Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Homeostaza Ca-P

Homeostaza Ca-P

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Regulacja gospodarki

wapniowo-fosforanowej



Parathormon (PTH)



Kalcytonina (CT)



Witamina D

3

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Główni i rezerwowi gracze gospodarki

wapniowej



PTH, PTHrP

PTH, PTHrP

i

i

PTH-PTHrP-R

PTH-PTHrP-R



Ca

Ca

2+

2+

i

i

Ca

Ca

2+

2+

-R

-R



P

P

i

i

P-R (transporter)

P-R (transporter)



1,25(OH)

1,25(OH)

2

2

D

D

i

i

1,25(OH)

1,25(OH)

2

2

D-R

D-R

Gracze rezerwowi:

Gracze rezerwowi:

kalcytonina, glikokortykoidy,

kalcytonina, glikokortykoidy,

hormony tarczycy, enterohormony, hormony

hormony tarczycy, enterohormony, hormony

gonadalne (?), IGF-1 i 2, kalbindyna

gonadalne (?), IGF-1 i 2, kalbindyna

F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Rola PTH



Zwiększenie stężenia Ca w surowicy na skutek:

•

osteolizy

•

zahamowania wydalania Ca przez nerki

•

zwiększenie wchłaniania Ca w przewodzie pokarmowym
(poprzez pobudzenie wytwarzania 1,25(OH)

2

D

3

)



Zmniejszenie stężenia fosforanów w surowicy

•

(przewaga wydalania nerkowego nad wchłanianiem
jelitowym)



Obniżenie pH

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Regulacja wydzielania PTH

Przytarczyce

 1,25(OH)

2

D

3

 Ca

 PTH

Przytarczyce

 1,25(OH)

2

D

3

 Ca

 PTH

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Efekty biologiczne wzrostu sekrecji

parathormonu [PTH (1-84)]

Ca

Ca

2+

2+

- stężenie wapnia w osoczu;

- stężenie wapnia w osoczu;

Cl

Cl

Ca

Ca

- klirens nerkowy wapnia

- klirens nerkowy wapnia

P

P

P

P

- stężenie fosforanów nieorganicznych w osoczu; Cl

- stężenie fosforanów nieorganicznych w osoczu; Cl

P

P

- klirens nerkowy fosforanów

- klirens nerkowy fosforanów





PTH (1-84)

PTH (1-84)

Nerki

Nerki

Układ kostny

Układ kostny

Przewód pokarmowy

Przewód pokarmowy

Hiperkalcemia, Hipofosfatemia

Hiperkalcemia, Hipofosfatemia





1,25(OH)

1,25(OH)

2

2

D

D





Cl

Cl

P

P

-

-









P

P

P

P





Cl

Cl

Ca

Ca









[Ca

[Ca

2+

2+

P

P

]

]





mobilizacji Ca

mobilizacji Ca





wchłaniania Ca i P

wchłaniania Ca i P

F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Rola kalcytoniny



Zmniejszenie stężenia Ca w surowicy na skutek:

•

hamowania osteolizy i zwiększenie akrecji kości

•

zahamowania wchłaniania Ca przez nerki

•

pośredni wpływ (poprzez hamowanie wytwarzania
1,25(OH)

2

D

3

) na zmniejszenie wchłaniania Ca w

przewodzie pokarmowym



Zmniejszenie stężenia fosforanów w surowicy

•

(zwiększone wydalanie nerkowe, zmniejszone wchłanianie
jelitowe)

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Witamina D -

przemiany, działanie na

homeostazę Ca-P

7-DHC

7-DHC

Pre D

Pre D

3

3

ciepło

ciepło

25-hydroksylaza Vit D

25-hydroksylaza Vit D

25-OH-D

25-OH-D

25-OH-D-1

25-OH-D-1





hydroksylaza Vit D

hydroksylaza Vit D

P i inne

P i inne

czynniki

czynniki

(-)

(-)

PTH

PTH

1,25-(OH)

1,25-(OH)

2

2

-D

-D

PTH

Surowica

Surowica

(prawidłowy

(prawidłowy

wapń i fosfor)

wapń i fosfor)

Ca

Ca

++,

++,

HPO

HPO

4

4

-

-

1,25-(OH)

1,25-(OH)

2

2

-D

-D

Ca

Ca

++

++

,

,

HPO

HPO

4

4

-

-

kalcytonina

kalcytonina

Vit D

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Mechanizm działania 1,25(OH)

2

D

3



Pobudzenie wchłaniania wapnia i fosforanów w jelicie
na drodze:

•

syntezy białka wiążącego wapń (CaBP) w enterocytach

•

pobudzenie transportu fosforanów przez ścianę jelita



W kościach dostarcza odpowiedni iloczyn Ca x P
potrzebny do akrecjacji kości



W nerkach zwiększa wydalanie Ca spowodowane
hipercalcemią (inaczej niż PTH!!!); prawdopodobnie
zwiększa wchłanianie zwrotne fosforanów

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki wpływające na proces

wchłaniania Ca z przewodu

pokarmowego



Witamina D (aktywna forma)

Witamina D (aktywna forma)

-

-

niezbędna

niezbędna

do czynnego wchłaniania

do czynnego wchłaniania



Białka

Białka

- (zawarte w nich aminokwasy) -

- (zawarte w nich aminokwasy) -

ułatwiają transport Ca przez ścianę jelitową

ułatwiają transport Ca przez ścianę jelitową



Laktoza

Laktoza

(obecna w mleku)

(obecna w mleku)

-

-

ułatwia transport Ca

ułatwia transport Ca



Magnez

Magnez

(obecny w żywności) -

(obecny w żywności) -

także ułatwia

także ułatwia

wchłanianie Ca

wchłanianie Ca

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wpływ hipokalcemii na czynniki

uczestni-czące w regulacji gospodarki

wapniowej





fosfatemii

fosfatemii





sekrecji

sekrecji

kalcytoniny

kalcytoniny

Hipokalcemia

Hipokalcemia





PTH

PTH

wzrost kalcemii

wzrost kalcemii





1-OH-hydroksylacja 25-OH-D

1-OH-hydroksylacja 25-OH-D





1,25(OH)

1,25(OH)

2

2

D

D





wchłaniania Ca z przewodu

wchłaniania Ca z przewodu

pokarmowego

pokarmowego





mobilizacji Ca z kości

mobilizacji Ca z kości





odkładania Ca w kościach

odkładania Ca w kościach





mobilizacji Ca z kości

mobilizacji Ca z kości





wchłaniania zwrotnego Ca

wchłaniania zwrotnego Ca

2+

2+

w cewkach nerkowych

w cewkach nerkowych









kalcjurii

kalcjurii





F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wpływ hiperkalcemii na czynniki

uczestni-czące w regulacji gospodarki

wapniowej





fosfatemii

fosfatemii





sekrecji

sekrecji

kalcytoniny

kalcytoniny

Hiperkalcemia

Hiperkalcemia





PTH

PTH

zmniejszenie kalcemii

zmniejszenie kalcemii





1-OH-hydroksylacja 25-OH-D

1-OH-hydroksylacja 25-OH-D





1,25(OH)

1,25(OH)

2

2

D

D





wchłaniania Ca z przewodu

wchłaniania Ca z przewodu

pokarmowego

pokarmowego





mobilizacji Ca z kości

mobilizacji Ca z kości





odkładania Ca w kościach

odkładania Ca w kościach





mobilizacji Ca z kości

mobilizacji Ca z kości





kalcjurii

kalcjurii



F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000

F. Kokot, R. Ficek Polskie Archiwum Med. Wewnętrznej, 2000