PAŃSTWO PATRYMONIALNE

-państwo i jego struktury służą monarsze

• OKRES MONARCHII STANOWEJ (przeciwnej do patrymonialnej)

-

Służy-państwo zapewnia możliwości bytu (bezpieczeństwo publiczne w państwie), czasami zakłada uniwersytety, organizuje pocztę

państwo własnością społeczeństwa

-społeczeństwo feudalne

• Podzielone na stany

-stan chłopski pozbawiony praw obywatelskich

-większość to poddani

-struktury służą społ. ale tylko tym uprzywilejowanym(szlachcie, duchowieństwu i czasami mieszczaństwu

-zadania państwa, administracji ograniczają się do zapewnienia bezpieczeństwa; inne dodatkowo

-drugą funkcją obok bezpieczeństwa to funkcja skarbowa ( ściąganie podatków na utrzymanie aparatu państwowego

Średniowiecze - Monarchia patrymonialna

od XIII w. - Monarchia stanowa

od końca XV w. - Państwo absolutne

XVI w. - Umacnianie państwa absolutnego

XVII w. - Państwa absolutne na szerszą skalę (gł. Francja)

XVIII w. - Dominacja państw absolutnych w Europie [wyjątki: Rzeczpospolita Obojga Narodów i Wielka Brytania]

XVIII w. - Zmiana charakteru absolutyzmu Abs. Klasyczny  Abs. Oświecony

[ Francja zawsze pozostała klasyczna – przyczyna rewolucji francuskiej 1789. Brak modernizacji, dzięki którym Francja wyszłaby naprzeciw oczekiwaniom cywilizacyjnym; nie zreformowała swoich zasad organizacji w państwie ]

• Przykłady abs. Oświeconego

1. P rusy

- stały się państwem absolutnym dopiero pod koniec XVII w.

-

Brak

rewolucji

I poł. XVIII – klasyczne ; 1740 – Fryderyk II Wielki zmienił na abs. Oświecony

2) Austria (państwo Habsburgów)

-I poł. XVIII – klasyczny;

-II poł. XVIII – rozwój oświecenia, panowanie Marii Teresy i syna Józefa II

PAŃSTWO ABSOLUTNE

- Państwo w którym monarcha posiada władzę nieograniczoną; pełnia władzy sądowniczej, wykonawczej i ustawodawczej; monarcha jest omnipotentny

-władza w państwie jest jednolita, niepodzielna, monarcha rządzi za pomocą swoich urzędników

-żaden inny organ, urzędnik nie ma samoistnej władzy; władza jest czasowo delegowana, może zostać odebrana w każdej chwili

KONSEKWENCJE

- Klasyczny : Na początku absolutyzmu ciężko powiedzieć, że urzędnicy mają jakiś trwały zakres kompetencji

- Oświecony : Monarcha nie powinien bez wyraźnej potrzeby naruszać struktur państwowych

ABSOLUTYZM

- władza jest jednolita, brak trójpodziału

WSPÓŁCZEŚNIE:

- władza administracyjna ściśle się wyodrębnia od pozostałych władz

RÓŻNICE

ABSOLUTYZM OŚWIECONY:

• Państwo się rozrasta, porządkuje, stabilizuje, tak jak i cała administracja

 W Cesarstwie Rzymskim w okresie dominatu można było spotkać uproszczone elementy systemu biurokratycznego ( można to przyrównać do absolutyzmu )

• Inne państwa : Egipt, Persja, Chiny, Asyria, Indie

SYSTEM BIUROKRATYCZNY - CECHY

1. Państwo, administracja jest zorganizowana na podstawie generalnych reguł; odgórnie zaplanowane

2. W organizacji państwowej występuje zasada hierarchicznego podporządkowania (oczywiście w absolutnych); jeden urzędnik podlega drugiemu

Inni urzędnicy, którzy nie wchodzą w skład ministerstw, ale kierują innymi organami państwa

Kolejni urzędnicy (urzędnicy w ministerstwach najwyższych urzędników

Najwyżsi urzędnicy (szczebel centralny)

Monarcha – zakres działania: całe państwo

• C entralizacja – cały organ administracyjny jest przez centrum stolicę

• Decentralizacja – urzędnicy lokalni mają więcej swobód

Od II poł. XIX w. staje się coraz bardziej modna decentralizacja

Samorząd terytorialny:

- wyodrębniona organizacja samorządowa od rządowej

- urzędy samorządowe są wewnątrz siebie zorganizowane hierarchicznie

3. Poziomy i pionowy podział pracy

• POZIOMY

- w ramach administracji na jednym szczeblu, organizacje administracji dzielą się między sobą pracą w sposób racjonalny i efektywny (np. podział na ministerstwa)

• PIONOWY

- podział pracy między poszczególne szczeble

KONCENTRACJA – państwo może być rządzone w taki sposób, że w jednostce centralnej skupiona jest jak największa ilość zadań

DEKONCENTRACJA – zadania przydzielone na jak najniższym szczeblu

4. Zawodowość administracji

   1. Urzędnik jest przygotowany teoretycznie do obowiązków i potrafi stosować tę wiedzę

   2. Urzędnik ma warunki do wykonywania pracy w sposób stały, długoterminowy

- gwarancja uposażenia

- zapewnienie stałej pracy

-gwarancja stabilności zatrudnienia, gdy już pracuje

GRECJA

• Maleńkie państewka wokół miasta

• Nazwa państwa od głównego miasta

• Często specyficzne formy ustrojowe

(np. Ateny – demokracja Ateńska)

1. Polis monarchiczny

2. Polis arystokratyczny

-rządzi grono osób na najwyższych stanowiskach (archonci), o przynależności decyduje fakt ich pochodzenia, urodzenia

3. Tyrania

- ustrój „monarchiczny” (choć rzeczywiście nie ma tam monarchy)

- tyran nie ma legitymizacji do sprawowania władzy

- nie jest monarchą, jest to władza uzurpowana, zdobyta siłą

4. Polis oligarchiczne

- rządzi grupa osób, brak monarchy

- o przynależności decyduje majątek

5. polis demokratyczne

- udział we władzy ma znacznie szersze grono osób – obywatele

- bez względu na majątek

- pewna forma arystokracji(konieczne pochodzenie od obywateli ateńskich)

• ustrój w Atenach jako co do zasady traktujemy jako przeciwieństwo systemu biurokratycznego

• pewne elementy są charakterystyczne dla państwa współczesnego, przy czym ustrój państwa możemy przyrównać współcześnie do ustroju samorządu terytorialnego

ATENY

1. Narodziło się pojęcie państwa jako rzeczy publiczno-prawnej, czyli jako dobra społecznego to wyróżnia polis grecką od Cesarstwa Rzymskiego, Persji ; podobny ustrój występował w Rzymie w okresie republiki rzymskiej (VI w pne do I w pne)

- polis ateńskie specjalizuje się w zaspokajaniu społecznych potrzeb. Z założenia jest malutkie wiec jest to łatwo spełnić.

2. Administracja

• administracja zajmuje się szerokim zakresem zadań, dlatego przypomina administrację nowożytną

• im wyższy stopień rozwoju cywilizacyjnego tym łatwiej zarządzać państwem i łatwiej gdy jest państwo stabilne

• administracja ta odpowiada przed społeczeństwem

- reprezentacja społeczne(zgromadzenie ludowe – eklezja ) [w monarchii stanowej reprezentacją społeczeństwa będzie reprezentacja stanowa]

3. Ze względu na charakter publiczno-prawny państwa, z innej perspektywy urzędnik patrzy i wykonuje swoje zadania jako służbę publiczną, dla dobra państwa

4. Urzędy w Atenach są odpłatne, ale odpłatność nie wynika z faktu fachowości administracji, a chodzi o to żeby jak najszersza grupa obywateli mogła współuczestniczyć we władzy. Koszty sprawowania władzy maja być jakby „zwrócone”, umożliwia to wszystkim na zachowanie równości szans sprawowanie władzy

5. Aparat administracyjny jest niefachowy

- procedury sprawdzenia kandydata do sprawowania urzędu – dokimazja (sprawdzenie czy jest obywatelem ateńskim i czy na pewno ma wystarczający wiek do sprawowania urzędu)

- nie bada się kwalifikacji, stad nie są zasadniczo przygotowani do swoich funkcji

- aparat jest niebotycznie rozrośnięty dlatego jest niefachowy

- urzędów jest wiele, urzędy są sprawowanie kolegialnie

- podział na fylle terytorialne, stad wynikała duża liczba urzędników

- wyboru się dokonuje na zasadzie losowania

- urzędy są kadencyjne, na dany urzędy można było być wybranym tylko dwa razyszeroka rotacja przeciwieństwo zasady fachowości wykonywania swoich obowiazków

- brak hierarchicznego uporządkowania, urzędy były równorzędne

- po ukończeniu kadencji każdy urzędnik miał obowiązek złożenia sprawozdania z wykonanych przez siebie funkcji, sprawozdanie mogło być jednym z elementów w skutek którego urzędnik mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności [eklezja mogła oskarżyć każdego z urzędników o tzw. nadużycie władzy]

- administracja terytorialna w fyllach nie podlegała administracji centralnej