Wykład 20 16.04.2008
Postępowanie przed Trybunałem Stanu
W sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej piastunów władzy wykonawczej
III Fazy
Postępowanie przygotowawcze - powstępowanie wstępne, w Sejmie - nabiera cech śledztwa, prowadzi się je na podstawie Ustawy o Trybunale Stanu, Regulaminu Sejmu lub Zgromadzenia Narodowego oraz przepisów Kodeksu Postępowania Karnego
Etapy postępowania przygotowawczego
Uprawniony podmiot musi złożyć wniosek wstępny kierowany na ręce Marszałka Sejmu
Skierowanie wniosku przez Marszałka do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej (z tą chwilą rozpoczyna się prowadzenie śledztwa). Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej powinna wezwać osobę, której dotyczy wniosek.
Na tym etapie udział obrońcy jest fakultatywny.
Osoba objęta wnioskiem ma prawo do składania wyjaśnień, powoływać się na świadków, może żądać od Komisji aby ta wezwała kogoś na świadków lub okazała odpowiednie dokumenty. Komisja może zwracać się do NIK lub prokuratury w celu przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w jakiejś sprawie.
Podjęcie przez Komisję uchwały zawierającej wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej (postawienie w stan oskarżenia jeśli dotyczy Prezydenta) lub o umorzenie postępowania.
Wniosek musi spełniać wszelkie wymogi formalne gdyż staje się aktem oskarżenia.
Podjęcie przez Sejm lub Zgromadzenie Narodowe o postawienie w stan oskarżenia, wybranie grup oskarżycieli i skierowanie sprawy do Trybunału Stanu lub umorzenie postępowania
Większości wymagane do postawienia przed Trybunał Stanu
2/3 (374) głosów ogólnej liczby członków Zgromadzenia Narodowego -
3/5 (276) głosów ogólnej liczby Posłów - Premier, Członkowie Rady Ministrów, … (???)
Bezwzględna większość - (???)
Zgromadzenie Narodowe wybiera dwóch oskarżycieli, którzy powinni posiadać uprawnienia do zajmowania stanowiska sędziego. Jeśli oskarżycieli wybiera Sejm to przynajmniej jeden powinien posiadać takie kwalifikacje.
Postępowanie przed Trybunałem Stanu - ma co do zasady charakter dwuinstancyjny
Obejmuje okres od wpłynięcia aktu oskarżenia aż do momentu orzeczenia. Sprawa jest rozpatrywana wyłącznie w ramach uchwały Zgromadzenia Narodowego lub Sejmu.
Właściwość Trybunału Stanu
naruszenie Konstytucji i popełnienie przestępstwa pospolitego przez Prezydenta
delikt Konstytucyjny i popełnienie przestępstwa pospolitego mającego związek z zajmowanym stanowiskiem
Orzekanie
W I instancji - Przewodniczący i 4 sędziów
W II instancji - Przewodniczący i 6 sędziów z wyłączeniem Sędziów orzekających w I instancji
Nie ma możliwości wniesienie kasacji, orzeczenie TS jest prawomocne.
Stosowane kary
utrata czynnego i biernego prawa wyborczego we wszystkich wyborach odbywających się w Polsce na okres od 2 do 10 lat
zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk w przedsiębiorstwach państwowych, organizacjach na okres od 2 do 10 lat
utrata odznaczeń, orderów i tytułów honorowych
pozbawienie mandatu poselskiego jeśli postępowanie dotyczy posła lub senatora z art. 107
złożenie z urzędu jeśli osoba postawiona przed TS takowe piastuje jeśli postępowanie dotyczy deliktu konstytucyjnego
TS może poprzestać jedynie na uznaniu winy
kary z kodeksu karnego jeśli sprawa dotyczy przestępstwa pospolitego…
Postępowanie wykonawcze
Rozdział funkcji orzekania i ścigania.
Wniosek wstępny może złożyć
140 członków Zgromadzenia Narodowego - aby przed TS odpowiadał Prezydent
Prezydent lub grupa 115 posłów - aby przed TS odpowiadały podmioty wymienione w ustawie
przez komisję śledczą - aby przed TS odpowiadały podmioty z wyjątkiem Prezydenta, Premiera, Członków Rady Ministrów (?)
Wniosek nie jest aktem oskarżenia.
organizacja wymiaru sprawiedliwości
Art. 175. ust. 1
Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.
Wymiar sprawiedliwości sprawują 4 rodzaje sądów.
Sąd Najwyższy
Sąd Najwyższy jest organem wymiaru sprawiedliwości wyłącznie w tych sprawach, które należą do jego właściwości.
Art. 183. ust. 1 i 2
1. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania.
2. Sąd Najwyższy wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.
Sąd Najwyższy oprócz funkcji kontroli judykacyjnej spełnia także inne funkcje.
Sąd Najwyższy działa na podstawie ustawy z dnia 23.11.2002 - Ustawy o Sądzie Najwyższym.
Sąd Najwyższy jest sądem kasacyjnym w sprawach rozpatrywanych przez Sądy Powszechne lub Sądy Wojskowe.
Skład
I Prezes
Prezesi
Sędziowie Sądu Najwyższego
Izby
Izba Pracy
Izba Ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych
Izba Cywilna
Izba Karna i Wojskowa
Organy
I Prezes - powołuje go Prezydent na 6 letnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie ogólne sędziów SN
Prezes Sądu Najwyższego
Zgromadzenie ogólne sędziów SN
Zgromadzenie ogólne sędziów Izby
Kolegium
Kompetencje
sprawowanie nadzoru w zakresie wymiaru sprawiedliwości
zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych poprzez rozpatrywanie kasacji oraz innych środków odwoławczych
podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne
rozstrzyganie w innych sprawach określonych w ustawie
rozpatrywanie protestów wyborczych, stwierdzanie ważności wyborów oraz referendów
opiniowanie aktów prawnych na podstawie których orzekają sądy
sądy powszechne
Organy władzy sądowniczej, którym Konstytucja przypisuje prawo sprawowania wymiaru sprawiedliwości.
Art. 177.
Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.
Wyjątki od zasady powszechności sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy powszechne
wykroczenia wśród wojskowych są sądzone przez Sąd Wojskowy
Sądy Wojskowe i Administracyjne orzekają wyłącznie w sprawach określonych w ustawach
funkcjonowanie specjalnych komisji ds. naruszenia dyscypliny finansów publicznych
tryb doraźny na czas wojny
Sądy Rejonowe
panuje zasada domniemania właściwości sądów rejonowych
Sądy Okręgowe
są tworzone na obszarze właściwości co najmniej 2 sądów rejonowych
rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów rejonowych
Organy - Prezes i Kolegium
Sądy Apelacyjne
są tworzone dla obszarów właściwości co najmniej 2 sądów okręgowych
Organy - Prezes i Kolegium
sądy administracyjne
Sprawują kontrolę działalności administracyjnej, zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego, organów wykonawczych, zarządzeń wójta, burmistrza, prezydenta.
Kontrolują akty normatywne terenowych organów administracji rządowej.
Naczelny Sąd Administracyjny - powstał w 1980, rangę organu konstytucyjnego zyskał w 1997
Sądy administracyjne działają na podstawie
ustawy z 25.07.2002 - Prawo o ustroju Sądów Administracyjnych
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Ustawa wprowadzająca ustawy Prawo o ustroju SA i Prawo o postępowaniu przed SA
Skład
Prezes
wice-prezesi
sędziowie
Organy
Prezes NSA - powoływany przez Prezydenta na 6 letnią kadencję w podobnej procedurze jak Prezesa SN
Zgromadzenie ogólne sędziów NSA
Kolegium NSA
Izby
Finansowa
Gospodarcza
Ogólno-administracyjna
Sędziowie powoływani przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa
Kompetencje
rozpatrywanie skarg na:
decyzje administracyjne
postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym na które służy zażalenie
postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym
postępowania zabezpieczające na które służy zażalenie
inne czynności z zakresu administracji publicznej
akty prawa miejscowego (wydawane przez terenowe organy administracji rządowej lub organy samorządu terytorialnego)
akty organów samorządu terytorialnego nie będące aktami prawa miejscowego
rozstrzygnięcia nadzorcze wojewody, naczelnych izb obrachunkowych … (???)
bezczynność organu
orzeczenia głównej komisji orzekającej … (???)
Orzekanie
I instancja - Wojewódzki Sąd Administracyjny
II instancja - Naczelny Sąd Administracyjny - organ kasacyjny
Skargę do sądów administracyjnych można wnieść jeśli wyczerpano całą możliwą drogę odwoławczą. Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść skargę w każdej części postępowania. Skargę wnosi się poprzez organ, którego działalność lub bezczynność są przedmiotem skargi. Sąd Administracyjny uwzględnia skargę i uchyla decyzję objętą skargą albo oddala skargę. NSA uchyla orzeczenie w całości lub części i przekazuje sprawę do rozpatrzenia … (???).
Sądy Wojskowe
Ustawa z 21. . 1997 - Ustawa o działaniu sądów wojskowych
Sądy te wchodzą w skład sił zbrojnych
Skład
Szef Sądu
…
I Instancja - Sądy Garnizonowe
II Instancja - Sądy Okręgu wojskowego
Zasady postępowania sądów
Zasada niezawisłości sądów
Oznacza odrębność przedmiotu wykonywanej przez nich działalności, samodzielność struktur. Niezawisłość sędziów jest odrębnym rodzaje niezawisłości, niezawisłością osobistą.
Prawo Prezydenta do powoływania sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.
Niezawisłość
pozytywna - podejmowanie bezstronnych orzeczeń
negatywna - mamy gwarancje że sędzia jest uwolniony od wszelkich nacisków z zewnątrz (nie ma instrumentalnych rozwiązań wywierania nacisku na sędziów).
4