Wykład 11 7.01.2008
Uchwała
Moc prawna uchwał uchwalanych przez Sejm i Senat jest niższa niż ustawy. Istnieją różnice w sposobie rozpatrywania i uchwalania uchwał przez obie Izby.
Każda z Izb posiada prawo samodzielnego uchwalania uchwał. Nie istnieje konieczność przekazywania takiej uchwały do drugiej Izby ani do Prezydenta celem ich podpisania (Prezydent nie ma więc też możliwości skierowania uchwały do Trybunału Konstytucyjnego). Uchwały publikowane są w Monitorze Polskim.
Z inicjatywą w sprawie przyjęcia uchwały może wystąpić:
- Prezydium Sejmu
- komisja sejmowa
- grupę co najmniej 15 posłów podpisujących projekt
Inicjowanie zmian w uchwale zwanej „Regulamin Sejmu”:
- Prezydium Sejmu
- grupa co najmniej 15 posłów
- komisja regulaminowa i spraw poselskich
Uchwalanie uchwał odbywa się w dwóch czytaniach (z wyjątkiem regulaminu sejmu - 4 czytania).
Sejm podejmuje uchwały:
- zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów chyba że Konstytucja lub inne przepisy stanowią inaczej.
Przykłady wyjątków
- uchwała o rozwiązaniu Sejmu -2/3 głosów ustawowej liczby posłów
- wybór marszałka i wicemarszałka - bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów
- udzielenie wotum:
zaufania
- w pierwszym lub drugim trybie - bezwzględna większość głosów
- w trzecim trybie - zwykłą większością głosów
nieufności - połowa ustawowej liczby posłów
Uchwalane tak samo jak uchwały są:
- rezolucje - wezwanie skierowane do określonego organu państwowego do podjęcia określonego w rezolucji jednorazowego działania. Najczęściej są odpowiedzią na nie udzielenie odpowiedzi na dezyderat Komisji
- deklaracje - zawierają zobowiązania do określonego postępowania
- apele - wezwanie do określonego zachowania, podjęcia określonego zadania
- oświadczenia - zawierające stanowisko w określonej sprawie
Uchwały senackie
W zależności od rodzaju uchwały krąg podmiotów które mogą wystąpić z inicjatywą uchwałodawczą przedstawia się w różny sposób.
- …
- komisja
- co najmniej 10 senatorów
- w sprawie zmiany regulaminu
- Marszałek Senatu
- Prezydium Senatu
- Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich
- w sprawie uchwał okolicznościowych
- Komisja
- grupa Senatorów
- 1 Senator
FUNKCJA KONTROLNA PARLAMENTU
Kontrolę parlamentarną sprawuje tylko Sejm.
Kontrola parlamentarna - proces nadzoru i kontroli - proces decydowania o sposobie zachowania się Rządu i Administracji Rządowej.
Sejm ma możliwość bezpośredniego bądź też pośredniego stosowania określonych środków lub sankcji w stosunku do zachowań Rządu bądź Administracji.
Środki bezpośrednie (należą do większości parlamentarnej)
Środki pośrednie (należą do opozycji)
Funkcja kontrolna to jedna z czterech funkcji wykonywanych przez parlament. Jest to klasyczna funkcja legislatywna..
Etapy kontroli parlamentarnej
- uzyskiwanie określonych informacji
- przetwarzanie informacji
- ocena informacji (aprobata bądź krytyka)
- zajęcie politycznego stanowiska ew. możliwość podjęcia prawnie wiążącej decyzji
Trzy formy realizowania funkcji kontrolnej Sejmu
bezpośrednio na posiedzeniu plenarnym
- udzielanie Rządowi absolutorium - akt organu nadrzędnego najczęściej wybieranego. Poprzez ten akt następuje zwolnienie organu podporządkowanego od odpowiedzialności za wykonanie powierzonych mu zadań. Akt absolutorium nie obejmuje zwolnienia z odpowiedzialności karnej. Konstytucja nie podaje skutków nie udzielenia absolutorium (Mała Konstytucja z 1992r. wskazywała, że Rząd, który nie uzyskał absolutorium powinien się podać do dymisji). Istnieje rozbieżność zdań czy udzielenie absolutorium zwalnia od odpowiedzialności Konstytucyjnej czy nie.
Rada Ministrów ma obowiązek złożenia Sejmowi sprawozdania z tytułu wykonania ustawy budżetowej i informacji o stanie zadłużenia państwa w ciągu 5 miesięcy od końca roku. Sejm w ciągu 90 dni od daty złożenia sprawozdania ma obowiązek zapoznania się z opinią NIK i podejmuje decyzję o udzieleniu lub nieudzielaniu absolutorium. Od 1976
- uchwalanie wotum zaufania - art. 154 - osoba desygnowana na Premiera przez Prezydenta musi w ciągu 14 dni przedstawić program działania rządu (expose), który to program musi zostać zaakceptowany - jeśli to nie nastąpi oznacza to, że rząd nie uzyskał wotum zaufania i inicjatywa tworzenia rządu przechodzi na Sejm.
- uchwalanie wotum nieufności:
- konstruktywne - złożenie wniosku przez co najmniej 46 (?) posłów o odwołanie Rady Ministrów. Wniosek musi zawierać nazwisko nowego kandydata na Premiera. Jeśli wniosek zostanie przegłosowany upada Rząd ale jednocześnie jest wybrany nowy Premier.
- selektywne - dotyczy członka Rady Ministrów - wniosek musi być poparty podpisami 69 posłów. Gdy taki wniosek zostanie przegłosowany bezwzględną większością głosów Prezydent ma obowiązek zdymisjonować Ministra.
Głosowanie nad wnioskiem:
- nie może odbywać się w trybie wniosku nagłego (głosowanie od razu po złożeniu wniosku).
- może odbyć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni od daty złożenia
Wniosek o wotum nieufności może być składany nie częściej niż co 3 miesiące. Gdy wniosek uzyska poparcie 115 posłów można składać go częściej.
- zwrócenie się przez Prezesa Rady Ministrów o wotum zaufania - dochodzi do tego np. gdy jedna z partii wyjdzie z koalicji.
- możliwość pociągania piastunów władzy wykonawczej do odpowiedzialności konstytucyjnej - Sejm i Zgromadzenie Narodowe posiadają takie prawo.
- Prezydenta - na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego przegłosowany większością 2/3 - czasowo przestaje pełnić wtedy swoją funkcję.
- Premiera i Ministrów - większość bezwzględna w Sejmie
- wszystkie inne osoby wymienione w art. 1 ustawy o Trybunale Stanu - zwykła większość głosów w Sejmie
- art. 111 - powołanie sejmowej komisji śledczej do zbadania określonej sprawy - Sejm musi określić przedmiot działania komisji. Sejmowa Komisja Śledcza działa na podstawie ustawy o działaniu Komisji Śledczej.
- interpelacja - składane w sprawach o bardziej zasadniczym charakterze. Może prowadzić do debaty parlamentarnej jeśli odpowiedź na interpelację jest niewystarczająca. Podczas tej debaty dodatkowe zapytania mogą zadawać wszyscy.
- zapytanie poselskie - 1721.02.09 - Izba Lordów - pierwsze zapytanie poselskie - obecnie celem zapytań jest uzyskanie informacji o prowadzonej przez Rząd polityce. Nie może prowadzić do debaty parlamentarnej.
Na interpelację i zapytanie trzeba odpowiedzieć w ciągu 21 dni.
- stawianie wniosku u udzielenie informacji bieżącej
Prawo postawienia takiego wniosku mają:
- klub parlamentarny
- grupa 15 posłów
- pytania w sprawach bieżących - mogą być zadawane na każdym posiedzeniu Sejmu (temat tego zapytania musi być przedstawiony do 22 dnia poprzedniego)
- uchwalanie rezolucji, apeli, oświadczeń
- prawo stosowania kontroli KRRiTV - sprawowana przez Sejm, Senat i Prezydenta. Odrzucenie sprawozdania KRRiTV przez którąś z tych organów powoduje skrócenie kadencji KRRiTV
przez Posłów
- interpelacje poselskie
- zapytania poselskie
- zapytania w sprawach bieżących
- poselskie interwencje kierowane do organów terenowych
- oświadczenia poselskie i senatorskie - zawierają stanowisko posła w określonej sprawie
przez Komisje Sejmowe
- rozpatrywania projektów ustaw - można powołać podkomisje ustawodawcze.
- posiedzenia wyjazdowe komisji - rzadkie
- składanie wniosków o przedstawienie informacji przez ministerstwo - wniosek z określonym terminem
- uchwalanie dezyderatów
- uchwalanie opinii
- kontrola wykonywanych uchwał i ustaw - poprzez wykorzystywanie NIK
3