JAMA USTNA-(cavitas oris)2 czesci-przedsionek i jama ustna wlasciwa.Rozpoczyan się wejściem do przedsionka zwanym szpara ust(rima oris) nastepnie przechodzi w cieśń gardzieli ktora pośredniczy w polaczenu z jama ustna własciwa z gardlem.Przedsionek j.m. (vestibulum oris) jest szczelina o podkowiastym kształcie.Od przodu ograniczaja go wargi po bokach policzki , nastepnie od strony jamy ustnej wlasciwej. dwa luki z zebami .Gruczoly jamy ustnej-sa 3 duze(slinianka przyuszna,podżuchwowa i podjezykowa)Przyuszna (glandula parotis)-jest najwiekszan.polozna na m.zwarzu w dole zazuchwowym.Przewod wyprowadzajacy dosc duzy uchodiz do przedsionka jamy ustnej na wysokości drugiego zeba trzonowego gornego.Jest gruczolem pęcherzykowym czysto surowiczym.Podrzuchwowa-(glandula submandibularis) znacznie mniejsza,lezy w trajkocie podrzutowym.Jest twardsza i latwiej wyczuwalna.Dlugi przewod wyprowadzajacy konczy się na dnie jamy ustnej na miesku podjezykowym.Jest gruczolem cewkowo-pehcerzykowym,mieszanym, o dominacji wydzielny surowiczej.Podjezykowa-(glandula sublingualis) jest najmniejsza .lezy na dnie jamy ustnej.od gory pokrywa ja blona sluzowa. Jej przwod uchodzi do jamy ustnej wraz z przewodem slinianki podżuchwowej.na miesku podjezykowym. Jest gruczolem cewkowo-pecherzykowym o charakterze mieszanym przy przewadze wydzielania sluzowego.Slina-(saliva) jest plynem przejrzystym zawiera wode i rozpuszczone w niej związki organiczne i nieorg. w tym amylaze Slina przepaja kesy pokarmowe i ulatwia przesuwanie pokarmu z jamy ustnej do gardla.Jama ustna wlasciwa(cawitas oris proprium).Od gory ograniczona podniebieniem od dolu przepona jamy ustnej, wytworzana przez miesien zuchwowo-gnykowo i brodkowo-gnykowy. Zebodoly wraz z zebami ograniczaja ja od przodu i bokow, ku tylowi przedluza się w gardziel laczaca ja z gardlem.Przy zamkniętych ustach cala jame wypelnia jezyk.Jezyk (lingua) jest zbodowany z m. poprzecnie prążkowanych ,pokrywa go blona sluzowa.Jest tworem bardzo ruchliwym i spelnia wiele czynności: stanowi pomocniczy narzad podczas zucia ,bierze udzial w formowaniu kesa pokarmowego, mieszając go z slina, jest siedziba narzadu smaku, stanowi pomocniczy narzad mowy.Sklada się z ustawionej pionowo nasady(radix linguae) umocowanej do dna jamy ustnej i zwróconej powierzchnia do swiatla gardla.Najwieksza środ. czesc tworzy trzon(corpus linguae) który zweza się ku przodowi i przechodzi w w koniec jezyka Na grzbiecie jezyka błona sluzowa wytwarza liczne wzniesienia zwane brodawkami. Wyrozniamy brodawki okolone(papillae vallatae),B.liściaste(papillae foliatae), B.grzybowate(papillae fungiformes)
Podniebienie(palatum)- ogranicza gorna czesc jamy ustnej. Sklada się z dwoch odcinkow.Przedniego -który ma podstawe kostna Podniebienie twarde oraz tylnego utworzonego przez miesnie miekkie-podniebienie miękkie.Blona sluzowa w lini pozdrodkowej wytwarza szew podniebienia.a w cz.przedniej 4 faldy podniebienne poprzeczne.W blonie sluzowej leza liczne gruczoly sluzowe podniebienne. Luk podniebienno językowy i gardłowy ograniczaja ciesn gardzieli.Miedzy lukami lezy migdalek podniebienny.(tonsilla palatina) Miesnie które buduja podniebienie miekkie to napinacz- dźwigacz podniebienia miękkiego oraz m podniebienno gardłowy - językowy i m języczka.GARDLO (pharynx)-jest wspolna drogo układu pokarmowego i oddechowego.od gory siega podstaw czaski, biegnac pionowo w dol konczy się na wysokości 6 kregu szyjnego.gdzie przedluza się bezpośrednio w przelyk.Gardlo dzielimy na 3 pietra.Gorne-stanowiace czesc nosowa, Srodkowe -zwane czescia ustna.Dolna-czesc krtaniowa gardla.W sciaanch czesci nosowej znajduje się ujscie trabki słuchowej która łaczy jame bębenkowa ucha srod. z gardlem. ujscie te otoczone jest walem trabkowym.Jest tu także skupienie tkanki limfatycznej w postaci migdałka trabkowego..oraz jest tez migdalek trzeci.zwany gardłowym.limf. pierścień gardłowy Waldeyera: migdalek gardlowy, 2migd.trąbkowe, migd.językowy, 2 midg.podniebienne. W czesci krtaniowej gardla po obu str.tylnej ściany krtani jest zagłębienie blony sluzowej zwane zachyłkiem gruszkowatym.Sciana gardla sklada się z 4 warstw.Blony sluzowej-zawiera liczne gruczoly,glownie sluzowe. W czesci nosowej b.ś. pokryta jest nabłonkiem wielorzędowym migawkowym. w czesci ustnej wielowarstwowy plaski.Miedzy nia a blona miesniowa jest blona wloknista która stanowi podloze gardla.Miesniowka gardla zbudowana jest z wl. m. poprzecnie prozkowancyh i układa się w 2 warstwy. Wew.warstwa tworzy m.podnieb.-gardlowy i m rylcowo-gardl.Warstwe zew. Tworzym zwieracz gardla dolny srodkowy i gorny. Od str. zew. Sciane gardla pokrywa locznotkankowa blona która umocowuje gardlo do otoczenia.PRZELYK.(esophagus)-przewod m. -bloniastym laczacy gardlo z żołądkiem.Dl okolo25cm.Od VI szyjnego do X piersiowego.Zadaniem jego jest prowadzenie pokarmu z gardla do żołądku.3 odcinki.Czesc szyjna-siegajaca od chrząstki pierścieniowatej do wysokości wciecia szyjnego mostka.Piersiowa- konczy się w miejscu przejscia przelyku przez rozwor przelykowy przepony.Brzuszna-uchodzi do żołądka.Przelyk ma 3 fizjologiczne zwerzenia-Zwezenie gorne miejsce przescia gardla w przełyk i jest najwezsze .Zwez. srodkowe na wysokości IVk. Piersiowego i jest tam rozdwojenie tchawicy. Dolne zwez. -wywolane jest napieciem mięśniówki okrężnej i lezy w okolicu roztworu przelykowego przepony.Blona m. jest zbudowana z m.gladkich. 2warstwy: zew o podłużnym przebiegu włókien i wew o okreznym ułożeniu wł. Przelyk pokryty jest od strony swiatla blona sluzowa, wyslana nabl..wielowarstowym plaskim.Blona zew jest zbudowana z tkanki lacznej i laczy przelyk z sasiednimi narzadami.
ŻOLODEK(ventriculus) - najpojemniejsza część przewodu pokarmowego, łączy się z koncem przelyku i poczatkiem jelita cienkiego. Zoladek lezy wewnatrz-otrzewnowo, pod przepona, w wiekszosci po stronie lewej, jest usytuowany w lewym podżebrzu i nadpepczu. Rozmiamy: zaokraglone dno zoladka, czesc wpustowa, trzon zoladkaSciana zoladka zbudowana jest z 3 warstw:Blona surowicza - bedaca blaszka trzewna otrzewnejBlone miesniowa - sklada się z 3 warstw wlokien miesni gladkich, z których warstwa powierzchowna ma przebieg podluzny, srodkowa okrezny, wewnetrzna skosny przebieg wlokien. Pelni funkcje mechaniczne ma za zadanie mieszanie tresci pokarmowej z sokami zoladkowymi oraz przesuwanie zawartosci zoladka w dol.Blone sluzowa - ma urozmaicona rzezbe oraz znaczna grubosc, stanowi ok. polowe grubosci calej sciany.Unaczynienie i unerwienie zoladka - unaczynienie to pien trzewny odchodzacy od aorty brzusznej, Zoladek unerwiony jest przez uklad autonomiczny, wlokna wspolczulne ze splotu trzewnego, przywspolczulne od n.blednego.JELITO CIENKIE.(intestinum tenue)-jest najdluzym odc.przewodu pok. I osiaga 5-6 m długości.Funkcja: dalsze trawienie i wchłanianie substancji odkrywczych.Pow ta zwiększają faldy okrężne i kosmki jelitowe.Jelito dzieli się na dwunastnice(duodenum)najkrótszy odc.jelita. cienkiego okolo 30zmprzypomina podkowe. 4 czesci: gorna ,zstepujaca dolna i srodkowa.Gorna czesc nosi nazwe opuskzi dwunastnicy i jako jedyna czesc lezy wew. trzewiowo i odznacza się pewno ruchomością. Dwunastnica konczy się ostrym zgięciem dwunastniczo-czczym przechodząc w jelito czcze.Dwunastnica siega od 1 do 3 kregu ledziwowego. Blona sluzowa tworzy wysokie faldy okrężne oraz kosmki jelitowe ktore znacznie zwiększają powierzchnie blony sluzowej. Sa tu dwie brodawki mniejsza i wieksza. W zdłuz tylnej sciany przebiega przewod zółciowy wspolny . przewod ten przed ujsciem do dwunastnicy łaczy się z przewodem trzustkowym i wspolnie przechodza na brodawce wiekszej w dolnym odc. Faldu podluznegodo brodawki mniejszej uchodzi przewod trzustkowy dodatkowy.W tkance podśluzowej znajdujas sie char. dla dwunastnicy gruczoly. Jelito cienkie krezkowe-(intestinum tenue mesosteniale)- tworzy liczne petle wypełniając znaczna czesc jamy brzucha.Lezy wew.trzewnowo,umocowane do tylnej sciany jamy brzusznej korzeniem krezki.Dl 20cm.Poczatkowy odc. jelita krezkowego twory jelito czcze które przechodzi w jelito krete.Jelito te zwane również biodrowym uchodzi do jel;ita grubego ujsciem kretniczo-katniczym. ktore jest zaopatrzone w zastawke k-k. zapobobiegajaca cofaniu się zawartości jelita grubego.Nastepnie jest blona m. slkadajaca się z wl.podluznych i głębokich,biegnących okreznie.Błona m. wywoluje ruchy wahadlowe, odcinkowe, i robaczkowesluzace do mieszania pokarmui przesuwania jej w kierunku jelita grubego Kosmki jelitowe-sa przystosowane do wchłaniania.ulozone gesto obok siebie. Centralnie wkosmku polozone jest naczynie chłonne, otoczone siecia naczyn wlosowatych. Trawienie i wchłanianie odbywa się dzieki enzymom zawartym w soku trzustkowym.sok trzustkowy:trypsyna, lipaza, amylaza. Zasadniczy proces wchłaniania nastepuje w dwunastnicy i jelicie krezkowym.
JELITO GRUBE- (intestinum crassum) dochodzi tu do zageszzcenia się strawionych resztek pokarmowych dzieki wchłanianiu wody i soli mineralnych.Dzialaja tu bakterie. Odcinki jelita: Jelito ślepe-katnice wraz z wyroskiem robaczkowym.Okreznica -w kotnej wyróżniamy okreznice wstepujaca ,poprzeczna i zstepujaca i esowata.i odbytnica Łaczna długość jelita wynosi 1,5m.Jelito ślepe-(caecum ceceum)-stanoiw początkowy odcinek jelita grubego.Mieści się w prawym dole biodrowym na tylniej scianie jamy brzusznej wew.-otrzewnowo.Okolo7-8cm długości.Granica miedzy kotnica a okreznica stanowi usytuowane na przysrodkowej scianie,ujscie jelita cienkiego.Zaopatrzoen jest w zastawke kretniczo-kątniczą, zbudowana z 2 poprzecznych fałdów blony sluzowej.Spoczywa ona na podlozu mięśniowym. Wyrostek robaczkowy- jest narzademm szczatkowym,który tworzy cewkowe wypuklenie sciany jelita slepego ponizej ujscia kretniczo-katniczego. Dlugość:8-9 cm. Najczesciej zwisa on swobodnie ku dołowi w kierunku miednicy mniejszej, krzyzujac naczynia biodrowe wspólne prawe Okreznica (colon) z uwagi na kierunek przebiegu dzieli się na 4 czesci:Okreznica wstepujaca - biegnie w przedluzeniu jelita slepego ku gorze do trzewnej powierzchni watroby Okreznica poprzeczna - kieruje się na lewo i zatacza luk wypukly ku dolowi i ku przodowi, ma ksztalt girlandy Okreznica zstepujaca - polozona zewnatrz-otrzewnowo, biegnie pionowo w dol wzdluz tylnej sciany jamy brzusznej Okreznica esowata - charakterystyczne wygiecia, jest przedluzeniem okreznicy zstepujacej, wypelnia dol biodrowy lewy, zstepuje do miednicy mniejszech i przechodzi w odbytniceDo charakterystycznych cech budowy naleza: tasmy okreznicy - wystepuja w liczbie 3 pasm skupiajacych podluznie biegnace wlokna miesniowe, które ciagna się od jelita ślepego do odbytnicy. W oreznicy wstepujacej i zstepujacej jedna z nich biegnie na pow. przedniej jelita jako tzw. taśma swobodna zas 2 pozostale znajduja się na pow.tylnej z których przysrodkowa stanowi tasme krezkowa, boczna-tasme sieciowa. Odbytnica(rectum) - stanowi ostatni odcinek przewodu pokarmowego, przylega do pow. miednicznej kosci krzyzowej. Czesc dolna zwana kanalem odbytowym przedluza się i konczy się odbytem. Odbytnica polozona jest pozatrzewnowo. Sciana odbytnicy zbudowana jest z 3 warstw, dwunastnica otrzymuje krew z pnia trzewnego.Wyrostek robaczkowy(appendix vemiformis)-jest narzadem szczatkowym który tworzy cewkowate wypuklenie sciany jelita ślepego poniżej ujscia kretniczo katniczego/8-9 cm/Sciany wyrostka sa zbudowane analogicznie do ścian pozstalych czesci jelita.W blonie sluzowej leza liczne grupki chłonne skupione ,stad nazwa migdalek jelitowy.
TRZUSTKA.(pancreas)jest 2 co do wielkości narzadem trawiennym.Sok trzustkowy wydzielany jest w ilości 1 litra w ciagu doby.Jest gruczolem trawiennym i o wydzielaniu wew, produkującym hormony:insuline i glukagon.ktore reguluja poziom cukru we krwi.Plozenie-lezy poprzecznie w gornej czesci jamy brzucha.Od przodu pokrywa ja żołądek.Znajduje się na wyskosci I -II kregu ledziwowego.W trzustce wyroznia się czesc srodkowa ,czyli trzon, zaokrąglony i zgrubialy koniec prawy zwany glowa oraz koniec lewy czyli ogon.Miedzy glowa a trzonem znajduje się przewezenie zwane szyjka.Trzustka lezy zewnatrz trzewiowo w związku z czym tylko od przodu pokrywa ja blona surowiczna ,bedaca blaszka scienna otrzewnej.Wzdluz przedniego jej brzegu biegnie nasada krezki okrężnicy poprzecznej.BUDOWA WEW.2 rodzaje gruczolowPrzewazajaca czesc miąższu stanowi gruczol wydzielania zew. Produkujący sok trzustkowy..Znacznie mniejsza ilość tworzy gruczol dokrewny,złożony z wysp trzustkowych. Prosukujacych hormony: insuline i glukagon.Budowa czesci zew wydzielniczej.Zraziokwa przypominajaca surowicza śliniankę przysusznaod zrazika odchodzi prewod trzustkowy dodatkowy.lub tez dodatkowy.Wydzielanie dokrewne-sklada się z licznych Komorek rozsianych w miąższu zwanych wyspami langerhansa.80%tych omorek wydziela insulinepozostale komorki wydzielaja glukagonprzeciwnym do insuliny.Oba hormony reguluja poziom cukru we krwi.Brak lub niedobor insuliny powoduje cukrzyce.Glukagon uwalnia odlazony w wątrobie glikogen,który przechodzi do krwi ,wskutek czego poziom cukru we krwi wzrasta.Trzustka otrzymuje krew tetnicza z kilku źródeł,wywodzących się z pnia trzewnego i tetnicy kózkowatej gornej. WATROBA(hepar)-najwiekszy gruczopl ustroju.do 1,5kg.Jest gruczoelm wydz zew,produkującym żółć.Przez wątrobę przepływa krew czynnościowa z żołądka jelit ,trzustki i sledzionywraz z wchłoniętymi produktami trawienia jelitowego.Watroba bierze udzial w regulacji cukru we jkrwi..Watroba odtruwa organizmdzieki udziałowi w przemianie azotu.W niej wytwarzany jest mocznik,wydalany nastepnie przez nerki.w wątrobie powstaja ciala zapobiegające niedokrwistości,pobudzając krwinki czerwone do dojrzewania.Czynnosci wątroby sa wielorakie i niezmiernie wazne dla całego ustroju.OPIS ZEW.-znajduje się w gornej czesci jamy brzusznej tuz pod przepona.wypelnia cala okolice podżebrowa prawa.Ksztalt wątroby dostosowany jest do sąsiednich narządów.Jest jednak łamliwym narzadem i latwo może ulec pęknięciu.Pwoierzchnia zwrocona ku gorze i przodowi jest kopulasto wypukla odpowiednio do kształtu dolnej pow. Przepony.z która bezpośrednio sasiaduje.Nosi nazwe pow.przeponowej. Mniejsza pow. nosi nazwe pow trzewna.Wartoba zrasta się z przepona za sprawa pola nagiego.Znajduja się tu również więzadła które przymocowywuja wątrobę.OPIS WEW-pod otrzewna pokrywajaca wotrobe ,lezy cienka torebka wloknista wnikając dzieli się ona na zraziki wątrobowe.Doprowadzana jest do nich krew. I tam korazy roznymi zylami.Wzdluz ścian kom. Wątrobowych biegna włosowate przewodziki żółciowe i uchodza do przewodzikow miedzyzrazikowych.Powstaja 2 przewody (prawy i lewy)które po opuszczeniu wątroby tworza przewod wątrobowy wspolny wyprowadzając zolc.Sluzy ona do zmydlania tłuszczów i zobojętniania kwaśnej papki pokarmowej.
ZYŁA WROTNA(vena portae) powstaje z polaczenia zyly sledzionowej, zyly krezkowej gornej i dolnej i jako naczynie czynnosciowe wchodzi do wrot watroby. Jest wlaczona w 2 uklady naczyn wlosowatych, sa to naczynia wlosowate narzadow, krew jest zbierana przez zyle(zoladek, jelita, sledziona, trzustka) oraz naczynia wlosowate w watrobie gdzie zyla ulega podzialowi.OTRZEWNA- upodabnia się ksztaltem do obszernego worka, który wysciela jod wewnatrz jamy brzuszna i miedniczna, także pokrywa narzady w niej polozone. Ta czesc otrzewnej która wpukla się do jamy brzusznej i pokrywa narzady to otrzewna trzewna, a pozostala czesc to otrzewna scienna.Podwojna blaszka otrzewnej stanowi krezke, która laczy poszczegolne odcinki przewodu pokarmowego.Jama otrzewnowa - jest to przestrzen zawarta pomiedzy otrzewna scienna i otrzewna trzewna, znajduje się tam nieznaczna ilosc plynu surowiczego, który nawilza powierzchnie narzadow i umozliwa swobodne się ich przesuwanie.Torba sieciowa - szczelinowata przestrzen, ktorej przednia sciane tworzy tylna sciana zoladka, natomiast sciane tylna stanowia przednie powierzchnie: lewego nadnercza, gornego odcinka lewej nerki, trzustki oraz okreznicy poprzecznej i jej krezki.Przestrzen zaotrzewnowa - polozona do przodu od kregoslupa a ku tylowi od otrzewnej, wypelniona luzna tkanka laczna, licznymi narzadami i duzymi naczyniami.Otrzewna jest gladka, lsniaca i przezroczysta, ma wilgotna powierzchnie, ulatwia ruchy jelit, spelnia także funkcje obronna.
PODZIAL UKLADU POKARMOWEGO:3 grupy: przewod pokarmowy-jama ustna(cavitas oris)-gardlo(pharynx)-przełyk(esophagus)narady te tworza gorna droge i sluza do pobierania i rozdrabniania i przemieszczania pokarmu..Srodkowe związane z trawieniem mech i chem oraz wchłanianiem-zoladek (ventriculum gaster)-jelito cienkie (intestinum tenue)wsklad którego wchodza(dwunastnica, jelito czcze i krete).W ostatniej czesci odbywa się zagęszczanie tresci pokarmowej oraz fermentacja.-jelito grube(intestinum crassum)wsklad (jelito ślepe, okreznica i odbytnica)gruczoluy trawienne to (slinianki, watroba i trzustka) Otrzewna(peritoneum)-jako blona pokrywa żołądek,przewazajaca czesc jelita cienkiego i czesc jelita grobego oraz wątrobę.