Temat 16:

Wymogi Unii Europejskiej

w zakresie ochrony

środowiska.

Wrocław 2009

Plan prezentacji

• Podstawowe pojęcia- środowisko, ochrona

środowiska,

• Cele ekologii w UE,
• Programy Działań na Rzecz Ochrony

Środowiska,

• Prawo horyzontalne Unii,
• Standardy z zakresie ochrony środowiska,
• Jedenaście ekologicznych zasad UE,
• Podsumowanie,
• Bibliografia.

Podstawowe pojęcia

• ŚRODOWISKO – ogół elementów

przyrodniczych, w tym także
przekształconych w wyniku działalności
człowieka, a w szczególności powierzchnie
ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i
rośliny, krajobraz, klimat oraz pozostałe
elementy różnorodności biologicznej, a także
wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi
elementami.

Podstawowe pojęcia

• OCHRONA ŚRODOWISKA – podjęcie lub

zaniechanie działań, umożliwiające
zachowanie lub przywracanie równowagi
przyrodniczej; ochrona ta w szczególności
polega na :

a. Racjonalnym kształtowaniu środowiska

zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju

b. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
c. Przywracaniu elementów przyrodniczych do

stanu właściwego

Obszar prawa UE
dotyczących ochrony środowiska

• Obejmuje on ok. 70 dyrektyw, uzupełnianych

i zmienianych kilkakrotnie zwanymi
„siostrami” oraz 21 rozporządzeń. Połowa
dyrektyw i rozporządzeń dotyczy produktów
i wyrobów. Działania Wspólnoty opierają się
na:

- działaniach zapobiegawczych
- likwidacji powstałych szkód w środowisku,

zwłaszcza u źródła

- zasadzie „płaci zanieczyszczający”.

Cele polityki ekologicznej
Unii Europejskiej

• Stworzenie i przestrzeganie wspólnych norm

ekologicznych;

• Zachowanie, ochrona i poprawa jakości

środowiska naturalnego;

• Mądre wykorzystywanie zasobów

naturalnych;

• Działanie na rzecz rozwijania technologii

przyjaznych środowisku;

Cele polityki ekologicznej
Unii Europejskiej

• Ochrona zdrowia i życia ludzkiego;
• Prowadzenie wspólnej polityki

międzynarodowej w zakresie ochrony
środowiska

• Realizacja wspólnych programów

środowiskowych

• Wprowadzenie europejskich standardów

wyrobu

Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska

• I Program Działań 1973 – 1796

Celem było identyfikacja istotnych
problemów ekologicznych w Europie,
określono relacje środowisko – rozwój
gospodarczy

• Kolejne programy zawierały rozszerzenie

podejścia do problemów środowiska m.in. o
kwestie zarządzania ochroną środowiska.

Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska

• V Program - lata 1993 – 2000

Nakreślał on strategię zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego bez
jakiejkolwiek szkody dla zasobów
naturalnych i środowiska. Priorytetem było
zapewnienie równowagi w korzystaniu i
zarządzaniu zasobami naturalnymi tj.
powietrzem, wodą.

Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska

• Obecnie obowiązuje VI Program 2001-2010

„Środowisko 2010: nasza przyszłość, nasz
wybór”

• Zakłada m.in.:
- ograniczenie zmian klimatycznych
- ochronę przyrody i różnorodności

biologicznej

- „Zdrowie i środowisko”
- racjonalne wykorzystanie zasobów

naturalnych

Wymagania Unii Europejskich

• Wymagania Unii Europejskiej ujęte są w tzw.

„standardach” w zakresie ochrony
środowiska (odnoszą się do szczegółów) oraz
w przepisach o charakterze ogólnym czyli
prawie horyzontalnym (niedotyczącym
konkretnych emisji, działów, produktów).

Prawo horyzontalne UE –
ochrona przyrody

• Prawo w zakresie ochrony przyrody jest

bardzo obszerne.

• Obejmuje ono ochronę siedlisk roślin i

zwierząt, dzikiego ptactwa oraz obrotu
dzikimi gatunkami flory i fauny oraz ich
częściami lub pochodnymi.

• Polska już wcześniej ujęła w swoim prawie

większość wymagań opisanych w unijnych
dyrektywach.

• Obowiązek powołania Sieci Obszarów

Chronionych Natura 2000.

Prawo horyzontalne UE –
dostęp do informacji

• Zakłada szeroki dostęp społeczeństwa na

temat stanu środowiska, planów
zagospodarowania przestrzennego, planów
inwestycyjnych.

• Wymagania Unii nakładają obowiązek

wykonywania prognoz, jak dana inwestycja
będzie wpływać na środowisko.

• Dotyczą one w szczególności pozwoleń na

budowę lub rozbiórkę, projektów scalania
gruntów, budowy autostrad.

• Udział społeczeństwa w opiniowaniu projektu.

Standardy ochrony środowiska –

ochrona powietrza

• Dyrektywa ramowa 96/62/WE określa jakość

powietrze w UE.

• Wytycza cele jakości powietrza.
• Wprowadza metody i kryteria oceny jakości

powietrza dla krajów członkowskich.

• Ujmuje wiele innych dyrektyw, które można

podzielić na kilka grup:

-normy jakości powietrza,
-wymagania dotyczące pojazdów silnikowych
-dopuszczalną emisję zanieczyszczeń przez

zakłady

Standardy ochrony środowiska –

ochrona powietrza

• Zakłady przemysłowe określonych branż

muszą ubiegać się o pozwolenie na
działalność w ramach tzw. zintegrowanych
pozwoleń.

• Pozwolenia te wydaja specjalne instytucje

UE.

• Określa to Dyrektywa Rady 96/61/WE

.

Standardy ochrony środowiska –
ochrona wód

• Skupia się na zintegrowanym systemie

ochrony wód przed zanieczyszczeniami.

• Wyznacza standardy jakości wód

powierzchniowych i podziemnych.

• Kluczowa dyrektywa 76/464/EWG.
• Ma na celu doprowadzenie wszystkich wód

podziemnych jak i powierzchniowych do
dobrego stanu

do 2010.

Standardy ochrony środowiska –
ochrona wód

• Dyrektywy córki regulują m.in. standardy

wód konsumpcyjnych, wymagania w zakresie
kanalizacji.

• Wymagania dotyczące firm:
-obowiązek uzyskania pozwolenia dot. ścieków

odprowadzanych do wód,

-przestrzeganie standardów jakości ścieków,
-opracowanie programu ograniczenia zrzutu

substancji niebezpiecznych

do wód.

Standardy ochrony środowiska –
gospodarka odpadami

• Unia nakłada wymóg zapewnienia odzysku

lub usuwania odpadów w sposób bezpieczny

dla ludzi i środowiska.

• Duży nacisk na „zanieczyszczający płaci”.
• Organy władzy państwowej muszą opracować

programy gospodarowania odpadami oraz

ustalić procedury udzielania zezwoleń dla

zakładów zajmujących się usuwaniem lub

odzyskiwaniem oraz transportem odpadów.

• Dyrektywa Rady 79/813/EWG określa

sposoby klasyfikacji, opakowania i

oznaczenia Odpadów Niebezpiecznych.

Standardy ochrony środowiska –
ochrona przed hałasem

• Mają one na celu ujednolicenie wyrobów

będących źródłem hałasu.

• Różnicują dopuszczalny poziom hałasu w

zależności od pory dnia i charakteru obszaru.

• Konieczność zmian konstrukcyjnych i

wymagań w stosunku do urządzeń:

-sprzęt budowlany
-kosiarki trawy
-koparki, spycharki, ładowarki
-zmechanizowany sprzęt domowy.

Standardy ochrony środowiska –
ograniczenie zanieczyszczeń

• Ważne jest wdrożenie 96/61/WE w sprawie

zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom i kontroli, zwana IPCC.

• Podmiot musi posiadać zintegrowane

pozwolenie ekologiczne, warunkiem czego
jest zastosowanie BAT- Najlepszej Dostępnej
Technologii.

• Celem takiego pozwolenia jest ograniczenie

do minimum emisji zanieczyszczeń do
powietrza, wody i ziemi, tym samym ochrona
środowiska jako całości.

Standardy ochrony środowiska –
substancje chemiczne

• Prawo UE skupia się na sposobie

wprowadzania importu i eksportu
niebezpiecznych substancji, oraz ocenie ich
ryzyka dla ludzi i środowiska.

• Szczegółowe wymagania stawiane są w

stosunku do kwestii azbestu - dyrektywa
87/217/EWG

• Prawo to reguluje także ograniczenia

produkcji i emisji substancji niszczących
warstwę ozonową zw. freonami i holonami.

Standardy ochrony środowiska –
GMO

• Przepisy te dotyczą głównie przemysłu

spożywczego, farmaceutycznego, ochrony
środowiska (biologiczne oczyszczanie
ścieków) i produkcji biopreparatów.

Jedenaście ekologicznych zasad
UE

1.Lepiej zapobiegać niż leczyć.
2.Należy uwzględniać skutki oddziaływania na

środowisko w możliwie najwcześniejszym

studium podejmowania decyzji.

3.Trzeba unikać eksploatowania przyrody

powodującego znaczne naruszenie równowagi

ekologicznej.

4.Należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by

umożliwić podejmowanie właściwych działań.

5.Koszty zapobiegania i usuwania szkód

ekologicznych powinien ponosić sprawca

zanieczyszczenia

.

Jedenaście ekologicznych zasad
UE

6.Działania w jednym państwie członkowskim nie

powinny powodować pogorszenia stanu

środowiska w innym.

7.Polityka ekologiczna państw członkowskich w

zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać

interesy państw rozwijających się.

8.Państwa Unii Europejskiej powinny wspierać

ochronę środowiska w skali międzynarodowej i

globalnej.

9. Ochrona środowiska jest obowiązkiem

każdego, zatem konieczna jest edukacja w tym

zakresie.

Jedenaście ekologicznych zasad
UE

10.Środki ochrony środowiska powinny być

stosowane odpowiednio do rodzaju
zanieczyszczenia, potrzebnego działania oraz
obszaru geograficznego, który mają chronić.
Zasada ta zanana jest jako zasada
subsydiarności.

11.Krajowe programy dotyczące środowiska

powinny być koordynowane na podstawie
wspólnych długoterminowych programów, a
krajowa polityka ekologiczna – harmonizowana
w ramach Wspólnot Europejskich

.

Podsumowanie

• Ochrona środowiska naturalnego jest jedną z

najważniejszych polityk horyzontalnych Unii

Europejskiej.

• Przepisy dotyczące ochrony środowiska służą

eliminowaniu barier, które mogłyby powstać

przy braku jednolitych standardów

ekologicznych.

• Unia Europejska stara się podejmować

odpowiednie kroki we wszystkich dziedzinach

istotnych dla środowiska.

• Wymienione wymogi skutkują nowymi

obowiązkami dla przedsiębiorców jak i organów

administracji.

Podsumowanie

• Wymienione wymogi skutkują nowymi

obowiązkami dla przedsiębiorców jak i
organów administracji.

• Polityka ochrony środowiska naturalnego

jest dziś traktowana przez Unię Europejską
jako nieodłączny element na rzecz trwałego i
zrównoważonego rozwoju.

Bibliografia

• Ewa Małuszyńska, Bohdan Grucham, Kompendium

wiedzy o Unii Europejskiej, PWN, Warszawa 2007

• Ryszard Paczuski, Ochrona środowiska. Zarys

wykładu. Z uwzględnieniem obowiązującego
porządku prawnego od dnia uzyskania przez
Polskę członkowstwa w Unii Europejskiej, Branta,
Bydgoszcz 2008

• Tadeusz P. Tkaczyk, Problem dostosowania

polskich przedsiębiorstw do standardów
europejskich, SGH w Warszawie, Warszawa 2005

• Arkadiusz Herma, Wymogi UE dotyczące ochrony

środowiska