Pojęcie demokracji

Pojęcie demokracji



Demokracja to ustrój polityczny, w którym

Demokracja to ustrój polityczny, w którym

władza państwowa spoczywa w rękach

władza państwowa spoczywa w rękach

wszystkich obywateli. Obywatele ci mają

wszystkich obywateli. Obywatele ci mają

prawo uczestniczyć w życiu politycznym,

prawo uczestniczyć w życiu politycznym,

podejmować ogólnonarodowe decyzje oraz

podejmować ogólnonarodowe decyzje oraz

wybierać i odwoływać swoich przywódców.

wybierać i odwoływać swoich przywódców.

Społeczeństwo może realizować swoją

Społeczeństwo może realizować swoją

zwierzchnią władzę bezpośrednio lub

zwierzchnią władzę bezpośrednio lub

pośrednio:

pośrednio:

Pojęcie demokracji

Pojęcie demokracji



Demokracja bezpośrednia - wszyscy członkowie

Demokracja bezpośrednia - wszyscy członkowie

danej społeczności osobiście uczestniczą w

danej społeczności osobiście uczestniczą w

podejmowaniu decyzji politycznych.

podejmowaniu decyzji politycznych.

Pewnymi formami demokracji bezpośredniej w

Pewnymi formami demokracji bezpośredniej w

nowoczesnym świecie są:

nowoczesnym świecie są:

- referendum powszechne, czyli głosowanie nad

- referendum powszechne, czyli głosowanie nad

pewna konkretną sprawą w celu zebrania i

pewna konkretną sprawą w celu zebrania i

wyrażenia opinii lub woli społeczeństwa (np. w

wyrażenia opinii lub woli społeczeństwa (np. w

Polsce w latach 90 odbyło się referendum

Polsce w latach 90 odbyło się referendum

dotyczące uwłaszczania i projektu nowej

dotyczące uwłaszczania i projektu nowej

konstytucji),

konstytucji),

Pojęcie demokracji

Pojęcie demokracji



- plebiscyt, czyli powszechne głosowanie

- plebiscyt, czyli powszechne głosowanie

mieszkańców określonego terytorium w sprawie

mieszkańców określonego terytorium w sprawie

przynależności tego obszaru do danego państwa,

przynależności tego obszaru do danego państwa,

- zgromadzenia, zwoływane do podjęcia

- zgromadzenia, zwoływane do podjęcia

wymaganych uchwał.

wymaganych uchwał.

Demokracja pośrednia - obywatele sprawują swoją

Demokracja pośrednia - obywatele sprawują swoją

władzę zwierzchnią za pośrednictwem swoich

władzę zwierzchnią za pośrednictwem swoich

reprezentantów, którzy wybierani są zarówno do

reprezentantów, którzy wybierani są zarówno do

ciał przedstawicielskich na szczeblu centralnym

ciał przedstawicielskich na szczeblu centralnym

(parlament), jak i lokalnym (samorząd).

(parlament), jak i lokalnym (samorząd).

Pojęcie demokracji

Pojęcie demokracji



Podstawowymi regulacjami prawnymi

Podstawowymi regulacjami prawnymi

współczesnych systemów

współczesnych systemów

demokratycznych są:

demokratycznych są:

- konstytucja , czyli ustawa zasadnicza,

- konstytucja , czyli ustawa zasadnicza,

- ustawy szczegółowe i rozporządzenia z

- ustawy szczegółowe i rozporządzenia z

mocą ustawy,

mocą ustawy,

- normy prawne regulujące powstawanie i

- normy prawne regulujące powstawanie i

funkcjonowanie partii politycznych,

funkcjonowanie partii politycznych,

- prawo wyborcze,

- prawo wyborcze,

- akty wykonawcze do danych ustaw

- akty wykonawcze do danych ustaw

(wydawane przez konkretne resorty).

(wydawane przez konkretne resorty).

Pojęcie demokracji

Pojęcie demokracji



We współczesnych demokracjach władza rządu

We współczesnych demokracjach władza rządu

jest ograniczona przez klasyczny trójpodział

jest ograniczona przez klasyczny trójpodział

władzy (władza ustawodawcza , wykonawcza i

władzy (władza ustawodawcza , wykonawcza i

sądownicza). Władza wykonawcza oddzielona jest

sądownicza). Władza wykonawcza oddzielona jest

od władzy ustawodawczej. Rolą tej pierwszej jest

od władzy ustawodawczej. Rolą tej pierwszej jest

wykonywanie ustaw uchwalonych przez te drugą.

wykonywanie ustaw uchwalonych przez te drugą.

Niezawisła władza sądownicza kontroluje

Niezawisła władza sądownicza kontroluje

natomiast władzę ustawodawczą i wykonawczą.

natomiast władzę ustawodawczą i wykonawczą.

Jest to instytucjonalne zabezpieczenie, zwane

Jest to instytucjonalne zabezpieczenie, zwane

check and balance (kontrola i równowaga).

check and balance (kontrola i równowaga).

Pojęcie demokracji

Pojęcie demokracji



Elementami niezbędnymi do kształtowania się

Elementami niezbędnymi do kształtowania się

nowoczesnego systemu demokratycznego są :

nowoczesnego systemu demokratycznego są :

- trójpodział władzy,

- trójpodział władzy,

- wysoki poziom rozwoju gospodarczego , a w

- wysoki poziom rozwoju gospodarczego , a w

konsekwencji wzrost liczby wykształconych obywateli,

konsekwencji wzrost liczby wykształconych obywateli,

którzy oczekują, że będą spełniać znaczącą rolę w

którzy oczekują, że będą spełniać znaczącą rolę w

procesie podejmowania decyzji politycznych,

procesie podejmowania decyzji politycznych,

- tolerancja dla uzasadnionej odmienności poglądów -

- tolerancja dla uzasadnionej odmienności poglądów -

obywatele mają prawo wyrażania swoich poglądów

obywatele mają prawo wyrażania swoich poglądów

nawet , gdy różnią się one od poglądów innych (przed

nawet , gdy różnią się one od poglądów innych (przed

traktowaniem swoich poglądów jako jedynie słusznych

traktowaniem swoich poglądów jako jedynie słusznych

powinni wystrzegać się zwłaszcza ci, którzy sprawują

powinni wystrzegać się zwłaszcza ci, którzy sprawują

władzę),

władzę),

- brak silnych podziałów w społeczeństwie - duże różnice

- brak silnych podziałów w społeczeństwie - duże różnice

w społeczeństwie prowadzą bowiem do konfliktów, które

w społeczeństwie prowadzą bowiem do konfliktów, które

mogą okazać się trudne do rozwiązania za pomocą

mogą okazać się trudne do rozwiązania za pomocą

metod demokratycznych.

metod demokratycznych.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Demokracja

Demokracja

była formą ustroju

była formą ustroju

polis

polis

ateńskiej, położonej w greckiej krainie

ateńskiej, położonej w greckiej krainie

Attyce. Zazwyczaj uważa się, że trwała od

Attyce. Zazwyczaj uważa się, że trwała od

początków VI do połowy IV wieku p.n.e., z

początków VI do połowy IV wieku p.n.e., z

przerwami. W V wieku p.n.e. populacja

przerwami. W V wieku p.n.e. populacja

Aten liczyła około 50 tys. ludzi. Było to

Aten liczyła około 50 tys. ludzi. Było to

jedno z większych miast, gdyż w tamtych

jedno z większych miast, gdyż w tamtych

czasach sporej wielkości miasta liczyły ok.

czasach sporej wielkości miasta liczyły ok.

10 tys. Ateny były pierwszą i najważniejszą

10 tys. Ateny były pierwszą i najważniejszą

w czasach starożytnych demokracji.

w czasach starożytnych demokracji.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Podstawą demokracji ateńskiej były rządy

Podstawą demokracji ateńskiej były rządy

większości. Zgromadzenie wszystkich obywateli

większości. Zgromadzenie wszystkich obywateli

płci męskiej brało udział w głosowaniu

płci męskiej brało udział w głosowaniu

(

(

demokracja bezpośrednia

demokracja bezpośrednia

). Wybierani

). Wybierani

urzędnicy podejmowali decyzje – starożytni nie

urzędnicy podejmowali decyzje – starożytni nie

uważali takiego systemu za demokrację, lecz

uważali takiego systemu za demokrację, lecz

oligarchię. Demokracja znaczyła (i dla niektórych

oligarchię. Demokracja znaczyła (i dla niektórych

wciąż znaczy) równość w podejmowaniu decyzji,

wciąż znaczy) równość w podejmowaniu decyzji,

nie wybór osób mających takie zadanie

nie wybór osób mających takie zadanie

(

(

demokracja pośrednia

demokracja pośrednia

). Istniało kilka przepisów

). Istniało kilka przepisów

i ograniczeń dotyczących władzy zgromadzenia, z

i ograniczeń dotyczących władzy zgromadzenia, z

wartym odnotowania

wartym odnotowania

Graphe Paranomon

Graphe Paranomon

(także

(także

ustalonym przez zgromadzenie), które nie

ustalonym przez zgromadzenie), które nie

pozwalało na przyjęcie prawa sprzecznego z innym.

pozwalało na przyjęcie prawa sprzecznego z innym.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Przeciwnicy demokracji nazywali ją ochlokracją

Przeciwnicy demokracji nazywali ją ochlokracją

(gr. ochlos), co odnosi się szczególnie do jej

(gr. ochlos), co odnosi się szczególnie do jej

formy późniejszej, po Peryklesie.

formy późniejszej, po Peryklesie.



Głosowanie odbywało się w miejscach

Głosowanie odbywało się w miejscach

publicznych przez podniesienie rąk, czasem

publicznych przez podniesienie rąk, czasem

przez fizyczny podział ("Wszyscy którzy są za,

przez fizyczny podział ("Wszyscy którzy są za,

idą na lewo"), a czasem na piśmie lub przez

idą na lewo"), a czasem na piśmie lub przez

wrzucenie kamienia. Głosować mogli tylko

wrzucenie kamienia. Głosować mogli tylko

dorośli mężczyźni. Kobiety, dzieci, niewolnicy

dorośli mężczyźni. Kobiety, dzieci, niewolnicy

oraz obcokrajowcy, których wielu zamieszkiwało

oraz obcokrajowcy, których wielu zamieszkiwało

w Atenach, nie mieli

w Atenach, nie mieli

prawa głosu

prawa głosu

.

.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Czasem pierwsze formy demokracji widzi się już w

Czasem pierwsze formy demokracji widzi się już w

prehistorii - mówi się wtedy o

prehistorii - mówi się wtedy o

demokracji plemiennej

demokracji plemiennej

.

.

Na terenie starożytnej Grecji pewne cechy demokracji

Na terenie starożytnej Grecji pewne cechy demokracji

plemiennej przejawiała

plemiennej przejawiała

kultura mykeńska

kultura mykeńska

.

.



Około roku 1000 p.n.e. na terenie dzisiejszej Grecji, po

Około roku 1000 p.n.e. na terenie dzisiejszej Grecji, po

długich i zawziętych walkach, zaczęły formować się zręby

długich i zawziętych walkach, zaczęły formować się zręby

przyszłych miast-państw (

przyszłych miast-państw (

polis

polis

). Doszło do podziału Grecji

). Doszło do podziału Grecji

na część

na część

dorycką

dorycką

(np. Sparta), (Arkadia, Cypr) oraz

(np. Sparta), (Arkadia, Cypr) oraz

jońską

jońską

(Attyka, Jonia). Zamieszkiwana przez Etolów i

(Attyka, Jonia). Zamieszkiwana przez Etolów i

Tesalów Grecja północna pozostała na uboczu głównych

Tesalów Grecja północna pozostała na uboczu głównych

wydarzeń historii politycznej Greków. Plemiona doryckie

wydarzeń historii politycznej Greków. Plemiona doryckie

charakteryzowały się większym konserwatyzmem i -

charakteryzowały się większym konserwatyzmem i -

szczególnie w przypadku Sparty - militaryzmem niż

szczególnie w przypadku Sparty - militaryzmem niż

plemiona jońskie.

plemiona jońskie.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Za ojczyzną demokracji uważa się Ateny, starożytną

Za ojczyzną demokracji uważa się Ateny, starożytną

grecką

grecką

polis

polis

położoną w Attyce. Około XI – VII wieku

położoną w Attyce. Około XI – VII wieku

p.n.e. na południe i północ od Akropolu powstało

p.n.e. na południe i północ od Akropolu powstało

miasto z agorą, otoczone w V wieku p.n.e. murami

miasto z agorą, otoczone w V wieku p.n.e. murami

obronnymi - według mitów całą Attykę pod

obronnymi - według mitów całą Attykę pod

panowaniem ateńskim zjednoczył

panowaniem ateńskim zjednoczył

Tezeusz

Tezeusz

. Pierwszy

. Pierwszy

kodeks prawa karnego i cywilnego zawdzięczają

kodeks prawa karnego i cywilnego zawdzięczają

Ateńczycy

Ateńczycy

Drakonowi

Drakonowi

. To właśnie on wprowadził

. To właśnie on wprowadził

między innymi rozróżnienie zabójstwa na nieumyślne

między innymi rozróżnienie zabójstwa na nieumyślne

oraz morderstwa. Państwo wtedy nie posiadało

oraz morderstwa. Państwo wtedy nie posiadało

prawa ścigania sądowego ani prawa łaski. Natomiast

prawa ścigania sądowego ani prawa łaski. Natomiast

same rozstrzygnięcia wpłynęły na powstanie nowego

same rozstrzygnięcia wpłynęły na powstanie nowego

określenia na szczególnie surowe lub okrutne prawa -

określenia na szczególnie surowe lub okrutne prawa -

na takie prawa mówimy dziś "prawa drakońskie".

na takie prawa mówimy dziś "prawa drakońskie".

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Równolegle z Drakonem działał w Atenach, jeden z

Równolegle z Drakonem działał w Atenach, jeden z

siedmiu mędrców i poeta

siedmiu mędrców i poeta

Solon

Solon

. W 594 p.n.e. został on

. W 594 p.n.e. został on

wybrany na pierwszego archonta. Główną zasługą

wybrany na pierwszego archonta. Główną zasługą

Solona jako archonta było to, że przygotował grunt pod

Solona jako archonta było to, że przygotował grunt pod

zmiany ustrojowe Aten. Po pierwsze dokonał on podziału

zmiany ustrojowe Aten. Po pierwsze dokonał on podziału

obywateli na cztery klasy według cenzusu majątkowego,

obywateli na cztery klasy według cenzusu majątkowego,

ustanowił tzw. Radę Czterystu, sąd przysięgłych,

ustanowił tzw. Radę Czterystu, sąd przysięgłych,

ujednolicił system miar i wag oraz znacznie poszerzył

ujednolicił system miar i wag oraz znacznie poszerzył

uprawnienia eklezji - zgromadzenia pełnoprawnych

uprawnienia eklezji - zgromadzenia pełnoprawnych

obywateli Aten, którzy ukończyli 20 lat. Od momentu

obywateli Aten, którzy ukończyli 20 lat. Od momentu

pierwszego zgromadzenia był to najwyższy organ

pierwszego zgromadzenia był to najwyższy organ

władzy, decydujący o polityce wewnętrznej i

władzy, decydujący o polityce wewnętrznej i

zagranicznej. Miejscem spotkań była agora (miejsce

zagranicznej. Miejscem spotkań była agora (miejsce

spotkań mieszkańców Aten) teatr lub wzgórze Pnyks.

spotkań mieszkańców Aten) teatr lub wzgórze Pnyks.

Głosowano na ogół jawnie, poprzez podniesienie rąk

Głosowano na ogół jawnie, poprzez podniesienie rąk

choć niekiedy odbywały się również głosowania tajne.

choć niekiedy odbywały się również głosowania tajne.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



W 508/507 roku p.n.e.

W 508/507 roku p.n.e.

Klejstenes

Klejstenes

wprowadził szereg

wprowadził szereg

reform, które w przyszłości stały się podstawą ustroju

reform, które w przyszłości stały się podstawą ustroju

demokratycznego. Główne z tych reform to:

demokratycznego. Główne z tych reform to:



Podział na

Podział na

fratrie

fratrie

i

i

rody

rody

(

(

gene

gene

) został zastąpiony

) został zastąpiony

podziałem terytorialnym.

podziałem terytorialnym.



Attyka podzielona została na 10 okręgów (fyle) a te z

Attyka podzielona została na 10 okręgów (fyle) a te z

kolei na jeszcze mniejsze rejony (demy).

kolei na jeszcze mniejsze rejony (demy).



Metojkowie (cudzoziemcy osiedleni na stałe w Attyce)

Metojkowie (cudzoziemcy osiedleni na stałe w Attyce)

zyskali prawa obywatelskie.

zyskali prawa obywatelskie.



Utworzono

Utworzono

Radę Pięciuset

Radę Pięciuset

(

(

boule

boule

) (po 50 obywateli z

) (po 50 obywateli z

każdej z 10 fyl)./Wybrzeże, Miasto, Pole/

każdej z 10 fyl)./Wybrzeże, Miasto, Pole/



wprowadzono ostracyzm oraz urząd 10 strategów

wprowadzono ostracyzm oraz urząd 10 strategów

(wybieralnych dowódców armii).

(wybieralnych dowódców armii).



Celem reformy było zmniejszenie roli eupatrydów

Celem reformy było zmniejszenie roli eupatrydów

/szlachetnie urodzonych/, zatarcie wielkich różnic

/szlachetnie urodzonych/, zatarcie wielkich różnic

majątkowych oraz egalitaryzacja społeczeństwa.

majątkowych oraz egalitaryzacja społeczeństwa.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Tak więc, w rezultacie tych ciągłych reorganizacji,

Tak więc, w rezultacie tych ciągłych reorganizacji,

począwszy od Drakona poprzez Solona a skończywszy

począwszy od Drakona poprzez Solona a skończywszy

na Klejstenesie, została ustanowiona tzw.

na Klejstenesie, została ustanowiona tzw.

Demokracja Ateńska

Demokracja Ateńska

. Sama nazwa pochodzi od

. Sama nazwa pochodzi od

wyrazów

wyrazów

demos

demos

(lud) i

(lud) i

kratos

kratos

(władza) czyli dosłownie

(władza) czyli dosłownie

ludowładztwo

ludowładztwo

. Oprócz całego mnóstwa drobniejszych

. Oprócz całego mnóstwa drobniejszych

zmian, opierała się ona głównie na możliwości udziału

zmian, opierała się ona głównie na możliwości udziału

w zarządzaniu państwem wszystkich pełnoprawnych

w zarządzaniu państwem wszystkich pełnoprawnych

obywateli, którzy ukończyli 20 rok życia.

obywateli, którzy ukończyli 20 rok życia.



W historii świata nigdy nie było idealnego ustroju

W historii świata nigdy nie było idealnego ustroju

politycznego tzn. takiego, który by gwarantował

politycznego tzn. takiego, który by gwarantował

interesy wszystkich obywateli, był niemożliwy do

interesy wszystkich obywateli, był niemożliwy do

skorumpowania lub przeciwstawiał się zwykłej

skorumpowania lub przeciwstawiał się zwykłej

głupocie. W starożytnej Grecji demokracja była

głupocie. W starożytnej Grecji demokracja była

pochodną ludzkiego geniuszu, czy poetycko to

pochodną ludzkiego geniuszu, czy poetycko to

ujmując

ujmując

darem niebios

darem niebios

.

.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Jak mówił wtedy Perykles:

Jak mówił wtedy Perykles:

Nasz ustrój polityczny

Nasz ustrój polityczny

nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami

nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami

raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas.

raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas.



Nie wiedział wtedy mądry Perykles jak bardzo

Nie wiedział wtedy mądry Perykles jak bardzo

prorocze miały okazać się te słowa. Jedną z

prorocze miały okazać się te słowa. Jedną z

głównych zalet demokracji ateńskiej było też to, że

głównych zalet demokracji ateńskiej było też to, że

urząd archonty i jego ośmiu pomocników trwał

urząd archonty i jego ośmiu pomocników trwał

tylko rok i choć możliwe było przedłużenie trwania

tylko rok i choć możliwe było przedłużenie trwania

rządów o następną kadencję, to w wypadku

rządów o następną kadencję, to w wypadku

jakiejkolwiek fuchy następowała szybka wymiana

jakiejkolwiek fuchy następowała szybka wymiana

rządu. Jednak największą zaletą demokratyzacji

rządu. Jednak największą zaletą demokratyzacji

polis (miasta) była powszechna możliwość udziału

polis (miasta) była powszechna możliwość udziału

w życiu politycznym wszystkich wolnych obywateli.

w życiu politycznym wszystkich wolnych obywateli.

Demokracje antyczne

Demokracje antyczne



Stosowano powszechnie niezwykle mądrą maksymę:

Stosowano powszechnie niezwykle mądrą maksymę:

Jesteśmy jedynym ludem, który jednostkę nie

Jesteśmy jedynym ludem, który jednostkę nie

interesującą się życiem państwa uważa nie za

interesującą się życiem państwa uważa nie za

bierną ale za nieużyteczną.

bierną ale za nieużyteczną.



Niewątpliwie, takie nastawienie obyczajowości

Niewątpliwie, takie nastawienie obyczajowości

ogromnie sprzyjało poszerzaniu horyzontów przez

ogromnie sprzyjało poszerzaniu horyzontów przez

obywateli Ateńskich, horyzontów kulturowych,

obywateli Ateńskich, horyzontów kulturowych,

religijnych a co najważniejsze – intelektualnych. To

religijnych a co najważniejsze – intelektualnych. To

właśnie dlatego Ateny w tych czasach wydały tak

właśnie dlatego Ateny w tych czasach wydały tak

wyborne umysły, światłe i śmiałe w podejmowaniu

wyborne umysły, światłe i śmiałe w podejmowaniu

najtrudniejszych nawet decyzji jakich pozazdrościć im

najtrudniejszych nawet decyzji jakich pozazdrościć im

tylko mogły inne państwa w dziejach ludzkości.

tylko mogły inne państwa w dziejach ludzkości.

Demokracja

Demokracja

, jako ustrój polityczny, została

, jako ustrój polityczny, została

sprawdzona i od tego czasu trwa jej tryumfalny

sprawdzona i od tego czasu trwa jej tryumfalny

pochód poprzez strony historycznej księgi

pochód poprzez strony historycznej księgi

człowieczeństwa.

człowieczeństwa.

Chrześcijańskie tradycje

Chrześcijańskie tradycje

demokratyczne

demokratyczne



Dekalog – zasady i wartości

Dekalog – zasady i wartości

demokratyczne

demokratyczne



Wybór diakonów i biskupów w

Wybór diakonów i biskupów w

wyborach bezpośrednich

wyborach bezpośrednich



Św. Tomasz przyznawał prawo oporu

Św. Tomasz przyznawał prawo oporu

wobec władcy tyrana

wobec władcy tyrana

Demokracja szlachecka

Demokracja szlachecka



Demokracja szlachecka

Demokracja szlachecka

to określenie

to określenie

wykształconego w II poł. XV w. systemu

wykształconego w II poł. XV w. systemu

politycznego

politycznego

Królestwa Polskiego

Królestwa Polskiego

a

a

następnie

następnie

Rzeczypospolitej Obojga

Rzeczypospolitej Obojga

Narodów

Narodów

, który w założeniu gwarantował

, który w założeniu gwarantował

masom szlacheckim prawo głosowania i

masom szlacheckim prawo głosowania i

decydowania o sprawach państwa, a także

decydowania o sprawach państwa, a także

miał być przykładem tolerancji i formalnej

miał być przykładem tolerancji i formalnej

równości praw w łonie samego

równości praw w łonie samego

stanu

stanu

szlacheckiego

szlacheckiego

, co stanowiło ewenement

, co stanowiło ewenement

na skalę europejską owego czasu.

na skalę europejską owego czasu.

Demokracja szlachecka

Demokracja szlachecka



Szlachta zbierała się na

Szlachta zbierała się na

sejmikach

sejmikach

ziemskich

ziemskich

gdzie wybierała

gdzie wybierała

przedstawicieli, którzy mieli reprezentować

przedstawicieli, którzy mieli reprezentować

dany obszar na

dany obszar na

sejmie walnym

sejmie walnym

. Mieli oni

. Mieli oni

ściśle określone jak mają głosować w

ściśle określone jak mają głosować w

każdej sprawie, były to instrukcje

każdej sprawie, były to instrukcje

sejmikowe. Po zakończeniu sejmu walnego

sejmikowe. Po zakończeniu sejmu walnego

ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie

ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie

zdawali relacje z obrad.

zdawali relacje z obrad.

Demokracja szlachecka

Demokracja szlachecka



W skład sejmu wchodził

W skład sejmu wchodził

król

król

oraz członkowie

oraz członkowie

izby poselskiej

izby poselskiej

i

i

senatu

senatu

. W izbie poselskiej

. W izbie poselskiej

zasiadali posłowie, czyli przedstawiciele

zasiadali posłowie, czyli przedstawiciele

szlachty wybrani na sejmikach ziemskich.

szlachty wybrani na sejmikach ziemskich.

Senat stanowili członkowie dawnej rady

Senat stanowili członkowie dawnej rady

królewskiej, tj. dostojnicy duchowni i świeccy

królewskiej, tj. dostojnicy duchowni i świeccy

oraz najwyżsi urzędnicy królewscy. Członkiem

oraz najwyżsi urzędnicy królewscy. Członkiem

senatu zostawało się z racji pełnienia

senatu zostawało się z racji pełnienia

wyższego stanowiska, a nie w skutek wyboru.

wyższego stanowiska, a nie w skutek wyboru.

Króla uważano za jednoosobowy trzeci stan

Króla uważano za jednoosobowy trzeci stan

sejmujący. Sejm walny zbierał się co dwa lata

sejmujący. Sejm walny zbierał się co dwa lata

na okres 6 tygodni.

na okres 6 tygodni.

Demokracja szlachecka

Demokracja szlachecka



Badania dowiodły, iż demokracja szlachecka nie

Badania dowiodły, iż demokracja szlachecka nie

funkcjonowała. Szlachta w ogromnej większości nie

funkcjonowała. Szlachta w ogromnej większości nie

zgłaszała się i nie głosowała na sejmikach

zgłaszała się i nie głosowała na sejmikach

ziemskich. Udział w głosowaniach nie przekraczał

ziemskich. Udział w głosowaniach nie przekraczał

5% narodu szlacheckiego. Obywatelami

5% narodu szlacheckiego. Obywatelami

Rzeczypospolitej byli posiadacze ziemscy, którzy w

Rzeczypospolitej byli posiadacze ziemscy, którzy w

minimalnym stopniu dopuszczali do głosu szlachtę.

minimalnym stopniu dopuszczali do głosu szlachtę.



Do

Do

Konstytucji 3 maja

Konstytucji 3 maja

został załączony aneks

został załączony aneks

"Prawo o sejmikach", który wykluczał z życia

"Prawo o sejmikach", który wykluczał z życia

obywatelskiego szlachtę bez własnej ziemi tzw.

obywatelskiego szlachtę bez własnej ziemi tzw.

gołotę

gołotę

.

.



Koncepcja demokracji jako systemu

Koncepcja demokracji jako systemu

politycznego przeżyła od czasów demokracji

politycznego przeżyła od czasów demokracji

ateńskiej liczne przemiany. Współczesna

ateńskiej liczne przemiany. Współczesna

demokracja nie jest już tym, co rozumieli

demokracja nie jest już tym, co rozumieli

przez nią starożytni Ateńczycy i Rzymianie,

przez nią starożytni Ateńczycy i Rzymianie,

renesansowi Wenecjanie czy Amerykanie

renesansowi Wenecjanie czy Amerykanie

wykuwający swą niepodległość. By

wykuwający swą niepodległość. By

wprowadzić nieco porządku w tą "gmatwaninę

wprowadzić nieco porządku w tą "gmatwaninę

zasadniczo niespójnych teorii i praktyk" Robert

zasadniczo niespójnych teorii i praktyk" Robert

Dahl w swej pracy

Dahl w swej pracy

Demokracja i jej krytycy

Demokracja i jej krytycy

proponuje wyróżnienie trzech

proponuje wyróżnienie trzech

demokratycznych transformacji.

demokratycznych transformacji.



Pierwsza demokratyczna transformacja

Pierwsza demokratyczna transformacja

przeprowadzona została w starożytnej Grecji,

przeprowadzona została w starożytnej Grecji,

a zwłaszcza w Atenach. Jest to przejście od

a zwłaszcza w Atenach. Jest to przejście od

koncepcji i praktyki rządów niewielu do

koncepcji i praktyki rządów niewielu do

koncepcji i praktyki rządów wielu obywateli.

koncepcji i praktyki rządów wielu obywateli.

W owym czasie jedynym do pomyślenia

W owym czasie jedynym do pomyślenia

miejscem takiej demokracji mogło być

miejscem takiej demokracji mogło być

miasto-państwo. Rządy demokratyczne,

miasto-państwo. Rządy demokratyczne,

określane jako republikańskie, sprawowane

określane jako republikańskie, sprawowane

były także w starożytnym Rzymie, a po latach

były także w starożytnym Rzymie, a po latach

odrodziły się we włoskich średniowiecznych i

odrodziły się we włoskich średniowiecznych i

renesansowych republikach miejskich.

renesansowych republikach miejskich.



Druga transformacja to przejście od miasta-

Druga transformacja to przejście od miasta-

państwa do państwa narodowego.

państwa do państwa narodowego.

Koncepcja demokracji zostaje zastosowana

Koncepcja demokracji zostaje zastosowana

tu na o wiele większą skalę. Wprowadzone

tu na o wiele większą skalę. Wprowadzone

zostają nowe instytucje polityczne: partie

zostają nowe instytucje polityczne: partie

polityczne, parlamenty, kampanie wyborcze

polityczne, parlamenty, kampanie wyborcze

i referenda. Tak w dziewiętnastym i

i referenda. Tak w dziewiętnastym i

dwudziestym stuleciu narodziły się

dwudziestym stuleciu narodziły się

współczesne państwa demokratyczne.

współczesne państwa demokratyczne.



Wreszcie - trzecia demokracja,

Wreszcie - trzecia demokracja,

rozgrywająca się dziś, na przełomie

rozgrywająca się dziś, na przełomie

dwudziestego i dwudziestego pierwszego

dwudziestego i dwudziestego pierwszego

wieku, stanowiąca przekształcenie państwa

wieku, stanowiąca przekształcenie państwa

narodowego w... co? kiedy? Przejście to

narodowego w... co? kiedy? Przejście to

rozgrywa się na naszych oczach, jest

rozgrywa się na naszych oczach, jest

jeszcze nie nazbyt dobrze poznane, więcej

jeszcze nie nazbyt dobrze poznane, więcej

tu pytań i hipotez niż odpowiedzi. Dahl

tu pytań i hipotez niż odpowiedzi. Dahl

pyta jeszcze - czy powinniśmy do owej

pyta jeszcze - czy powinniśmy do owej

trzeciej transformacji dążyć?

trzeciej transformacji dążyć?

Narodziny współczesnej demokracji

Narodziny współczesnej demokracji



Aby odnaleźć przyczynę takiego stanu rzeczy

Aby odnaleźć przyczynę takiego stanu rzeczy

należy cofnąć się w przeszłość. Dwa

należy cofnąć się w przeszłość. Dwa

nowoczesne państwa zrodzone z ducha

nowoczesne państwa zrodzone z ducha

oświecenia i stanowiące do dzisiaj wzory

oświecenia i stanowiące do dzisiaj wzory

porządku politycznego, a więc

porządku politycznego, a więc

Stany

Stany

Zjednoczone

Zjednoczone

1787 oraz

1787 oraz

Francja

Francja

, zrodzona

, zrodzona

w wyniku rewolucji 1789 roku, to republiki.

w wyniku rewolucji 1789 roku, to republiki.

Był to świadomy wybór, ponieważ zarówno

Był to świadomy wybór, ponieważ zarówno

amerykańscy Ojcowie Założyciele jak również

amerykańscy Ojcowie Założyciele jak również

twórcy republikańskiego ustroju we Francji,

twórcy republikańskiego ustroju we Francji,

zdradzali wyjątkową nieufność wobec

zdradzali wyjątkową nieufność wobec

demokracji rozumianej jako ustrój polityczny.

demokracji rozumianej jako ustrój polityczny.

Narodziny współczesnej demokracji

Narodziny współczesnej demokracji



Stany Zjednoczone – pierwsza na świecie

Stany Zjednoczone – pierwsza na świecie

Konstytucja, /władza wykonawcza, władza

Konstytucja, /władza wykonawcza, władza

ustawodawcza/

ustawodawcza/



Francja – Powszechna Deklaracja Praw

Francja – Powszechna Deklaracja Praw

Człowieka i Obywatela – wolność słowa,

Człowieka i Obywatela – wolność słowa,

zgromadzeń, sumienia,

zgromadzeń, sumienia,



XIX w. powstają masowe partie polityczne,

XIX w. powstają masowe partie polityczne,



Rozszerzenia praw wyborczych obywateli,

Rozszerzenia praw wyborczych obywateli,



/Nowa Zelandia 1893 – prawa kobiet/,

/Nowa Zelandia 1893 – prawa kobiet/,

Zasady współczesnej demokracji

Zasady współczesnej demokracji



Zasada suwerenności narodu

Zasada suwerenności narodu



Zasada reprezentacji

Zasada reprezentacji

-

Demokracja bezpośrednia

Demokracja bezpośrednia

-

Demokracja pośrednia

Demokracja pośrednia

=

=

demokracja przedstawicielska

demokracja przedstawicielska