Układ

Układ

pokarmowy

pokarmowy

SYSTEMA DIGESTORIUM

SYSTEMA DIGESTORIUM

FUNKCJE UKŁADU POKARMOWEGO

FUNKCJE UKŁADU POKARMOWEGO

•

CZYNNOŚĆ MOTORYCZNA –

CZYNNOŚĆ MOTORYCZNA –

służy rozdrabnianiu i transportowaniu

służy rozdrabnianiu i transportowaniu

masy pokarmowej przez przewód pokarmowy w kierunku dystalnym.

masy pokarmowej przez przewód pokarmowy w kierunku dystalnym.

Tylko akty żucia, połykania i defekacji znajdują się pod znaczącą

Tylko akty żucia, połykania i defekacji znajdują się pod znaczącą

kontrolą świadomości człowieka, wszystkie pozostałe czynności

kontrolą świadomości człowieka, wszystkie pozostałe czynności

motoryczne są regulowane przez autonomiczne mechanizmy nerwowo-

motoryczne są regulowane przez autonomiczne mechanizmy nerwowo-

hormonalne, niezależne od naszej woli.

hormonalne, niezależne od naszej woli.



Wędrujący kompleks motoryczny (MMC)

Wędrujący kompleks motoryczny (MMC)

•

TRAWIENIE –

TRAWIENIE –

wytworzenie odpowiednich warunków fizykochemicznych

wytworzenie odpowiednich warunków fizykochemicznych

(rozdrobnienie pokarmu, pH, wilgotność) warunkuje właściwy przebieg

(rozdrobnienie pokarmu, pH, wilgotność) warunkuje właściwy przebieg

trawienia pokarmu. Rolę podstawową odgrywają enzymy trawienne,

trawienia pokarmu. Rolę podstawową odgrywają enzymy trawienne,

pomocniczą kwas solny w żołądku oraz żółć w jelicie.

pomocniczą kwas solny w żołądku oraz żółć w jelicie.

•

WCHŁANIANIE –

WCHŁANIANIE –

strawione składniki pokarmu, jak również woda,

strawione składniki pokarmu, jak również woda,

elektrolity, witaminy i pierwiastki śladowe wchłaniane są głównie w

elektrolity, witaminy i pierwiastki śladowe wchłaniane są głównie w

obrębie jelita cienkiego.

obrębie jelita cienkiego.

ŚCIANA PRZEWODU

ŚCIANA PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Ściana przewodu pokarmowego najczęściej zbudowana jest z

Ściana przewodu pokarmowego najczęściej zbudowana jest z

trzech warstw: błony śluzowej, błony mięśniowej i błony

trzech warstw: błony śluzowej, błony mięśniowej i błony

zewnętrznej

zewnętrznej

BŁONA ŚLUZOWA

BŁONA ŚLUZOWA

– składa się z nabłonka i z tkanki łącznej

– składa się z nabłonka i z tkanki łącznej

stanowiącej blaszkę właściwą błony śluzowej. Nabłonek jamy

stanowiącej blaszkę właściwą błony śluzowej. Nabłonek jamy

ustnej, gardła i przełyku, a więc tych części, które prawie nie

ustnej, gardła i przełyku, a więc tych części, które prawie nie

wchłaniają treści pokarmowej, jest wielowarstwowy płaski.

wchłaniają treści pokarmowej, jest wielowarstwowy płaski.

Pozostała część przewodu ma nabłonek jednowarstwowy

Pozostała część przewodu ma nabłonek jednowarstwowy

walcowaty. Pod błoną śluzową leży tkanka łączna, zwana tkanką

walcowaty. Pod błoną śluzową leży tkanka łączna, zwana tkanką

podśluzową

podśluzową

BŁONA MIĘŚNIOWA

BŁONA MIĘŚNIOWA

– leży bardziej obwodowo i obejmuje błonę

– leży bardziej obwodowo i obejmuje błonę

śluzową. Począwszy od przełyku (z wyjątkiem górnego jego

śluzową. Począwszy od przełyku (z wyjątkiem górnego jego

odcinka) składa się z mięśni gładkich. Zwykle układa się w dwie

odcinka) składa się z mięśni gładkich. Zwykle układa się w dwie

warstwy bezpośrednio do tkanki podśluzowej przylega warstwa

warstwy bezpośrednio do tkanki podśluzowej przylega warstwa

okrężna, bardziej obwodowo leży warstwa podłużna

okrężna, bardziej obwodowo leży warstwa podłużna

BŁONA SUROWICZA

BŁONA SUROWICZA

– warstwa zewnętrzna, otacza przewód

– warstwa zewnętrzna, otacza przewód

pokarmowy i łączy go z otoczeniem

pokarmowy i łączy go z otoczeniem

JAMA USTNA (1)

JAMA USTNA (1)

Dzieli się na przedsionek jamy ustnej, jamę ustną właściwą i cieśń

Dzieli się na przedsionek jamy ustnej, jamę ustną właściwą i cieśń

gardzieli. Dwie pierwsze oddzielone są od siebie wyrostkami

gardzieli. Dwie pierwsze oddzielone są od siebie wyrostkami

zębodołowymi szczęki i żuchwy oraz zębami.

zębodołowymi szczęki i żuchwy oraz zębami.

PRZEDSIONEK JAMY USTNEJ

PRZEDSIONEK JAMY USTNEJ



Leży do przodu od wyrostków zębodołowych i zębów

Leży do przodu od wyrostków zębodołowych i zębów



Jego zewnętrzne ściany stanowią z przodu

Jego zewnętrzne ściany stanowią z przodu

wargi

wargi

z boków

z boków

policzki

policzki



Przedsionek jest z przodu podzielony fałdami błony śluzowej, tzw.

Przedsionek jest z przodu podzielony fałdami błony śluzowej, tzw.

wędzidełkiem wargi górnej i dolnej

wędzidełkiem wargi górnej i dolnej

na część prawą i lewą

na część prawą i lewą



W błonie śluzowej policzków znajduje się ujście przewodu ślinianki

W błonie śluzowej policzków znajduje się ujście przewodu ślinianki

przyusznej

przyusznej



W przedniej ścianie przedsionka, między wargą górną, a dolną

W przedniej ścianie przedsionka, między wargą górną, a dolną

znajduje się

znajduje się

szpara ustna

szpara ustna



Wargi pokryte są na zewnątrz skórą, wewnątrz błoną śluzową. Na

Wargi pokryte są na zewnątrz skórą, wewnątrz błoną śluzową. Na

granicy między nimi znajduje się tzw.

granicy między nimi znajduje się tzw.

czerwień wargowa

czerwień wargowa



Na zewnętrznej powierzchni wargi górnej biegnie pionowa

Na zewnętrznej powierzchni wargi górnej biegnie pionowa

rynienka podnosowa

rynienka podnosowa



Błona śluzowa policzków i warg przechodzi w obrębie sklepienia

Błona śluzowa policzków i warg przechodzi w obrębie sklepienia

przedsionka jamy ustnej na wyrostki zębodołowe szczęki i żuchwy i

przedsionka jamy ustnej na wyrostki zębodołowe szczęki i żuchwy i

nosi nazwę

nosi nazwę

dziąsła

dziąsła

JAMA USTNA (2)

JAMA USTNA (2)

JAMA USTNA WŁAŚCIWA

JAMA USTNA WŁAŚCIWA

Stanowi przestrzeń między łukami zębów, a cieśnią gardzieli. Jej strop

Stanowi przestrzeń między łukami zębów, a cieśnią gardzieli. Jej strop

stanowi podniebienie, a dno – okolica podjęzykowa i język.

stanowi podniebienie, a dno – okolica podjęzykowa i język.



Część przednia podniebienia to

Część przednia podniebienia to

podniebienie twarde

podniebienie twarde

. Posiada

. Posiada

ono szkielet kostny utworzony z

ono szkielet kostny utworzony z

wyrostków podniebiennych

wyrostków podniebiennych

szczęk i blaszek poziomych kości podniebiennych

szczęk i blaszek poziomych kości podniebiennych



Podniebienie twarde ku tyłowi przechodzi w

Podniebienie twarde ku tyłowi przechodzi w

podniebienie

podniebienie

miękkie

miękkie

, które jest fałdem błony śluzowej zawierającym mięśnie

, które jest fałdem błony śluzowej zawierającym mięśnie

poprzecznie prążkowane

poprzecznie prążkowane



Pośrodku tylnego brzegu podniebienia miękkiego znajduje się

Pośrodku tylnego brzegu podniebienia miękkiego znajduje się

wyniosłość zwana

wyniosłość zwana

języczkiem

języczkiem



Okolica podjęzykowa znajdująca się pod językiem tworzy

Okolica podjęzykowa znajdująca się pod językiem tworzy

dno jamy

dno jamy

ustnej

ustnej

. Główną warstwę dna jamy ustnej tworzy

. Główną warstwę dna jamy ustnej tworzy

przepona jamy

przepona jamy

ustnej

ustnej

składająca się głównie z mięśni

składająca się głównie z mięśni

żuchwowo-gnykowych

żuchwowo-gnykowych



Błona śluzowa pokrywająca dno jamy ustnej wytwarza

Błona śluzowa pokrywająca dno jamy ustnej wytwarza

fałd

fałd

podjęzykowy

podjęzykowy

. Na brodawce fałdu podjęzykowego, zwanej

. Na brodawce fałdu podjęzykowego, zwanej

mięskiem podjęzykowym

mięskiem podjęzykowym

znajduje się ujście przewodu

znajduje się ujście przewodu

wspólnego ślinianki podjęzykowej i podżuchwowej

wspólnego ślinianki podjęzykowej i podżuchwowej



Do narządów jamy ustnej zalicza się zęby, język i ślinianki

Do narządów jamy ustnej zalicza się zęby, język i ślinianki

ZĘBY (1)

ZĘBY (1)



U człowieka powstają 52 zawiązki

U człowieka powstają 52 zawiązki

zębów,

zębów,

w tym

w tym

20

20

mlecznych i 32 stałych

mlecznych i 32 stałych



Zęby mleczne wyrzynają się od 6 miesiąca życia aż do

Zęby mleczne wyrzynają się od 6 miesiąca życia aż do

drugiego roku i później. W skład zębów mlecznych wchodzą

drugiego roku i później. W skład zębów mlecznych wchodzą

(w każdej połowie szczęki i żuchwy),

(w każdej połowie szczęki i żuchwy),

2 siekacze, 1 kieł, 2

2 siekacze, 1 kieł, 2

trzonowce –

trzonowce –

razem 5 zębów

razem 5 zębów



Począwszy od 7 roku życia zęby mleczne są zastępowane

Począwszy od 7 roku życia zęby mleczne są zastępowane

przez zęby stałe. W skład zębów stałych wchodzą

przez zęby stałe. W skład zębów stałych wchodzą

dodatkowo

dodatkowo

2 przedtrzonowce

2 przedtrzonowce

i

i

trzeci trzonowiec, ząb

trzeci trzonowiec, ząb

mądrości –

mądrości –

razem 8 zębów

razem 8 zębów



Każdy ząb składa się z korony, szyjki i korzenia lub korzeni

Każdy ząb składa się z korony, szyjki i korzenia lub korzeni



Korona zęba

Korona zęba

wystaje ponad dziąsło do światła jamy ustnej

wystaje ponad dziąsło do światła jamy ustnej

i pokryta jest szkliwem, które dodatkowo zabezpiecza

i pokryta jest szkliwem, które dodatkowo zabezpiecza

oszkliwo

oszkliwo



Korzeń

Korzeń

jest częścią zęba pokrytą

jest częścią zęba pokrytą

kostniwem

kostniwem

i schowaną w

i schowaną w

zębodole

zębodole

ZĘBY (2)

ZĘBY (2)



Na granicy korony i korzenia znajduje się

Na granicy korony i korzenia znajduje się

szyjka zęba

szyjka zęba

,

,

która jest przykryta dziąsłem i w normalnych warunkach

która jest przykryta dziąsłem i w normalnych warunkach

niewidoczna. Ząb zbudowany jest głównie z

niewidoczna. Ząb zbudowany jest głównie z

zębiny

zębiny



Korona zawiera jamę, zwaną

Korona zawiera jamę, zwaną

komorą zęba

komorą zęba

, która

, która

przechodzi w cieńszy

przechodzi w cieńszy

kanał korzenia

kanał korzenia

, kończący się jednym

, kończący się jednym

lub kilkoma otworami na

lub kilkoma otworami na

szczycie korzenia

szczycie korzenia



Komora zęba i kanały korzeniowe wypełnione są luźną

Komora zęba i kanały korzeniowe wypełnione są luźną

tkanką łączną, tworzącą

tkanką łączną, tworzącą

miazgę zęba

miazgę zęba

i stanowiącą zrąb

i stanowiącą zrąb

dla naczyń i nerwów zęba. Miazga w otworach szczytowych

dla naczyń i nerwów zęba. Miazga w otworach szczytowych

korzenia przechodzi w

korzenia przechodzi w

ozębną

ozębną

korzenia, która wytwarza

korzenia, która wytwarza

więzadła mocujące zęby

więzadła mocujące zęby



Zęby różnią się ilością korzeni. Siekacze, kły i

Zęby różnią się ilością korzeni. Siekacze, kły i

przedtrzonowce dolne są zwykle zębami

przedtrzonowce dolne są zwykle zębami

jednokorzeniowymi, przedtrzonowce górne mogą mieć po

jednokorzeniowymi, przedtrzonowce górne mogą mieć po

dwa korzenie. Zęby trzonowe górne mają po trzy korzenie,

dwa korzenie. Zęby trzonowe górne mają po trzy korzenie,

dolne po dwa

dolne po dwa

JĘZYK

JĘZYK



Język to narząd mięśniowy pokryty błoną śluzową, który ma

Język to narząd mięśniowy pokryty błoną śluzową, który ma

znaczną ruchomość i zdolność do zmiany kształtu

znaczną ruchomość i zdolność do zmiany kształtu



Wyjątkowa zdolność zmiany kształtu związana jest z licznymi

Wyjątkowa zdolność zmiany kształtu związana jest z licznymi

funkcjami języka: żuciem, mówieniem, połykaniem, ssaniem,

funkcjami języka: żuciem, mówieniem, połykaniem, ssaniem,

kontrolą stanu i oczyszczaniem jamy ustnej

kontrolą stanu i oczyszczaniem jamy ustnej



Część tylna języka przytwierdzona do jamy ustnej nazywa się

Część tylna języka przytwierdzona do jamy ustnej nazywa się

nasadą języka

nasadą języka

, która do przodu przechodzi w

, która do przodu przechodzi w

trzon

trzon

zwężając się

zwężając się

w

w

koniec języka

koniec języka



Między nasadą, a trzonem znajduje się

Między nasadą, a trzonem znajduje się

bruzda graniczna

bruzda graniczna

w

w

kształcie rzymskiej piątki otwartej do przodu. Przed bruzdą znajdują

kształcie rzymskiej piątki otwartej do przodu. Przed bruzdą znajdują

się

się

brodawki okolne

brodawki okolne

. Ku tyłowi od kąta bruzdy zlokalizowany jest

. Ku tyłowi od kąta bruzdy zlokalizowany jest

otwór ślepy

otwór ślepy



Błona śluzowa grzbietu języka w swej blaszce właściwej zawiera

Błona śluzowa grzbietu języka w swej blaszce właściwej zawiera

mocną błonę łącznotkankową , do której przyczepiają się mięśnie

mocną błonę łącznotkankową , do której przyczepiają się mięśnie

języka. Część tych mięśni zaczyna się kończy w samym języku,

języka. Część tych mięśni zaczyna się kończy w samym języku,

część przyczepia się do wyrostków rylcowatych (ich skurcz pociąga

część przyczepia się do wyrostków rylcowatych (ich skurcz pociąga

język do tyłu i ku górze), do rogów większych kości gnykowej

język do tyłu i ku górze), do rogów większych kości gnykowej

(pociąganie języka do dołu i ku tyłowi) oraz do kolca bródkowego

(pociąganie języka do dołu i ku tyłowi) oraz do kolca bródkowego

(pociąganie do przodu).

(pociąganie do przodu).



Oprócz brodawek okolnych na grzbiecie i brzegach języka znajdują

Oprócz brodawek okolnych na grzbiecie i brzegach języka znajdują

się

się

brodawki nitkowate i liściaste

brodawki nitkowate i liściaste

, w których błonie śluzowej

, w których błonie śluzowej

znajdują się kubki smakowe

znajdują się kubki smakowe

GRUCZOŁY ŚLINOWE

GRUCZOŁY ŚLINOWE

W błonie śluzowej jamy ustnej znajdują się liczne drobne gruczoły

W błonie śluzowej jamy ustnej znajdują się liczne drobne gruczoły

ślinowe –

ślinowe –

policzkowe, wargowe, językowe i podniebienne

policzkowe, wargowe, językowe i podniebienne

.

.

Prócz tego do przedsionka jamy ustnej uchodzą przewody ślinianek

Prócz tego do przedsionka jamy ustnej uchodzą przewody ślinianek

przyusznych, a w dnie jamy ustnej przewody ślinianek

przyusznych, a w dnie jamy ustnej przewody ślinianek

podżuchwowych i podjęzykowych.

podżuchwowych i podjęzykowych.

ŚLINIANKA PRZYUSZNA

ŚLINIANKA PRZYUSZNA

– największa, o masie około 30g leży na

– największa, o masie około 30g leży na

gałęzi żuchwy. Przewód jej uchodzi na błonie śluzowej policzków w

gałęzi żuchwy. Przewód jej uchodzi na błonie śluzowej policzków w

okolicy drugiego zęba trzonowego górnego. Jej ślina ma charakter

okolicy drugiego zęba trzonowego górnego. Jej ślina ma charakter

surowiczy.

surowiczy.

ŚLINIANKA PODŻUCHWOWA

ŚLINIANKA PODŻUCHWOWA

– mniejsza o połowę, leży pod

– mniejsza o połowę, leży pod

przeponą jamy ustnej. Przewód wyprowadzający biegnie nad

przeponą jamy ustnej. Przewód wyprowadzający biegnie nad

mięśniem żuchwowo-gnykowym i wspólnie z przewodem ślinianki

mięśniem żuchwowo-gnykowym i wspólnie z przewodem ślinianki

podjęzykowej uchodzi na mięsku podjęzykowym, na dolnej

podjęzykowej uchodzi na mięsku podjęzykowym, na dolnej

powierzchni języka, z boku od wędzidełka. Jej ślina ma charakter

powierzchni języka, z boku od wędzidełka. Jej ślina ma charakter

mieszany śluzowo-surowiczy.

mieszany śluzowo-surowiczy.

ŚLINIANKA PODJĘZYKOWA

ŚLINIANKA PODJĘZYKOWA

– najmniejsza o masie około 5g, leży w

– najmniejsza o masie około 5g, leży w

okolicy podjęzykowej, przylegając do trzonu żuchwy. Jej ślina ma

okolicy podjęzykowej, przylegając do trzonu żuchwy. Jej ślina ma

charakter śluzowy.

charakter śluzowy.

Ślina

Ślina

Ślina jest wodną wydzieliną o pH zbliżonym do obojętnego

Ślina jest wodną wydzieliną o pH zbliżonym do obojętnego

(pH maksymalnie może osiągnąć wartość 7,8)

(pH maksymalnie może osiągnąć wartość 7,8)



Skład śliny:

Skład śliny:



Jony wapnia, sodu, potasu

Jony wapnia, sodu, potasu



Białka nieenzymatyczne

Białka nieenzymatyczne



Enzymy (

Enzymy (

α

α

-amylaza, kalikreina, lipaza, ATP-azy, lizozym)

-amylaza, kalikreina, lipaza, ATP-azy, lizozym)



Czynnik wzrostowy naskórka

Czynnik wzrostowy naskórka



Prostaglandyny

Prostaglandyny



Mucyna

Mucyna

FUNKCJE ŚLINY

FUNKCJE ŚLINY

•

Zwilżanie jamy ustnej i gardła (ułatwia mowę, żucie i połykanie)

Zwilżanie jamy ustnej i gardła (ułatwia mowę, żucie i połykanie)

•

Początkowe trawienie skrobi i triacylogliceroli

Początkowe trawienie skrobi i triacylogliceroli

•

Czynnik obronny i regenerujący błony śluzowej jamy ustnej i gardła

Czynnik obronny i regenerujący błony śluzowej jamy ustnej i gardła

•

Alkalizacja treści żołądkowej

Alkalizacja treści żołądkowej

CIEŚŃ GARDZIELI

CIEŚŃ GARDZIELI

CIEŚŃ GARDZIELI

CIEŚŃ GARDZIELI

– wąski kanał łączący jamę ustną z

– wąski kanał łączący jamę ustną z

gardłem. Ściany gardzieli są utworzone w górze przez

gardłem. Ściany gardzieli są utworzone w górze przez

podniebienie miękkie, z dołu prze nasadę języka, z boków

podniebienie miękkie, z dołu prze nasadę języka, z boków

przez dwa parzyste łuki: przedni

przez dwa parzyste łuki: przedni

podniebinno-językowy

podniebinno-językowy

i

i

tylny

tylny

podniebienno-gardłowy

podniebienno-gardłowy

. Między łukami po każdej

. Między łukami po każdej

stronie znajduje się

stronie znajduje się

migdałek podniebienny.

migdałek podniebienny.

W nasadzie

W nasadzie

języka znajduje się

języka znajduje się

migdałek językowy.

migdałek językowy.

Gardło (1)

Gardło (1)



Stanowi wspólny odcinek drogi oddechowej i pokarmowej,

Stanowi wspólny odcinek drogi oddechowej i pokarmowej,

łączący się z jamą nosową i z jamą ustną dochodzący do

łączący się z jamą nosową i z jamą ustną dochodzący do

wejścia do przełyku lub do wejścia krtani

wejścia do przełyku lub do wejścia krtani



Gardło znajduje się do przodu od kręgosłupa i do tyłu od jam

Gardło znajduje się do przodu od kręgosłupa i do tyłu od jam

nosowych, jamy ustnej i krtani, rozciąga się od podstawy

nosowych, jamy ustnej i krtani, rozciąga się od podstawy

czaszki do VI kręgu szyjnego

czaszki do VI kręgu szyjnego



Przestrzeń gardła dzielimy na trzy części: nosową, ustną i

Przestrzeń gardła dzielimy na trzy części: nosową, ustną i

krtaniową

krtaniową



Przewód gardła wysłany jest błoną śluzową, która w części

Przewód gardła wysłany jest błoną śluzową, która w części

ustnej i krtaniowej pokryta jest nabłonkiem

ustnej i krtaniowej pokryta jest nabłonkiem

wielowarstwowym płaskim, a w części nosowej gardła

wielowarstwowym płaskim, a w części nosowej gardła

występuje nabłonek walcowaty migawkowy

występuje nabłonek walcowaty migawkowy



Błona mięśniowa gardła składa się z mięsni poprzecznie

Błona mięśniowa gardła składa się z mięsni poprzecznie

prążkowanych przebiegających w dwóch kierunkach;

prążkowanych przebiegających w dwóch kierunkach;

okrężnym (zwieracze gardła) i podłużnym (dźwigacze

okrężnym (zwieracze gardła) i podłużnym (dźwigacze

gardła). Czynność tych mięśni pozostaje w związku z

gardła). Czynność tych mięśni pozostaje w związku z

połykaniem pokarmu

połykaniem pokarmu

Gardło (2)

Gardło (2)

1.

1.

Część nosowa gardła

Część nosowa gardła

– czynnościowo należy do układu

– czynnościowo należy do układu

oddechowego. Jama nosowa łączy się z częścią nosową gardła za

oddechowego. Jama nosowa łączy się z częścią nosową gardła za

pomocą parzystych

pomocą parzystych

nozdrzy tylnych

nozdrzy tylnych

. Ściany tej części są

. Ściany tej części są

przymocowane nieruchomo do kości czaszki i dlatego jest ona

przymocowane nieruchomo do kości czaszki i dlatego jest ona

zawsze otwarta. Na sklepieniu gardła znajduje się

zawsze otwarta. Na sklepieniu gardła znajduje się

migdałek

migdałek

gardłowy

gardłowy

znikający prawie zupełnie u osób dorosłych. W bocznych

znikający prawie zupełnie u osób dorosłych. W bocznych

ścianach znajdują się ujścia trąbek słuchowych łączące część

ścianach znajdują się ujścia trąbek słuchowych łączące część

nosową gardła z jamami bębenkowymi ucha środkowego. W trakcie

nosową gardła z jamami bębenkowymi ucha środkowego. W trakcie

połykania ściany trąbki słuchowej rozchylają się i wyrównują

połykania ściany trąbki słuchowej rozchylają się i wyrównują

ciśnienie w uchu środkowym.

ciśnienie w uchu środkowym.

2.

2.

Część ustna gardła –

Część ustna gardła –

łączy się za pomocą

łączy się za pomocą

cieśni gardzieli

cieśni gardzieli

z jamą

z jamą

ustną. Podczas połykania, przy wydawaniu wysokich dźwięków oraz

ustną. Podczas połykania, przy wydawaniu wysokich dźwięków oraz

przy wymawianiu niektórych spółgłosek, mięśnie podłużne unoszą

przy wymawianiu niektórych spółgłosek, mięśnie podłużne unoszą

podniebienie zakończone języczkiem, zbliżają je do ściany tylnej

podniebienie zakończone języczkiem, zbliżają je do ściany tylnej

gardła i w ten sposób część nosowa gardła zostaje oddzielona od

gardła i w ten sposób część nosowa gardła zostaje oddzielona od

części ustnej. Zapobiega to przedostawaniu się treści pokarmowej

części ustnej. Zapobiega to przedostawaniu się treści pokarmowej

do części nosowej gardła przy połykaniu.

do części nosowej gardła przy połykaniu.

3.

3.

Część krtaniowa gardła –

Część krtaniowa gardła –

zalicza się w przeważającej części do

zalicza się w przeważającej części do

przewodu pokarmowego. Położona jest w tyle za krtanią mając do

przewodu pokarmowego. Położona jest w tyle za krtanią mając do

przodu

przodu

wejście do krtani

wejście do krtani

. Po obu stronach tego wejścia znajduje

. Po obu stronach tego wejścia znajduje

się dość głęboki

się dość głęboki

zachyłek gruszkowaty

zachyłek gruszkowaty

stanowiący drogę kęsa

stanowiący drogę kęsa

pokarmowego. W zachyłku tym mogą utkwić połknięte obce ciała.

pokarmowego. W zachyłku tym mogą utkwić połknięte obce ciała.

PRZEŁYK

PRZEŁYK



Przełyk jest przewodem pośredniczącym w przekazywaniu

Przełyk jest przewodem pośredniczącym w przekazywaniu

pokarmów z gardła do żołądka. Nie zachodzą w nim procesy

pokarmów z gardła do żołądka. Nie zachodzą w nim procesy

trawienia i wchłaniania

trawienia i wchłaniania



Połączenie gardła z przełykiem znajduje się do przodu od VI

Połączenie gardła z przełykiem znajduje się do przodu od VI

kręgu szyjnego i do tyłu od chrząstki pierścieniowatej krtani. Na

kręgu szyjnego i do tyłu od chrząstki pierścieniowatej krtani. Na

całym swym przebiegu przełyk leży do przodu od kręgosłupa i

całym swym przebiegu przełyk leży do przodu od kręgosłupa i

kończy się na wysokości X lub XI kręgu piersiowego. Jego

kończy się na wysokości X lub XI kręgu piersiowego. Jego

długość wynosi około 25 cm.

długość wynosi około 25 cm.



Ze względu na topografią wyróżnia się część szyjną (pogranicze

Ze względu na topografią wyróżnia się część szyjną (pogranicze

szyi i klatki piersiowej), część piersiową przebiegającym w

szyi i klatki piersiowej), część piersiową przebiegającym w

górnym śródpiersiu i część brzuszną zawartą między przeponą i

górnym śródpiersiu i część brzuszną zawartą między przeponą i

żołądkiem

żołądkiem



W przebiegu przełyku występują trzy zwężenia: górne

W przebiegu przełyku występują trzy zwężenia: górne

(krtaniowe) – w miejscu odejścia od gardła, środkowe – w

(krtaniowe) – w miejscu odejścia od gardła, środkowe – w

miejscu skrzyżowania z łukiem aorty, dolne (brzuszne) – w

miejscu skrzyżowania z łukiem aorty, dolne (brzuszne) – w

miejscu przejścia w żołądek

miejscu przejścia w żołądek



Ściana przełyku jest zbudowana z błony zewnętrznej,

Ściana przełyku jest zbudowana z błony zewnętrznej,

mięśniowej (okrężnej i podłużnej), tkanki podśluzowej i błony

mięśniowej (okrężnej i podłużnej), tkanki podśluzowej i błony

śluzowej

śluzowej



Skurcz przełyku w jego górnej części następuje szybko, w dolnej

Skurcz przełyku w jego górnej części następuje szybko, w dolnej

natomiast, powoli

natomiast, powoli

ŻOŁĄDEK (1)

ŻOŁĄDEK (1)



Żołądek stanowi workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego dla

Żołądek stanowi workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego dla

przyjmowanego pokarmu. Pokarm mechanicznie rozdrobniony w jamie

przyjmowanego pokarmu. Pokarm mechanicznie rozdrobniony w jamie

ustnej, zmieszany ze śliną i uformowany w kęs zostaje przesunięty do

ustnej, zmieszany ze śliną i uformowany w kęs zostaje przesunięty do

żołądka i tu zamieniony w płynną miazgę

żołądka i tu zamieniony w płynną miazgę



Żołądek leży ukośnie od góry i strony lewej ku dołowi i strony prawej w

Żołądek leży ukośnie od góry i strony lewej ku dołowi i strony prawej w

okolicy nadbrzusznej podżebrza lewego. Jego kształt jest zmienny ze

okolicy nadbrzusznej podżebrza lewego. Jego kształt jest zmienny ze

względu na dużą elastyczność ścian.

względu na dużą elastyczność ścian.



Żołądek łączy się z przełykiem

Żołądek łączy się z przełykiem

wpustem żołądka

wpustem żołądka

powyżej którego

powyżej którego

znajduje się kopulaste

znajduje się kopulaste

dno żołądka,

dno żołądka,

a poniżej

a poniżej

trzon

trzon

(magazynuje i

(magazynuje i

trawi treść pokarmową) przechodzący w część odźwiernikową (transport

trawi treść pokarmową) przechodzący w część odźwiernikową (transport

treści pokarmowej w kierunku dwunastnicy) zakończoną

treści pokarmowej w kierunku dwunastnicy) zakończoną

odźwiernikiem.

odźwiernikiem.



Lewy wypukły brzeg żołądka nazywany jest

Lewy wypukły brzeg żołądka nazywany jest

krzywizną większą,

krzywizną większą,

prawy

prawy

wklęsły,

wklęsły,

krzywizną mniejszą

krzywizną mniejszą



Odźwiernik stanowiący przejście żołądka w jelito cienkie zawiera

Odźwiernik stanowiący przejście żołądka w jelito cienkie zawiera

zgrubiałą warstwę okrężną błony mięśniowej, zwaną

zgrubiałą warstwę okrężną błony mięśniowej, zwaną

zwieraczem

zwieraczem

odźwiernika

odźwiernika



Błona mięśniowa ściany żołądka składa się z

Błona mięśniowa ściany żołądka składa się z

trzech warstw

trzech warstw

:

:

podłużnej

podłużnej

(zewnętrznej),

(zewnętrznej),

okrężnej

okrężnej

(środkowej) i

(środkowej) i

skośnej

skośnej

(wewnętrznej) zapewnia

(wewnętrznej) zapewnia

odpowiednie napięcie ścianom żołądka i wykonuje ruchy robaczkowe

odpowiednie napięcie ścianom żołądka i wykonuje ruchy robaczkowe

przesuwając treść pokarmową w kierunku odźwiernika

przesuwając treść pokarmową w kierunku odźwiernika

ŻOŁĄDEK (2)

ŻOŁĄDEK (2)

SOK ŻOŁĄDKOWY

SOK ŻOŁĄDKOWY

– wytwarzany prze gruczoły błony

– wytwarzany prze gruczoły błony

śluzowej żołądka i zawiera: kwas solny 0,4-0,5%, sole

śluzowej żołądka i zawiera: kwas solny 0,4-0,5%, sole

mineralne (NaCl i KCl), enzymy (pepsynę, katepsynę,

mineralne (NaCl i KCl), enzymy (pepsynę, katepsynę,

podpuszczkę, lipazę), wodę i śluz.

podpuszczkę, lipazę), wodę i śluz.

W błonie śluzowej żołądka występują

W błonie śluzowej żołądka występują

3 rodzaje gruczołów

3 rodzaje gruczołów

:

:

wpustowe

wpustowe

- wydzielające głównie śluz, zlokalizowane w dnie i

- wydzielające głównie śluz, zlokalizowane w dnie i

trzonie żołądka

trzonie żołądka

właściwe

właściwe

– odpowiadają za produkcję enzymów,

– odpowiadają za produkcję enzymów,

zlokalizowane w dołeczkach żołądkowych (zagłębieniach

zlokalizowane w dołeczkach żołądkowych (zagłębieniach

błony śluzowej żołądka)

błony śluzowej żołądka)

odźwiernikowe

odźwiernikowe

. - wydzielające głównie śluz, zlokalizowane w

. - wydzielające głównie śluz, zlokalizowane w

dnie i trzonie żołądka

dnie i trzonie żołądka

JELITO CIENKIE (1)

JELITO CIENKIE (1)

JELITO CIENKIE

JELITO CIENKIE

– dzielimy na trzy części:

– dzielimy na trzy części:

dwunastnicę

dwunastnicę

,

,

jelito czcze

jelito czcze

i

i

jelito kręte

jelito kręte

. Rozpoczyna się

. Rozpoczyna się

zgięciem dwunastniczo-czczym

zgięciem dwunastniczo-czczym

na

na

wysokości II kręgu lędźwiowego, kończy

wysokości II kręgu lędźwiowego, kończy

zastawką krętniczo-kątniczą.

zastawką krętniczo-kątniczą.

Dwunastnica jest wyraźnie odgraniczona od dalszej części jelita,

Dwunastnica jest wyraźnie odgraniczona od dalszej części jelita,

natomiast jelito czcze przechodzi w jelito kręte stopniowo zmieniając

natomiast jelito czcze przechodzi w jelito kręte stopniowo zmieniając

niektóre cechy morfologiczne. Długość jelita cienkiego może dochodzić

niektóre cechy morfologiczne. Długość jelita cienkiego może dochodzić

do 5 metrów. Średnica jelita początkowo liczy około 40 mm zmniejsza się

do 5 metrów. Średnica jelita początkowo liczy około 40 mm zmniejsza się

w miarę zbliżania się do odcinków końcowych do 25 mm. Zmniejszanie

w miarę zbliżania się do odcinków końcowych do 25 mm. Zmniejszanie

się światła jelita cienkiego na korzyść długości zwiększa znacznie jego

się światła jelita cienkiego na korzyść długości zwiększa znacznie jego

powierzchnię do objętości co nie pozostaje bez wpływu na proces

powierzchnię do objętości co nie pozostaje bez wpływu na proces

wchłaniania substancji pokarmowych.

wchłaniania substancji pokarmowych.

DWUNASTNICA

DWUNASTNICA

– najkrótszy (25 cm) odcinek jelita cienkiego. Ma

– najkrótszy (25 cm) odcinek jelita cienkiego. Ma

podkowiasty kształt i dzieli się na

podkowiasty kształt i dzieli się na

część górną, zstępującą, poziomą i

część górną, zstępującą, poziomą i

wstępującą

wstępującą

. Początkowy rozszerzony odcinek nosi nazwę

. Początkowy rozszerzony odcinek nosi nazwę

opuszki

opuszki

dwunastnicy

dwunastnicy

, stanowiącej przedłużenie odźwiernika i znajduje się na

, stanowiącej przedłużenie odźwiernika i znajduje się na

wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego, nad głową trzustki. W dalszym

wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego, nad głową trzustki. W dalszym

przebiegu dwunastnica zakręca ku dołowi w prawo (część zstępująca),

przebiegu dwunastnica zakręca ku dołowi w prawo (część zstępująca),

obejmując głowę trzustki. Na wysokości trzeciego kręgu lędźwiowego,

obejmując głowę trzustki. Na wysokości trzeciego kręgu lędźwiowego,

zakręca w lewo (część pozioma), następnie skośnie ku górze i w lewo

zakręca w lewo (część pozioma), następnie skośnie ku górze i w lewo

(część wstępująca). Tu kończy się na wysokości drugiego kręgu

(część wstępująca). Tu kończy się na wysokości drugiego kręgu

lędźwiowego, przechodząc ostrym zgięciem w jelito czcze. W części

lędźwiowego, przechodząc ostrym zgięciem w jelito czcze. W części

zstępującej na ścianie tylno-przyśrodkowej znajdują się dwie

zstępującej na ścianie tylno-przyśrodkowej znajdują się dwie

brodawki,

brodawki,

większa

większa

zawierające

zawierające

wspólne ujście przewodu żółciowego

wspólne ujście przewodu żółciowego

wspólnego i przewodu trzustkowego

wspólnego i przewodu trzustkowego

oraz kilkanaście milimetrów

oraz kilkanaście milimetrów

wyżej

wyżej

mniejsza

mniejsza

– z ujściem

– z ujściem

przewodu trzustkowego dodatkowego.

przewodu trzustkowego dodatkowego.

JELITO CIENKIE (2)

JELITO CIENKIE (2)

CECHA

CECHA

JELITO CZCZE

JELITO CZCZE

JELITO KRĘTE

JELITO KRĘTE

PODZIAŁ

PODZIAŁ

2/5 górnej części jelita

2/5 górnej części jelita

cienkiego

cienkiego

3/5 dolnej części jelita cienkiego

3/5 dolnej części jelita cienkiego

POŁOŻENIE

POŁOŻENIE

wg otrzewnej

wg otrzewnej

wewnątrzotrzewnowo

wewnątrzotrzewnowo

wewnątrzotrzewnowo

wewnątrzotrzewnowo

KREZKA

KREZKA

obecność krezki

obecność krezki

obecność krezki

obecność krezki

LOKALIZACJA

LOKALIZACJA

lewa część jamy brzusznej,

lewa część jamy brzusznej,

poniżej żołądka

poniżej żołądka

prawa i dolna część jamy

prawa i dolna część jamy

brzusznej

brzusznej

BUDOWA

BUDOWA

ŚCIANY

ŚCIANY

ściana typowa, dość gruba

ściana typowa, dość gruba

mocno unaczyniona z bardzo

mocno unaczyniona z bardzo

silnie rozwiniętą błoną śluzową

silnie rozwiniętą błoną śluzową

wytwarzającą fałdy okrężne

wytwarzającą fałdy okrężne

(dobrze rozwinięte) i liczne,

(dobrze rozwinięte) i liczne,

grube kosmki

grube kosmki

ściana typowa, cieńsza, słabiej

ściana typowa, cieńsza, słabiej

unaczyniona z bardzo silnie

unaczyniona z bardzo silnie

rozwiniętą błoną śluzową

rozwiniętą błoną śluzową

wytwarzającą fałdy okrężne

wytwarzającą fałdy okrężne

(słabiej rozwinięte) i długie,

(słabiej rozwinięte) i długie,

cienkie, mniej liczne kosmki

cienkie, mniej liczne kosmki

GRUDKI

GRUDKI

CHŁONNE

CHŁONNE

obecność pojedynczych grudek

obecność pojedynczych grudek

chłonnych

chłonnych

obecność skupionych grudek

obecność skupionych grudek

chłonnych

chłonnych

JELITO CIENKIE (3)

JELITO CIENKIE (3)

KOSMKI

KOSMKI

– kosmki jelitowe są cienkimi wypustkami błony

– kosmki jelitowe są cienkimi wypustkami błony

śluzowej wysokości 0,5-1,5 mm, na ogół bardzo gęsto

śluzowej wysokości 0,5-1,5 mm, na ogół bardzo gęsto

ułożone obok siebie. Ich liczba jest szacowana na około 5 –

ułożone obok siebie. Ich liczba jest szacowana na około 5 –

10 milionów i dzięki nim powierzchnia jelita wzrasta o około

10 milionów i dzięki nim powierzchnia jelita wzrasta o około

600%.

600%.



Kosmki są pokryte nabłonkiem walcowatym i mają własne

Kosmki są pokryte nabłonkiem walcowatym i mają własne

włókna mięśniowe gładkie.

włókna mięśniowe gładkie.



Rytmiczne skurcze mięśniówki kosmka skracają jego długość,

Rytmiczne skurcze mięśniówki kosmka skracają jego długość,

co ułatwia wypływ krwi i chłonki.

co ułatwia wypływ krwi i chłonki.



W osi długiej kosmka biegnie co najmniej jedno naczynie

W osi długiej kosmka biegnie co najmniej jedno naczynie

chłonne włosowate kończące się ślepo w szczycie kosmka. Do

chłonne włosowate kończące się ślepo w szczycie kosmka. Do

naczyń włosowatych chłonnych wchłonięte zostają tłuszcze.

naczyń włosowatych chłonnych wchłonięte zostają tłuszcze.



Tętniczki jedna lub kilka dochodzą do szczytu kosmka i tu

Tętniczki jedna lub kilka dochodzą do szczytu kosmka i tu

łączą się z siecią włosowatą żylną. Do naczyń włosowatych

łączą się z siecią włosowatą żylną. Do naczyń włosowatych

krwionośnych wchłonięte zostają cukry proste i aminokwasy.

krwionośnych wchłonięte zostają cukry proste i aminokwasy.

JELITO CIENKIE (4)

JELITO CIENKIE (4)

Mięśnie gładkie jelita cienkiego wykazują okresowe zmiany napięcia,

Mięśnie gładkie jelita cienkiego wykazują okresowe zmiany napięcia,

które powodują wystąpienie ruchów wahadłowych, segmentowych

które powodują wystąpienie ruchów wahadłowych, segmentowych

(odcinkowych) i perystaltycznych. Zmiany napięcia mięśni

(odcinkowych) i perystaltycznych. Zmiany napięcia mięśni

wywoływane są przez mechaniczne ich drażnienie, natomiast

wywoływane są przez mechaniczne ich drażnienie, natomiast

częstość tych zmian podlega kontroli nerwowej autonomicznej.

częstość tych zmian podlega kontroli nerwowej autonomicznej.

RUCHY WAHADŁOWE

RUCHY WAHADŁOWE

– polegają na przemiennym wydłużaniu

– polegają na przemiennym wydłużaniu

poszczególnych odcinków jelita, w wyniku czego treść pokarmowa

poszczególnych odcinków jelita, w wyniku czego treść pokarmowa

przesuwa się to w jedną to w drugą stronę. Służą do wymieszania

przesuwa się to w jedną to w drugą stronę. Służą do wymieszania

treści pokarmowej.

treści pokarmowej.

RUCHY SEGMENTOWE

RUCHY SEGMENTOWE

– wykonuje mięśniówka okrężna kurcząc się w

– wykonuje mięśniówka okrężna kurcząc się w

różnych odcinkach jelita przy biernym rozluźnieniu mięśniówki

różnych odcinkach jelita przy biernym rozluźnieniu mięśniówki

podłużnej. Skurcze te w danej chwili dzielą jelito na poszczególne

podłużnej. Skurcze te w danej chwili dzielą jelito na poszczególne

segmenty i następnie znikają, a między nimi występują nowe

segmenty i następnie znikają, a między nimi występują nowe

zwężenia. Służą do wymieszania treści pokarmowej.

zwężenia. Służą do wymieszania treści pokarmowej.

RUCHY PERYSTALTYCZNE (ROBACZKOWE)

RUCHY PERYSTALTYCZNE (ROBACZKOWE)

– przesuwają treść

– przesuwają treść

pokarmową w kierunku odbytu pod wpływem równoczesnej

pokarmową w kierunku odbytu pod wpływem równoczesnej

współpracy obu warstw mięśniowych. Następujące po sobie skurcze

współpracy obu warstw mięśniowych. Następujące po sobie skurcze

powodują wytworzenie fali perystaltycznej, która przesuwa treść w

powodują wytworzenie fali perystaltycznej, która przesuwa treść w

kierunku odbytu mniej więcej 10-12 cm.

kierunku odbytu mniej więcej 10-12 cm.

JELITO GRUBE (1)

JELITO GRUBE (1)

Jelito grube jest końcową częścią przewodu pokarmowego. Dzieli się na

Jelito grube jest końcową częścią przewodu pokarmowego. Dzieli się na

jelito ślepe

jelito ślepe

wraz z

wraz z

wyrostkiem robaczkowym, okrężnicę

wyrostkiem robaczkowym, okrężnicę

i

i

odbytnicę.

odbytnicę.

Długość jelita grubego wynosi od 130-150 cm, a średnica

Długość jelita grubego wynosi od 130-150 cm, a średnica

około 50-80 mm.

około 50-80 mm.



Początkową częścią jelita grubego jest

Początkową częścią jelita grubego jest

jelito ślepe

jelito ślepe

zwane również

zwane również

kątnicą

kątnicą

, położone poniżej ujścia jelita krętego do jelita grubego

, położone poniżej ujścia jelita krętego do jelita grubego



Ujście to jest ograniczone

Ujście to jest ograniczone

zastawką krętniczo-kątniczą

zastawką krętniczo-kątniczą

, która

, która

zapobiega cofaniu treści pokarmowej z jelita grubego do jelita cienkiego

zapobiega cofaniu treści pokarmowej z jelita grubego do jelita cienkiego



Jelito ślepe leży w prawym dole biodrowym, ma kształt szerokiego worka

Jelito ślepe leży w prawym dole biodrowym, ma kształt szerokiego worka

długości 7 cm i średnicy 90 mm. Jest całkowicie pokryte otrzewną.

długości 7 cm i średnicy 90 mm. Jest całkowicie pokryte otrzewną.



W dolnym przyśrodkowym odcinku jelita ślepego znajduje się ujście

W dolnym przyśrodkowym odcinku jelita ślepego znajduje się ujście

wyrostka robaczkowego

wyrostka robaczkowego

. Ma on kształt cienkiego uchyłka kątnicy i

. Ma on kształt cienkiego uchyłka kątnicy i

zmiennej długości i średnicy. Posiada grubą dobrze rozwiniętą

zmiennej długości i średnicy. Posiada grubą dobrze rozwiniętą

mięśniówkę i bardzo dużo grudek chłonnych.

mięśniówkę i bardzo dużo grudek chłonnych.



Wyrostek leży wewnątrzotrzewnowo, ma własną krezkę, i najczęściej

Wyrostek leży wewnątrzotrzewnowo, ma własną krezkę, i najczęściej

zwisa w kierunku miednicy mniejszej.

zwisa w kierunku miednicy mniejszej.



Wyrostek robaczkowy nie bierze udziału w trawieniu

Wyrostek robaczkowy nie bierze udziału w trawieniu

JELITO GRUBE (2)

JELITO GRUBE (2)

Powyżej zastawki krętniczo-kątniczej rozpoczyna się okrężnica. Okrężnicę

Powyżej zastawki krętniczo-kątniczej rozpoczyna się okrężnica. Okrężnicę

ze względu na jej przebieg dzielimy na

ze względu na jej przebieg dzielimy na

okrężnicę wstępującą

okrężnicę wstępującą

,

,

poprzeczną, zstępującą

poprzeczną, zstępującą

i

i

esowatą.

esowatą.

Okrężnica wstępująca –

Okrężnica wstępująca –

biegnie w przedłużeniu jelita ślepego ku górze

biegnie w przedłużeniu jelita ślepego ku górze

na tylnej ścianie jamy brzusznej. W prawym podżebrzu, na wysokości

na tylnej ścianie jamy brzusznej. W prawym podżebrzu, na wysokości

dolnego końca prawej nerki zbacza w lewo przechodząc w okrężnicę

dolnego końca prawej nerki zbacza w lewo przechodząc w okrężnicę

poprzeczną.

poprzeczną.

Okrężnica poprzeczna –

Okrężnica poprzeczna –

ma szeroką krezkę, pozwalającą na dużą

ma szeroką krezkę, pozwalającą na dużą

ruchomość tego odcinka jelita grubego. W lewym podżebrzu, tuż poniżej

ruchomość tego odcinka jelita grubego. W lewym podżebrzu, tuż poniżej

śledziony, okrężnica poprzeczna zgina się ku dołowi i przechodzi w

śledziony, okrężnica poprzeczna zgina się ku dołowi i przechodzi w

okrężnicę zstępującą.

okrężnicę zstępującą.

Okrężnica zstępująca –

Okrężnica zstępująca –

na wysokości lewego grzebienia biodrowego

na wysokości lewego grzebienia biodrowego

przechodzi w okrężnicę esowatą

przechodzi w okrężnicę esowatą

Okrężnica esowata –

Okrężnica esowata –

leży wewnątrzotrzewnowo i ma szeroką krezkę

leży wewnątrzotrzewnowo i ma szeroką krezkę

umożliwiającą jej dużą ruchomość (okrężnica wstępująca i zstępująca

umożliwiającą jej dużą ruchomość (okrężnica wstępująca i zstępująca

nie posiadają krezki i zrastają się z tylną częścią ściany jamy brzusznej).

nie posiadają krezki i zrastają się z tylną częścią ściany jamy brzusznej).

Na wysokości III kręgu krzyżowego esica przechodzi w

Na wysokości III kręgu krzyżowego esica przechodzi w

odbytnicę

odbytnicę

, która

, która

biegnie na tylnej ścianie miednicy małej i kończy się

biegnie na tylnej ścianie miednicy małej i kończy się

odbytem,

odbytem,

otworem leżącym na wysokości końca kości guzicznej.

otworem leżącym na wysokości końca kości guzicznej.

Odbytnica –

Odbytnica –

dzieli się na

dzieli się na

część miedniczą i kroczową

część miedniczą i kroczową

. Granicę między

. Granicę między

nimi stanowi przejście odbytnicy przez

nimi stanowi przejście odbytnicy przez

mięsień dźwigacz odbytu

mięsień dźwigacz odbytu

,

,

który jest częścią przepony miednicy. Część miednicza odbytnicy ulega

który jest częścią przepony miednicy. Część miednicza odbytnicy ulega

rozszerzeniu i nosi nazwę

rozszerzeniu i nosi nazwę

bańki odbytnicy

bańki odbytnicy

. Odbytnica nie ma krezki,

. Odbytnica nie ma krezki,

jej tylna ściana jest zrośnięta ze ścianą miednicy małej.

jej tylna ściana jest zrośnięta ze ścianą miednicy małej.

JELITO GRUBE (3)

JELITO GRUBE (3)



Mięśniówka podłużna

Mięśniówka podłużna

nie jest rozłożona równomiernie w

nie jest rozłożona równomiernie w

ścianie jelita grubego, lecz skupiona w trzech taśmach

ścianie jelita grubego, lecz skupiona w trzech taśmach

(taśma

(taśma

swobodna, sieciowa, krezkowa)

swobodna, sieciowa, krezkowa)

przebiegających podłużnie w

przebiegających podłużnie w

jednakowej odległości od siebie od ujścia wyrostka robaczkowego

jednakowej odległości od siebie od ujścia wyrostka robaczkowego

do odbytnicy. Kończą się przy początku odbytnicy, przechodząc w

do odbytnicy. Kończą się przy początku odbytnicy, przechodząc w

jej mięśniówkę podłużną. Skurcz taśm powoduje pofałdowanie się

jej mięśniówkę podłużną. Skurcz taśm powoduje pofałdowanie się

powierzchni kątnicy i okrężnicy, powstają w ten sposób

powierzchni kątnicy i okrężnicy, powstają w ten sposób

wypuklenia na zewnątrz

wypuklenia na zewnątrz

i leżące między nimi ostre wgięcia do

i leżące między nimi ostre wgięcia do

światła jelita zwane

światła jelita zwane

fałdami półksiężycowatymi.

fałdami półksiężycowatymi.



Mięśniówka gładka okrężna

Mięśniówka gładka okrężna

, zgrubiała w okolicy odbytu

, zgrubiała w okolicy odbytu

tworzy

tworzy

zwieracz odbytu wewnętrzny

zwieracz odbytu wewnętrzny

, który reaguje

, który reaguje

rozwarciem przy rozciąganiu kałem ścian odbytnicy. Obwodowo

rozwarciem przy rozciąganiu kałem ścian odbytnicy. Obwodowo

od mięśniówki gładkiej znajduje się pierścień z mięśniówki

od mięśniówki gładkiej znajduje się pierścień z mięśniówki

poprzecznie prążkowanej zwany

poprzecznie prążkowanej zwany

zwieraczem odbytu

zwieraczem odbytu

zewnętrznym

zewnętrznym

, którego czynność jest zależna od naszej woli.

, którego czynność jest zależna od naszej woli.

Jednocześnie z rozkurczem obu zwieraczy występuję skurcze

Jednocześnie z rozkurczem obu zwieraczy występuję skurcze

mięśni brzucha i przepony, ciśnienie w jamie brzusznej wzrasta i

mięśni brzucha i przepony, ciśnienie w jamie brzusznej wzrasta i

kał zostaje wydalony na zewnątrz.

kał zostaje wydalony na zewnątrz.

JELITO GRUBE (4)

JELITO GRUBE (4)



Błona śluzowa jelita grubego jest gładka i nie posiada kosmków,

Błona śluzowa jelita grubego jest gładka i nie posiada kosmków,

jest bogato wyposażona w komórki gruczołowe produkujące śluz

jest bogato wyposażona w komórki gruczołowe produkujące śluz



Błona śluzowa kroczowej odbytnicy tworzy 2-5 okrężnych

Błona śluzowa kroczowej odbytnicy tworzy 2-5 okrężnych

fałdów, a w części kroczowej istnieją tylko fałdy podłużne zwane

fałdów, a w części kroczowej istnieją tylko fałdy podłużne zwane

słupami odbytniczymi

słupami odbytniczymi

.

.



Udział jelita grubego w procesach trawienia jest niewielki. Sok

Udział jelita grubego w procesach trawienia jest niewielki. Sok

wydzielany przez śluzówkę zawiera dużo mucyny, ma słaby

wydzielany przez śluzówkę zawiera dużo mucyny, ma słaby

alkaliczny odczyn i nie zawiera enzymów

alkaliczny odczyn i nie zawiera enzymów



W jelicie grubym zachodzi zwrotne wchłanianie wody,

W jelicie grubym zachodzi zwrotne wchłanianie wody,

elektrolitów, witamin i aminokwasów oraz pod wpływem bogatej

elektrolitów, witamin i aminokwasów oraz pod wpływem bogatej

flory bakteryjnej następuje gnicie nie strawionych białek

flory bakteryjnej następuje gnicie nie strawionych białek



W skutek wchłaniania wody następuje zagęszczenie masy

W skutek wchłaniania wody następuje zagęszczenie masy

kałowej, a wydzielany przez komórki kubkowe błony śluzowej

kałowej, a wydzielany przez komórki kubkowe błony śluzowej

śluz powoduje zlepienie nie strawionych reszek pokarmowych

śluz powoduje zlepienie nie strawionych reszek pokarmowych



Masy kałowe silnymi skurczami perystaltycznymi (kilka razy na

Masy kałowe silnymi skurczami perystaltycznymi (kilka razy na

dobę) przesuwają się w kierunku odbytnicy

dobę) przesuwają się w kierunku odbytnicy

LOKALIZACJA i BUDOWA

LOKALIZACJA i BUDOWA

TRZUSTKI

TRZUSTKI



Trzustka jest narządem o obłym kształcie, długości około

Trzustka jest narządem o obłym kształcie, długości około

18cm i masie do 100g

18cm i masie do 100g



Trzustka leży zaotrzewnowo i przylega do tylnej ściany jamy

Trzustka leży zaotrzewnowo i przylega do tylnej ściany jamy

brzusznej na wysokości od XII kręgu piersiowego do trzonu

brzusznej na wysokości od XII kręgu piersiowego do trzonu

III kręgu lędźwiowego

III kręgu lędźwiowego



Narząd ten ułożony poprzecznie do osi długiej ciała dzieli

Narząd ten ułożony poprzecznie do osi długiej ciała dzieli

się na

się na

głowę, trzon i ogon

głowę, trzon i ogon



Głowa trzustki

Głowa trzustki

, leżąca najbardziej w prawo, położona jest

, leżąca najbardziej w prawo, położona jest

we wgłębieniu krzywizny dwunastnicy.

we wgłębieniu krzywizny dwunastnicy.

Trzon

Trzon

położony

położony

poprzecznie do kręgosłupa przechodzi w

poprzecznie do kręgosłupa przechodzi w

ogon

ogon

, który

, który

dochodzi aż do wnęki śledziony

dochodzi aż do wnęki śledziony



Ku tyłowi od głowy trzustki przebiega

Ku tyłowi od głowy trzustki przebiega

żyła wrotna i

żyła wrotna i

przewód żółciowy wspólny

przewód żółciowy wspólny

, a trzon na wysokości I, II

, a trzon na wysokości I, II

kręgu lędźwiowego krzyżuje się z leżącą przed nim aortą i

kręgu lędźwiowego krzyżuje się z leżącą przed nim aortą i

żyłą główną dolną

żyłą główną dolną

CZYNNOŚĆ TRZUSTKI (1)

CZYNNOŚĆ TRZUSTKI (1)

CZĘŚĆ ZEWNĄTRZWYDZIELNICZA

CZĘŚĆ ZEWNĄTRZWYDZIELNICZA

– gruczoł pęcherzykowy

– gruczoł pęcherzykowy

złożony, budowany przez

złożony, budowany przez

płaciki trzustki,

płaciki trzustki,

których wydzielina

których wydzielina

sok trzustkowy,

sok trzustkowy,

odprowadzana jest przez

odprowadzana jest przez

przewodziki

przewodziki

trzustkowe

trzustkowe

do

do

przewodu trzustkowego

przewodu trzustkowego

lub

lub

przewodu

przewodu

dodatkowego

dodatkowego

, a przez nie do dwunastnicy. Komórki gruczołowe

, a przez nie do dwunastnicy. Komórki gruczołowe

części zewnątrzwydzielniczej wydzielają enzymy rozszczepiające

części zewnątrzwydzielniczej wydzielają enzymy rozszczepiające

białka (trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydaza),

białka (trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydaza),

hydrolizujące tłuszcze roślinne (lipaza) oraz rozkładające

hydrolizujące tłuszcze roślinne (lipaza) oraz rozkładające

węglowodany (amylaza).

węglowodany (amylaza).

PRZEWÓD TRZUSTKOWY

PRZEWÓD TRZUSTKOWY

– biegnie przez całą długość trzustki i

– biegnie przez całą długość trzustki i

uchodzi w obrębie

uchodzi w obrębie

brodawki większej dwunastnicy,

brodawki większej dwunastnicy,

z reguły

z reguły

razem z przewodem żółciowym wspólnym.

razem z przewodem żółciowym wspólnym.

PRZEWÓD TRZUSTKOWY DODATKOWY

PRZEWÓD TRZUSTKOWY DODATKOWY

– biegnie w głowie

– biegnie w głowie

trzustki i najczęściej ma dwa ujścia, jedno do głównego

trzustki i najczęściej ma dwa ujścia, jedno do głównego

przewodu trzustkowego, drugie do dwunastnicy na brodawce

przewodu trzustkowego, drugie do dwunastnicy na brodawce

mniejszej

mniejszej

CZYNNOŚĆ TRZUSTKI (2)

CZYNNOŚĆ TRZUSTKI (2)

CZĘŚĆ DOKREWNA TRZUSTKI

CZĘŚĆ DOKREWNA TRZUSTKI

– tworzona przez narząd

– tworzona przez narząd

wysepowy, składający się z drobnych skupisk komórek

wysepowy, składający się z drobnych skupisk komórek

gruczołowych zwanych

gruczołowych zwanych

wysepkami

wysepkami

.

.



Liczba ich waha się od 200 tysięcy do 2 milionów, najliczniej

Liczba ich waha się od 200 tysięcy do 2 milionów, najliczniej

występują w ogonie trzustki.

występują w ogonie trzustki.



Wysepki zbudowane są z komórek nabłonkowych,

Wysepki zbudowane są z komórek nabłonkowych,

układających się w pasma, między którymi znajduje się

układających się w pasma, między którymi znajduje się

gęsta sieć naczyń włosowatych krwionośnych.

gęsta sieć naczyń włosowatych krwionośnych.



Spośród

Spośród

trzech rodzajów komórek alfa, beta i gamma

trzech rodzajów komórek alfa, beta i gamma

tylko dwóm pierwszym przypisuje się działalność

tylko dwóm pierwszym przypisuje się działalność

wewnątrzwydzielniczą.

wewnątrzwydzielniczą.



Komórki alfa

Komórki alfa

wytwarzają

wytwarzają

glukagon

glukagon

(podwyższający

(podwyższający

stężenie cukru we krwi), a

stężenie cukru we krwi), a

komórki beta

komórki beta

insulinę,

insulinę,

która

która

działa antagonistycznie, obniżając poziom cukru we krwi.

działa antagonistycznie, obniżając poziom cukru we krwi.

LOKALIZACJA i BUDOWA

LOKALIZACJA i BUDOWA

WĄTROBY

WĄTROBY



Jest to największy gruczoł w organizmie człowieka. Ciężar wątroby

Jest to największy gruczoł w organizmie człowieka. Ciężar wątroby

wynosi przeciętnie 1,5 kg. Ma czerwonobrunatne zabarwienie

wynosi przeciętnie 1,5 kg. Ma czerwonobrunatne zabarwienie



Zajmuje prawie całe

Zajmuje prawie całe

prawe podżebrze

prawe podżebrze

, znaczną część

, znaczną część

nadbrzusza i sięga do podżebrza lewego

nadbrzusza i sięga do podżebrza lewego



Wątroba ma dwie powierzchnie;

Wątroba ma dwie powierzchnie;

przeponową

przeponową

- wypukłą (górna,

- wypukłą (górna,

przednia i tylna ściana narządu) i

przednia i tylna ściana narządu) i

trzewną

trzewną

– wklęsłą. Powierzchnie

– wklęsłą. Powierzchnie

są od siebie oddzielone

są od siebie oddzielone

brzegiem górnym i dolnym

brzegiem górnym i dolnym

wątroby

wątroby



Wątroba dzieli się na dwa nierównej wielkości płaty; większy –

Wątroba dzieli się na dwa nierównej wielkości płaty; większy –

prawy

prawy

i mniejszy

i mniejszy

płat

płat

lewy

lewy

oddzielone od siebie na powierzchni

oddzielone od siebie na powierzchni

przeponowej

przeponowej

więzadłem sierpowatym

więzadłem sierpowatym

, a na powierzchni

, a na powierzchni

trzewnej

trzewnej

szczeliną więzadła obłego i żylnego

szczeliną więzadła obłego i żylnego

. W obrębie płata

. W obrębie płata

prawego wyróżnia się jeszcze dwa mniejsze płaty:

prawego wyróżnia się jeszcze dwa mniejsze płaty:

płat

płat

czworoboczny i płat ogoniasty.

czworoboczny i płat ogoniasty.



Pomiędzy płatem czworobocznym i ogoniastym leży dość głęboka

Pomiędzy płatem czworobocznym i ogoniastym leży dość głęboka

poprzeczna bruzda zwana

poprzeczna bruzda zwana

wrotami wątroby

wrotami wątroby

. Do wrót wątroby

. Do wrót wątroby

dochodzą:

dochodzą:

tętnica wątrobowa, żyła wrotna i nerwy

tętnica wątrobowa, żyła wrotna i nerwy

a

a

wychodzą:

wychodzą:

przewód wątrobowy

przewód wątrobowy

i jego przedłużenie,

i jego przedłużenie,

przewód

przewód

żółciowy

żółciowy

oraz

oraz

naczynia chłonne

naczynia chłonne

KRĄŻENIE WĄTROBOWE

KRĄŻENIE WĄTROBOWE

Wątroba jest jednym z nielicznych narządów, który ze względu na

Wątroba jest jednym z nielicznych narządów, który ze względu na

pełnione funkcje ma dwa rodzaje unaczynienia:

pełnione funkcje ma dwa rodzaje unaczynienia:

krążenie

krążenie

czynnościowe i krążenie odżywcze

czynnościowe i krążenie odżywcze

.

.

KRĄŻENIE CZYNNOŚCIOWE

KRĄŻENIE CZYNNOŚCIOWE

– jest utworzone przez

– jest utworzone przez

żyłę wrotną

żyłę wrotną

, która

, która

prowadzi krew żylną z sieci naczyń włosowatych

prowadzi krew żylną z sieci naczyń włosowatych

żołądka, jelita

żołądka, jelita

cienkiego, jelita grubego, trzustki, śledziony oraz pęcherzyka

cienkiego, jelita grubego, trzustki, śledziony oraz pęcherzyka

żółciowego

żółciowego

. Krew ta zawiera substancje wchłonięte w przewodzie

. Krew ta zawiera substancje wchłonięte w przewodzie

pokarmowym, zawiera hormony trzustki oraz niektóre produkty

pokarmowym, zawiera hormony trzustki oraz niektóre produkty

czynności śledziony i substancje wchłonięte przez ściany pęcherzyka

czynności śledziony i substancje wchłonięte przez ściany pęcherzyka

żółciowego. Z sieci naczyń włosowatych wątroby (sieć dziwna żylna,

żółciowego. Z sieci naczyń włosowatych wątroby (sieć dziwna żylna,

rozpięta między dwoma układami żylnymi, żyły wrotnej i żył

rozpięta między dwoma układami żylnymi, żyły wrotnej i żył

wątrobowych) krew uchodzi

wątrobowych) krew uchodzi

żyłami wątrobowymi

żyłami wątrobowymi

do

do

żyły głównej

żyły głównej

dolnej

dolnej

.

.

KRĄŻENIE ODŻYWCZE

KRĄŻENIE ODŻYWCZE

– jego zadaniem jest odżywienie komórek

– jego zadaniem jest odżywienie komórek

wątrobowych, składa się z

wątrobowych, składa się z

tętnicy wątrobowej właściwej

tętnicy wątrobowej właściwej

,

,

prowadzącej do sieci naczyń włosowatych wątroby krew natlenowaną z

prowadzącej do sieci naczyń włosowatych wątroby krew natlenowaną z

pnia trzewnego aorty brzusznej i z naczyń odprowadzających – żył

pnia trzewnego aorty brzusznej i z naczyń odprowadzających – żył

wątrobowych.

wątrobowych.

BUDOWA MIKROSKOPOWA

BUDOWA MIKROSKOPOWA

WĄTROBY

WĄTROBY



Jednostką morfologiczno-czynnościową są

Jednostką morfologiczno-czynnościową są

zraziki wątrobowe

zraziki wątrobowe

zbudowane z komórek wątrobowych –

zbudowane z komórek wątrobowych –

hepatocytów

hepatocytów

układających

układających

się w blaszki wątrobowe przebiegające promieniście do środka

się w blaszki wątrobowe przebiegające promieniście do środka

zrazika

zrazika



Zraziki mają kształt graniastosłupów o zaokrąglonych krawędziach,

Zraziki mają kształt graniastosłupów o zaokrąglonych krawędziach,

o średnicy 1–2mm i wysokości nie większej niż 4mm. Są połączone

o średnicy 1–2mm i wysokości nie większej niż 4mm. Są połączone

ze sobą tkanką łączną i ściśle do siebie przylegają

ze sobą tkanką łączną i ściśle do siebie przylegają



W tkance łącznej biegną tętnice i żyły międzyzrazikowe, będące

W tkance łącznej biegną tętnice i żyły międzyzrazikowe, będące

gałązkami żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej właściwej. Od tych

gałązkami żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej właściwej. Od tych

naczyń biegną w głąb zrazików naczynia włosowate, uchodzące do

naczyń biegną w głąb zrazików naczynia włosowate, uchodzące do

żyły środkowej zrazika.

żyły środkowej zrazika.



Z żył środkowych krew płynie do naczyń żylnych wątrobowych

Z żył środkowych krew płynie do naczyń żylnych wątrobowych



W miąższu wątroby, niezależnie od sieci naczyń włosowatych,

W miąższu wątroby, niezależnie od sieci naczyń włosowatych,

występuje tej samej wielkości sieć włosowatych kanalików

występuje tej samej wielkości sieć włosowatych kanalików

żółciowych

żółciowych



Kanaliki żółciowe budowane są przez zewnętrzne, silnie

Kanaliki żółciowe budowane są przez zewnętrzne, silnie

pobrużdżone i wyposażone w mikrokosmki ściany hepatocytów. Ich

pobrużdżone i wyposażone w mikrokosmki ściany hepatocytów. Ich

funkcją jest

funkcją jest

produkcja żółci

produkcja żółci

, niezbędnej przy trawieniu tłuszczów

, niezbędnej przy trawieniu tłuszczów

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

Produkcja żółci w wątrobie odbywa się bez przerwy, jednak

Produkcja żółci w wątrobie odbywa się bez przerwy, jednak

tylko w czasie trawienia większych posiłków odpływa ona do

tylko w czasie trawienia większych posiłków odpływa ona do

jelita. W przerwach między okresami trawienia

jelita. W przerwach między okresami trawienia

odprowadzana jest do pęcherzyka żółciowego, w którym

odprowadzana jest do pęcherzyka żółciowego, w którym

jest magazynowana i gdzie ulega zagęszczeniu.

jest magazynowana i gdzie ulega zagęszczeniu.

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

– leży na powierzchni trzewnej

– leży na powierzchni trzewnej

wątroby między płatem prawym i czworobocznym w

wątroby między płatem prawym i czworobocznym w

dole

dole

pęcherzyka żółciowego

pęcherzyka żółciowego

. Pęcherzyk jest kształtu

. Pęcherzyk jest kształtu

gruszkowatego, długości około 7-10 cm. Rozróżnia się w

gruszkowatego, długości około 7-10 cm. Rozróżnia się w

nim

nim

trzon, dno i szyjkę

trzon, dno i szyjkę

. Pojemność pęcherzyka wynosi

. Pojemność pęcherzyka wynosi

30-50 ml.

30-50 ml.

PRZEBIEG KANALIKÓW

PRZEBIEG KANALIKÓW

ŻÓŁCIOWYCH

ŻÓŁCIOWYCH

Kanaliki żółciowe leżące między zrazikami wątrobowymi przebiegają

Kanaliki żółciowe leżące między zrazikami wątrobowymi przebiegają

promieniście od środka ku obwodowi zrazika – łączą się ze sobą tworząc

promieniście od środka ku obwodowi zrazika – łączą się ze sobą tworząc

skomplikowaną przestrzenną sieć otoczoną gęstą siecią naczyń

skomplikowaną przestrzenną sieć otoczoną gęstą siecią naczyń

włosowatych krwionośnych, uchodzących do rozgałęzień żyły wrotnej.

włosowatych krwionośnych, uchodzących do rozgałęzień żyły wrotnej.

KANALIKI ŻÓŁCIOWE

PRZEWODZIKI MIĘDZYZRAZIKOWE

PRZEWODZIKI ŻÓŁCIOWE

PRZEWODY WĄTROBOWE

(większy – płat prawy i mniejszy – płat lewy;

okolice wnęki wątroby)

PRZEWÓD WĄTROBOWY WSPÓLNY

PRZEWÓD WĄTROBOWY WSPÓLNY + PRZEWÓD

PĘCHERZYKOWY

= PRZEWÓD ŻÓŁCIOWY WSPÓLNY

(łącznie z przewodem trzustkowym wspólnie uchodzi w części

zstępującej dwunastnicy na brodawce większej)

FUNKCJE WĄTROBY

FUNKCJE WĄTROBY

1.

1.

Wytwarza żółć niezbędną w trawieniu tłuszczów

Wytwarza żółć niezbędną w trawieniu tłuszczów

2.

2.

Magazynuje glikogen, tłuszcze, białka i witaminy

Magazynuje glikogen, tłuszcze, białka i witaminy

3.

3.

Reguluje poziom poszczególnych aminokwasów we krwi poprzez ich

Reguluje poziom poszczególnych aminokwasów we krwi poprzez ich

przemianę na glukozę i mocznik. Glukoza zostaje wykorzystana do

przemianę na glukozę i mocznik. Glukoza zostaje wykorzystana do

syntezy glikogenu, a mocznik jako produkt odpadowy, zostaje wydalony

syntezy glikogenu, a mocznik jako produkt odpadowy, zostaje wydalony

przez nerki

przez nerki

4.

4.

Reguluje gospodarkę żelaza i miedzi

Reguluje gospodarkę żelaza i miedzi

5.

5.

Syntezuje białka osocz krwi: albuminy, alfa- i beta-globuliny oraz

Syntezuje białka osocz krwi: albuminy, alfa- i beta-globuliny oraz

fibrynogen

fibrynogen

6.

6.

Wydziela do krwi enzymy i czynniki krzepnięcia krwi (protrombinę i

Wydziela do krwi enzymy i czynniki krzepnięcia krwi (protrombinę i

heparynę)

heparynę)

7.

7.

Bierze udział w rozkładaniu krwinek czerwonych

Bierze udział w rozkładaniu krwinek czerwonych

8.

8.

Pełni rolę odtruwającą przez wychwytywanie z krwi substancji

Pełni rolę odtruwającą przez wychwytywanie z krwi substancji

trujących, wiązanie ich i w postaci nieszkodliwych związków zwrotne

trujących, wiązanie ich i w postaci nieszkodliwych związków zwrotne

kierowanie do krwiobiegu lub wydalanie z żółcią albo przez nerki

kierowanie do krwiobiegu lub wydalanie z żółcią albo przez nerki

9.

9.

Stanowi filtr dla większości krążących we krwi hormonów pośrednio

Stanowi filtr dla większości krążących we krwi hormonów pośrednio

regulując ich stężenie

regulując ich stężenie

10.

10.

Jest głównym źródłem chłonki odprowadzanej przewodem piersiowym

Jest głównym źródłem chłonki odprowadzanej przewodem piersiowym

11.

11.

Jest centralnym narządem przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów

Jest centralnym narządem przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów

OTRZEWNA

OTRZEWNA

Otrzewna

Otrzewna

– cienka, gładka surowicza błona, która wyściela ściany jamy

– cienka, gładka surowicza błona, która wyściela ściany jamy

brzusznej i miednicy oraz pokrywa całkowicie lub częściowo położone

brzusznej i miednicy oraz pokrywa całkowicie lub częściowo położone

w tych jamach narządy. Część otrzewnej wyścielającej od wewnątrz

w tych jamach narządy. Część otrzewnej wyścielającej od wewnątrz

ściany jamy brzusznej i miednicy nazywamy

ściany jamy brzusznej i miednicy nazywamy

otrzewną ścienną

otrzewną ścienną

,

,

część zaś pokrywającą narządy –

część zaś pokrywającą narządy –

otrzewną trzewną.

otrzewną trzewną.

Otrzewna

Otrzewna

ścienna wyściela warstwą ciągłą ścianę przednią, ścianę boczną i

ścienna wyściela warstwą ciągłą ścianę przednią, ścianę boczną i

przeponę. Na tylnej ścianie jamy brzusznej i na ścianach miednicy

przeponę. Na tylnej ścianie jamy brzusznej i na ścianach miednicy

otrzewna przechodzi ze ściany na narządy i staje się otrzewną

otrzewna przechodzi ze ściany na narządy i staje się otrzewną

trzewną. Otrzewna schodząc na narządy, tworzy fałdy składające się

trzewną. Otrzewna schodząc na narządy, tworzy fałdy składające się

z dwóch blaszek błony surowiczej, zwane

z dwóch blaszek błony surowiczej, zwane

krezkami

krezkami

lub

lub

więzadłami.

więzadłami.

Otrzewna przechodząc ze ściany na narząd może się różnie zachowywać.

Otrzewna przechodząc ze ściany na narząd może się różnie zachowywać.

1.

1.

Jeśli narząd jest pokryty przez otrzewną ze wszystkich stron to takie

Jeśli narząd jest pokryty przez otrzewną ze wszystkich stron to takie

położenie nazywamy

położenie nazywamy

wewnątrzotrzewnowym

wewnątrzotrzewnowym

. Należą tu:

. Należą tu:

żołądek,

żołądek,

jelito cienkie (oprócz dwunastnicy), śledziona, wątroba, jelito

jelito cienkie (oprócz dwunastnicy), śledziona, wątroba, jelito

ślepe z wyrostkiem robaczkowym, okrężnica poprzeczna oraz

ślepe z wyrostkiem robaczkowym, okrężnica poprzeczna oraz

esowata, górna część odbytnicy, macica

esowata, górna część odbytnicy, macica

2.

2.

Wszystkie narządy leżące pomiędzy otrzewną, a ścianą jamy

Wszystkie narządy leżące pomiędzy otrzewną, a ścianą jamy

brzusznej, położone są

brzusznej, położone są

pozaotrzewnowo

pozaotrzewnowo

(tylna ściana jamy

(tylna ściana jamy

brzusznej). Należą tu:

brzusznej). Należą tu:

dwunastnica, trzustka, nerki i nadnercza

dwunastnica, trzustka, nerki i nadnercza

3.

3.

Gdy tylna ściana narządu jest pokryta otrzewną częściowo mówimy o

Gdy tylna ściana narządu jest pokryta otrzewną częściowo mówimy o

położeniu

położeniu

śródotrzewnowym

śródotrzewnowym

. Należą tu: pęcherz moczowy,

. Należą tu: pęcherz moczowy,

środkowa część odbytnicy, okrężnica wstępująca i zstępująca

środkowa część odbytnicy, okrężnica wstępująca i zstępująca