Historia administracji
1. Kultura Administracyjna- rozumiana jest jako synteza tego co wspólne. Synteza wspólnych wierzeń (religia, ideologia). Synteza wspólnych uczuć narodowych i etnicznych. Wspólne wartości narodowe, społeczne, religijne i ogólnoludzkie. Polakom mentalnie jest bliżej do państwa zachodnioeuropejskich aniżeli do Rosji ze względu na panujące w Rosji prawosławie oraz stałą byłą zależność od tego mocarstwa. W krajach biurokratycznych podporządkowuje się nakazom z centrum, walczą o swoją grupę, aby być ważniejszym, są to grupy interesu.
Kultura adm. Spełnia dwie podstawowe funkcje:
- Poznawczo informacyjna oznacza że treści kultury adm. Dostarczają wiedzy o konkretnej wizji świata.
Adaptacji która dostarcza wyuczonych sposobów radzenia sobie urzędników w ich życiu zawodowym.
2. Pojęcie:
administracja publiczna - zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich oraz prawno- wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustaw i rozporządzeń i określonych prawem formach.
idealna biurokracja - wg M.Webera to organ o hierarchicznej strukturze decyzyjnej posługująca się ogólnie obowiązującymi i bezosobowymi opisującymi stany rzeczy i zakresy kompetencji przepisami, które służą do wykonywania decyzji władczych. W organizacjach biurokratycznych kładziony jest nacisk na prawne ograniczenie swobody podejmowania decyzji administracyjnych.
polityka administracyjna - zespół działań, których podstawą są normy prawne i strategiczne wizje porządku prawno administracyjnego. Polityka administracyjna to również styl w jakim wykonywane są prawnie określone zadania publiczne. Częścią praktyki Polityki administracyjnej mogą być niekiedy specyficzne rozwiązania strukturalne na poziomie ministerstw, czego przykładem są prywatne gabinety ministrów powoływane w Polsce.
3. Typologie społeczne R. Bendixa -
R. B. Do swoich rozwiązań nad kulturą polityczno-adm. Podzielił społeczeństwa w kręgu zachodniego na dwie podstawowe grupy. Podział ten niesie informacje w jakich w ogólny sposób powiązane są ze sobą.
grupa- Społeczeństwo Przedsiębiorcze (przede wszystkim anglosaskie). M. Weber nie zgadzał się, że wszystko skłania się ku komunizmowi, był przeciwny Marksowi. W społeczeństwach tego rodzaju rozwój oraz zarządzanie gospodarką i sfera publiczna dokonuje się przede wszystkim dzięki przedsiębiorczości indywidualnej. W społeczeństwach tych nabiera cech charakterystycznych dla funkcjonowania sektora prywatnego (zysk, kalkulacja zysku i strat). W obrębie społeczeństwa tego rodzaju istnieje więcej mechanizmów negocjacyjnych, a mnie mechanizmów represyjnych. Możliwe jest to dzięki istnieniu budowanego przez dziesiątki lat zaufania miedzy ludźmi. Interesy robi się dobrze, kiedy ufamy partnerom. Na zaufaniu opiera się rynek, czyli dobra kooperacja przenosi się na państwo. Państw przestaje produkować kolejne ustawy regulujące. Państwo również ufa swoim kooperantom.
grupa Społeczeństwo Biurokratyczne np. tradycja niemiecka i austriacka. W obrębie tej grupy zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym dominującą formę organizacji stanowi aparat biurokratyczny. W obrębie tych społeczeństw bardziej niżeli zaufanie czyli się posiadany status społeczny (prestiż) oraz wynikająca z tego statusu władza. W społeczeństwie biurokratycznym istnieją negocjacyjne formy podejmowania decyzji, ale przeważa dyrektywa o podłożu formalno - prawne.
4. Pojęcie interesu publicznego
Interes publiczny jest pojęciem nieokreślonym i utożsamia się go z równie nie jasnym dobrem wspólnym. Często o tym co jest interesem publicznym decyduje wola polityczna, a panujący ustrój jest wyrazem panującego rozumienia interesu publicznego. Interes publiczny jest kluczowy dla zrozumienia współczesnej administracji, gdyż wyznacza:
- pole działania administracji publicznej
- ingerencji ustawodawczej w stosunki społeczne i gospodarcze
- ingerencji w prywatne życie jednostki.
Rozumienie interesu publicznego znajduje odzwierciedlenie w obowiązującym prawie. Jest to kluczowy dla nauki prawa administracyjnego. Prawo nie zawsze jednak może określić co jest interesem publicznym i władzę adm. mają dużą swobodę decyzyjną w określeniu sytuacji faktycznych czyli uznania administr. Często bowiem co jest interesem publicznym decyduje wola polityczna. Wola to przejaw rządzenia. Ustrój administracyjny danego państwa, czyli sposób rządzenia łączy się z interesem publicznym, jest wyrazem rządzenia w rozumieniu interesu publicznego, ponieważ administracja publiczna dobrze albo źle służy społeczeństwu.
5. Idealny model biurokracji M. Webera:
Model idealny sformułował na początku XX wieku niemiecki socjolog M. Weber. idealna biurokracja - wg M.Webera to organ o hierarchicznej strukturze decyzyjnej posługująca się ogólnie obowiązującymi i bezosobowymi opisującymi stany rzeczy i zakresy kompetencji przepisami, które służą do wykonywania decyzji władczych. W organizacjach biurokratycznych kładziony jest nacisk na prawne ograniczenie swobody podejmowania decyzji administracyjnych.
6. Funkcje administracji publicznej ( Trzy)
Funkcja porządkowo - reglamentacyjna - realizacja jej ma zapewnić ochronę porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego; porządek publiczny współcześnie oprócz typowych zadań policyjnych państwa obejmuje także zagadnienia porządku stosunków gospodarczych (np. regulacje antymonopolowe, stosunków cywilno-prawnych czyli np. ujednolicenie procedur nabywania spadku. Państwo może reglamentować dostęp obywateli do pewnych dóbr i uzależniać ten dostęp np. od spełnienia warunków koncesyjnych.
Funkcja świadcząca, która zorientowana jest na zabezpieczenie usług typu społecznego (oświata, kultura) oraz usług typu technicznego (komunikacja, zaopatrzenie w wodę). Funkcja świadcząca zajmuje się także obsługą sfery świadczeń społecznych (renty, emerytury, służba zdrowia).
Funkcja regulacyjna - reguluje rozwój ekonomiczny. Udział administracji publicznej w zarządzaniu gospodarką narodową. Funkcja ta sprowadza się też do działalności jako właściciel podmiotów gospodarczych (zakłady administracyjne, spółki skarbu państwa), jako właściciel- zarządca i koordynator przekształceń gospodarczych( reformy gospodarcze oraz aktywizacja nowych gałęzi gosp.)
Funkcje wg A. Heywooda:
administrowanie polityką publiczną, udział w procesie decyzyjnym, uwzględnienie interesów artykułowanych przez obywateli.
7. Wzory rekrutacji personelu oraz zarządzanie kadrami w administracji publicznej.
Służba cywilna stanowi kadrowy trzon administracji publicznej, jej tworzenie stanowi konkretny wyraz podziału na korpusy urzędnicze kategorie urzędnicze oznaczane literami alfabetu. Rozwiązania te funkcjonują we wszystkich demokracjach, a także na poziomie administracji UE. O przynależności do poszczególnych kategorii decydują procedury rekrutacyjne i konkursowe.
W Polsce w 1996 ustawowo wyodrębniono 4 kategorie urzędnicze:
Kat. A - urzędnicy posiadają charakterystyczne kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska wyższego szczebla (resorty, urzędy centralne)
Kat. B- kierownicy niższego szczebla lub stanowiska o charakterze koncepcyjnym.
Kat. C - ci, którzy wykonują prace pomocnicze wobec A, B, oraz S
Kat. S - osoby, które obsadzają stanowiska wymagające specjalnych kwalifikacji.
Wbrew założeniom jakie przyjął Weber pracownicy adm. nie są częściami zamiennymi aparatu wnoszą oni do organizacji swoje skłonności przyzwyczajenia oraz wartości-cechy te mają wpływ na ich działanie jako urzędników zmieniają procesy decyzyjne. Dlatego nie można ustalić optymalnego modelu rekrutacji. Dwa główne kryteria to:
kryterium neutralnych kompetencji posługuje się czynnikami merytorycznymi, mierzalnymi, takimi które da się udokumentować. Bierze się pod uwagę dowody kwalifikacje, wcześniejsze osiągnięcia kandydatów na urzędnika. Niekiedy bierze się również pod uwagę udokumentowaną przynależność etniczną a także płeć.
Kryterium reaktywnych na braniu pod uwagę czynników poza merytorycznych niemierzalnych jakościowych. Wychodzi się tu z założenia , że mogą być one bardziej doniosłe od formalnych udokumentowanych kwalifikacji, poza tym ich uwzględnienie przyczynia się do zmiany społecznego wizerunku adm. kryterium to otwiera drogę do zatrudnienia osobą z konkretnych środowisk światopoglądowych, umożliwia też obsadzenie określonych stanowisk ludźmi o podobnych poglądach politycznych, nie przestrzega się zasad apolityczności urzędu. Urzędnicy są rekrutami z „klucza partyjnego” -(SPOILIS SYSTEM)- czyli system łupów partyjnych.
8. Modele służby cywilnej.
I MODEL KARIERY -W modelu kariery urzędnik ewolucyjnie przechodzi przez poszczególne szczeble hierarchii biurokratycznej i ma zagwarantowaną stabilność stosunku pracy. W modelu tym pracowników przyjmuje się na najniższe stanowiska w obrębie określonego korpusu a postępowanie rekrutacyjne obejmuje egzamin lub konkurs. Pierwsza decyzja o przyjęciu do pracy uzależniona jest od pomyślnego przebiegu stażu kandydackiego. Pracownik sumiennie wykonujący swoje obowiązki ma możliwość zatrudnienia do wieku emerytalnego. W systemie tym osiągnięcia urzędnika oceniane są wyłącznie ze wzgl. na ich zgodność z właściwym trybem administracyjnym. Nie podlegają natomiast ocenie co do skuteczności.
II MODEL POZYCYJNY - nazywany modelem stanowisk. W modelu tym coraz większa liczba urzędników służby cywilnej zatrudniana jest nie do korpusu urzędniczego lecz na konkretne stanowiska administracyjne, co się często wiąże z wykonaniem konkretnego choć bardziej skomplikowanego zadania. Pracownik tak zatrudniany nie ma gwarancji trwałości stosunku pracy i z reguły pracuje w okresie zamkniętym. Tego rodzaju zatrudnienie nie występuje w imieniu państwa ale w imieniu konkretnego urzędu. W systemie tym liczy się doświadczenia oraz referencje zdobyte przez pracownika w innym miejscu zatrudnienia i odpowiednie dokumenty. Wynagrodzenie jest bardzo zróżnicowane co siłą rzeczy ogranicza zasięg stosowania ustawowych widełek płacy.
III MODEL MIESZANY - zaczyna się coraz bardziej rozpowszechniać w krajach europejskich i łączy on cechy obu wcześniejszych modeli.
9. Model służby cywilnej w Polsce wg ustawy z grudnia 1998 roku - wchodząc w życie w lipcu 1999 roku obowiązuje do dziś. Wg niej do polskiego Korpusu Służby Cywilnej wchodzą urzędnicy zatrudnieni w:
-Kancelarii Prezesa RM
-Ministerstwach oraz urzędach centralnych
-Urzędach wojewódzkich
-oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowej administracji rządowej, które są podległe ministrom lub innym centralnym organom administr.
Pracownicy komend i inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb i inspekcji a także straży, chyba, że inna ustawa w odmienny sposób określa ich status.
10. Strukturalne aspekty funkcjonowania administracji publicznej. Zasady tworzenia struktur administracji publicznej.
ZASADA TERYTORIALNA - jej zastosowanie decyduje o podstawowych odrębnościach narodowych systemów administr. i sprawiają, że konkretne systemy zyskują unitarny lub federalny charakter.
-unitarny - zakłada potrzebę koncentracji i centralizacji zarządzania sprawami publicznymi w kraju, sposobem realizacji jest tworzenie na poziomie regionów administr. Urzędów o charakterze prefekturalnym, które stanowią wyraz scentralizowanej administracji zespolonej. Prefektem w Polsce jest wojewoda, który wchodzi w skład szerzej pojętego gabinetu centralnego czyli egzekutywy.
-federalny - zakłada przewagę samokontroli wspólnot lokalnych i szerzej wspólnot obywateli, a tym samym decentralizacji zarządzania biegiem spraw publicznych.
ZASADA MERYTORYCZNA - stanowi o specjalizacji poszczególnych segmentów administracji publicznej. Proces ten postępuje drogą wyodrębniania i łączenia procedur typowych dla określonych sfer działania administracji np. związanych z obsługą standaryzacji pomiarów (Urząd Miar i Wag). Personel zatrudniany w komórkach merytorycznych cechuje się często specjalistyczną wiedzą i wykształceniem kierunkowym.
ZASADA PRZEDMIOTOWA - istota jej polega na koncentracji struktur administracyjnych wokół konkretnych przedmiotowo zdefiniowanych obszarów jej działalności. Zasada ta wspierana zasadą merytoryczną służy m.inn. powoływaniu administracji specjalnej. Posługując się ta zasadą uznajemy, że pewne grupy problemów oraz pewne grupy ludzi powinny być obsługiwane, nadzorowane i kontrolowane przez spójne struktury administracji zorientowanej w sposób przedmiotowy. Z reguły są to problemy oraz ludzie, których funkcjonowanie jest istotne z punktu widzenia interesu publicznego.
12. Koncentracja i dekoncentracja
Dekoncentrowanie - przeniesienie kompetencji na organy niższe bądź równorzędne ,dokonane w drodze aktu normatywnego rzędu stawy lub w drodze aktu normatywnego organu przenoszącego kompetencje zachowaniem nadrzędności hierarchicznej organów zwierzchnich w zakresie realizacji przekazanych kompetencji.
Dekoncentracja pionowa - przeniesienie kompetencji na organy niższe ( nazywana terytorialną )
Dekoncentracja pozioma (nazywana resortową ) kompetencje organów jednego resortu przechodzą na organy tego samego stopnia w innym resorcie.
11. Centralizacja, decentralizacja, niecentralizacja.
Centralizacja to jest struktura organizacyjna administracji składająca się z kilku stopni organizacji, w której organy niższych stopni mogą wydawać decyzje, jednak wydając te decyzje są podporządkowane poleceniom i decyzjom organu wyższego. Nie mają prawnej niezależności w określaniu kierunków i zasad swego działania.
Elementy współczesnej centralizacji to ścisłe wyodrębnienie zasad i kompetencji na każdym stopniu organizacyjnym administ., możliwość ich dekoncentrowania na organy niższego stopnia zachowanie hierarchicznego podporządkowania w sferze realizacji tych kompetencji.
Decentralizacja jest to taki system organizacyjny administr. w którym poszczególne podmioty administracyjne mają wyraźnie określone kompetencje, ustalone bądź przekazywane z innych, wyższych organów w drodze ustawowej, realizowane w sposób samodzielny i podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu organów kompetencyjnych.
Decentralizacja jest to taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego, gdzie organy niższego szczebla nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Decentralizacja zakłada samodzielność organów niższego stopnia. Organ wyższego stopnia nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego stopnia, a jest on obsadzany w drodze wyborów bądź przez inny zdecentralizowany organ działający na szczeblu lokalnym. Organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organom niższego stopnia dotyczących sposobu załatwiania spraw. Może wkraczać w sprawy załatwiane przez organ niższy tylko w przypadkach określonych w przepisach np. gdy ten rażąco naruszy konstytucję lub ustawę. Organ niższego stopnia musi być wyposażony we własne kompetencje, musi być faktycznie samodzielny przede wszystkim finansowo tzn. musi posiadać własne źródła dochodów i samodzielnie decydować o ich sposobie wydatkowania. Musi być samodzielny organizacyjnie i gospodarczo. Instytucjonalną forma decentralizacji administracji publicznej jest samorząd terytorialny. Administracja samorządowa wykonuje zadania w imieniu własnym, na własny rachunek i wykonuje samodzielnie.
Niecentralizacja wynika z tradycji tworzą się struktury obywatelskie działające w swoim obrębie. Jeżeli działają i zarządzają zgodnie i spójnie nie ma potrzeby ingerowania w ich samodzielność. Administracja na zasadzie subsydialności ingeruje wówczas gdy nie radzą sobie struktury obywatelskie.
Niecentralizacja wyraźna jest głównie w krajach skandynawskich.
12. Koncentracja i dekoncentracja
Dekoncentrowanie - przeniesienie kompetencji na organy niższe bądź równorzędne ,dokonane w drodze aktu normatywnego rzędu stawy lub w drodze aktu normatywnego organu przenoszącego kompetencje zachowaniem nadrzędności hierarchicznej organów zwierzchnich w zakresie realizacji przekazanych kompetencji.
Dekoncentracja pionowa - przeniesienie kompetencji na organy niższe ( nazywana terytorialną )
Dekoncentracja pozioma (nazywana resortową ) kompetencje organów jednego resortu przechodzą na organy tego samego stopnia w innym resorcie.
13. Admin. państwowa - to system organów powołanych do zarządzania bieżącymi sprawami państwa . Każdy organ może podejmować decyzje w określonej dziedzinie i na określonym szczeblu . Zgodnie z Konstytucją naczelnymi organami administracji państwowej są :Rada Ministrów , Prezes Ministrów , ministrowie i przewodniczący komitetów sprawujących funkcje naczelnych organów administracji państwowej.
14. Adm. rządowa część administracji publicznej, działająca na szczeblu centralnym i terenowym, zbudowana na zasadzie centralizmu i hierarchicznego podporządkowania. Na szczeblu centralnym stanowią ją ministerstwa i urzędy centralne. W ramach terenowej a.rz. wyróżnia się: - administrację ogólną, opartą na zasadzie zespolenia organizac. i kompetencyjnego, obejmującą zakres zadań i kompetencji przekraczający ramy jednego resortu administracyjnego; tworzą ją wojewodowie wraz z ich aparatem pomocniczym - urzędami wojewódzkimi oraz kierownicy urzędów rejonowych wraz z tymi urzędami, - administrację specjalną, podporządkowaną bezpośrednio ministrom i innym organom centralnym, wobec której wojewoda posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym stopniu - kontrolne. Duża liczba organów tej administracji utrwala system centralistycznego i branżowego zarządzania sprawami publicznymi w terenie; do najważniejszych przykładów, w sumie jest ich kilkadziesiąt, należą: administracja szkolna, tj. kuratorzy oświaty, służba konserwacji zabytków, urzędy pracy, urzędy i izby skarbowe, komendy policji, komendy straży pożarnych. W administracji rządowej mamy do czynienia ze strukturą pionową, czyli „góra” wydaje decyzje, które ma wykonywać dół. Jest to ogół organów administracyjnych podporządkowanych radzie ministrów.
15. Adm. samorządowa część administracji publicznej działająca prawie wyłącznie na szczeblu podstawowym (gminnym), wykonująca zdecentralizowaną część zadań publicznych, podlegająca gminie jako wspólnocie terytorialnej. Tworzą ją urzędy gmin (miast), których kierownik (wójt, burmistrz, prezydent) jest równocześnie przewodniczącym organu wykonawczego gminy - zarządu.
16. Administracja a grupy interesu.
grupy interesu można podzielić na kilka kategorii:
- grupy nie posiadające żadnych zasad co do wewnętrznego procesu decyzyjnego, przypominają one ruch społeczny.
- grupy które posiadają struktury lecz nie mają charakteru stowarzyszeń, partii politycznych, organizacji zawodowych ani gospodarczych, ale związane są z obsługą bardzo istotnej sfery życia obywateli
- grupy stowarzyszeniowe reprezentujące określone segmenty społeczne. Mogą być to grupy funkcjonalne lub reprezentujące różnego rodzaju mniejszości
- grupy reprezentujące wspólnoty zainteresowań np. wolontariat. niekiedy powstają grupy interesu wokół konkretnych spraw i mogą być bardzo liczne.
Naciski na administracje publiczną ze strony grup interesu mogą być kontrolowane i ujmowane w normy proceduralne. Istnieją dwa mechanizmy ustrojowe służące do regulacji kontaktów pomiędzy grupami interesu a środkami administracji publicznej. Mechanizmy te pozwalają na artykulację żądań grup interesów i odnoszą się przede wszystkim do grup funkcjonalnych powstałych na tle podziałów pracy. Te mechanizmy to pluralizm i korporatyzm, oba określone są jako odmiany systemu regulacji stosunków przemysłowych.
17. Administracja publiczna i podział administracyjny Francji.
Administracja publiczna we Francji określana jest mianem systemu prefekturalnego. Jest ona silnie scentralizowana i do dziś uznawana jest za etatystyczną. Zwraca uwagę we Francji drobiazgowy podział kadry urzędniczej na rangi od A do G.
F oraz G to rangi generalistów, do których przynależność uzależniona jest ściśle określonym wykształceniem zdobytym przede wszystkim w ENA, natomiast przynależność do rangi najniższej A- nie wymaga specjalnego wykształcenia.
Rozbudowany system rang we Francji związany jest z kontynuacją modelu kariery i mocno odróżnia się od rozwiązań brytyjskich.
Admin. Centralna we Francji skupiona jest w około 20-stu ministerstwach, zaś ministrów jest od 40 do 50. Mają oni różny status. Od ministrów resortowych po ministrów tzw. Juniorów, min. Delegowanych, min. bez teki, oraz sekretarzy i podsekretarzy stanu. We Francji nie istnieje stanowisko urzędnika jednoosobowo odpowiedzialnego za pracę resortu jak w W. Brytanii. Charakterystycznym rozwiązaniem przyjętym również w Polsce są prywatne gabinety ministrów, które pełnią rolę bezpośredniego zaplecza politycznego oraz merytorycznego szefa resortu. Ministerstwa francuskie administracji centralnej dysponują dalece idącą autonomią, tak że w zasadzie wyklucza ona kolegialność w podejmowaniu decyzji.
System administracji terytorialnej we Francji jest zbliżony do systemu polskiego, dla którego stał się pierwowzorem. We Francji istnieją 22 regiony administracyjne, które posiadają samorządowe struktury władzy wybierane co 6 lat.
Oprócz nich działa 96 departamentów, w których oprócz organów samorządowych są prowadzący działalność nadzorującą i kontrolną w odniesieniu do struktur samorządu terytorialnego.
Kontrola projektów ma przede wszystkim charakter finansowy.
W systemie francuskim „punkt ciężkości” tej kontroli został przeniesiony z regionu na departament, który w uproszczeniu można porównać do polskiego powiatu.
18. Administracja publiczna i podział terytorialny Wielkiej Brytanii.
System brytyjski rozwinął się w obrębie tradycji westminsterskiej, która oprócz cech wyszczególnionych przez Lijpharta charakteryzowało istnienie korpusu apolitycznych urzędników cywilnych.
Model brytyjski AP określany jest często mianem - biała sala. Model białej sali określa przejrzystość administracji.
Administracja brytyjska składa się z kilku segmentów:
I segment - to administracja centralna, czyli rządowa zorganizowana w postaci resortów, których jest ok. 16 - tu. Oprócz ministra na czele każdego resortu stoi tzw. Stały podsekretarz stanu, który ponosi osobistą, służbową odpowiedzialność za funkcjonowanie resortu, w odróżnieniu od ministra, którego odpowiedzialność jest polityczna.
II segment zaczął się intensywnie rozwijać M.Thatcher z począt. lat 80-tych. Wśród wielu zmian organizacyjnych związanych m. in. z wdrożeniem modelu pozycyjnego służby cywilnej oraz likwidacją wszystkich konsultacyjnych ciał trójstronnych. Wprowadzono 2 bardzo istotne zmiany w postaci:
1. quasi rządowe agencje “guangu” - są podporządkowane poszczególnym ministerstwom ale zarazem mają znaczną swobodę w określaniu swojej struktury wewnętrznej, polityce kadrowej oraz doprecyzowaniu celów, którym służą, co wiąże się z autonomią budżetową. W ten sposób działa np. Biuro Rekrutacji AP oraz Brytyjskie Biuro Paszportowe. Zatrudnienie w obrębie tego typu agencji realizuje się przede wszystkim w obrębie modelu pozycyjnego, co oznacza że ich szefowie i pracownicy korzystają z kontraktów menedżerskich.
2/ NSA to ciała na poły wykonawcze i konsultacyjne, o ile w przypadku „guangu” liczy się przede wszystkim rynkowa skuteczność działań o tyle NSA są strukturami, które obsługują transfer środków publicznych, wykonuje jakby pierwszy krok w wydatkowaniu i inwestowaniu środków publicznych. Kolejne kroki należą do podmiotów społeczeństwa obywatelskiego oraz firm prywatnych, które w imieniu agencji podejmują się wykonania określonego zadania publicznego.
III segment - to jest administracja samorządowo - terytorialna. Począwszy od referendów ogłoszonych w 1997 roku początkowo w Szkocji i Walii a następnie w Anglii i Irlandii Pn. , czyli w regionach geograficzno-kulturowych, w Wielkiej Brytanii rozpoczął się proces autonomizacji struktur terytorialnych:
Region - w których powstały parlamenty lokalne, Hrabstwo, Dyskrykty
19. Administracja publiczna i podział terytorialny Niemiec.
Specyficzny rodzaj federalizmu, z jednej strony separacja uprawnień w federacji oraz landów. Rząd federalny odpowiada za przygotowanie projektów aktów prawnych, które przyjmowane są na forum izby niższej przy aktywnym udziale izby wyższej. W skład izby wyższej wchodzą reprezentanci wyłonieni na poziomie landów i działający w imieniu landów, w ten sposób izba wyższa staje się forum artykulacji interesów landów Landy mają swoje parlamenty, w których dopracowywane w mniejszym stopniu są ustawy ogólnonarodowe a w większym ich wykonawstwem i dopasowaniem do odmienności lokalnej. Reprezentacje landów skutecznie wykorzystują izbę wyższą w kreacji prawa i mogą zablokować każdą ustawę. Administracja federalna zatrudnia niewielu urzędników, w około 15 - 18 ministerstwach. Ministrowi podlega odpowiedzialny służbowo za pracę departamentów - sekretarz stanu. Ministrowie niemieccy nie posiadają prywatnych gabinetów politycznych ale tylko biura ministerialne, które zajmują się bieżącą pracąadministracyjną. Władza wykonawcza w Niemczech opiera się na 3 zasadach konstytucyjnych:
I Zasada Kanclerska - kanclerz a nie premier posiada wiodący głos w polityce administracyjnej , podlega mu premier.
II Zasada gabinetowa - kanclerz (z głosem wiodącym) podejmuje decyzję kolegialnie z premierem i federalną radą ministrów .
III Zasada Ministerialna - nakłada na ministrów odpowiedzialność silniejszą aniżeli tylko polityczna za poprawne funkcjonowanie resortu.
Konsekwentnie oddzielony typ kariery administracyjnej od kariery politycznej.
Podział terytorialny Niemiec.
16 landów - każdy posiada własny parlament oraz gabinet. Landy mają możliwość kreacji własnych przepisów prawnych w obrębie polityki kulturalnej, gospodarczej, rolnej, mieszkalnictwa i urbanistyki, ochrony zdrowia, środowiska, edukacji bez szkół wyższych, bezpieczeństwa oraz do lokalnego wymiaru sprawiedliwości.
Niższe podmioty samorządu terytorialnego tworzą powiaty i gminy. W 117 największych miastach istnieją struktury przypominające powiat grodzki (kombinacja gmin i powiatu).
20. Administracja publiczna i podział terytorialny Szwecji.
W powojennej Szwecji znacznie wzrosło zatrudnienie w strukturach administracji świadczącej. Był to efekt wdrażania ustaleń paktu społecznego z 1938r. podpisanego przez partnerów społecznych (zw. zawodowe, organizacja biznesu, samorządy terytorialne) oraz rząd. Dokument ten legł u podstaw budowania szwedzkiej wersji państwa opiekuńczego.
Wg ESPING-ANDERSEN opisując systemy, w których istotną rolę odgrywa administracja świadcząca należy wziąć pod uwagę 3 czynniki:
Stopień dokomodyfikacji, czyli „ odtowarowienia dostępu do usług i świadczeń socjalnych. Chodzi tu o odpowiedź na pytanie, na ile dostęp ten ma charakter bezwarunkowy, na ile zaś uzależniony jest od uprzedniego świadczenia pracy czy opracowania składek.
Czynnik związany jest z odpowiedzią na pytanie, czy wpływ świadczeń i usług realizowanych przez administrację socjalną przyczynia się do zmiany, czy do zachowania podziałów społecznych.
Czynnik odnosi się do relacji pomiędzy państwem a wynikiem prywatnym w sferze ubezpieczeń społecznych.
Administracji publicznej Szwecji funkcjonują 3 reżimy państwa opiekuńczego:
1/ Reżimy liberalne - administracja świadcząca oferuje usługi na poziomie minimalnym, przede wszystkim jest to opieka społeczna dla osób ewidentnie upośledzonych umysłowo.
2/ Reżimy konserwatywno-korporacyjne - opierające się na chadeckiej formule społ. gospodarki rynkowej. W reżimach tych systemy administracji świadczącej są znacznie rozbudowane i działają w ścisłej zależności od ustaleń instytucji konsultacyjnych o charakterze dwu, trój oraz wielostronnej, które przywodzą na myśl polskie rozwiązania trójstronne, lecz są od niej znacznie bardziej rozbudowane.
3/ Reżimy socjaldemokratyczne -powszechne i bezwarunkowe prawa socjalne przyznawano nie tylko osobom o niższym statusie materialnym i społecznym ale również klasie średniej. Administracyjna gwarancja prawa do wysokiego standardu życia. Administracja szwedzka jest scentralizowana jednak tam podobnie jak w innych krajach nordyckich istnieje długa i silna tradycja samorządności i samoorganizacji. Formalnie scentralizowany system szwedzki umożliwia szeroką autonomię samorządu i innym niższym formułom administracyjnym. 13 ministerst, które zatrudniają ok. 2000 osób, wiele z nich ma dwu-, lub trójdzielną wewnętrzną strukturę mają również wyraźnie sztabowy charakter. Każdemu ministerstwu podlega kilkanaście agencji. Każda z agencji współpracuje z wieloma podmiotami społeczeństwa obywatelskiego.
Podział terytorialny Szwecji - to 24 regiony, lokalna reprezentacja władzy centralnej, jednocześnie istnieją 23 duże powiaty będące jednostkami samorządu terytorialnego. 280 gmin . Możliwe łączenie mandatów samorządowych z mandatami do parlamentu narodowego.
21. Administracja publiczna i podział terytorialny Holandii.
System administracji Holandii to model konserwatywno-korporacyjny. Ukształtował się w warunkach silnego oddziaływania filaryzacji społecznej, która na przestrzeni 500 lat przyczyniła się do wytworzenia konsensualnej kultury politycznej. Bardzo duża autonomia ministerstw sprawia, że Holandia jest określana krajem 13 autonomicznych resortów. Z podobnymi problemami mierzy się dziś Belgia. W latach 90-tych w Holandii wprowadzono głęboką reformę systemu administracyjnego, której efekty są propagandowo określane mianem systemy polderowego. Cechy systemy polderowego to ;
-wysoki system deregulacji administracji publicznej w jego obrębie.
-fragmentaryzacja centrum rządowego poprzez autonomię resortów.
redukcja oraz zróżnicowanie zatrudnienia w administracji publicznej ( nie pełny wymiar godzin, praca na odległość).
-decentralizacja procesów decyzyjnych - rozpowszechnienie form dialogu społecznego i obywatelskiego.
-upowszechnienie brytyjskich formuł nowego stylu zarządzania interesem publicznym.
-upowszechnienie mechanizmów presji i oporu.
Administracja terytorialna składa się z jednostek odpowiadających powiatom oraz gminom.
22. Finanse publiczne - pojęcie oraz funkcje.
FINANSE PUBLICZNE (FP) -
Funkcja alokacyjna - sprowadza się do tego, że inanse publiczne są narzędziem innego aniżeli rynkowe rozmieszczenie zasobów w gospodarce i społeczeństwie.
Struktura finansów publicznych uzależniona jest od określonych kulturowo, politycznie oraz prawnie struktury zadań i celów publicznych. Przesłanką realizacji funkcji alokacyjnej jest konieczność zaspokajania przez administrację tych potrzeb zbiorowych i indywidualnych, których nie zaspokaja lub nie może zaspokajać rynek i podmioty prywatne .
Funkcja redystrybucyjna - wynika z funkcji alokacyjnej ale jest bardziej zorientowana na poprawienie rynku, wiąże się ona z korektą dochodów podmiotów indywidualnych i zbiorowych, czyli dokonuje wtórnego podziału. Państwo i samorząd terytorialny gromadząc środki publiczne, posługują się przede wszystkim metodami bezpośrednimi stosując narzędzia podatkowe oraz różnorodne opłaty związane z realizacją funkcji reglamentacyjnej administracji.
Funkcja stabilizacyjna - która jest zorientowana na minimalizację negatywnych oddziaływań cyklu koniunkturalnego w gospodarce. Funkcja ta wynika z właścicielskich oraz interwencyjnych uprawnień państwa, które umożliwiają ingerowanie w strukturę cen np. płodów rolnych.
23. Podział terytorialny Polski
3 ustawy z 5. czerwca 1998 o samorządach gminnych ,powiatowych ,wojewódzkich .
trójszczeblowy podział terytorialny; -gmina - powiat - województwo
W roku 2000 było :
-gmin -2489
powiatów - 373 , w tym :
-308 ziemskich
-65 miasta na prawach powiatowych
-województw - 16
Konstytucja z 1997 r wprowadziła decentralizację władzy publicznej.
24. Pojęcie samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny jest bicentralizacją adm pub, której samodzielnymi podmiotami są korporacje powołane do tego przez ustawy.
jest jednym z typów decentralizacji admin - przedmiot samorządowej adm. Nie różni się od przedmiotu admin rządowej. Jednostki samorządowe posiadają tzw. władztwo administracyjne Rabsa wyodrębniona grupa społeczna ,określona przez prawo ,której członkostwo powstaje z mocy prawa powołana do wykonywania zadań adm państwowej w sposób samodzielny w granicach określonych przez prawo posiada własną organizację ,ustaloną w przepisach prawnych , o charakterze przedstawicielskim ,pozostają pod kontrolą tej grupy społecznej ,która ją wybrała
organizacja samorządu zbudowana jest na zasadzie decentralizacji pozostaje pod nadzorem organów państwowych organy samorządu ,nie będąc organami adm. państwowej ,wchodzą w skład jednolitego aparatu administracyjnego
25. Podmiot samorządu terytorialnego
Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkała na określonym obszarze zorganizowana w terytorialny związek samorządowy. Związek ten jest tworem powołanym przez państwo w celu realizacji jego zadań. Przynależność do związku powstaje na mocy prawa niezależnie od woli osoby. Społeczność lokalna powołuje w drodze wyborów kolejne organy związku i one, a nie cała społeczność lokalna wykonują administrację państwa. Wykonując administrację państwa pozostają pod kontrolą społeczności lokalnej.
26.Przedmiot samorządu terytorialnego
Przedmiotem samorządu terytorialnego jest administracja państwowa. Państwo nakłada na terytorialne związki samorządowe obowiązek wykonania administracji państwowej. Zadania z zakresu tej administracji wykonane są przez administrację rządową i samorząd terytorialny. Działalność rządu i samorządu jest w swej materialnej treści jednorodzajowa i nosi państwowy charakter. Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkała na określonym obszarze zorganizowana w terytorialny związek samorządowy. Związek ten jest tworem powołanym przez państwo w celu realizacji jego zadań. Przynależność do związku powstaje na mocy prawa niezależnie od woli osoby. Społeczność lokalna powołuje w drodze wyborów kolejne organy związku i one, a nie cała społeczność lokalna wykonują administrację państwa. Wykonując administrację państwa pozostają pod kontrolą społeczności lokalnej. Wybór organu jest warunkiem dla uznania organizacji społeczności lokalnej jako instytucji samorządowej. Przedmiotem samorządu terytorialnego są zadania stanowione przez państwo. Zadania te nie są prawami suwerennymi. Samorząd korzysta ze środków właściwych (należnych) władzy państwowej przy wykonywaniu przyznanych im zadań , czyli korzysta ze środków władczych.. Zakres zadań administracji publicznej wykonanych przez samorząd zależy od państwa byt samorządu natomiast zależy od woli ustawodawcy bowiem samorząd powstaje w drodze aktu ustawodawczego pochodzącego z kolei od organu parlamentarnego.
27. Nadzór nad samorządem terytorialnym.
Organizacja samorządu zbudowane jest na zasadzie decentralizacji ; działając na podstawie prawa pozostaje tylko pod nadzorem organów państwowych.
Nadzór sprawowany jest przez organy administracji rządowej ,tzn. Prezesa R.M. wojewodów oraz- ( w zakresie spraw finansowych )- przez regionalne izby obrachunkowe.
W Polsce nie ma systemu podporządkowanie samorządów niższego szczebla samorządom wyższego szczebla.
28. Formy demokracji bezpośredniej w samorządzie terytorialnym
Referendum gminne polega na bezpośrednim decydowaniu przez wyborców ,w drodze głosowania ,w sprawach ważnych dla gminy.
Ustawa przewiduje wyłączność referendum w sprawach : -samo opodatkowania się mieszkańców na cele publiczne-odwołania rady gminy przed upływem kadencji lub w innej ważnej sprawie dla gminy.
Referendum jest przeprowadzone jeżeli inicjatywa zdobędzie poparcie co najmniej 1/10 uprawnionych
Referendum jest ważne ,jeśli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych.
Konsultacje. Wprowadzono nowelizacje ustawy o samorządzie terytorialnym instytucję konsultacji z mieszkańcami gminy w wypadkach przewidzianych ustawą ,a w innych sprawach ważnych dla gminy.
29.Pojecie gminy ,powiatu ,województwa samorządowego.
Gmina -jest prawnie zorganizowanym terytorialnym związkiem określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa.
Powiat - jest zasadniczą jednostką podziału terytorialnego ,która obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu)
Województwo Województwo oznacza : jednostkę samorządu terytorialnego - regionalną wspólnotę samorządową ,największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej.
30.Rada gminy ,powiatu ,sejmik wojewódzki
Rada posiada właściwość wyłączną w sprawach :
-organizacyjnych - uchwalanie statutu gminy , przystępowanie do spółek ,i ich rozwiązywanie ,występowanie z nich ,tworzenia ,likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw ,zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych,
-uchwalanie budżetu gminy ,planów zagospodarowania przestrzennego
-finansowo -majątkowe (przekazywanie jednostkom pomocniczych środków finansowych ,podejmowanie uchwał w sprawach podatków ,w sprawach majątkowych gminy...
-osobowe - wybór i odwołanie zarządu gminy ,podejmowanie decyzji o udzieleniu absolutorium zarządowi
inne - np. podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic, nadawania honorowego obywatelstwa...
Rada Powiatu - posiada wyłączną właściwość w sprawach planistyczne, uchwalanie budżetu powiatu, finansowo-majątkowe, osobowe, wybór zarządu powiatu, powoływanie i odwoływanie na wniosek starosty sekretarza i skarbnika powiatu, kierowniczo-kontrolne (kierunki i działania zarządu przyjmuje sprawozdania z działania zarządu, z wykonywania budżetu, uchwały o udzielaniu absolutorium , inne
Sejmik województwa -Wyłączna właściwość:
-prawotwórcza , organizacyjne (uchwalanie statutu województwa ,trybu pracy organów samorządów wojewódzkich), plastyczne ( uchwała : strategii rozwoju województwa ,budżetu ,planu zagospodarowania przestrzennego), finansowo-majątkowe, osobowe, kierowniczo-kontrolne , w zakresie współpracy zagranicznej.
31. Zarząd gminy ,powiatu ,województwa samorządowego.
Zarząd gminy - organ wykonawczy gminy. 3-7 członków ,wybranych przez radą gminy ze swego grona lub spoza składu rady. Członkostwa w zarządzie nie można łączyć z zatrudnieniem w administracji rządowej.
Zarząd wykonuje uchwały rady gminy oraz zadania gminy;
-przygotowanie projektów uchwał rady ,sposobu ich wykonania
-gospodarowanie mieniem komunalnym ,wykonanie budżetu.
Zarząd podlega radzie gminy jeśli wykonanie zdania zlecone administracji rządowej- także wojewodzie.
Zarząd powiatu -organ wykonawczy powiatu; -starosta, -pozostali członkowie od 3 do 5 osób ,w tym wice starosta wybrał przez radę powiatu.
Członkostwa nie można łączyć z :członkostwem w zarządzie gminy i województwa ,zatrudnieniem w administracji rządowej ,mandatem posła lub senatora
Zarząd wykonuje uchwały rady powiatu oraz zadania powiatu;
-przygotowanie projektów uchwał rady ,wykonywanie uchwał rady
-gospodarowanie mieniem powiatu ,wykonanie budżetu
-powoływanie i zwalnianie kierowników jednostki organizacji powiatu
Zarząd podlega radzie powiatu. Wykonuje zadania przy pomocy starostwa powiatowego , kierowników powiatowych służb ,inspekcji ,straży oraz jednostki organizacji powiatu ,które wspólnie tworzą powiatową administrację zespoloną.
Zarząd Województwa - organ wykonawczy województwa - zarząd pięcioosobowy:
marszałek, 1-2 przewodniczący, pozostali członkowie, marszałka wybiera sejmik.
Członkostwa nie można łączyć z :członkostwem w zarządzie gminy i województwa ,zatrudnieniem w administracji rządowej ,mandatem posła lub senatora
Zarząd wykonuje zadania województwa nie zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich jednostek organiz. Główne zadania to:
- wykonywanie uchwał sejmiku woj.
gospodarowanie mieniem woj., przygotowanie i wykonanie budżetu
przygotowanie strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego
organizowanie współpracy z samorządami regionalnymi w innych krajach.
Zarząd wykonuje zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub woj. osób prawnych.
Zasady działania zarządu określa statut województwa.
32. Zadania gminy, powiatu, województwa samorządowego.
Zadania gminy zakresu: infrastruktury techn. Gminy, infrastruktury społecznej (ochrona zdrowia, oświata...), ładu przestrzennego i ekologicznego, porządku i bezpieczeństwa publicznego (org. Ruchu drogowego,).
Gmina wykonuje zadania własne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Gmina wykonuje zadania zlecone z zakresu admin. Rządowej - w imieniu tej administracji a więc niesamodzielnie (za pomocą środków otrzymanych od administracji rządowej).
Zadania powiatu: zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:
infrastruktury technicznej i społecznej, porządku i bezpieczeństwa publicznego,
ładu przestrzennego i ekologicznego.
Zadania województwa: określa strategię rozwoju województwa, tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, pobudzanie aktywności gospodarczej,
prowadzenie polityki rozwoju województwa, kreowanie rynku pracy
racjonalne korzystanie z zasobów przyrody, wspieranie rozwoju nauki, kultury,
+ to co powiat i gmina.