MATERIAŁY

WYCISKOWE

Masy wyciskowe muszą charakteryzować

się:

• Łatwym uplastycznianiem ,
• Odpowiednio szybkim tężeniem w jamie ustnej

,

• Wiernym odwzorowaniem podłoża

protetycznego,

• Łatwym wyjmowaniem z jamy ustnej ,
• Zachowaniem kształtu po związaniu ,
• Przyjemnym smakiem i zapachem ,
• Nie drażnieniem tkanek jamy ustnej ,
• Łatwością w przygotowaniu ,
• Dokładnym odwzorowaniem pola

protetycznego,

• Wytrzymałością mechaniczną ,
• Łatwością oddzielenia od modelu,
• Długim okresem trwałości.

Podział mas wyciskowych ze wzg na

konsystencję gotowego wycisku (wg

Wajsa)

•

Masy sztywne :

a)gips wyciskowy ,
b)masy Stensa ,
c)pasty tlenkowo-cynkowo-eugenolowe,
d)woski wyciskowe ,
e)masy wyciskowe na podłożu tworzyw sztucznych,
f)gutaperka ,

•

masy elastyczne

a)alginatowe ,
b)agarowe ,
c)elastomery (elastyczne masy wyciskowe):silikonowe

,polisulfidowe ,polieterowe ,

Podział mas ze wzg na czynniki powodujące

tężenie (wg Spiechowicza)

•

Tężejące pod wpływem reakcji chemicznej :

a)gips wyciskowy ,
b)masy alginatowe ,
c)pasty wyciskowe ,
d)elastomery .

•

masy tężejące pod wpływem temperatury :

a)gutaperka ,
b)masy Stensa ,
c)masy agarowe ,
d)woski wyciskowe.

Masy wyciskowe sztywne

Gips wyciskowy - półwodzian siarczanu
wapnia

Masy stensowe (materiał złożony
termoplastyczny)
- żywice 40%, woski 7%, kwasy organiczne 3%
wypełniacze 50% (masy żywiczno woskowe)

Masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe
(oleisto-żywicze) A/ tlenek cynku, oleje, inne
dodatki B/ eugenol, oleje, żywica, inne
dodatki

Masy wyciskowe
elastyczne

Masy hydrokoloidalne
nieodwracalne

Masy hydrokoloidalne
odwracalne

Masy elastomerowe
(kauczukopodobne)

Polisulfidowe

Silikonowe

Polieterowe

Hydrokoloidy nieodwracalne

Masy alginatowe

Sól sodowa lub potasowa kwasu alginowego

Siarczan wapnia

Fosforan sodu

Ziemia okrzemkowa

Siarczan potasu

chlorheksydyna

MASY ALGINATOWE
HYDROKOLOIDOWE

* zmieniają się na drodze reakcji chemicznej (zol ↔ żel)
* używane do wykonania modeli (zaplanowanie leczenia,

monitorowanie zmian, wytwarzanie tymczasowych
rekonstrukcji protetycznych)

* odlewy gipsowe otrzymywane przez zalanie wycisków

bez konieczności izolacji materiałów
* przygotowanie polega na mieszaniu odpowiednich
ilości proszku i wody w odpowiednim pojemniku przez
ok. 60 sekund

* czas pracy 1,5 – 5 minut

* czas wiązania masy 1 – 5 minut – można go wydłużyć

poprzez zastosowanie zimnej wody do sporządzenia
masy

* zmniejszenie proporcji proszku do wody zmniejsza

wytrzymałość gotowego wycisku

* czas wiązania oceniany na podstawie powierzchownej

lepkości masy

* wskaźnik czasu pracy masy: kolor (jasnoróżowy ↔ biały)
* deformacje np. przy wyjmowaniu wycisku – ok. 2%
* elastyczność alginatów średnio na poziomie 14%
* wytrzymałość na ściskanie 0,5- 0,9 MPa (

norma min. 0.35 MPa)

•

* odporność na rozrywanie 0,4 – 0,7 N/mm

• Wycisk po wyjęciu należy opłukać pod zimną wodą i

zdezynfekować i osuszyć jego powierzchnię oraz
przechowywać tak, by zapobiec utracie wilgoci

• Model gipsowy nie powinien pozostawać w kontakcie z

wyciskiem przez dłuższy czas, gdyż może dojść do
uszkodzenia powierzchni modelu

• Wycisk pozostawiony na powietrzu może ulec

skurczeniu, dlatego należy go odpowiednio
zabezpieczyć i jak najszybciej wykonać model gipsowy

• Dezynfekcji wycisku np. przy użyciu sprayu należy

dokonać przed wykonaniem modelu gipsowego , by
zapobiec chorobom wirusowym

Masy alginatowe (hydrokoloidy nieodwracalne )

Kromopan ,Zelga ,Hydrogum,Trialgin

Zalety

• Łatwe w użyciu ,
• Dobrze dobrany czas rozrabiania ,
• Dokładne w odwzorowaniu podłoża ,
• Łatwo oddzielające się od modelu ,
• Przyjemne dla lekarza i pacjenta ,

Wady

• Krótki czas do odlania modelu (ulegają odkształceniu) ,
• Mała wytrzymałość mechaniczna ,
• Krótki okres plastyczności ,
• Zbyt duża elastyczność ,

Hydrokoloidy odwracalne

Masy agarowe

12-15% agar,

 0.2% boraks (wytrzymałość masy,
utrudnia wiązanie gipsu).

80 –85% woda,

0.1% środki konserwujące,
kontrolujące płynność i smak

1-2% siarczan potasu (wiązanie gipsu
w wycisku)

MASY AGAROWE

HYDROKOLOIDOWE

• Złożone z nieodwracalnych żeli agarowych, które przy

ogrzewaniu ulegają upłynnieniu (→ faza zol ), a przy
ochładzaniu utwardzeniu (→ faza żel)

• PROCES TEN MOŻNA POWTARZAĆ
• Przygotowanie mas wymaga dokładnej kontroli i drogiej

aparatury

• Objętość wycisków ulega zmianom podczas

przechowywania, więc modele gipsowe powinny być
wykonane niedługo po wycisku

• Mogą powodować dyskomfort u pacjenta związany ze

zmianą temperatur odczuwalną przy wykonywaniu
wycisku\

• Masa wprowadzana do jamy ustnej ma wyższą temp. Niż

masa w fazie żelu

• Upłynnianie przez zanurzenie tubki z materiałem w wrzącej

wodzie przez ok. 8-12 min (zależnie od ilości) a następnie
jej ochłodzenie w kąpieli wodnej o temp. ok. 50 *C

• Wypełnienie łyżki wyciskowej i zanurzenie jej na min. 2 min

w wodzie o temp. Ok 46 *C

• Zapewnia to twardszą konsystencję.
• CZASEM aplikowanie za pomocą strzykawki (pod wkłady,

korony i stałe protezy częściowe) – nie jest konieczne
ochładzanie w wodzie o niższej temperaturze

• Wycisk powinien być płukany, zdezynfekowany i osuszony
• Przechowywanie w wilgotnym środowisku, by zapobiec

skurczeniu się wycisku

• Tężenie w temp. 37 – 45 *C
• Zgodność wycisku z pierwotnym kształtem to ok. 99%
• Należy szybko wyjmować wycisk z jamy ustnej, aby

zapobiec deformacjom, pęknięciu lub rozerwaniu

• Elastyczność 4-15 %
• Wytrzymałość na zgniatanie i rozrywanie większa niż

wymagają tego normy

• Nie wszystkie gipsy są kompatybilne z masą agarową
• Na wolnym powietrzu masy kurczą się , więc należy je

przechowywać w odpowiednio wilgotnych warunkach

• Dezynfekcja podobnie jak masy alginatowe

Masy agarowe (hydrokoloidy odwracalne)

Virodouble ,Dublaga ,LAW-Dubliermase

Zalety

• Bardzo dokładne ,
• Niebrudzące ,o przyjemnym zapachu ,
• Łatwe do odlewania ,
• Tanie ,
• Długi okres trwałości .

Wady

• Wyklucza się wyciski w jamie ustnej ze

względu na duże różnice temperatur ,

• Muszą być natychmiast odlewane ,
• Słabe w głębokich szczelinach dziąsłowych.

Masy elastomerowe

Masy polisulfidowe =tiokolowe lub
merkaptonowe

80% polimer polisulfidowy z grupą reaktywną –
SH (merkaptonową)

20% składniki wzmacniające masę dwutlenek
tytanu

tlenek cynku,węglan miedzi i krzemionka
+katalizator –(dwutlenek ołowiu + dwutlenek
magnezu zawieszony we ftalanie dwubutylu lub
octanu) lub inny katalizator - wodorotlenek
miedzi

wymagana bezwzględna suchość pola

Masy elastomerowe

Silikony

Typ kondensacyjny:
A/ Dwumetylosiloksan (grupa reaktywna OH) +
krzemionka (35% płynna, 75% gęsta)
B/ Katalizator - estry organiczne

Metanol - produkt uboczny polimeryzacji

Typ addycyjny:
A/ Niskocząsteczkowy silikon z reaktywną grupą
winylową + katalizator kwas chloroplatynowy
B/ niskocząsteczkowy silikon +silany z grupą
wodorową

Polimeryzacja bez produktu ubocznego

Masy elastomerowe

Masy polieterowe

Baza - niskocząsteczkowy
polimer-reszta iminowo-
etylenowa

Katalizator – ester kwasu
sulfonowego

Duża sztywność
Najmniejsze zmiany
objętościowe
Przechowywać na sucho

• Gotowa masa powinna być wyciskana albo do strzykawki

albo na łyżkę wyciskową

• Lepkość materiałów wzrasta od konsystencji rzadkiej do

gęstej (największy wzrost dla mas polieterowych i
silikonowych), ochładzanie zwiększa lepkość

• Najdłuższy czas pracy mają masy polisulfidowe, krótszy

silikonowe i polieterowe,

• Wzrost temperatury i wilgotności skraca czas pracy mas
• Kurczenie materiału podczas wiązania zależne jest od

usieciowania polimeru oraz od wiązań w łańcuchach
polimerowych

• Na powietrzu są bardziej trwałe niż wyciski hydrokoloidowe

• Materiały rzadkie są bardziej elastyczne niż gęste
• Dla danej konsystencji sztywność maleje : masy

polieterowe → masy silikonowe addycyjne →
silikonowe kondensacyjne → masy polisulfidowe

• Masy silikonowe addycyjne i polisulfidowe nie

zmieniają znacząco twardośći z upływem czasu

• Dezynfekcja przez zanurzenie na ok. 18h w środkach

dezynfekujących, bez utraty cech

Masy elastomerowe

Silikony

Typ kondensacyjny:
A/ Dwumetylosiloksan (grupa reaktywna OH) +
krzemionka (35% płynna, 75% gęsta)
B/ Katalizator - estry organiczne

Metanol - produkt uboczny polimeryzacji

Typ addycyjny:
A/ Niskocząsteczkowy silikon z reaktywną grupą
winylową + katalizator kwas chloroplatynowy
B/ niskocząsteczkowy silikon +silany z grupą
wodorową

Polimeryzacja bez produktu ubocznego

Masy elastomerowe

Masy polieterowe

Baza - niskocząsteczkowy
polimer-reszta iminowo-
etylenowa

Katalizator – ester kwasu
sulfonowego

Duża sztywność
Najmniejsze zmiany
objętościowe
Przechowywać na sucho

ELASTOMEROWE MASY

WYCISKOWE

• W kilku konsystencjach w zależności od technik

wyciskowych:
- polisulfidowe: rzadkie, średnie, gęste
- silikony addycyjne : ekstrarzadka, jednofasowa,
ekstragęsta
- silikony kondensacyjne: rzadka, ekstragęsta

katalizator do silikonu kondensacyjnego – pasta lub płyn

• Sposoby mieszania:

- ręczne,

- automieszanie statyczne,

- automieszanie dynamiczne,

• Pasty wyciskowe mogą być wyciskane z tubek – bazę i

katalizator miesza się na papierowej podkładce, miesza
szpatułką obrotowo i zgarniająco, aż do uzyskania
jednolitej masy

Masy polieterowe

Deformacja- mniejsza niż
m.polisulfidowe
większa niż
m.silikonowych

Znacznie twardsze od
silkonów i
m.polisulfidowych

Mniejsza elastyczność 3% w
porównaniu do 5% i 7%

Zmiany objętości -
najmniejsze z wyjątkiem
mas addycyjnych

Elastomery :silikonowe

Xantopren ,Elasticon ,SIR

Zalety

• Nie wymagają specjalnego oprzyrządowania ,
• Miły zapach i wygląd ,
• Duży stopień elastyczności ,
• Możliwość odlania kilku modeli ,
• Duża wytrzymałość mechaniczna ,
• Mała deformacja ,
• Bardzo dokładne,

Wady

• Wysoki współczynnik rozszerzalności termicznej ,
• Hydrofobowość,
• Łatwo ulegają odkształceniu ,
• Wymagają dużej uwagi podczas odlewania modeli .

Elastomery :polisulfidowe

Permalastic ,Coe-flex ,Omniflex

Zalety

• Nie wymagają żadnego oprzyrządowania ,
• Znaczna wytrzymałość mechaniczna ,
• Z jednego wycisku można odlewać kilka modeli ,
• Nie trzeba od razu odlewać modelu,
• Ostrokonturowe ,dokładne ,

Wady

• Hydrofobowe ,
• Wrażliwe na podwyższoną temperaturę i wilgotność ,
• Podcienie muszą być zablokowane ,
• Niezbyt przyjemny zapach ,
• Brudzące ,
• Mała elastyczność .

Elastomery :polisiloksanowe

Reflect ,Permagum ,Citricon

Zalety

• Nie wymagają specjalnego oprzyrządowania ,
• Dokładne ,
• Przyjemny zapach i wygląd ,
• Mogą być kilkakrotnie odlewane ,
• Nie muszą być od razu odlewane ,

Wady

• Hydrofobowe ,
• Trudne do odlania ,
• Drogie .

Elastomery :polieterowe

Impregum ,Polygel ,Express

Zalety

• Nie wymagają specjalnego oprzyrządowania ,
• Dokładne ,
• Nie muszą być od razu odlane ,
• Krótki czas wiązania ,
• Mogą być kilkakrotnie odlewane ,
• Przyjemny zapach i wygląd ,

Wady

• Sztywne ,co może stwarzać trudności w wyjmowaniu

wycisku z jamy ustnej,

• Trzeba zablokować podcienie ,
• Trzeba szybko rozrabiać ,
• Drogie .

MATERIAŁY DO

OZNACZANIA ZWARCIA

MATERIAŁY ELASTOMEROWE
• Zastosowanie mas silikonowych addycyjnych i

polieterowych

• Krótki czas opracowywania
• Możliwy dłuższy czas utrzymania w jamie ustnej w

porównaniu z wyciskowymi masami elastomerowymi

• Duża twardość , niewielkie zmiany wymiarów nawet po 7

dniach

• Lepsze niż wosk do ustalania zwarcia
WOSKI
• Mogą ulec zniekształceniu przy wyjmowaniu,mogą

zmieniać wymiary przy przechowywaniu, zmieniają
wymiary pod wpływem temperatury