Zofia Szarota

W poszukiwaniu tożsamości

andragogiki

– próba organizacji wiodących pojęć

Jeżeli oświata dorosłych

ma mieć jakąś tożsamość,

koniecznym jest

zdefiniowanie jej w sposób spójny

D.R. Garrison

szkolnictwo - szkoła -

szkolenie

?

szkolnictwo - szkoła -

kształcenie

Pola semantyczne pojęć uczeń – nauczyciel –

szkoła

UCZEŃ

NAUCZYCIEL

SZKOŁA

adresat, czytelnik,

członek,

dyskutant,

hospitowany,

instruowany,

korespondent,

kursant,

obserwator,

panelista,

radzący się,

samokształceniow

iec, seminarzysta,

słuchacz, student,

uczeń dorosły,

uczestnik, widz,

zwiedzający

animator, autor,

bibliotekarz,

doradca,

edukator, ekspert,

hospitant,

instruktor,

konsultant,

kustosz, lektor,

menadzer,

mentor, mistrz,

moderator,

mówca, orator,

oświatowiec,

popularyzator,

prelegent,

przewodnik,

trener, tutor,

wizytator,

wykładowca

akademia,

biblioteka,

czytelnia, galeria,

instytut, klub,

koło, konferencja,

konserwatorium,

kurs,

muzeum,

placówka

kulturalno-

oświatowa,

poradnia,

seminarium, staż,

studium,

sympozjum,

ucząca się

organizacja,

uczelnia,

uniwersytet,

wizyta studyjna,

wszechnica,

wystawa

Nurty i formy organizacyjne oświaty dorosłych

NURTY OŚWIATY

FORMY

ORGANIZACYJN

E

Dyplomowy/

intensywny

Niedyplomow

y/

ekstensywny

Auto-

edukacyjn

y

szkolne

wszechnicowe

samokształc

enie

indywidualn

e

kursowe

doradczo-

terapeutyczne

zdalne

edukacja

kulturalna

samokształc

enie

zespołowe

(koła

oświatowe)

 

mieszane

(blended

learning

)

ludyczno-

rekreacyjne

Formy organizacyjne i dydaktyczne - nurt dyplomowy

Typ form

Formy organizacyjne

Formy dydaktyczne

Szkolne

SZKOŁA :

podstawowa, gimnazjum,

liceum zawodowe,

technikum, liceum,

studia wyższe zawodowe,

magisterskie,

podyplomowe,

doktoranckie

lekcja, wycieczka

dydaktyczna, konferencja

instruktażowa, konsultacja

indywidualna i zbiorowa,

warsztaty, wykład,

ćwiczenia, konwersatorium,

laboratoria, kolokwium,

seminarium, staż, egzamin

Pozaszkoln

e

KURSOWE:

CKU, CKP, kursy

ogólnokształcące,

języków obcych, wiedzy

praktycznej, BHP,

przysposobienia do

zawodu, zawodowe,

rekwalifikacyjne,

dokształcania i

doskonalenia

zawodowego

wykład, instruktaż,

konsultacja, pokaz,

ćwiczenia praktyczne, praca

z książką, metody

aktywizujące: symulacyjne,

sytuacyjne, gry decyzyjne,

dyskusje, staże, warsztaty,

wycieczki dydaktyczne,

praktyki zawodowe, egzamin

ZDALNE/NA DYSTANS:

kształcenie

korespondencyjne, na

odległość, e-learning,

studia on-line, platformy

edukacyjne, blended

learning

automatyzacja przekazu

wiedzy, systemy

multimedialne, telematyka,

telekonferencje, Internet,

komunikatory; wykłady

audytoryjne, tutoring,

doradztwo oświatowe,

sylabusy, listy uczebne,

course book, testy, egzamin

Formy organizacyjne i dydaktyczne - nurt

ekstensywny

Typ form

Formy organizacyjne

Formy dydaktyczne

Wszechnico

we

konferencje, sympozja,

seminaria
i wykłady popularno-

naukowe, prelekcje, odczyty,

kluby dyskusyjne, UP, dla

rodziców, studia oświatowe,

radiowy uniwersytet

powszechny, UL,

uniwersytety rozszerzone,

UTW, kluby seniora, tv

edukacyjna

referat, komunikat z

badań, prelekcja, odczyt,

wykład popularno-

naukowy, pogadanka,

dyskusja, recytacja,

opowiadanie, gawęda,

spotkanie autorskie

Doradczo-

terapeutycz
ne

doradztwo i poradnictwo,

indywidualne i grupowe,

bezpośrednie i pośrednie,

konsulting, trening

umiejętności społecznych,

grupy wsparcia, mitingi

porada, pokaz,

konsultacja, rozmowa,

instruktaż, trening

umiejętności, psycho-,

socjodramy, terapia

zajęciowa

Edukacja
kulturalna

instytucje upowszechniania

kultury, biblio-, fono-, wideo-,

media-, diateki, dystrybucja

nośników wiedzy, konkursy,

czytelnictwo, amatorska

twórczość artystyczna

zwiedzanie, wystawa,

wypożyczenie,

konsultacja, pokaz,

koncert, projekcja,

udostępnienie, czytanie,
spotkanie autorskie,

konkursy wiedzy

Ludyczno-

rekreacyjne

koncerty, wystawy, wczasy,

turystyka, imprezy masowe,

sportowe, hobby, formy

aktywności wolnoczasowej,

zabawy taneczne, spotkania

towarzyskie

pokaz, ćwiczenie,

trening, warsztaty,

wycieczka, impreza,

koncert, spektakl, plener,

wernisaż, quiz, konkurs

wiedzy

Edukacja formalna (szkolna)

dorosłych

kształcenie oparte na stałych pod

względem czasu i treści nauki formach,

od szkoły początkowej po uniwersytet.

W edukacji dorosłych systematyczny

przekaz wiedzy, umiejętności i postaw w

ustalonym miejscu i czasie. Celem tego

procesu jest uzyskanie formalnych

kwalifikacji potwierdzonych

odpowiednimi świadectwami i

dyplomami.

Edukacja nieformalna

(incydentalna) dorosłych

trwający przez całe życie niezorganizowany

i niesystematyczny proces nabywania przez

każdego człowieka wiadomości, sprawności,

przekonań i postaw na podstawie

codziennego doświadczenia oraz wpływów

wychowawczych otoczenia: rodziny,

rówieśników, sąsiadów, środowiska

społecznego, publikacji, dzieł sztuki

i innych środków masowego oddziaływania.

Szczególną rolę w procesie edukacji

incydentalnej spełnia rodzina.

Edukacja pozaformalna

(pozaszkolna) dorosłych

każda zorganizowana działalność

oświatowa odbywająca się poza

ustalonym systemem kształcenia

formalnego, podejmowana

samodzielnie, bądź w ramach

szerszej akcji jako jej ważny

składnik, mająca określone cele

oświatowe oraz dające się

wyróżnić grupy uczestników

Cechy współczesnej edukacji dorosłych

Wielość

organizatorów

Władze państwowe, samorządy

terytorialne, stowarzyszenia
społeczne, kościoły, fundacje, osoby

prywatne, zakłady pracy

Różnorodność

środowisk

Lokalne i ponadlokalne, ludzie

młodzi, przedstawiciele pokolenia
średniego i seniorzy, z wysokimi

kwalifikacjami i bez kwalifikacji
wyjściowych,

Wielość

form

Szkoły dla dorosłych, uniwersytet

powszechny, kursy, samokształcenie,
studia podyplomowe, seminaria,

konferencje etc.

Wielopoziomowo

ść

Kształcenie w „głąb” i „wszerz”, z

dyplomami
i bez, wszystkie poziomy kształcenia

Wielowariantow

ość

Wiele wersji poszczególnych form:

szkoły dla pracujących (wieczorowe,
zmianowe, zaoczne,

i in.), kursy o tej samej treści
realizowane

w kilku wersjach (pełne, skrócone,
wakacyjne, przyspieszone itd.)

Otwartość

Likwidacja granic zamykających chętnym

dostęp do dalszego kształcenia się, barier
finansowych, czasowych, formalno-
prawnych, koordynowanie edukacji z

innymi systemami życia społecznego

Związek z

interesem

określonych grup

społecznych

i jednostek

Wypracowanie w poszczególnych
instytucjach edukacji dorosłych

własnych, dostosowanych do warunków
środowiska, programów oraz swoistego
stylu i modelu kształcenia dorosłych

Brak ścisłego

ukierunkowania

programowego

Dowolność doboru treści

Ścisły związek

ze sprawami

społ.-

gospodarczymi,

i kulturalnymi

kraju

Dostosowanie edukacji do panujących
warunków społeczno–kulturowych i
politycznych, reagowanie na potrzeby

dorosłych

Elastyczność

Dostosowanie form organizacyjnych i

treści kształcenia do aktualnych potrzeb
społecznych

Cechy współczesnej edukacji dorosłych