1. Cechy Administracji państwa absolutnego na przykładzie Francji Ludwika XIV.

-najwyższym organem państwa był monarcha, którego władza nie podlegała żadnym ograniczeniom ze strony czynnika społecznego.

-wszechstronność władzy panującego: był jednoczenie ustawodawcą, wykonawcą i sędzią.

-cały aparat władzy podporządkowany monarsze, jego zadaniem było utrwalenie i zabezpieczenie całej władzy króla.

-struktura organizacyjna administracji została oparta na dwóch podstawowych zasadach: centralizmu i biurokratyzmu:

-CENTRALIZM oznaczał wykonywanie przez króla zarządem państwem przy pomocy szeroko rozwiniętego aparatu państwowego.

-cały aparat administracji podlegał bezpośrednio panującemu, który osobiście podejmował decyzje.

-organy niższego stopnia były podporządkowane organom wyższego stopnia, na czele stał panujący.

-panujący posiadał wyłączność podejmowania decyzji.

-wydawane przez panującego normy prawa administracyjnego obowiązywały tylko poddanych,

-centralizm wykluczał funkcjonowanie samorządu terytorialnego.

-BIUROKRATYZM najważniejszą cechą biurokratyzmu jest zawodowy charakter administracji.

-Pełnienie funkcji administracyjnych stanowiło podstawowe źródło utrzymania urzędnika państwowego.

-urzędnik jako fachowiec w zawodzie, poszczególni urzędnicy specjalizowali się w określaniu określonych kategorii spraw.

-hierarchiczne podporządkowanie urzędników. Urzędnik wyższego rzędu decydował o nagradzaniu ewentualnym zwolnieniu urzędnika niższego stopnia.

-urzędnicy byli usuwalni

-w ramach przeprowadzonych za panowania Ludwików XVIII i XIV reform zarządu państwem w duchu centralistycznym ustrój administracji centralnej oparto na zasadach kolegialności i resortowości.

-kolegialność stanowiła najistotniejszą z cech administracji XVII i XVIII w. Ściśle podporządkowane monarsze kolegia zabezpieczały przed nadmiernymi aspiracjami jednostek, które stojąc na czele jednoosobowych urzędów mogły dążyć do przejęcia części władzy panującego.

-centralne organy kolegialne wykształciły się z dawnej Rady Królewskiej.

-centralne organy kolegialne doradzały monarsze przy podejmowaniu ważnych decyzji państwowych.

-najważniejszą rolą odgrywała Rada Stanu, zwana też Radą Tajną, która zajmowała się polityką zagraniczną i najważniejszymi problemami wewnętrznymi, składała się z króla i ministrów stanu.

-Rada Depesz-pierwowzór późniejszego sądownictwa administracyjnego. Składała się z króla, Rady Tajnej i radców powoływanych przed króla. Orzekała w sprawach spornych z zakresu administracji.

-Rada finansów zajmowała się najważniejszymi sprawami finansowymi państwa.

-zasada resortowości polegała na podziale kompetencji wykonawczych administracji pomiędzy niezależne od siebie piony organizacyjne.

-w absolutystycznej Francji funkcjonowało 6 urzędów ministerialnych: kanclerz, generalny kontroler finansów i 4 sekretarzy stanu.

-na czele resortów stali sekretarze stanu, którzy nie mogli podejmować samodzielnie decyzji, gdyż byli tylko doradcami morach i przed nim ponosili odpowiedzialność.

2 .System biurokratyczny jako podstawa organizacji administracji monarchiach. ( część z nk)

-zasada biurokratyzmu wywodzi sie z monarchii absolutnej francuskiej. potrzeba ta wynikala z koniecznosci stworzenia fachowego aparatu urzedniczego. Biurokracja stanowila zhierarchizowana strukture organizacji administracji, gdzie wystepowalo podporzadkowanie sluzbowe. Charakterystyczne bylo pobieranjie przez personel wynagodzenia pienieznego. biurokracja oznaczala urzedy urzednikow.
Maks Weber na przełomie XIX i XXw sformulowal rozumienie tego systemu:
-zawodowy charakter adm(wykwalifikowany personel)
-specjalizacja , fachowosc przy zalatwianiu spraw
-hierarchicznosc struktury władzy
-tworzenie norm przepisow generalnych okreslajacych dzial calego aparatu adm.

-BIUROKRATYZM najważniejszą cechą biurokratyzmu jest zawodowy charakter administracji.

-Pełnienie funkcji administracyjnych stanowiło podstawowe źródło utrzymania urzędnika państwowego.

-urzędnik jako fachowiec w zawodzie, poszczególni urzędnicy specjalizowali się w określaniu określonych kategorii spraw.

-hierarchiczne podporządkowanie urzędników. Urzędnik wyższego rzędu decydował o nagradzaniu ewentualnym zwolnieniu urzędnika niższego stopnia.

-urzędnicy byli usuwalni

3. Kameraliści i policyści - pierwsze doktryny prawa administracyjnego. Absolutyzm oświecony a administracja.

-Absolutyzm oświecony stanowił formę obrony monarchii absolutnej przed radykalnymi hasłami oświecenia w drodze zmienienia starego ustroju społeczno-politycznego.

-władcy przeprowadzali rozmaite reformy o charakterze społecznym, gospodarczym i ustrojowym w celu przekształcenia monarchii absolutnej w państwo absolutyzmu oświeconego.

-ustrój absolutyzmu oświeconego wykształcił się w drugiej połowie XIII wieku w państwach niemieckich: w Prusach i monarchii austriackiej.

-za podstawowy obowiązek uważali zapewnienie społeczeństwu szczęścia i dobrobytu, przyznając sobie prawo do ingerencji we wszystkie aspekty życia w państwie, łącznie ze strefą życia osobistego.

-cesarz Józef II pomimo sprzeciwu społeczeństwa katolickiego kraju podporządkował całokształt życia religijnego.

-policyści przyznali monarchom absolutnym prawo policji, czyli kompetencje do regulowania wszystkich spraw w państwie, obejmowało ono prawo regulowania wszystkich aspektów życia w państwie. Policystom obca była myśl o istnieniu praw człowieka i obywatela. Realizacja głoszonych przez polistów postulatów doprowadziła do przekształcenia monarchii absolutnych w państwa policyjne. Administracja krępowała wolną wolę jednostki.

Przykładem państwa policyjnego było Księstwo Prus pod rządami Fryderyka II:

*wprowadzono dwu stopniowy podział terytorialny państwa na stopniu wyższym funkcjonowały Departamenty Kamer, na czele których stał prezydent

*kompetencje kamer obejmowały: sprawy administracji, wojska, bezpieczeństwa, podatkowe, leśne.

*niższy stopień podziału stanowiły powiaty, na czele których stali mianowani przed króla landardowie (starostowie), którzy byli powoływani przez króla spośród kandydatów proponowanych przez szlachtę.

-sprawy zarządzania wojskiem należały do Narodowej Rady Wojennej.

-Izba skarbowa zajmowała się sprawami finansowymi państwa.

-funkcjonowała też Najwyższa Izba Sprawiedliwości

-reformy objęły administrację lokalną, w tych ramach wprowadzono cztery jednostki podziału terytorialnego państwa. Najważniejsze były gubernie.

4.Administracja w Polsce czasów stanisławowskich:

-zakres zmian za panowania Stanisława Augusta był tak duży iż przyjmuje się, że w tym czasie mieliśmy do czynienia z reformą ustrojową określoną mianem początków monarchii konstytucyjnej.

-Rzeczypospolita była odmianą monarchii stanowej rządzonej przez szlachtę. Na jej czele stał elekcyjny monarcha, którego zakres władzy był bardzo ograniczony.

-urzędy były sprawowane dożywotnio.

-rozbudowany samorząd szlachecki w postaci sejmików,

-drogą konstytucji sejmowych utworzono: komisje skarbowe, i komisje wojskowe - odrębne polskie i litewskie, a także jednolite: Komisję Edukacji Narodowej oraz Komisje Policji.

-Komisje działały na zasadzie kolegialności i odpowiedzialności przed sejmem.

-dla działania administracji najważniejsze były komisje skarbowe, które nie ograniczały się tylko do spraw skarbowych ale dotyczyły również m.in. rozbudowy kanalizacji i transportu, budowy dróg.

-początki gospodarki budżetowej.

-1773- powstanie komisji Edukacyjnej, która była kolegialnym ministerstwem oświaty, jej powstanie wiązało się z objęciem jak najszerszych rzesz społeczeństwa szlacheckiego programem nauczania.

-1791 powstanie komisji policji, która sprawowała nadzór nad samorządem terytorialnym.

-1775 powstanie Rady Nieustającej, która składa się z 36 członków, kadencja 2 lata, miała prawo inicjatywy ustawodawczej, decydowała o wydatkach państwowych, sprawowała funkcje kontrolne.

-zasadnicza reforma dokonała się na podstawie konstytucji 3 maja 1791roku. Konstytucja przyjęła Monteskiuszowski trójpodział władz na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą ostatecznie oddzielając poszczególne sfery. Władzą wykonawcza należała do króla oraz do rządu. System stworzony przez konstytucję przetrwał rok.

5. Organizacja administracji w napoleońskiej Francji:

-Zamach stanu dokonany przed Napoleona Bonaparte dnia 9 listopada 1799r. zapoczątkował nowy etap w dziejach Francji, której ustrój przybrał formę klasycznego reżimu autorytarnego.

-narzędziami władzy cesarza Napoleona były: senat, Rada Stanu i Rada Prywatna.

-Rada Stanu przygotowywała projekty ustaw, i działała jako sąd administracyjny.

-pełna władza wykonawcza w ręku cesarza-dyktatora, który powoływał ministrów, którzy byli odpowiedzialni wyłącznie przed nim i tylko on mógł ich odwołać.

-monokratyczność kierownictwa- uprawnienia władcze w systemie administracji centralnej posiadały pojedyńcze osoby, a nie wieloosobowe organy.

-ścisły centralizm i biurokratyzm.

-wprowadzenie zasad hierarchiczności, jednoosobowości i zespolenia.

-reforma wprowadziła trójstopniowy podział Francji na: departamenty, okręci i gminy. Najważniejszą rolę odgrywał rządzący departamentem prefekt, którego mianował cesarz.

-rada prefekturalna- zajmowała się sądownictwem I instancji.

-rada departamentalna jako organ doradczy i kontrolujący.

-na czele okręgu stał podprefekt. Miał ograniczony zakres działania. Podlegał Prefektowi.

-na czele gminy stał Mera, który był mianowany na 5 lat i załatwiał bieżące potrzeby administracji gminnej.

6.Administracja w Księstwie Warszawskim:

-nadana Księstwu przez Cesarza dnia 22.07.1807r. konstytucja opierała się w dużym stopniu na francuskim prawie konstytucyjnym.

-naśladowanie wzorców francuskich: połączenie policyjnych metod sprawowania władzy i autorytarny reżim napoleoński z ideologią rewolucji burżuazyjnej.

-w Księstwie Warszawskim zapoczątkowano proces tworzenia na ziemiach polskich nowoczesnego systemu administracji.

-resortowy podział całej administracji, i całkowita centralizacja.

-władza wykonawcza spoczywała w rękach Księcia Warszawskiego, którym był król Saksonii Fryderyk August, nie ponosił on odpowiedzialności za sprawowanie władzy i był nietykalny osobiście.

-monarcha obsadzał wszystkie stanowiska w aparacie państwowym.

-organem pomocniczym króla była Rada Stanu, która wbrew zasadzie trójpodziału władz posiadała kompetencje ustawodawcze, wykonawcze i sądownicze.

-Sekretarz stanu rezydował w Dreźnie i pośredniczył w kontaktach między rządem a królem.

-celem koordynacji prac poszczególnych ministrów powołano Radę Ministrów.

-administrację terytorialną podzielono na departamenty, powiaty, gminy: miejskie i wiejskie.

-na czele departamentu stał powołany przez króla prefekt, który służbowo podlegał ministrowi spraw wewnętrznych.

-powołano radę prefekturalna- która sprawowała funkcję sądownictwa administracyjnego I stopnia.

-na czele powiatu stał mianowany przez króla podprefekt.

-powołano rady powiatowe i departamentowe, które zajmowały się rozdzielaniem podatków.

-największymi miastami kierowali prezydencji, którzy podlegali prefektom, ale byli mianowani przez króla.

-w gminie burmistrz, we wsiach wójtowie

.

7. Sądownictwo a kontrola administracji-powstanie, rozwój sądownictwa.

-Dwa modele rozwiązań: 1. powierzenie kontroli działania administracji sądom, 2. wykształcenie odrębnych specjalnych instytucji sądownych.

-kontrola działania administracji przez sądy powszechne wykształciła się najpierw w Anglii.

-jej początki można wiązać z postanowieniami Petycji Praw.

-obecnie tylko w Danii, Norwegii, Islandii i Hiszpanii sądy powszechne sprawują częściowo kontrolę decyzji administracyjnych.

-powstanie odrębnego sądownictwa administracyjnego na kontynencie europejskim miało skomplikowany przebieg. Sądowa kontrola działania administracji publicznej pojawiła się już w państwie policyjnym oświeconego absolutyzmu.

-we Francji w czasie rewolucji burżuazyjnej w 1790 r. zakazano sądom powszechnym rozpatrywanie spraw administracyjnych.

-1799 powołano Radę Stanu pełniącą m.in. rolę sądu administracyjnego.

-powołano rady prefekturalna orzekające jako sądy administracyjne I instancji

-w habsburskiej Austrii w 1875 utworzono jednoinstancyjny NTA w Wiedniu.

-podstawowe znaczenie dla organizacji administracji i sądownictwa administracyjnego miały przepisy konstytucji marcowej z 1921r.

8. Państwo prawne a administracja:

-powstały w II połowie XVIII w. liberalizm polityczny dążył do zapewnienia jednostce wolności w sferze politycznej.

-wolność miała być osiągnięta poprzez ograniczenie władzy monarszej wskutek trójpodziału władz jak i również poprzez zagwarantowanie wolności obywatelskich.

-liberalizm był zaprzeczeniem absolutyzmu.

-sukces rewolucji niósł za sobą rosnącą popularność idei liberalnej.

-konstrukcja draństwa prawnego wiązała się ściśle z walką liberałów o realizację ich postulatów politycznych.

-zasada konstytucjonalizmu pozostała w ścisłym związku z hierarchicznością aktów prawnych, czyli koniecznością zgodności aktów niższego rzędu z ustawami a tych z konstytucją.

-usprawnienie samorządu terytorialnego, któremu przekazano część kompetencji władczych.

-sądownictwo administracyjne, rozpatrujące skargi obywateli na wydane sprzecznie z prawem decyzje administracyjne.

-kontrola instytucji administracyjnych.

9. Autonomia Galicji:

Wiosna Ludów w 1848r., utrata włoskich posiadłości przez Austrię przyniosły próby wewnętrznych reform także w administracji,

W wyniku tzn. patentu ludowego w 1861r. przyznano Galicji, czyli ziemiom polskim w zaborze austriackim autonomię. Powołano galicyjski Sejm Krajowy i Wydział Krajowy. Sejm Krajowy składał się z 161 posłów. Istniał także samorząd powiatowy i gminny jednakowy w całym kraju. Organami samorządu powiatowego była Rada Powiatu (organ uchwałodawczy) i wydział powiatowy (organ wykonawczy). Radę powiatową wybierano systemie kurialnym na 6 lat. Ze swojego grona rada wybierała wydział powiatowy, na czele którego stał marszałek zatwierdzony przez cesarza. Samorząd miejski był sprawowany przez Radę Miejską (organ uchwałodawczy) i magistrat (organ wykonawczy).

10. Samorząd terytorialny w Europie na przełomie XIX I XXw.

PRUSY
1. wprowadzano sejm prowincjonalny-na czele marszałek
• członkowie sejmu wybierani byli przez - sejmiki powiatowe i rady miejskie;
• sejm wybierał wydział prowincjonalny oraz dyrektora krajowego;
• prowincje dzieliły się na rejencje na czele których stali mianowani przez króla prezydenci rejencji;
• niższy szczebel adm - powiaty, na czele stali landraci mianowani przez króla;
• sejmik powiatowy-podstawowy organ samorządu,25członków,wybierani przez specjalne kolegia wyborcze(kurie) na 6-letnia kadencję;
• organ wykonawczy-wydział powiatowy składał się z landrata i 6członków wybieranych na sejmiku,sprawował nadzór nad samorządem gminnym i był sądem adm I instancji;
• Heinrich Rudolf Gneist połączył organy wykonawcze samorządu z adm rządową-funkcje sprawował landrat;
• Połączył samorząd terytorialny i sądownictwo adm;
• Organ samorządowy w gminie miejskiej-rada miejska(organ wykonawczy-na czele burmistrz);
• Na ziemiach polskich znajdujących się w granicach zaboru pruskiego utworzono gmine w Wielkopolsce w 1872 na Pomorzu w 1891- organami gminy miejskiej były-przełożony(naczelnik gminy wraz z ławnikami)przedstawicielstwo gminne jako organ uchwałodawczy;
EUROPA ZACHODNIA
• W wyniku tzw. Wiosny Ludów,wykształciło się społeczeństwo obywatelskie;
• Zapanowały rządy prawa oparte na konstytucji przyjętej przez parlament wywodzący się z wyborów
ANGLIA
1. ustrój monarchii konstytucjonalnej,na czele z parlamentem jako organem władzy ustawodawczej i królem jako organem władzy wykonawczej;
2. na mocy ustawy parlamentarnej(1835)wprowadzono w miastach rady miejskie jako organy uchwałodawcze wybierane w wyborach powszechnych,równych,bezpośrednich oraz w głosowaniu tajnym;
3. zniesienie instytucji sędziów pokoju w miastach;
4. 1888 reforma adm w hrabstwach i kregach wiejskich
• Powstały rady hrabstw i rady okręgów wiejskich pod nadzorem rządu królewskiego stanowiły najniższy szczebel w hierarchicznej strukturze adm rządowej
CESARSTWO AUSTRIACKIE
1. za pomocą zapisu dyplomu październikowego a później patentu lutowego(dyplomy cesarskie)zorganizowano autonomie krajów koronnych i wprowadzono:
• samorząd powiatowy-rada powiatowa(organ samorządu)organ uchwałodawczo-kontrolujący;powoływana w systemie kurialnym na 6lat;wyłaniała ze swego grona wydział powiatowy,na czele którego stał marszałek powiatu zatwierdzany przez cesarza; wydział powiatowy(wykonawczo zarządzający)
• samorząd miejski-sprawowany przez radę miejską(organ uchwalający i nadzorujący); magistrat(organ wykonawczo-zarządzający na czele burmistrz a w większych miastach prezydent)
• organy samorządu gmin wiejskich-rada gminy(organ uchwałodawczy i nadzorujący wybierany na 3lata)zwierzchność gminna(organ wykonawczo-zarządzający)naczelnik gminy(wójt)
• organy autonomii krajowej-SejmyKrajowe(na czele marszałek kratowany mianowany przez cesarza na 6lat)WydziałKrajowy(składał się z marszałka krajowego jako przewodniczącego oraz 6członków wybieranych przez kurie wyborcze oraz sejm
CESARSTWO ROSYJSKIE
1. 1864 utworzone przez cara Aleksandra II tzw.ziemstwa
• Organy ziemstw: zgromadzenia powiatowe, zgromadzenia gubernialne-jako organy uchwałodawcze;zarządy powiatowe,zarządy gubernialne-organy wykonawcze
KRÓLESTWO POLSKIE(1815)
1. 27.11.1815-połączone z unią personalną z Cesarstwem Rosyjskim-każdy car Rosji zostawał królem Polski;
2. podział królestwa na 8wojewódźtw, woj.na obwody-39;do celów wyborczych-podział na powiaty i okręgi gminne;
3. organem adm państwowej w woj.była
• komisja wojewódzka składała się z -prezesa,komisarzy,urzednicy zawodowi;
• obwodami kierowali komisarze delegowani z komisji wojewódzkich;
• 1816wprowadzono w miastach zwierzchność miejską składała się z-prezydenta,municypalności(w miastach wojew.)radnych, burmistrz,ławnicy(pozostałe miasta)
• Zwierzchnośc wiejska co najmniej 10 wsi,kierował nia wójt gminy-mianowany przez Komisje Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji na wniosek komisji wojewódzkiej;
4. 1864(po upadku powstania styczniowego)likwidacja odrębności Królestwa Polskiego
• Zwiekszono liczbe guberni z 5na 10 na czele każdej stał gubernator,zastepca był wicegubernator;
• Na szczeblu powiatu administracja należała do: naczelnika,jego zastępców,zarządu powiatowego
• Instytucje samorządu teryt.-rady powiatowe,rady miejskie,rady gubernialne;
5. 1864 nakazem carskim wprowadzano w gminach wiejskich ustrój samorządowy
• Utworzono gromade jednowioskową;
• Gmine zbiorową złożona z kilku wsi wraz z folwarkiem;
• Organami uchwałodawczymi były w nich zebrania gromadzkie i gminne;
ZIEMIE POLSKIE W ZABORZE PRUSKIM
1. podzielono na prowincje :Prusy Południowe,Zachodnia i Nowowschodnie;
2. prowincje dzieliły się na departamenty;
3. powiat-na czele landart;
4. najniższe jednostki-gminy miejskie,wiejskie;
5. nadzór nad miastami sprawował radca skarbowy;
6. prowincje dzieliły się a obwody rejencyjne-władza adm i policyjna należała do prezydenta;nadzór nad prezydentem sprawował nadprezydent prowincji,który pośredniczył miedzy rejencja i ministrem spraw wewnętrznych;
ZIEMIE POLSKIE W ZABORZE AUSTRIACKIM
1. podzielone na prowincje,na czele stał gubernator,który reprezentował monarchie,kierował adm,przewodniczył obradom sejmustanowego;
2. nizsze szczeble adm-cyrkuły -na czele starosta,podlegał im zarząd miejski i wiejski;dystrykty;
3. 1861przyznano Galicji autonomie

11.Najwyższy Trybunał Administracyjny II RP.

-w ramach stosowanej przez konstytucję konstrukcji państwa liberalnego sądownictwo administracyjne miało być jednym z najistotniejszych składników organizacji państwa. Zapewniało ono obywatelom prawo do sądowej kontroli działalności administracji.

-konkretyzacja rozwiązań konstytucyjnych została zawarta w ustawie z dnia 03.08.1922. o NTA, ustawa ta stworzyła sądownictwo administracyjne, które przetrwało do wybuchu II wojny światowej.

-NTA był jednoinstancyjny.

-zadanie NTA obejmowały badanie legalności wszystkich ostatecznych decyzji administracyjnych.

-stroną skarżącą przez NTA mogła być osoba fizyczna lub prawna, której prawo zostało naruszone, lub na którą nałożono obowiązek bez podstawy prawnej.

-NTA składał się z I prezesa, prezesów praz sędziów mianowanych przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów.

-liczba sędziów stale się zwiększała z powodu szybko rosnących spraw.

-Jan Sawicki I prezes NTA w Warszawie, ostatni w Wiedniu.

-od wybuchu II wojny światowej do Polski Ludowej w 1890 dezaktywacja sądownictwa administracyjnego. Reaktywacja w 1980-wtedy utworzono NSA.

12. Administracja centralna i terytorialna wg. Konstytucji marcowej.

Administracja centralna:

-konstytucja z 17 marca 1921r. nadawała prezydentowi RP uprawnienia do sprawowania wraz z Radą Ministrów władzy wykonawczej.

-prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (sejm+senat) bezwzględną większością głosów na 7-letnią kadencję.

-prezydent reprezentował państwo na zewnątrz, przyjmował przedstawicieli obcych państw, zawierał umowy międzynarodowe, powoływał sędziów i stosował prawo łaski.

-ponosił odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu za zdradę kraju, naruszenie konstytucji.

-kompetencje prezydenta zwiększała nowela sierpniowa z 22.08.1926 - uzyskał on prawo do samodzielnego rozwiązania sejmu i senatu.

-Rada Ministrów składała się z Prezesa RM+ministrów, -kontrolowała działalność administracyjną poszczególnych ministrów.

-Ministrowie byli kierownikami resortów administracji państwowej.

Administracja terytorialna:

-w art.3 konstytucji marcowej określono, że ustrój terytorialny RP opierać się będzie na zasadzie szerokiego samorządu terytorialnego.

-w art.65 określono iż samorząd ma działać na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym.

-konstytucja przyznawała uprawnienia stanowiące wybieranym radom, a zadania wykonawcze w województwach i powiatach kolegiom złożonym z członków wybranych przez rady.

13. Samorząd terytorialny w II RP.

-ustawa scaleniowa dokonana w 1933.

-zapisy z ustawy z dnia 23 marca 1933r. dotyczyły samorządu gminnego (wiejskiego i miejskiego) oraz powiatowego.

-do zadań własnych samorządu zaliczono sprawy gospodarcze, kulturowe, oświatowe, zapewnienie podstawowych potrzeb mieszkańców.

-samorządowi powiatowemu zalecono nadzór nad gruntami wiejskimi oraz miastami niewydzielonymi.

-aparaty samorządu podzielono na stanowiąco-kontrolujące i wykonawczo-zarządzające, a ich kadencja wynosiła 5 lat.

-czynne prawo wyborcze posiadały osoby w wieku 24 lat, a bierne w wieku 30 lat.

-organy stanowiące:

*rada gminna: wójt+ podwójci+ 2-3 ławników+ 12-20 radnych.

*rada miejska:12-72 radnych, wójt, podwójci i ławnicy wybierani przez radę w głosowaniu tajnym

Radzie przewodniczył burmistrz lub prezydent w miastach wydzielonych.

Zadania rady: wybór członków zarządu, uchwalenie regulaminów obrad rady, kontrola nad działalnością gminy.

*organem wykonawczym w gminie wiejskiej był zarząd gminy wybierany przez radę gminy składający się z wójta i ławników.

*organem wykonawczym w mieście był zarząd miejski: (burmistrz,prezydent)+ławnicy.

Zadania zarządu: przygotowanie spraw, w których rada stanowiła, ustalenie regulaminu obrad, ustalenie planu wykonania budżetu, sprawy gospodarcze.

-samorząd powiatowy działał na obszarach powiatów oraz miast wydzielonych z powiatów.

Zakres działania samorządu powiatowego: sprawy gospodarcze, zdrowotne, kulturowe, ale zadania te miały charakter uzupełniający.

-Rady powiatowe wybierały organ wykonawczy, którym był wydział powiatowy, w skład którego wchodziło 6 członków+starosta jako przewodniczący.

-nadzór państwa nad samorządem terytorialnym sprawował minister spraw wewnętrznych, właściwy wojewoda i starosta + aparaty wykonawcze samorządu terytorialnego wyższego stopnia.

14. Wojewoda w II RP.

-stał na czele administracji ogólnej w województwie.

-był mianowany przez Prezydenta na wniosek Rady Ministrów.

-jego zastępcą był wicewojewoda.

-wojewoda działał w podwójnym charakterze: przedstawiciela rządu oraz szefa administracji ogólnej.

-koordynował działalność administracji rządowej na terenie województwa, kontrolował obsadę personalną stanowisk kierowniczych w administracji województwa.

-jako szef administracji ogólnej w województwie wojewoda wykonywał administrację w zakresie ministerstwa spraw wewnętrznych. Jego obowiązki:

*zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego przy pomocy okręgowych komend policji państwowej,

*sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym: gminnym i powiatowym.

*nadawanie obywatelstwa polskiego i zmiana nazwiska.

*sprawowanie nadzoru nad prasą, zgromadzeniami, stowarzyszeniami, cudzoziemcami, prawem budowlanym.

*współdziałanie w sprawach wojskowych z władzami wojskowymi.

-w zakresie administracji ogólnej zespolonej wykonywał zadania w zakresie spraw należących do:

*ministerstwa wyznań religijnych i oświecenia publicznego.

*ministerstwa rolnictwa i reform rolnych.

*ministerstwa przemysłu i handlu.

*ministerstwa komunikacji.

*ministerstwa opieki społecznej.

-spełnianie zadań jako szef administracji ogólnej poprzez:

*udzielanie wskazówek i poleceń władzom administracji ogólnej.

*rozstrzyganie odwołań od orzeczeń.

*nadzoru nad działalnością władzy administracyjnej.

*wydawanie powszechnie obowiązujących rozporządzeń.

15. Starosta w II RP.

-stał na czele administracji szczebla powiatowego,

-mianowany przez ministra spraw wewnętrznych.

-podlegał wojewodzie,

-głównym zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego przy pomocy podległych mu organów policji państwowej.

-ze starostą współdziałały organu samorządu powiatowego: rady powiatowe oraz wydziały powiatowe.

-sprawował rodzaj orzecznictwa karno-administracyjnych w sprawach wykroczeń (czynów karnych zagrożonych karą do 3 tys. zł grzywny lub do 3 mies. aresztu).

16.Samorząd gospodarczy i zawodowy w II RP. (brak w książce, z nk)

samorzad gospodarczy-odgrywal wazna role . Tworzyly go zrzeszenia grupujace wlascicieli roznych galezi wytworczosci przemyslowej, rzemieslniczej oraz srodowiska handlowe. instytucje te m.in dysponowaly wlasnymi pismami ; organizowaly kursy doskonalenia zawodowego, powstawaly sady polubowne, ktore wplywaly na przestrzeganie zawodowych norm etycznych. Izby prowadzily dzialalnosci filantropijne, stanowiace nieodlaczny element zycia kulturalnego, towarzyskiego warstw srednich i wyzszych

samorzad zawodowy-powolana na podstawie ustawy organizacja skupiajaca osoby fizyczne wykonywujace okreslony zawod. Nazywany izba zawodowa lub potocznie korporacja(np. lekarski, aptekarski, adwokacki).

20. Naczelny Sąd Administracyjny:

W 1983r. za Edwarda Gierka utworzono NSA, do którego można było zaskarżyć z powodu niezgodności z prawem decyzje administracyjne wydane w sprawach wyliczonych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, oraz w ustawach szczególnych. Zakres kompetencji NSA był początkowo niewielki. Nawet ograniczony NSA odegrał w latach 80 bardzo ważną rolę w dziedzinie poprawy ochrony interesów obywateli w postępowaniu administracyjnym. W III RP stopniowo rozszerzano właściwości NSA, czego wyrazem była ustawa z 1990r. przyjmująca jako zasadę, iż wszystkie decyzje niezgodne z prawem podlegają zaskarżeniu do sądu. Kolejnym przełomem było uchwalenie konstytucji z 1997r. na podstawie, której sądy powstały sądy administracyjne niższej instancji (2001)

21. System rządów parlamentarno-gabinetowych na przykładzie Anglii.

Wzorem dla organizacji państwa miał być angielski model rządów parlamentarno-gabinetowych. Podstawą tego modelu jest specyficzna zależność pomiędzy parlamentem, a władzą wykonawczą wyrażającą się w prawidłowości, iż rząd sprawuje rządy tak długo dopóki cieszy się zaufaniem większości parlamentu. Kiedy to zaufanie utrafi musi podać się do dymisji. Jest to odpowiedzialność polityczna (parlamentarna) rządu za kierunek polityki objawiająca się najczęściej przez uchwalenie rządowi lub ministrowi wotum nieufności. Cechą systemu parlamentarno-gabinetowego jest także dwuczłonowa władza wykonawcza złożona z głowy państwa (monarchy, prezydenta), oraz z rządu na czele z premierem. W tym systemie głowa państwa jest politycznie nieodpowiedzialna, gdyż dzięki instytucji kontrasygnaty odpowiedzialność za akty wydane przez głowę państwa ponosi minister, który podpisał akt obok głowy państwa. Natomiast zarówno głowa państwa jak i członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za złamanie prawa w związku ze sprawowaniem urzędu. W systemie parlamentarno-gabinetowym istnieje opozycja, co jest wynikiem demokratycznych wyborów.

22.Cechy nowoczesnej administracji. Biurokratyczny charakter administracji wg.Maxa Werbera (też z nk).

Charakteryzując biurokrację jako typ idealny, Max Weber założył następujące jej cechy[7][8] :
wszystkie działania, także stosunki między członkami organizacji, są uregulowane określonymi przepisami;
każdy z urzędników ma określony obszar działań, za które jest odpowiedzialny w zależności od własnych kompetencji;
hierarchia władzy jest wyraźna, zadania są przydzielane jako obowiązki służbowe i wszystkie niższe urzędy są kontrolowane przez urzędy zwierzchnie[4];
wszystkie stosunki między urzędnikami mają charakter bezosobowy, cechy osobowe i uczucia nie mają wpływu na te relacje;
urzędnicy są odpowiednio przygotowanymi, wyedukowanymi profesjonalistami;
kariera urzędników, awansowanie w ramach organizacji jest zależne od ich osiągnięć oraz stażu pracy i zgodne z obowiązującymi przepisami;
sfera zawodowa urzędników, którzy pełnią swe funkcje jako pracownicy najemni, jest całkowicie oddzielona od sfery prywatnej - nie są oni właścicielami żadnej części organizacji;
wymiana informacji następuje tylko poprzez przekazywanie oficjalnych dokumentów;
zbiór dokumentów staje się pamięcią organizacji;
urzędnicy mają zapewniony wysoki prestiż, a także stałość pracy i emeryturę[2].

Weber uznawał biurokrację jako najbardziej zracjonalizowaną formę władzy i jako doskonałą maszynę, jednak zauważał w niej problem dehumanizacji[9]. Na podstawie dokonanych analiz, twierdził, że sprawniej funkcjonują biurokracje w przedsiębiorstwach kapitalistycznych, niż w administracji państwowej[7]. 

Cechy współczesnej administracji:
- pełni wiele funkcji społecznych, jest zobowiązana do realizowania zasady partnerstwa, wzajemne informowanie się (BIP), społeczna akceptacja ich działań (włączenie środowiska lokalnego do działań)
- rozstrzyganie konfliktów społecznych (różnice interesów)
- potrzeba systematycznej analizy otoczenia (umiejętność dostosowania się do niego)
- potrzeba stałego reformowania adm. (zmiany jakie powstają wymuszają reformę adm.)
- współpraca z różnymi instytucjami, nauką, a zwłaszcza partnerstwo społeczne
- stałe doskonalenie form i metod
- wchodzi w coraz większym stopniu w proces zarządzania rozwojem
- zabieganie o konkurencyjność i atrakcyjność (np. dla inwestorów)
- przyjmowanie wielu cech przedsiębiorstw na grunt adm.(tworzy się menadżerski model adm.)
- zobligowanie adm. do budowania swojego wizerunku (public relations)
- poszukiwanie coraz bardziej skutecznych narzędzi zarządzania
 

---