RDZEŃ KRĘGOWY(medulla spinalis)

Budowa zewnętrzna

Rdzeń kręgowy położony jest w kanale kręgowym. Jego górną granicę stanowi otwór wielki lub skrzyżowanie piramid. U dołu rdzeń kręgowy kończy się stożkiem rdzeniowym na wys. I-II kręgu lędźwiowego. Przedłużeniem stożka jest nić końcowa. Rdzeń kręgowy posiada dwa zgrubienia: zgrubienie szyjne od którego odchodzą nerwy unerwiające kończynę górną i zgrubienie lędźwiowe od którego odchodzą nerwy unerwiające kończyna dolną.

Na przedniej pow. rdzenia znajduje się szczelina pośród. przednia. Bocznie od niej znajduje się bruzdą boczną przednia od której odchodzą nici korzenia brzusznego.

Na pow. tylnej rdzenia znajduje się bruzda pośród. tylna (odpowiednik szczeliny pośród. przedniej). Od niej w głąb rdzenia wnika przegroda pośród. tylna. Oba twory (szczelina pośród. przednia i bruzda pośród. tylna) dzielą rdzeń kręgowy na dwie połowy. Bocznie od bruzdy pośród. tylnej znajduje się bruzda boczna tylna. Od niej odchodzą nici korzenia grzbietowego.

W części szyjnej rdzenia między bruzdą pośród. tylną i boczną, znajduje się bruzda pośrednia tylna.

Dodatkowo w rdzeniu kręgowym znajdują się trzy sznury: sznur tylny, boczny i przedni. Sznur tylny znajduje się pomiędzy bruzdą pośród. tylną a bruzdą boczna tylną. Sznur tylny tworzą: pęczek smukły(położony przyśrodkowo) i klinowaty(położony bocznie). Oba pęczki oddziela bruzda pośrednia tylna. Sznur boczny ograniczają bruzda boczna tylna i bruzda boczna przednia. Sznur przedni znajduje się pomiędzy bruzdą boczną przednią a szczelina pośród. przednia.

Z rdzeniem kręgowym łączy się 31par nerwów rdzeniowych - 8szyjnych, 12piersiowych, 5lędźwiowych, 5krzyżowych i 1 guziczny. Odcinek rdzenia w którym łączy się 1 para nerwów nazywa się segmentem rdzeniowym lub neuromerem. Nerwy opuszczają kanał kręgowy przez otwory międzykręgowe. Nerwy segmentów lędźwiowych, krzyżowych i guzicznego biegną przez pewien odcinek kanału kręgowego aż do osiągnięcia właściwego im otworu międzykręgowego i tworzą ogon koński.

Budowa wewnętrzna

Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego występuje istota szara. Jest ona położona centralnie i w kształcie litery H. Otacza ja warstwą istoty białej. Krótkie ramię poziome istoty szarej (kanał środkowy) łączy obydwie połowy rdzenia. Ramiona pionowe tworzą rogi. W części przedniej rdzenia występuje róg przedni, a w części tylnej róg tylny. Pomiędzy rogami przednimi a tylnymi znajduje się istota szara pośrednia. Wyróżnia się w niej część przyśrodkową, czyli istotę szarą pośrednia środkowa i część boczną, czyli istotę szarą pośrednia boczną. Istota szara pośrednia środkowa otacza kanał środkowy wytwarzając dwa szare spoidła: przednie i tylne. Istota szara pośrednia boczna zawiera komórki układu autonomicznego.

Na całej długości rdzenia rogi tworzą słupy: przedni, tylny i boczny. Słupy są odpowiednikami na przekroju poprzecznym rogów. Róg przedni to róg ruchowy. Zawiera on włókna, które unerwiają mięsnie szkieletowe. Róg tylny to róg czuciowy.

Między bruzdami istota biała tworzy sznury: przedni, boczny i tylny.

Nerw rdzeniowy(nerwus spinalis)

Nerwy rozpoczynające się w rdzeniu kręgowym nazywa się rdzeniowymi i jest ich 31 par. Nerw rdzeniowy rozgałęzia się, dając początek nerwom obwodowym. Każdy nerw rdzeniowy powstaje z połączenia dwu korzeni: korzenia grzbietowego i brzusznego.

Korzenie grzbietowe zawierają włókna czuciowe, które przewodzą bodźce czuciowe do mózgowia. Włókna te wnikają do rogu tylnego rdzenia. Na przebiegu korzenia grzbietowego znajduje się zgrubienie utworzone przez zwój rdzeniowy. Włókna czuciowe korzenia grzbietowego są wypustkami komórek, które znajdują się w zwoju rdzeniowym.

Korzenie brzuszne składają się z włókien ruchowych i przedzwojowych, które przewodzą pobudzenia do narządów wykonawczych (mięśni, gruczołów wydzielania wewnętrznego). Włókna ruchowe wychodzą w rogu przednim rdzenia, a włókna przedzwojowe w istocie szarej pośredniej rdzenia kręgowego.

Drogi rdzenia kręgowego

Są to włókna nerwowe istoty białej rdzenia kręgowego skupione w pączki i biegnące w sznurach, łączą one autonomiczny i obwodowy układ nerwowy z mózgowiem. W rdzeniu kręgowym wyróżnia się dwie grupy dróg nerwowych:

drogi długie, łączące rdzeń kręgowy z mózgowiem

drogi krótkie, których początek i koniec znajduje się w rdzeniu kręgowym. Drogi te łączą poszczególne części rdzenia w czynnościową całość.

W drogach długich wyróżnia się:

1. Drogi wstępujące rdzeniowo-mózgowe i

2. Drogi zstępujące mózgowo-rdzeniowe.

1. Drogi wstępujące rdzeniowo-mózgowe pośredniczą w przekazywaniu impulsów nerwowych z receptorów do mózgowia. Są to drogi czuciowe.

Drogi te można podzielić na trzy grupy:

a) drogi rdzeniowo-wzgórzowe. Utworzone z dróg rdzeniowo-wzgórzowych przednich, które przewodzą czucie dotyku i ucisku oraz dróg rdzeniowo-wzgórzowych bocznych, które przewodzą czucie bólu, ciepła i zimna,

b) drogi wstępujące sznura tylnego. Tworzą one dwa pęczki: pęczek smukły i klinowaty. Obydwa pęczki są drogami czucia głębokiego (świadomego),

c) drogi rdzeniowo-móżdżkowe. Składają się z drogi rdzeniowo-móżdżkowej przedniej i tylnej. Drogi rdzeniowo-móżdżkowe przewodzą impulsy z mięśni i stawów.

2. Drogi zstępujące mózgowo-rdzeniowe przewodzą bodźce ruchowe z mózgu do narządów wykonawczych. Są to drogi ruchowe. Drogi zstępujące mózgowo-rdzeniowe dzielą się na:

a) piramidowe (korowo-rdzeniowe). Składają się z dróg korowo-rdzeniowych bocznych i przednich. Drogi piramidowe przewodzą impulsy dla ruchów dowolnych

b) pozapiramidowe (podkorowo-rdzeniowe)

Drogi pozapiramidowe wpływają na czynność mięśni i ich napięcie. Przewodzą obronne odruchy wzrokowe i słuchowe, kierują czynnością mięśni oddechowych, głównie przepony i mięśni międzyżebrowych. Regulują odruchy wyprostne ciała. Przewodzą impulsy z błędnika do mięśni szkieletowych i dzięki temu utrzymują równowagę ciała

Do dróg krótkich zalicza się drogi własne rdzenia kręgowego

NEUROMER

Jest to odcinek rdzenia kręgowego od którego odchodzi 1 para nerwów rdzeniowych. W rdzeniu kręgowym mamy 31 neuromerów. W odcinku szyjnym-8neuromerów, piersiowym-12, lędźwiowym-5, krzyżowym-5, guzicznym-1

DROGA NERWOWA

Wiązka włókien nerwowych wychodząca ze skupienia komórek nerwowych i przewodzą impulsy nerwowe w tym samym kierunku.

---