Mikroekonomia

pozytywna

„Kapitał i ziemia: uzupełnienie 

analizy rynków czynników 

produkcji”

Wykład XIII

 

 

Podstawowe pojęcia:

•

Kapitał rzeczowy

•

Ziemia

•

Majątek rzeczowy

•

Zasoby produkcyjne

•

Wartość zaktualizowana (obecna)

•

Wartość krańcowego produktu 

kapitału

•

Wynagrodzenie kapitału

•

Wymagana stopa zwrotu kapitału

 

 

Podstawowe pojęcia:

•

Koszt alternatywny kapitału

•

Stopa amortyzacji

•

Współczynnik kapitałowy (relacja 
kapitał/praca)

•

Relacja praca/zysk

•

Nominalna i realna stopa procentowa

•

Funkcjonalny podział dochodu

•

Podmiotowy podział dochodu

 

 

W tej prezentacji zwrócimy uwagę na inne czynniki 

produkcji, z którymi praca musi współdziałać w 

procesie produkcyjnym.

Z dzisiejszej prezentacji dowiemy się jak rozstrzygnąć 

kwestię sposobu, w jaki podejmując decyzję dziś, 

mamy ocenić wartość przyszłych korzyści i kosztów. 

Na przykładzie decyzji inwestycyjnych 

przedsiębiorstwa wyjaśnimy, jak należy 

dyskontować przyszłe wydatki lub wpływy w celu 

obliczenia ich wartości zaktualizowanej (obecnej)

W dwóch poprzednich prezentacjach nasza 

analiza rynków czynników wytwórczych 

koncentrowała się na czynniku nazywanym 

pracą.

 

 

Kryteria podziału dochodów:

Rozróżniamy dwa kryteria podziału dochodów:

1. Funkcjonalny podział dochodów. 

Mówi nam  w jaki sposób całkowity dochód w gospodarce 

dzieli się między różne czynniki produkcji. Na przykład 

informuje, jaki jest udział przypadający czynnikowi 

„praca” w postaci płac i poborów oraz udział dochodów 

właściciela ziemi, które przybierają postać renty.

Zrozumienie zasad funkcjonalnego podziału dochodów 

pozwoli nam odpowiedzieć na pytanie: czy związki 

zawodowe zapewniły sobie większe wpływy kosztem 

zysków lub rent pobieranych przez właścicieli ziemi.

 

 

Kryteria podziału dochodów:

2. Podmiotowy podział dochodów. 

Podmiotowy podział dochodów

 informuje o 

proporcjach podziału dochodu narodowego 

między poszczególne jednostki niezależnie 

od tego, z usług jakich czynników produkcji 

czerpią one swój dochód. 

Znajomość takiej struktury dochodu pozwoli 

orzec, na ile niektórym ludziom powodzi się 

lepiej niż innym.

 

 

Kapitał rzeczowy

Kapitał rzeczowy (fizyczny)

 to zasób 

wytworzonych dóbr przyczyniających się do 

produkcji innych dóbr.

Zasób kapitału rzeczowego (rzeczowy majątek 

produkcyjny)

 obejmuje np.:wyposażenie linii 

montażu samochodów, linie kolejowe 

wykorzystywane w usługach 

transportowych, budynki szkolne, a nawet 

sprzęt domowy trwałego użytku, jak 

telewizory itp..

 

 

Ziemia

Ziemia jest czynnikiem dostarczanym 

przez naturę.

Kapitał rzeczowy tym różni się od ziemi, iż 

jest rezultatem procesu produkcji. 

Różnice między ziemią a kapitałem 

bywają oczywiście niejednoznaczne. 

Ponieważ niejednokrotnie trudno jest 

odróżnić ziemię od kapitału, dlatego 

omawiamy je w jednym temacie.

 

 

Inwestycje brutto i netto

Inwestycje brutto

 to produkcja 

nowego i ulepszenie istniejącego 

kapitału rzeczowego.

Inwestycje netto

 to inwestycje brutto 

pomniejszone o zużycie istniejącego 

zasobu kapitału rzeczowego 

(majątku produkcyjnego)

 

 

Zasób i strumień

Zasób

 to ilość pewnego składnika aktywów w 

jakimś momencie, np.: 100 maszyn w dniu 1 

stycznia 1993 r. 

Strumień

 to potok usług dostarczanych przez 

dany składnik aktywów w ciągu pewnego 

okresu, np.: 40 roboczogodzin tygodniowo na 

osobę.

Rozróżnienie między opłatą najmu i ceną 

aktywów wynika bezpośrednio z rozróżnienia 

między zasobami i strumieniami.

 

 

Stawka najmu

Koszt użycia usług kapitału określa 

stawka najmu 

(wynagrodzenia) kapitału

 (ang. Rental rate)

Przykładowo podróżni płacą taką stawkę za 

samochód wynajęty na weekend. 

Przedsiębiorstwa budowlane płacą stawkę 

najmu za dzierżawę sprzętu do prac ziemnych.

Czasami dla pewnych typów dóbr inwestycyjnych 

nie istnieje rynek wynajmu (dzierżawy). Nie 

można np.: wynająć elektrowni.

 

 

Cena składnika aktywów 

Cena składnika aktywów

 to suma, za którą dany 

zasób może być bezpośrednio nabyty.

Wchodząc w jego posiadanie właściciel nabywa 

tytuł do przyszłego strumienia usług kapitału, 

jakiego ten zasób może dostarczyć.

Na przykład: Kupno samochodu upoważnia do 

korzystania ze strumienia przyszłych usług 

transportowych. Nabycie fabryki upoważnia 

właściciela do otrzymania w przyszłości 

strumienia płat z tytułu usług kapitału 

dostarczanych przez tę fabrykę.

 

 

Wartość zaktualizowana

Wartość zaktualizowana (obecna)

 1zł z jakiegoś 

momentu w przyszłości to taka suma, która, 

dziś pożyczona komuś na procent, osiągnie 

wartość 1 zł  w tym właśnie momencie.

Z zasady procentu składowego wynika, że 1 zł 

pożyczony dziś osiąga wartość większą, im 

dłuższy jest okres kredytowania obejmującego 

także odsetki. Na odwrót, obecna wartość 1 zł 

zarobionego kiedyś w przyszłości staje się 

coraz mniejsza w miarę oddalania się w czasie.

 

 

Nominalna i realna stopa 

procentowa

Nominalna stopa procentowa

 określa jaką 

faktyczną sumą pieniędzy otrzymamy w 

postaci odsetek, pożyczając 1 zł na rok.

Przy nominalnej stopie 10%, 100 zł 

pożyczonych dziś powiększy się w ciągu 

roku do 110 zł. Dobrze by było jednak 

wiedzieć, jaką ilość towarów będziemy 

mogli kupić za te 110 zł.

 

 

Nominalna i realna stopa 

procentowa

Realna stopa procentowa

 mierzy dochód z 

odsetek (zysk z kapitału) ilość dóbr, 

które można zań zakupić, a nie 

przyrostem nominalnej, czyli pieniężnej, 

wartości kapitału.

   Realna stopa 

procentowa

 (stopa 

procentowa 

skorygowana o inflacją)

=

-

     

Nominalna 

stopa 

procentowa

    Stopa 

inflacji

 

 

Nominalna i realna stopa 

procentowa

Różnice między realną a nominalną stopą 

procentową są bardzo ważne. Załóżmy, że 

nominalna stopa procentowa wynosi 10%, 

zaś inflacja 6%, co oznacza wzrost cen 

towarów o 6% rocznie. 

Pożyczając 1 zł na rok uzyskamy 1,10 zł, lecz 

po roku za dobra, które kosztują 1 zł musimy 

zapłacić już 1,06 zł. 

Mając za rok 1,10 zł możemy zwiększyć nasze 

zakupy dóbr jedynie o 4%

 

 

Popyt na usługi kapitału

Analiza popytu na usługi kapitału w gałęzi powinna 

przebiegać dokładnie tym samym torem, co 

analiza popytu na pracę, przeprowadzana na 

jednym z poprzednich wykładów. 

Krzywej 

Wartością krańcowego produktu pracy 

(MVPL) 

odpowiada krzywa

 Wartość krańcowego 

produktu kapitału (MVPK) 

Krzywa ta określa przyrost wartości produkcji 

przedsiębiorstwa spowodowany zastosowaniem 

dodatkowej jednostki usług kapitału.

 

 

C

zy

n

sz

 j

e

d

n

o

st

k

o

w

y,

 w

a

rt

o

ść

 

k

ra

ń

co

w

a

 p

ro

d

u

k

tu

 k

a

p

it

a

łu

.

Liczba godzin najętych usług 

kapitału

MVPK

R

0

A

K

0

Popyt na usługi kapitału

 

 

Podaż usług kapitału

Podaż usług kapitału w krótkim okresie.

W krótkim okresie całkowita podaż środków 

trwałych (maszyn, budynków, pojazdów), a 

zatem i dostarczanych przez nie usług, jest 

w gospodarce wielkością stałą. Jej zmiany 

wymagają czasu. 

Krzywa tej podaży przebiega pionowo, a jej 

położenie jest określane przez istniejące 

zasoby kapitału.

 

 

Podaż usług kapitału

Podaż usług kapitałowych w długim 

okresie.

W długim okresie całkowite rozmiary 

kapitału rzeczowego w gospodarce są 

wielkością zmienną: powstają nowe 

maszyny i nowe fabryki. Natomiast brak 

nowych inwestycji, spowoduje, że 

istniejący majątek ulegnie zużyciu i w 

rezultacie zmniejszeniu.

 

 

Wymagana stawka 

wynagrodzenia kapitału

Wymagana stawka wynagrodzenia (stawka 

opłat za usługi) kapitału

 to taka stawka, 

która pozwala właścicielom kapitału 

pokryć koszt alternatywny ( koszt 

utraconych możliwości) związany z 

posiadaniem kapitału.

Roczny koszt

 = koszt odsetek + koszt 

konserwacji i amortyzacji =

= cena maszyny * (stopa procentowa + 

stopa amortyzacji)

 

 

Krzywa długookresowej podaży 

kapitału dla całej gospodarki.

W długim okresie gospodarka dysponuje 

taką ilością usług kapitału, który 

dokładnie odpowiada wymaganej 

stawce wynagrodzenia.

Jeżeli wynagrodzenie kapitału będzie 

wyższe, spowoduje to wzrost ilości dóbr 

kapitałowych.

W odwrotnym przypadku właściciele 

kapitału nie będą zainteresowani jego 

powiększaniem. 

 

 

Gałęziowa krzywa 

długookresowej podaży kapitału

Także w tym przypadku nasze rozważania 

przypominają analizę podaży pracy. 

W dotychczasowych rozważaniach 

badaliśmy czynniki określające podaż 

usług kapitału w całej gospodarce. 

W długim okresie bardzo mała gałąź może 

mieć tyle kapitału, ile zapragnie, pod 

warunkiem, że zapłaci obowiązujące na 

rynku stawki najmu. 

 

 

Ziemia i renta gruntowa

Cechą wspólną ziemi jako czynnika 

produkcji jest to, że jej ilość w całej 

gospodarce zasadniczo ni zmienia się 

nawet w dłuższym okresie. 

Stałość łącznej podaży ziemi w długim 

okresie traktujemy zazwyczaj jako 

najistotniejszą cechę charakterystyczną 

rynku tego czynnika produkcji.

 

 

Podział zasobów ziemi między 

konkretne zastosowania

Ziemia może być używana pod uprawę, pastwiska, 

budowę domów lub biur, można ją też zajmować 

budową dróg. 

Przyjmijmy, że występują dwie gałęzie: Budownictwo 

mieszkaniowe i rolnictwo. Mimo, iż w długim okresie 

całkowita podaż ziemi jest wielkością stałą, proporcje 

jej rozdzielania między obie gałęzie mogą się 

zmieniać. 

Jeśli stawki opłat dzierżawnych w obu gałęziach są 

różne, to właściciele ziemi będą przenosić podaż usług 

swoich gruntów z gałęzi o niższej stawce do gałęzi 

oferującej wyższą stawkę.