rada

Ludowa, przeprowadziła ona zmiany w organizacji adm.
Terenowej. Wprowadzono

starostów jako naczelników

powiatów.

• Po zawarciu Traktatu wersalskiego ( 1919r.) , wydano
ust. o tymczasowe organizacji zarządu byłej dzielnicy
pruskiej. Składały się na nią 2 nowe województwa:

- poznańskie

- pomorskie

Granice powiatów

oparto na dawnym podziale

niemieckim

zaś uprawnienia starostów określono

według przepisów pruskiej ustawy o organizacji
administracji terenowej.

•

AUTONOMIA ŚLĄSKA-

Województwo śląskie

utworzono w 1920r. Jego ustrój różnił się od zasad
przyjętych na innych obszarach.

• Przyznanie autonomii na długo przez ustaleniem
granicy polsko- niemieckiej służyć miało neutralizacji
wpływów niemieckich przed mającym nastąpić
plebiscytem.

• Województwo posiadało własny organ
ustawodawczy –

SEJM ŚLĄSKI

z prawem stanowienia

własnych ustaw we wszystkich dziedzinach z
wyjątkiem spraw zagranicznych i wojskowych

• Stworzono odrębny

Skarb Śląski

• Organ wykonawczy stanowiła

Rada Wojewódzka

,

składająca się z wojewody oraz 5 członków,
wybieranych przez Sejm Śląski.

Wojewodę mianował naczelnik państwa, a następnie
prezydent.

2) Samorząd terytorialny

•

W chwili odzyskania niepodległości istniał w

różnym stopniu na terenie całego kraju. Jego
organizacja na ziemiach byłych zaborów opierała
się na początku na nieznacznie zmienionych
przepisach państw zaborczych.

•

SAMORZĄD GMIN WIEJSKICH

:

Rada gminy-

rada wybierana przez zgromadzenie

gminne w tajnym głosowaniu, stanowiła organ
zarządzający i kontrolujący działalność wójtów.
Przygotowywała projekt budżetu , czuwała nad
jego wykonaniem, zarządzała majątkiem gminy.

Wójt

- organ zarządzający bieżącymi sprawami

gminy oraz wykonującymi uchwały zgromadzenia
gminnego rady gminnej

•

SAMORZĄD GMIN MIEJSKICH:

Rada miejska-

organ uchwałodawczy i

kontrolujący samorządu miejskiego.
Wybierane na 3 lata.

Magistrat (zarząd miejski)-

organ

wykonawczy, w jego skład wchodzili:
burmistrz, jego zastępcy oraz ławnicy.