Przedsiębiorstwo: pojęcie i

rodzaje przedsiębiorstw

Pojęcie

przedsiębiorstwa:

Przedsiębiorstwo jest to

podmiot gospodarczy, który
prowadzi działalność
produkcyjną, handlową lub
usługową w celach zarobkowych
i na własny rachunek.

Według kryteriów przyjętych w Unii

Europejskiej do przedsiębiorstw małych
zalicza się przedsiębiorstwa
zatrudniające do 50 pracowników. Do
przedsiębiorstw średnich -
zatrudniające od 50 do 250
pracowników. Natomiast
przedsiębiorstwa duże zatrudniają
ponad 250 pracowników.

Przedsiębiorstwa można wyodrębnić z
punktu widzenia

form własności:

• prywatne- własność pojedynczych osób lub rodzin,
spółki i spółdzielnie , oraz przedsiębiorstwa będące
własnością pracowników

• publiczne- państwowe, komunalne

• mieszane- część udziałów przedsiębiorstwa
posiadają prywatni właściciele, a pozostałą część
posiada skarb państwa

• będące własnością państwa- istnieją w różnych
systemach społeczno-ekonomicznych. Często
traktowano je jako ważny element stabilizacji
koniunktury i realizacji pewnych celów społecznych
(oddziaływanie na wielkości zatrudnienia, dochodów
ludności i cen podstawowych artykułów)

• spółdzielcze- powstają jako dobrowolne zrzeszenia
osób prowadzących wspólną działalność w imieniu
swoich członków

Zaletami małych prywatnych firm są

m.in. zdolność do tworzenia silnej
motywacji nakierowanej na realizowanie
celów firmy, elastyczne działanie i
szybkie dostosowywanie się do zmian
popytu.

Słabością natomiast jest ich mała

możliwość zgromadzenia dużego
kapitału, będącego w niektórych
dziedzinach niezbędnym warunkiem
ekspansji. Jest to jedna z
fundamentalnych przyczyn łączenia się
przedsiębiorstw i tworzenia spółek.

Przedsiębiorstwa łączą się ze sobą z

wielu powodów. Do najważniejszy

zaliczane są zwłaszcza dwa:

• korzyści skali- pojawiają się wówczas

gdy wraz ze wzrostem produkcji
jednostkowe koszty obniżają się

• względy finansowe- mają znaczenie

w tym sensie, że do realizacji wielu
przedsięwzięć potrzebne są znacznie
większe zasoby kapitału niż będące w
dyspozycji pojedynczych firm lub osób.

Zakładanie spółek umożliwia ponadto

produkcyjnie wykorzystać

oszczędności drobnych inwestorów.



Spółka jest umową, na mocy

której wspólnicy podejmują
wspólną działalność
gospodarczą i dążą do
osiągnięcia wspólnego celu.

Wyodrębnia się dwa rodzaje

spółek:

1)spółki osobowe, które mogą

występować w formie spółki jawnej,

partnerskiej. komandytowej lub

komandytowo-akcyjnej; istotny jest

skład osobowy określony w umowie

2)spółki kapitałowe, które

przybierają formę spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością lub

spółki akcyjnej; istotny jest kapitał

złożony z udziałów lub akcji; mogą

występować w formie spółek z

ograniczoną odpowiedzialnością (z

o.o) i spółek akcyjnych.

• Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka

z o.o.) jest spółką kapitałową, w której wszyscy
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania tylko do
wysokości wniesionych przez nich udziałów kapitałowych
(pieniężnych lub rzeczowych); do powstania spółki z o.o.
wymagane jest zawarcie umowy w formie aktu
notarialnego, wniesienie całego kapitału zakładowego,
ustanowienie władz spółki, wpis spółki do rejestru
handlowego.

• Spółka akcyjna (SA) jest spółką kapitałową, której

podstawą finansową jest

kapitał

wniesiony przez

wspólników w formie akcji. Spółka akcyjna ma
zazwyczaj dużą liczbę akcjonariuszy, którzy traktują
udział w spółce przede wszystkim jako inwestycję
finansową - lokatę kapitału. Udziałowcy spółki akcyjnej
odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości
zakupionych akcji.

Najczęściej spotykane są dwa rodzaje

spółek osobowych:

• jawne- jest umownym zrzeszeniem

dwu lub więcej osób mających na celu
wspólne prowadzenie przedsięwzięcia
zarobkowego we wspólnym imieniu
wspólników, na zasadzie pełnej i
solidarnej odpowiedzialności
wszystkich wspólników. Spółka jawna
składa się zwykle z niewielkiej liczby
wspólników, mających do siebie pełne
zaufanie.

• komandytowe- jest odmianą spółki

osobowej jawnej. Jej istota polega na
tym, że występują dwa rodzaje
wspólników: wspólnicy zwani
komplementariuszami,
odpowiadający za zobowiązania
prawne i finansowe spółki całym
majątkiem, oraz wspólnicy bierni,
zwani komandytariuszami, którzy
odpowiadają za zobowiązania spółki
tylko do wysokości wniesionych
udziałów kapitałowych, czyli do tzw.
sumy komandytowej.

Spółki akcyjne (zwane często korporacjami)

mają podobnie jak i inne przedsiębiorstwa.

wiele źródeł finansowania działalności. Można

je podzielić na:

wewnętrzne- najważniejszym źródłem
finansowania jest nie rozdzielona część zysku.
Istotną rolę odgrywać też może fundusz
amortyzacji. Teoretycznie jest on przeznaczony
na odtworzenie zużytego majątku, w praktyce
finansuje się z niego również nowe inwestycje.
zewnętrzne- źródłami finansowania
działalności spółki akcyjnej są środki finansowe
pochodzące ze sprzedaży nowych serii akcji i
obligacji oraz z kredytów zaciągniętych w
bankach lub innych instytucjach finansowych.

 Akcja jest papierem wartościowym

potwierdzającym udział jej właściciela w
kapitale spółki akcyjnej. Akcje można podzielić
na zwykłe (mają takie same uprawnienia:
każda akcja ma jeden głos i jednakowe prawa
do dywidendy) i uprzywilejowane (mogą mieć
prawo do więcej niż jednego głosu na walny
zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo do większej
dywidendy lub nadzwyczajne uprawnienia w
przypadku podziału majątku likwidowania
spółki); Akcje odzwierciedlają współudział w
kapitale spółki i dają prawo do udziału w jej
zyskach (czyli do pobierania dywidend z
rozdzielonej części zysku) oraz prawo głosu na
walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Obligacja jest formą pożyczki. Jest to

papier wartościowy emitowany przez
państwo lub niektóre przedsiębiorstwa,
przynoszący jego posiadaczowi stały, z
góry określony dochód. Właściciel
obligacji jest pożyczkodawcą, a nie
współwłaścicielem firmy i ma prawo do
stałych odsetek do momentu likwidacji
pożyczki, czyli jej spłaty. Okres spłaty
obligacji może być różny (w praktyce od
jednego roku do czterdziestu lat).

Specyficzną formą przedsiębiorstwa

prywatnego jest spółka pracownicza, w

tym tzw. akcjonariat pracowniczy.

Przedsiębiorstwo może być własnością

pracowników w całości lub częściowo. Akcje

pracownicze mogą jednak występować

także w takich przedsiębiorstwach

państwowych i prywatnych, które trudno

byłoby uznać za własność pracowniczą. Akcje

pracownicze dosyć często traktuje się jako

sposób ułatwiający ograniczanie żądań

płacowych pracowników, wzmacniający przy

tym motywację nastawioną na wzrost

indywidualnej wydajności pracy i poprawę

efektywności przedsiębiorstwa jako całości.

Cele działalności

przedsiębiorstwa

Maksymalizacja zysku całkowitego

Dążąc do realizacji tego celu, przedsiębiorstwa

określają rozmiary produkcji, decydują o jej

strukturze asortymentowej, podejmują

decyzje inwestycyjne itp. Klasyczną teorię

maksymalizacji zysku najlepiej można

wyjaśnić na przykładzie przedsiębiorstw

prywatnych, których właściciele równocześnie

nimi zarządzają. Posiadanie kapitału i

zarządzanie jest wówczas skupione w rękach

właściciela, który ponosi pełną

odpowiedzialność za podejmowane decyzje

oraz stara się osiągnąć możliwie największe

korzyści finansowe.

Alternatywne teorie wyjaśniające

zachowanie przedsiębiorstw

prywatnych starają się uwzględniać

skomplikowany system powiązań

występujący np. w wielkich spółkach

akcyjnych, a także omawiany już

wcześniej proces oddzielania się

własności od zarządzania (proces

profesjonalizacji zarządzania).

Analizuje się w nich inne niż zysk cele

działania przedsiębiorstw,

ewentualne rozbieżności interesów

akcjonariuszy i menedżerów itp.

Przedsiębiorstwa w praktyce realizują wiele różnych celów i zadań

ekonomicznych, to jednak wszystkie one z reguły należą do grupy

celów pokrewnych, w dużym stopniu zbieżnych z maksymalizacją

zysku.

Zysk całkowity stanowi nadwyżkę przychodów ze sprzedaży nad

kosztami całkowitymi związanymi z ich uzyskaniem. W celu

obliczenia wielkości zysku całkowitego osiągniętego przez

przedsiębiorstwo należy od przychodów całkowitych, zwanych też

utargiem całkowitym, odjąć koszty całkowite ponoszone przez

przedsiębiorstwo.

Utarg całkowity (Uc) można przedstawić jako iloczyn ilości
sprzedanych produktów (Q) i ich ceny (c). czyli: U = Q * c.

Na wysokość utargu całkowitego osiąganego przez przedsiębiorstwo w

poważnym stopniu wpływa popyt na produkty, jakie wytwarza, oraz

jego pozycja na rynku (udział firmy w rynku). Zależność między

rozmiarami produkcji, ceną i utargami należy więc rozpatrywać,

biorąc pod uwagę przede wszystkim to. w jakim stopniu

przedsiębiorstwo może wpływać na cenę.

Utarg przeciętny (Up) obliczamy, dzieląc utarg
całkowity przez ilość sprzedanych dóbr. Inaczej
mówiąc, utarg przeciętny jest ceną, po której te
dobra zostały sprzedane:
Up = Uc/ Q= c.
Utarg krańcowy (Uk) jest to dodatkowy utarg

osiągany

przez przedsiębiorstwo dzięki sprzedaży

dodatkowej

jednostki dobra. Utarg krańcowy można więc

zapisać

jako:
Uk = ∆Uc / ∆Q

Koszty są przedmiotem zainteresowania

księgowych i ekonomistów, chociaż definiują

oni koszty nieco odmiennie, a ponadto różnią

się cele dokonywanych przez nich analiz.

Koszty księgowe obejmują wszystkie faktycznie

poniesione i udokumentowane wydatki

pieniężne związane z prowadzeniem

działalności gospodarczej, takie jak koszty

zakupu surowców i materiałów, płace,

amortyzacja, opłaty za energię, dzierżawę

lokalu, ziemi itp. Księgowych interesuje głównie
to, jak i dlaczego zmienia się poziom i struktura

kosztów w badanym okresie oraz w jaki sposób

można rozliczyć różne rodzaje kosztów na

poszczególne produkty wytwarzane w

przedsiębiorstwie.

Koszt alternatywny, zwany też kosztem

utraconych możliwości (opportunity cost), to

równowartość dochodów, które dany czynnik

produkcji mógłby przynieść, gdyby

wykorzystano go w innym, możliwie najlepszym

zastosowaniu.

Koszty ekonomiczne oprócz wydatków

faktycznie ponoszonych przez przedsiębiorstwo,

obejmują także koszty alternatywne (inaczej

koszty domniemane), a więc koszty, których

przedsiębiorstwo faktycznie nie ponosi. Do

kosztów prowadzenia określonej działalności

należałoby bowiem dodać potencjalne straty

wynikające z rezygnacji z dochodów, jakie

przyniosłyby czynniki produkcji wykorzystane w

innym zastosowaniu.

Oprócz ewentualnych zasobów własnego
kapitału przedsiębiorca angażuje w działalność
gospodarczą swoje unikalne umiejętności i
zdolności, zwane przedsiębiorczością, którą
możemy potraktować jako specyficzny czynnik
produkcji. Aby przedsiębiorca pozostał przy
danej działalności gospodarczej i nic przeniósł
będących w jego dyspozycji zasobów
czynników produkcji do innej, alternatywnej
działalności, musi być odpowiednio
wynagradzany, a jego przedsiębiorstwo musi
osiągać pewne minimum zysku. Tego rodzaju
zysk określa się zazwyczaj jako zysk
normalny. Jest on tzw. zyskiem imputowanym,
wliczanym w koszty ekonomiczne.

Zysk księgowy jest różnicą między przychodami ze

sprzedaży dóbr i usług a faktycznie poniesionymi przez

firmę kosztami.

Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny) możemy określić jako

nadwyżkę jaką uzyskamy jeżeli od całkowitych przychodów

firmy odejmiemy wszystkie koszty związane z

prowadzeniem działalności gospodarczej (tj. koszty

księgowe i koszty alternatywne wraz z zyskiem normalnym).

Zysk ekonomiczny informuje np. o tym, czy istnieją bodźce

do dalszego utrzymywania czynników produkcji w danym

zastosowaniu, czy też należy je wycofać i ulokować w

innych przedsięwzięciach, gdzie można oczekiwać

większych zysków.

W analizach ekonomicznych to właśnie zysk ekonomiczny, a

nic księgowy (bilansowy), jest rzeczywistą miarą
efektywności wykorzystania poszczególnych czynników
produkcji.

Warto podkreślić, że zysk jest specyficzną

formą dochodu, ponieważ m.in.:

1)

nic może być negocjowany lub

ustalany wcześniej, lecz jest wartością
wynikową (w przeciwieństwie do innych
form dochodu, takich jak renta, procent
czy place):

2)

może być nic tylko dodatni (jak

wyżej wymienione formy dochodów),
lecz także ujemny (gdy
przedsiębiorstwo ponosi straty).

Duża rola zysku w przedsiębiorstwie wynika z

następujących względów:

1)wielkość osiąganego zysku decyduje o możliwościach

rozwojowych firmy, o tym jakie środki można
przeznaczyć na postęp techniczny i inwestycje
zwiększające moce produkcyjne przedsiębiorstwa;

2)wielkość zysku przesądza o stopniu samofinansowania

bieżącej działalności przedsiębiorstwa; zyski regularnie
napływające do kasy przedsiębiorstwa umożliwiają
pokrywanie bieżących kosztów związanych z zakupem
surowców i materiałów, opłaceniem usług
energetycznych i transportowych, wypłatą wynagrodzeń
i pokrywaniem podatków z własnych środków bez
konieczności zaciągania kredytów;

3)od wielkości zysku, a także od sposobu jego podziału,

zależy wysokość dywidendy i rynkowa wartość akcji (w
spółkach akcyjnych) oraz wysokość dochodów właścicieli
kapitału (w innych formach własności);

4)zysk pełni funkcję motywacyjną także w szerszym

aspekcie: wzrostem zysku zainteresowani są nie tylko
właściciele firmy, lecz także zarząd i pracownicy;
dobrze prosperująca firma stwarza trwałe perspektywy
zatrudnienia i możliwości wzrostu płac, udziału w
zyskach i powiększenia świadczeń socjalnych;

5)zysk, określając możliwości rozwojowe firmy, wpływa

równocześnie na wielkość zatrudnienia; firmy nie
osiągające zysku lub działające na granicy opłacalności
muszą redukować zatrudnienie; przedsiębiorstwa
dobrze prosperujące, inwestujące i powiększające
moce produkcyjne tworzą nowe miejsca pracy i
zatrudniają dodatkowych pracowników; na korzyści
płynące z zysku należy więc patrzeć również poprzez
pryzmat korzyści społecznych, zatrudnienie nowych
pracowników zmniejsza bowiem bezrobocie i wydatki
socjalne budżetu Państwa.

Majątek, fundusze i wynik

finansowy przedsiębiorstwa

Podmioty prowadzące działalność

gospodarczą muszą posiadać środki

gospodarcze, które są poprzez nie

wykorzystywane do prowadzenia

działalności. Do środków gospodarczych

należą np.: budynki, maszyny, surowce

czy środki pieniężne.

Środki gospodarcze są określane również

jako majątek lub jako aktywa. W

rachunkowości dla określenia

posiadanego przez jednostkę majątku

używa się słowa „aktywa”.

 Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę

zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej
wartości, powstałe w wyniku przeszłych
zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ
do tej jednostki korzyści ekonomicznych.

Pierwszą cechą aktywów jest kontrolowanie

ich przez jednostkę – oznacza to, że jest
ona właścicielem tych zasobów lub, że
dysponuje nimi w inny sposób (np. na
podstawie umowy leasingu*)

* Leasing – forma udostępniania do

użytkowania, za odpłatnością, dóbr służących
do prowadzenia działalności gospodarczej;

Inną cechą aktywów jest wiarygodne

określenie ich wartości.

Najczęściej wartość składników majątku określa
się na podstawie ceny ich nabycia lub
kosztów wytworzenia. Aktywa powstają w
wyniku przeszłych zdarzeń, np.: zakupu,
otrzymania w drodze darowizny czy
wytworzenia we własnym zakresie. Składniki
majątku, które nie przyniosą w przyszłości
żadnych korzyści ekonomicznych, nie powinny
być zaliczane do aktywów.
Kryterium podstawowego podziału aktywów
jest okres ich wykorzystywania. Na
podstawie tego kryterium aktywa dzieli się na:

aktywa trwałe i aktywa obrotowe.

 Aktywa trwałe są również nazywane

majątkiem trwałym. Do aktywów trwałych
należą te składniki majątku jednostki,
które są przeznaczone do trwałego
(dłuższego niż 12m-cy) posiadania i
użytkowania przez tę jednostkę. Większość
ze składników majątku należących do
aktywów trwałych zużywa się stopniowo w
toku prowadzonej działalności;

Aktywa trwałe podlegają dalszemu

podziałowi. Kryterium tego podziału jest

postać, w jakiej one występują. Mogą mieć

postać:

Aktywa trwałe podlegają dalszemu

podziałowi. Kryterium tego podziału jest

postać, w jakiej one występują. Mogą

mieć postać:

wartości niematerialnych i prawnych;
rzeczowych aktywów trwałych;
należności długoterminowych;
długoterminowe aktywa finansowe;
długoterminowych rozliczeń

międzyokresowych;

 Wartości niematerialne i prawne obejmują prawa

majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania,

o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności

dłuższym niż rok, przeznaczone do używania przez

jednostkę, np.: koszty zakończonych prac rozwojowych,

wartość firmy, licencje do programów komputerowych,

prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych czy

wzorów użytkowych;

 Rzeczowe aktywa trwałe obejmują środki trwałe oraz

środki trwałe w budowie i zaliczki na środki trwałe w

budowie. Środki trwałe obejmują rzeczowe aktywa trwałe

o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności

dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i

przeznaczone na potrzeby jednostki. Do środków trwałych

należą m. in.: nieruchomości (grunty, prawo użytkowania

wieczystego gruntu, budowle i budynki, będące odrębną

własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do

lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu

użytkowego), maszyny, urządzenia, środki transportu i

inne rzeczy, inwentarz żywy oraz poczynione przez

jednostkę ulepszenia w obcych środkach trwałych;

 Należności długoterminowych obejmują należności,

które powstały z innych tytułów niż sprzedaż wyrobów,
towarów i usług i które wymagają zapłaty przez
dłużników w terminie dłuższym niż 12 miesięcy;

 Inwestycje długoterminowe obejmują te składniki

majątku, które zostały nabyte w celu osiągnięcia
korzyści ekonomicznych w okresie dłuższym niż 12
miesięcy. Mogą obejmować aktywa finansowe (np.:
środki zgromadzone na długoterminowych rachunkach
bankowych czy papiery wartościowe, które jednostka
zamierza posiadać w okresie dłuższym niż 12 m-cy) oraz
nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które
nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte
w celu osiągnięcia korzyści ze wzrostu ich wartości;

 Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

obejmują aktywa z tytułu odroczonego podatku
dochodowego oraz inne rozliczenia międzyokresowe.

 Aktywa obrotowe (majątek obrotowy)

obejmują te składniki majątku, które ulegają
ciągłym przekształceniom w skutek tego, że są
one wykorzystywane w procesie
gospodarczym. Jednostka posiada i zużywa
aktywa obrotowe w okresie krótszym niż 12 m-
cy.

Ze względu na postać, w jakiej występują aktywa

obrotowe ,dzielą się one na cztery grupy:

 Zapasy
 Należności krótkoterminowe
 Inwestycje krótkoterminowe
 Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

Na zapasy składają się:

• Materiały – składniki majątku, które są
zużywane w procesie produkcyjnym, np.:
mąka i drożdże w cukierni;
• Produkty w toku – produkty, które nie
zostały; zakończone i znajdują się w trakcie
procesu technologicznego, np.: w piekarni
(chleb piekący się w piecu);
• Półprodukty – występują w tych
jednostkach, w których proces technologiczny
jest realizowany w kilku etapach, np.: jeżeli
jednostka produkuje telefony stacjonarne, to
półproduktem są słuchawki telefoniczne, które
następnie będą montowane do aparatów
telefonicznych;

• Produkty gotowe – przeznaczone do

sprzedaży dobra lub usługi wytworzone
przez daną jednostkę np.: wytworzone
w piekarni pieczywo;

• Towary – wyroby wytworzone przez

inne podmioty, które zostały nabyte
przez jednostkę i są przeznaczone do
dalszej sprzedaży, np.: chleb, który w
piekarni jest wyrobem gotowym, w
sklepie spożywczym będzie towarem;

• Zaliczki na dostawy – przekazane

dostawcom kwoty, przeznaczone na
zakup materiałów lub towarów;

Należności krótkoterminowe .
Należności to kwoty pieniężne, które

jednostka otrzyma od innych
podmiotów (np.: od kontrahentów,
pracowników, urzędów skarbowych) w
przyszłości. Należności krótkoterminowe
obejmują wszystkie należności z tytułu
dostaw produktów gotowych, towarów i
usług (nawet jeżeli termin ich zapłaty
jest dłuższy niż 12 m-cy) oraz pozostałe
należności, których termin zapłaty nie
przekracza 12 m-cy.

Inwestycje krótkoterminowe

obejmują przede wszystkim
krótkoterminowe aktywa finansowe (np.:
posiadane udziały, akcje, czeki, weksle),
które będą w posiadaniu jednostki przez
okres krótszy niż 12 m-cy;

 Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe obejmują koszty
dotyczące przyszłych okresów, które są
rozliczane w czasie okresie krótszym niż
12 m-cy;

 Wynik finansowy – różnica pomiędzy

przychodami a kosztami ich uzyskania

obliczona dla określonego przedsiębiorstwa w

wybranym okresie sprawozdawczym. Dodatni

wynik finansowy jest nazywany zyskiem, zaś

ujemny stratą. Wynik finansowy

podzielony przez wartość przychodu lub

zaangażowanego kapitału jest nazywany

rentownością. Wynik finansowy

przedsiębiorstwa obliczony na podstawie

rachunku zysków i strat tworzonego zgodnie z

ustawą o rachunkowości oraz z

uwzględnieniem ustaw podatkowych stanowi

podstawę naliczenia podatku dochodowego

(wynik finansowy brutto) oraz w przypadku

spółek kapitałowych podstawę określenia

wysokości dywidendy.

Majątek, jakim dysponuje jednostka, ma

określoną wartość. Nabycie majątku jest
możliwe, jeżeli jednostka posiada
potrzebne do tego źródła finansowania
(pasywa-fundusze, kapitały). Pasywa
można podzielić na dwie grupy:

 Kapitały (fundusze) własne :
a)Kapitał podstawowy
b)Kapitał zapasowy
c)Inne kapitały rezerwowe
d)Zysk/Strata z lat ubiegłych
e)Zysk/Strata netto za okres bieżący

 Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania (fundusze obce) :

a) Rezerwy na zobowiązania

b) Zobowiązania długoterminowe

c) Zobowiązania krótkoterminowe

d) Rozliczenia międzyokresowe

Udział funduszy własnych oraz

zobowiązań i rezerw na zobowiązania w

ogólnej sumie pasywów jednostki

określa ryzyko finansowe działalności

jednostki. Im większy jest udział

funduszy tym mniejsze jest to ryzyko.

Oblicza się je dzieląc wartość

zobowiązań i rezerw na zobowiązania

przez wartość pasywów.

 Kapitał własny obejmuje zarówno

równowartość składników majątku wniesionych
na trwale do jednostki przez jej właścicieli, jak i
część zysku wygospodarowaną przez jednostkę,
która została przeznaczona na finansowanie jej
działalności, lub która nie została podzielona
przez właścicieli;

a)

Kapitał podstawowy decyduje o tym, kto jest
właścicielem jednostki. Jest wnoszony przez
założycieli w momencie zakładania
przedsiębiorstwa. Później może być
podwyższony zarówno przez założycieli, jak i
przez inne podmioty. Właściciele mogą
dokonywać obrotu tym kapitałem. W wyniku
takiej transakcji zmienia się struktura własności
przedsiębiorstwa;

W zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa

kapitał podstawowy określany jest jako:

• Kapitał zakładowy
• Kapitał wspólników
• Wkład właściciela
• Fundusz założycielski
• Fundusz udziałowy
b)Kapitał zapasowy tworzony jest w trakcie

działalności jednostki. Źródłem zasilającym ten
kapitał jest wypracowany zysk oraz nadwyżka
powstająca gdy cena emisyjna akcji jest wyższa
od ich wartości nominalnej;

c) Kapitał rezerwowy sposób tworzenia i

wykorzystywania jest zapisany w dokumentach
założycielskich, np.: statucie, umowie spółki;

d) Zysk/strata z lat ubiegłych oraz

zysk/strata netto – zysk zwiększa

wartość kapitału własnego, a strata

powoduje jego zmniejszenie. Zysk lub

strata z lat ubiegłych są elementem źródeł

finansowania majątku do czasu podjęcia

decyzji o przeznaczeniu zysku lub sposobie

pokrycia straty.

• Cena emisyjna cena akcji nabywanych

bezpośrednio od emitenta – jest ono

zazwyczaj wyższe od wartości nominalnej;

• Wartość nominalna jest wspólna dla

wszystkich akcji i wynika z podzielenia

kapitału akcyjnego przez liczbę akcji;

Zobowiązania wynikające z przeszłych

zdarzeń obowiązki wykonania świadczeń o

wiarygodnie określonej wartości;

• zobowiązania wynikają z przeszłych zdarzeń

• każde zobowiązanie ma wiarygodnie

określoną wartość

• zobowiązania spowodują wykorzystanie

posiadanych lub przyszłych aktywów

Zobowiązania długoterminowe obejmują

zobowiązania, które będą musiały być

spłacone przez jednostkę w terminie

dłuższym niż 12 m-cy (kredyty, pożyczki,

emisja dłużnych papierów wartościowych);

Zobowiązania krótkoterminowe

zobowiązania z tytułu dostaw i usług
oraz których termin spłaty jest
krótszy niż 12 m-cy (otrzymane
kredyty, pożyczki, zobowiązania z
tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i
innych świadczeń), w ramach
zobowiązań krótkoterminowych
wyróżnia się też fundusze
specjalne tworzone na specjalne
cele;

Rezerwy na zobowiązania przyszłe

zobowiązania jednostki. Tworzenie ich ma na
celu urealnienie wyników finansowych.
Podlegają podziałowi na długoterminowe i
krótkoterminowe.

Jednostki tworzą następujące rezerwy na

zobowiązania:

• z tytułu odroczonego podatku

dochodowego kwota podatku dochodowego,
która będzie musiała być zapłacona w
przyszłości;

• na świadczenia emerytalne i podobne

tworzone w związku z obowiązkiem wypłacania
pracownikom odchodzącym na emeryturę
świadczenia emerytalnego;

• pozostałe rezerwy dotyczą przyszłych lub

bardzo prawdopodobnych zobowiązań z tytułu

strat z transakcji gospodarczych w toku,

udzielanych gwarancji, poręczeń, operacji

kredytowych, skutków toczącego się

postępowania sądowego lub zobowiązań

spowodowanych restrukturyzacją jednostki;

Rozliczenia międzyokresowe obejmują:

• ujemną wartość firmy powstającą w związku

z nabyciem jednostki lub jej zorganizowanej

części

• inne rozliczenia międzyokresowe obejmują

przychody dotyczące przyszłych okresów oraz

przypadające na okres sprawozdawczy koszty,

które jeszcze nie zostały poniesione;