Mikroekonomia

pozytywna

„Kapitał i ziemia: uzupełnienie

analizy rynków czynników

produkcji”

Wykład XIII

Podstawowe pojęcia:

•

Kapitał rzeczowy

•

Ziemia

•

Majątek rzeczowy

•

Zasoby produkcyjne

•

Wartość zaktualizowana (obecna)

•

Wartość krańcowego produktu

kapitału

•

Wynagrodzenie kapitału

•

Wymagana stopa zwrotu kapitału

Podstawowe pojęcia:

•

Koszt alternatywny kapitału

•

Stopa amortyzacji

•

Współczynnik kapitałowy (relacja
kapitał/praca)

•

Relacja praca/zysk

•

Nominalna i realna stopa procentowa

•

Funkcjonalny podział dochodu

•

Podmiotowy podział dochodu

W tej prezentacji zwrócimy uwagę na inne czynniki

produkcji, z którymi praca musi współdziałać w

procesie produkcyjnym.

Z dzisiejszej prezentacji dowiemy się jak rozstrzygnąć

kwestię sposobu, w jaki podejmując decyzję dziś,

mamy ocenić wartość przyszłych korzyści i kosztów.

Na przykładzie decyzji inwestycyjnych

przedsiębiorstwa wyjaśnimy, jak należy

dyskontować przyszłe wydatki lub wpływy w celu

obliczenia ich wartości zaktualizowanej (obecnej)

W dwóch poprzednich prezentacjach nasza

analiza rynków czynników wytwórczych

koncentrowała się na czynniku nazywanym

pracą.

Kryteria podziału dochodów:

Rozróżniamy dwa kryteria podziału dochodów:

1. Funkcjonalny podział dochodów.

Mówi nam w jaki sposób całkowity dochód w gospodarce

dzieli się między różne czynniki produkcji. Na przykład

informuje, jaki jest udział przypadający czynnikowi

„praca” w postaci płac i poborów oraz udział dochodów

właściciela ziemi, które przybierają postać renty.

Zrozumienie zasad funkcjonalnego podziału dochodów

pozwoli nam odpowiedzieć na pytanie: czy związki

zawodowe zapewniły sobie większe wpływy kosztem

zysków lub rent pobieranych przez właścicieli ziemi.

Kryteria podziału dochodów:

2. Podmiotowy podział dochodów.

Podmiotowy podział dochodów

informuje o

proporcjach podziału dochodu narodowego

między poszczególne jednostki niezależnie

od tego, z usług jakich czynników produkcji

czerpią one swój dochód.

Znajomość takiej struktury dochodu pozwoli

orzec, na ile niektórym ludziom powodzi się

lepiej niż innym.

Kapitał rzeczowy

Kapitał rzeczowy (fizyczny)

to zasób

wytworzonych dóbr przyczyniających się do

produkcji innych dóbr.

Zasób kapitału rzeczowego (rzeczowy majątek

produkcyjny)

obejmuje np.:wyposażenie linii

montażu samochodów, linie kolejowe

wykorzystywane w usługach

transportowych, budynki szkolne, a nawet

sprzęt domowy trwałego użytku, jak

telewizory itp..

Ziemia

Ziemia jest czynnikiem dostarczanym

przez naturę.

Kapitał rzeczowy tym różni się od ziemi, iż

jest rezultatem procesu produkcji.

Różnice między ziemią a kapitałem

bywają oczywiście niejednoznaczne.

Ponieważ niejednokrotnie trudno jest

odróżnić ziemię od kapitału, dlatego

omawiamy je w jednym temacie.

Inwestycje brutto i netto

Inwestycje brutto

to produkcja

nowego i ulepszenie istniejącego

kapitału rzeczowego.

Inwestycje netto

to inwestycje brutto

pomniejszone o zużycie istniejącego

zasobu kapitału rzeczowego

(majątku produkcyjnego)

Zasób i strumień

Zasób

to ilość pewnego składnika aktywów w

jakimś momencie, np.: 100 maszyn w dniu 1

stycznia 1993 r.

Strumień

to potok usług dostarczanych przez

dany składnik aktywów w ciągu pewnego

okresu, np.: 40 roboczogodzin tygodniowo na

osobę.

Rozróżnienie między opłatą najmu i ceną

aktywów wynika bezpośrednio z rozróżnienia

między zasobami i strumieniami.

Stawka najmu

Koszt użycia usług kapitału określa

stawka najmu

(wynagrodzenia) kapitału

(ang. Rental rate)

Przykładowo podróżni płacą taką stawkę za

samochód wynajęty na weekend.

Przedsiębiorstwa budowlane płacą stawkę

najmu za dzierżawę sprzętu do prac ziemnych.

Czasami dla pewnych typów dóbr inwestycyjnych

nie istnieje rynek wynajmu (dzierżawy). Nie

można np.: wynająć elektrowni.

Cena składnika aktywów

Cena składnika aktywów

to suma, za którą dany

zasób może być bezpośrednio nabyty.

Wchodząc w jego posiadanie właściciel nabywa

tytuł do przyszłego strumienia usług kapitału,

jakiego ten zasób może dostarczyć.

Na przykład: Kupno samochodu upoważnia do

korzystania ze strumienia przyszłych usług

transportowych. Nabycie fabryki upoważnia

właściciela do otrzymania w przyszłości

strumienia płat z tytułu usług kapitału

dostarczanych przez tę fabrykę.

Wartość zaktualizowana

Wartość zaktualizowana (obecna)

1zł z jakiegoś

momentu w przyszłości to taka suma, która,

dziś pożyczona komuś na procent, osiągnie

wartość 1 zł w tym właśnie momencie.

Z zasady procentu składowego wynika, że 1 zł

pożyczony dziś osiąga wartość większą, im

dłuższy jest okres kredytowania obejmującego

także odsetki. Na odwrót, obecna wartość 1 zł

zarobionego kiedyś w przyszłości staje się

coraz mniejsza w miarę oddalania się w czasie.

Nominalna i realna stopa

procentowa

Nominalna stopa procentowa

określa jaką

faktyczną sumą pieniędzy otrzymamy w

postaci odsetek, pożyczając 1 zł na rok.

Przy nominalnej stopie 10%, 100 zł

pożyczonych dziś powiększy się w ciągu

roku do 110 zł. Dobrze by było jednak

wiedzieć, jaką ilość towarów będziemy

mogli kupić za te 110 zł.

Nominalna i realna stopa

procentowa

Realna stopa procentowa

mierzy dochód z

odsetek (zysk z kapitału) ilość dóbr,

które można zań zakupić, a nie

przyrostem nominalnej, czyli pieniężnej,

wartości kapitału.

Realna stopa

procentowa

(stopa

procentowa

skorygowana o inflacją)

=

-

Nominalna

stopa

procentowa

Stopa

inflacji

Nominalna i realna stopa

procentowa

Różnice między realną a nominalną stopą

procentową są bardzo ważne. Załóżmy, że

nominalna stopa procentowa wynosi 10%,

zaś inflacja 6%, co oznacza wzrost cen

towarów o 6% rocznie.

Pożyczając 1 zł na rok uzyskamy 1,10 zł, lecz

po roku za dobra, które kosztują 1 zł musimy

zapłacić już 1,06 zł.

Mając za rok 1,10 zł możemy zwiększyć nasze

zakupy dóbr jedynie o 4%

Popyt na usługi kapitału

Analiza popytu na usługi kapitału w gałęzi powinna

przebiegać dokładnie tym samym torem, co

analiza popytu na pracę, przeprowadzana na

jednym z poprzednich wykładów.

Krzywej

Wartością krańcowego produktu pracy

(MVPL)

odpowiada krzywa

Wartość krańcowego

produktu kapitału (MVPK)

Krzywa ta określa przyrost wartości produkcji

przedsiębiorstwa spowodowany zastosowaniem

dodatkowej jednostki usług kapitału.

C

zy

n

sz

j

e

d

n

o

st

k

o

w

y,

w

a

rt

o

ść

k

ra

ń

co

w

a

p

ro

d

u

k

tu

k

a

p

it

a

łu

.

Liczba godzin najętych usług

kapitału

MVPK

R

0

A

K

0

Popyt na usługi kapitału

Podaż usług kapitału

Podaż usług kapitału w krótkim okresie.

W krótkim okresie całkowita podaż środków

trwałych (maszyn, budynków, pojazdów), a

zatem i dostarczanych przez nie usług, jest

w gospodarce wielkością stałą. Jej zmiany

wymagają czasu.

Krzywa tej podaży przebiega pionowo, a jej

położenie jest określane przez istniejące

zasoby kapitału.

Podaż usług kapitału

Podaż usług kapitałowych w długim

okresie.

W długim okresie całkowite rozmiary

kapitału rzeczowego w gospodarce są

wielkością zmienną: powstają nowe

maszyny i nowe fabryki. Natomiast brak

nowych inwestycji, spowoduje, że

istniejący majątek ulegnie zużyciu i w

rezultacie zmniejszeniu.

Wymagana stawka

wynagrodzenia kapitału

Wymagana stawka wynagrodzenia (stawka

opłat za usługi) kapitału

to taka stawka,

która pozwala właścicielom kapitału

pokryć koszt alternatywny ( koszt

utraconych możliwości) związany z

posiadaniem kapitału.

Roczny koszt

= koszt odsetek + koszt

konserwacji i amortyzacji =

= cena maszyny * (stopa procentowa +

stopa amortyzacji)

Krzywa długookresowej podaży

kapitału dla całej gospodarki.

W długim okresie gospodarka dysponuje

taką ilością usług kapitału, który

dokładnie odpowiada wymaganej

stawce wynagrodzenia.

Jeżeli wynagrodzenie kapitału będzie

wyższe, spowoduje to wzrost ilości dóbr

kapitałowych.

W odwrotnym przypadku właściciele

kapitału nie będą zainteresowani jego

powiększaniem.

Gałęziowa krzywa

długookresowej podaży kapitału

Także w tym przypadku nasze rozważania

przypominają analizę podaży pracy.

W dotychczasowych rozważaniach

badaliśmy czynniki określające podaż

usług kapitału w całej gospodarce.

W długim okresie bardzo mała gałąź może

mieć tyle kapitału, ile zapragnie, pod

warunkiem, że zapłaci obowiązujące na

rynku stawki najmu.

Ziemia i renta gruntowa

Cechą wspólną ziemi jako czynnika

produkcji jest to, że jej ilość w całej

gospodarce zasadniczo ni zmienia się

nawet w dłuższym okresie.

Stałość łącznej podaży ziemi w długim

okresie traktujemy zazwyczaj jako

najistotniejszą cechę charakterystyczną

rynku tego czynnika produkcji.

Podział zasobów ziemi między

konkretne zastosowania

Ziemia może być używana pod uprawę, pastwiska,

budowę domów lub biur, można ją też zajmować

budową dróg.

Przyjmijmy, że występują dwie gałęzie: Budownictwo

mieszkaniowe i rolnictwo. Mimo, iż w długim okresie

całkowita podaż ziemi jest wielkością stałą, proporcje

jej rozdzielania między obie gałęzie mogą się

zmieniać.

Jeśli stawki opłat dzierżawnych w obu gałęziach są

różne, to właściciele ziemi będą przenosić podaż usług

swoich gruntów z gałęzi o niższej stawce do gałęzi

oferującej wyższą stawkę.