Slajd 1

TURYZM

Pojęcie „turyzm" jest nadrzędne w stosunku do

pojęcia „turystyka" rozumianego jako ruch

turystyczny. Najbardziej ogólnie formułując

turyzm to: całokształt zagadnień związanych z

ruchem uzdrowiskowo-turystycznym. Są to w

szczególności zagadnienia:



teoretyczne,



gospodarcze,



geograficzno-przestrzenne,



statystyczne,



prawne,



kulturalne,



społeczne.

Turystyka

Światowa Organizacja Turystyki (WTO) opracowała dla

celów statystycznych definicję turystyki, która stosowana

jest także w Polsce. Według tej definicji,

„

turystyka obejmuje: ogół czynności osób, które podróżują i

przebywają w celach wypoczynkowych, zawodowych lub

innych nie dłużej niż rok (bez przerwy) poza swoim

codziennym otoczeniem z wyłączeniem wyjazdów, w

których głównym celem jest działalność zarobkowa.

K. Przecławski, stwierdza, że „wbrew wielu funkcjonującym

definicjom nie ma dostatecznych podstaw, aby z turystyki

wykluczyć wyjazdy powiązane z działalnością zarobkową".

Wynika to z faktu korzystania, np. przez uczestników

podróży służbowych z hoteli, obiektów gastronomicznych,

środków komunikacji, a często z innych usług i atrakcji

turystycznych na równi z typowymi uczestnikami ruchu

turystycznego.

Turystyka

K. Przecławskiego podaje turystykę w szerokim

znaczeniu jako „całokształt zjawisk ruchliwości

przestrzennej, związanych z dobrowolną, czasową

zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia,

oraz wejściem w styczność osobistą ze

środowiskiem odwiedzanym (przyrodniczym,

kulturowym bądź społecznym).



Ważne jest też stwierdzenie K. Przecławskiego, że

„turystyka jest przede wszystkim zachowaniem

człowieka. Jest więc zjawiskiem odnoszącym się w

pierwszej mierze do człowieka i że mamy do

czynienia ze zjawiskiem bardzo złożonym„

Cechy turystyki



Istotne cechy turystyki:



Nie ogranicza się ruchu turystycznego jedynie do

pobytów z noclegiem (także odwiedziny

jednodniowe)



Nie ogranicza się ruchu turystycznego do podróży

w celach wypoczynkowych (także: służbowe,

naukowe, religijne, towarzyskie, sportowe i in.)



Turystyka jest rodzajem podróży, ale nie każda

podróż jest turystyką (wyłączone są podróże w

celu dojazdów do pracy i podróże lokalne)



Turystyka zajmuje znaczną część czasu wolnego i

zajęć rekreacyjnych, ale nie jest ich synonimem,

ponieważ większość czynności rekreacyjnych

odbywa się w domu lub wokół niego.

Cechy turystyki



Turystyka obejmuje całość zjawisk

psychologicznych, społecznych, ekonomicznych i

przestrzennych.



Turystyka jest zjawiskiem ekonomicznym, które

wywiera wpływ na powstawanie nowych

produktów i dziedzin usługowych aktywizujących

działalność gospodarczą.



Turystyka powoduje w obrębie kraju i poza jego

granicami przemieszczanie się osób i posiadanych

przez nich pieniędzy do miejsca popytu

turystycznego.



Turystyka jest zjawiskiem przestrzennym,

aktywizującym tereny, na których rozwija się ruch

turystyczny tak pod względem rozbudowy

infrastruktury komunikacyjnej, noclegowo-

żywieniowej, jak i pod względem ochrony

środowiska przyrodniczego i kulturowego”

Rodzaje turystyki

Według kryterium Światowej Organizacji Turystyki (WTO)

wyróżniamy trzy główne rodzaje turystyki:

turystykę przyjazdową- przyjazdy do kraju osób

zamieszkałych na stałe gdzie indziej,

turystykę krajową – podróże mieszkańców po własnym

kraju,

turystykę wyjazdową- wyjazdy mieszkańców danego kraju

za granicę.

A te z kolei dzielimy na:

•

turystykę wewnątrzkrajową (krajowa + przyjazdowa)-

podróże po kraju rodzimych turystów i osób przyjezdnych

z zagranicy

•

turystykę narodową (krajowa + wyjazdowa)- podróże za

granicę i po własnym kraju mieszkańców tego kraju

•

turystykę międzynarodową (przyjazdowa + wyjazdowa)-

podróże do kraju osób z zagranicy i podróże za granicę

mieszkańców tego kraju

Formy turystyki

Przyjmując kryterium cechy charakteru turystyki, wyróżniamy

następujące formy turystyki:

ze względu na liczbę uczestników

•

turystykę indywidualną

•

turystykę zbiorową (klubową, masową, rodzinną,

grupową)- przykładem może być pielgrzymka, wyjazd

rodzinny na wczasy, obóz lub kolonia

ze względu na wiek uczestników

•

turystykę młodzieżową- obozy, kolonie, zielone szkoły

•

turystykę seniorów

ze względu na czas pobytu

•

turystykę krótko pobytową (1 dzień, weekend)-

delegacje

•

turystykę długoterminową- wczasy…

ze względu na pory roku

•

turystykę letnią

•

turystykę zimową

•

turystykę sezonową

•

turystykę poza sezonową

Formy turystyki 2

5. ze względu na rodzaj zakwaterowania

•

turystykę hotelową- zakwaterowanie w hotelu, motelu

•

turystykę parahotelową- camping, drugie mieszkanie

6. ze względu na środek transportu

•

turystykę autobusową

•

turystykę kolejową

•

turystykę lotniczą

•

turystykę morską- obejmuje zarówno rejsy

przybrzeżne, jak i pełnomorskie odbywane

statkami,

promami i jachtami.

•

turystykę rowerową i pieszą- obie te formy cieszą się

coraz większym zainteresowaniem

turystów,

pozwalają na bliski kontakt z naturą i są

przyjazne

dla środowiska.

7. ze względu na rodzaj finansowania

•

turystykę socjalną

•

turystykę kredytową

•

turystykę finansowaną przedpłatami

Formy turystyki 3

8. ze względu na aspekt socjologiczny

•

turystykę luksusową

•

turystykę tradycyjną

•

turystykę seniorów i młodzieżową

9. ze względu na zorganizowanie podróży

•

turystykę indywidualną

•

turystykę ryczałtową

10. ze względu na zachowanie w podróży

•

turystykę poznawczą- tzw. krajoznawczą- jest ściśle

związana ze środowiskiem geograficznym. Celem

podróży jest poznanie nowych, najczęściej nieznanych

nam elementów środowiska naturalnego, wytworów

działalności człowieka czy też obyczajów i sposobów

życia społeczeństw.

•

turystykę oświatową

•

turystykę religijną i pielgrzymkową- celem może być

odwiedzanie miejsc

świętych, udział w obrzędach

religijnych, a także podróż podejmowana

wyłącznie z

pobudek religijnych.

Historia turystyki



Starożytność

Pierwsze podróże o charakterze turystycznym pojawiły się w

starożytnym Egipcie. Ludzie przemieszczali się, aby brać

udział w obchodach świąt religijnych oraz podziwiać ogromne

budowle, zwłaszcza piramidy.

Cele religijne dominowały w podróżach podejmowanych

przez starożytnych Greków, którzy udawali się głównie do

wyroczni w Delfach oraz świątyni Zeusa w Olimpi. Poza tym

tysiące osób przybywało na rozgrywane co cztery lata

igrzyska olimpijskie. W starożytnej Grecji nie budowano dróg,

dlatego zdecydowana większość wypraw odbywała się drogą

morską.

Całkiem inaczej sytuacja wyglądała w starożytnym Rzymie,

który pokrywała gęsta sieć dróg i zajazdów, a kwestie

bezpieczeństwa podróżujących regulowano w przepisach

prawnych. Rzymianie dla celów leczniczych i

wypoczynkowych udawali się do rozmieszczonych na

obszarze całego Imperium kurortów.

Historia turystyki 2



Średniowiecze i renesans

Średniowiecze przyniosło ze sobą zastój w wielu dziedzinach

gospodarki i kultury. Najważniejszymi motywami podróży

były wówczas motywy religijne. Chrześcijanie podróżowali

głównie do Rzymu, Ziemi Świętej i grobu apostoła Jakuba w

Santiago de Compostella. Pielgrzymowali również hinduiści i

buddyści, natomiast wyprawy Arabów podejmowane były

najczęściej w celach handlowych. Młodzi europejscy

arystokraci wyjeżdżali po nauki do zagranicznych

uniwersytetów, aby poszerzać swoją wiedzę (m.in.

Uniwersytet Boloński, Uniwersytet w Padwie).

Okresy średniowiecza i renesansu znane są także z wypraw

pojedynczych podróżników - do najsłynniejszych należą:

podróż Marco Polo do Chin, Francesco Petrarki w Alpy

Prowansalskie oraz Muhammada Ibn Battuty po Azji, Afryce i

Europie. Na XIV i XV wiek przypadają Wielkie Podróże

Geograficzne związane m.in. z odkrywaniem drogi morskiej

do Indii oraz odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w

1492 roku.

Historia turystyki 3



XVII i XVIII wiek

W XVII wieku podróże w celach poznawczych, wypoczynkowych i

zdrowotnych zaczęły nabierać coraz większego znaczenia. Transport na

dalsze odległości odbywał się powozami konnymi, powstawały linie

dyliżansowe, turystyka stawała się źródłem dochodu dla osób zajmujących

się obsługą podróżnych.

Najważniejszym wydarzeniem w tym okresie były podróże (Grand Tour)

młodych angielskich arystokratów na kontynent, w których brało udział ok.

20 tys. osób rocznie. Podróże trwały od kilku miesięcy do kilku lat. Młodzi

Anglicy docierali również w Alpy stając się prekursorami alpinizmu. Dzięki

coraz liczniejszym wizytom osób zainteresowanych zdobyciem Mont Blanc i

innych alpejskich szczytów, pasterskie osady zaczęły przekształcać się w

ośrodki turystyki górskiej (np. Chamonix, Grindelwald, Zermatt). Najwyższy

szczyt Alp został zdobyty w 1786 przez Michela Paccarda i Jacques'a

Balmata.

W XVII i XVIII wieku bardzo popularne wśród zamożnych mieszkańców

państw europejskich były miejscowości uzdrowiskowe, spośród których

największym zainteresowaniem cieszyły się: Bath (popularne również w

starożytności), Aix-les-Bains, Vichy, Évian, Baden-Baden, Marienbad,

Karlsbad oraz Spa. Koniec XVIII wieku przyniósł ze sobą rewolucję

przemysłową, która wiązała się ze wzrostem urbanizacji i zwiększoną

migracją ludzi ze wsi do miast.

Historia turystyki 4



XIX i XX wiek

Wiek XIX okazał się dla turystyki przełomowy. Dotychczas, ze

względu na wysokie koszty, podróże w celach wypoczynkowych

podejmowała jedynie elita społeczna. Wraz ze skróceniem czasu

pracy, rozwojem środków transportu, przemysłu, urbanizacji i

wzrostu poziomu kulturalnego turystyka nabrała masowego

charakteru. Dzięki zastosowaniu w kolejnictwie i żegludze

maszyny parowej podróże stały się wygodniejsze, krótsze, a

przede wszystkim znacznie tańsze.

Pierwszą linię kolejową utworzono w 1825 w Anglii. Pod koniec XIX

wieku w Europie istniała już bardzo gęsta sieć kolejowa. W 1883 na

trasie Paryż–Konstantynopol rozpoczął kursować słynny Orient

Express. Na przełomie XIX i XX wieku zaczął się rozwijać transport

samochodowy. W 1885 Gottlieb Daimler zbudował silnik spalinowy,

natomiast w 1903 Henry Ford rozpoczął produkcję samochodów na

większą skalę. Pierwsza autostrada powstała we Włoszech w 1924.

Pasażerski transport lotniczy rozwijał się intensywnie od

zakończenia II wojny światowej.

Historia turystyki 5



W 1841 Thomas Cook założył w Anglii pierwsze biuro

podróży.



W tym okresie turyści odwiedzali głównie miasta historyczne

z licznymi zabytkami (np. Rzym, Paryż, Wenecja, Florencja),

uzdrowiska (np. Karlowe Wary, Baden-Baden, Spa, Bath),

obszary nadmorskie (np. Lazurowe Wybrzeże) i obszary

górskie (np. Davos, Arosa, Bad Gastein).



Dla popularyzacji turystyki zimowej duże znaczenie miało

powstanie pierwszych ośrodków narciarskich (Sestriere, Le

Revard, Meribel) oraz zorganizowanie w Chamonix

pierwszych zimowych igrzysk olimpijskich.



Poza tym powoływano do życia towarzystwa i

stowarzyszenia turystyczne: British Alpine Club (1857),

Österreichischer Alpenverein (1862), Schweizer Alpen Club

(1863) i Club Alpino Italiano (1863).



W 1862 w Szwajcarii powołano pierwsze zrzeszenia

hotelarzy.

Historia turystyki 6



Po II wojnie światowej (zwłaszcza od lat 50.) nastąpił

gwałtowny wzrost wyjazdów turystycznych przede

wszystkim w coraz bogatszych krajach Europy Zachodniej i

Ameryki Północnej.



Najpopularniejszym regionem turystycznym był wówczas

basen Morza Śródziemnego (zwłaszcza wybrzeża Francji,

Hiszpanii i Włoch).



W latach 60. i 70. intensywnie rozwijała się turystyka

narciarska, zbudowano wtedy większość alpejskich stacji

narciarskich.



W kolejnych latach wykształcały się regiony turystyczne

położone poza Europą (wyspy na Morzu Karaibskim, Zatoce

Meksykańskiej i Oceanii).



W latach 80. zaczęto dostrzegać negatywny wpływ

turystyki masowej na środowisko przyrodnicze i

społeczności lokalne, w związku z czym pojawiła się idea

turystyki zrównoważonej, której celem jest minimalizacja

negatywnego wpływu turystyki.

Turystyka w Polsce

1563 –

pierwsza udokumentowana polska podróż Beaty Łaskiej w Tatry do

Zielonego Stawu Kieżmarskiego,

XIX wiek – dynamiczny rozwój miejscowości uzdrowiskowych,

1805 –

Stanisław Staszic opisał swoje przeżycia z wędrówek po Tatrach w

książce

O ziemiorództwie gór dawnej sarmacji a później Polski

1867 –

powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”

1873 –

utworzono Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie z inicjatywy Feliksa

Pławickiego, Tutusa Chałbińskiego, Adolfa Tetmajera i Józefa

Stolarczyka,

1906 –

zaczęło funkcjonować Polskie Towarzystwo Krajoznawcze,

1919 –

przy Ministerstwie Robót Publicznych powołano Referat Turystyki,

1920 –

we Lwowie powstało biuro podróży Orbis,

1936 –

w Krakowie rozpoczęło funkcjonowanie Studium Turyzmu

Uniwersytetu Jagiellońskiego,

1936 –

powołano Ligę Popierania Turystyki,

1949 –

utworzony został Fundusz Wczasów Pracowniczych,

1950 –

w wyniku połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i

Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego powstało Polskie

Towarzystwo

Turystyczno-Krajoznawcze

1989 –

po przemianach ustrojowych turystyka uzyskała sprzyjające

możliwości rozwoju,

1999 –

powstała Polska Organizacja Turystyczna.

Najnowsza historia turystyki w

Polsce

1979 r – 1986 r. - centralnym organem administracyjnych do spraw

turystyki stał się Główny Komitet Turystyki.

1990 r. - zostaje zarejestrowana Polska Izba Turystyki (PIT)

reprezentująca

interesy swoich członków w zakresie ich

działalności w dziedzinie

turystyki

1991 r. - utworzono Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki, w ramach

którego opracowano m. in. Program pomocy dla Polski –

PHARE: dzielący się na 3 subprogramy : TOURIN I , TOURIN

II , TOURIN III;

1997 r. - rozpoczęto I etap wdrażania Programu Rozwoju Krajowego

Produktu Turystycznego, przy pomocy ekspertów UE,

obejmującego tworzenie i promocję wyselekcjonowanych

produktów markowych z 5 obszarów

29.09.1997 r. Sejm uchwalił ustawę o usługach turystycznych, w

pełni zgodną z prawem Wspólnoty Europejskiej.

1999 r. - sprawy turystyki włączono do zadań Ministerstwa

Transportu i Gospodarki Morskiej, powołano w nim

Departament

Turystyki i 7 maja1999 r. - Polską Organizację

Turystyczną

(rozpoczęła swoją działalność 1-01-2000 r.).

2000

- powstają nowe struktury organizacji i promocji turystyki –

Regionalne Organizacje Turystyczne (ROT) i Lokalne

Organizacje Turystyczne (LOT),

Najnowsza historia turystyki w

Polsce



2001 r.

- Minister Gospodarki powołał Radę Turystyki (działała do 2007 r.),

która pełniła rolę organu doradczego Ministra. Następnie powołano

Departament Turystyki w tymże ministerstwie.



Do głównych zadań jego należało:

- prognozowanie kierunku rozwoju turystyki w Polsce,

- monitorowanie i opracowywanie programów z zakresu turystyki,

- prowadzenie Centralnego Biura Zezwoleń,

- zwiększenie konkurencyjności na rynku oraz ochronę konsumentów.



Najważniejszymi organizacjami i stowarzyszeniami branżowymi

działającymi do chwili obecnej są :

PART SA (Polska Agencja Rozwoju Turystyki) – powołana w 1993 r.

w celu uczestnictwa w tworzeniu i realizacji projektów i programów

wspierających rozwój infrastruktury turystycznej,

PIT (Polska Izba Turystyki), pozarządowa organizacja samorządowa

podmiotów

gospodarczych działająca od 1990 r., a jej cele to :

reprezentowanie interesów swoich członków

współdziałanie i samodzielne organizowanie działań mających na celu

zapewnienie materialnych warunków rozwoju gospodarki

turystycznej,

informacja, promocja turystyki itp.



W lipcu 2007 r.

powołano Ministerstwo Sportu i Turystyki. Sprawami

turystyki zajmuje się departament Turystyki.

ODWIEDZAJĄCY



Pod pojęciem odwiedzającego rozumie się

każdą osobę, która przebywa w

odwiedzanym

kraju niezależnie od powodów odwiedzin, z

wyjątkiem powodów związanych z

zatrudnieniem w tym kraju.



Można w pewnym uproszczeniu stwierdzić,

że termin „odwiedzający" dotyczy osób

podróżujących - czyli podróżnych - których

wyjazd wiąże się z realizacją celów

turystycznych.

Wybrane formy turystyki

poznawczej



Turystyka przyrodnicza – podróże mające na celu obserwowanie i

poznawanie przyrody: roślin, zwierząt, form geologicznych,

obszarów wodnych



ekoturystyka – forma turystyki, która wykształciła się jako

alternatywa w stosunku do turystyki masowej, minimalizowanie

negatywnego wpływu turystów na środowisko przyrodnicze i

społeczności lokalne,



Turystyka krajoznawcza – wyjazdy, których głównych motywem

jest chęć zwiedzenia określonego obiektu, miejscowości lub

regionu; szczególnie popularna w szkołach, gdzie organizowane są

wycieczki przedmiotowe, zielone szkoły, biwaki itp.,



Turystyka kulturowa – odwiedzanie miejsc, w których znajdują się

walory materialne i niematerialne ważne ze względów

kulturowych, artystycznych i historycznych; ruch turystyczny

koncentruje się przede wszystkim w miastach, w których

zlokalizowane są zabytki, instytucje i wydarzenia kulturalne;

istnieją także specjalne szlaki turystyczne np. szlak cysterski,

Wybrane formy turystyki

poznawczej 2



turystyka etniczna – wyjazdy mające na celu

poznanie grup społecznych odmiennych

kulturowo,



turystyka sentymentalna – podróże do miejsc

urodzenia i pochodzenia, które przybywający do

tych miejsc musieli opuścić ze względów

politycznych lub ekonomicznych,



turystyka kulinarna – podróże do miejsc, w

których wytwarzane są określone produkty

żywnościowe lub w których organizowane są

festiwale kulinarne; jednym z rodzajów turystyki

kulinarnej jest enoturystyka, w której

przedmiotem zainteresowania turystów jest wino.

Wybrane formy turystyki

wypoczynkowej



agroturystyka – wypoczynek w gospodarstwach rolnych

oferujących produkty własnego wyrobu oraz dające możliwość

zapoznania się z systemem produkcji rolnej,



turystyka handlowa – głównym celem wyjazdu jest nabywanie

produktów i usług w miejscu pobytu; szczególną formą turystyki

handlowej jest turystyka przygraniczna,



turystyka rozrywkowa – wypoczynek w miejscach zapewniających

spędzanie wolnego czasu w formie różnego rodzaju zabaw np.

parki rozrywki, parki tematyczne i kasyna



turystyka morska – wypoczynek na jachtach, statkach

pasażerskich i promach morskich; jedną z form turystyki morskiej

jest

cruising

, czyli wycieczka morska, w ramach której zwiedza się

kolejne porty morskie, natomiast podczas rejsu korzysta się z

bogatej oferty rozrywkowej,



Turystyka seksualna – najważniejszym celem wyjazdu jest

wchodzenie w relacje seksualne z przedstawicielami społeczności

lokalnej; turystyka seksualna powoduje wiele negatywnych

skutków społecznych takich jak m.in. wzrost zachorowań na AIDS,

rozwój alkoholizmu i prostytucji.

Wybrane formy turystyki

kwalifikowanej



turystyka piesza – obejmuje poznawanie środowiska i kultury

odwiedzanego obszaru bez wykorzystywania środków transportu; duże

znaczenie mają szlaki turystyczne oraz baza noclegowa (zwłaszcza

schroniska

urystyczne, kempingi, hotele),



turystyka przygodowa – podróże podejmowane w celu przeżycia przygody,



tramping turystyczny – uczestnicy sami organizują wyprawę, często

poruszają się autostopem lub lokalnymi środkami transportu i korzystają z

tanich noclegów,



survival– celem wypraw jest doskonalenie umiejętności pozwalających na

przetrwanie w różnych warunkach środowiska,



turystyka ekstremalna – podróże w celu uprawiania sportów ekstremalnych



Turystyka rowerowa – turysta przemieszcza się wykorzystując do tego celu

rower w Europie funkcjonuje sieć szlaków Eurovelo obejmująca 12 szlaków

biegnących przez niemal wszystkie kraje europejskie,



Turystyka narciarska – obejmuje narciarstwo biegowe i narciarstwo

zjazdowe; dla rozwoju narciarstwa zjazdowego niezbędna jest odpowiednia

infrastruktura m.in. Wyciągi narciarskie,

Wybrane formy turystyki

kwalifikowanej



Turystyka jeździecka – rekreacyjna jazda konna w specjalnych

ośrodkach jeździeckich lub na terenach otwartych,



Turystyka żeglarska – żeglowanie po jeziorach naturalnych i

sztucznych,



Turystyka nurkowa – nurkowanie w morzach lub jeziorach z

użyciem specjalistycznego sprzętu, istnieje wiele rodzajów

nurkowania np.

snorkeling

(pływanie w masce i płetwach z twarzą

w wodzie),

wreck diving

(nurkowanie we wrakach),

cave diving

(nurkowanie w jaskiniach),

ice diving

(nurkowanie pod lodem),



Turystyka kajakowa – turysta przemieszcza się wykorzystując kajak

lub kanadyjke, wyróżnia się także kajakarstwo górskie



Turystyka motocyklowa forma spędzania wolnego czasu łącząca

poznawanie nowych miejsc i przemieszczanie się motocyklem.

Inne formy turystyki

Wybrane formy turystyki zdrowotnej



Turystyka uzdrowiskowa – najważniejsze motywy wyjazdu do

uzdrowisko chęć poprawy ogólnego stanu zdrowia oraz leczenie

różnego rodzaju schorzeń,



Turystyka medyczna – podróże poza granice kraju w celu

skorzystania z opieki medycznej kraju odwiedzanego; jednym z

rodzajów tego typu turystyki jest tzw. turystyka aborcyjna,



turystyka spa i welles– wyjazdy do specjalnych ośrodków, mające

na celu poprawę kondycji fizycznej i psychicznej

Wybrane formy turystyki religijnej



pielgrzymka – wyjazdy podejmowane z motywów religijnych,

których podstawowymi celami są modlitwa i prośby o łaski,



turystyka religijna – wyjazdy, w których motyw poznawczy

przeważa nad motywem religijnym, dotyczy turystów, którzy

odwiedzają miejsca święte ich własnej religii.



turystyka poznawcza (jako forma turystyki religijnej) – dotyczy

turystów którzy odwiedzają miejsca święte innej religii, a ich

podstawowym motywem jest motyw poznawczy.

Przedsiębiorstwo

turystyczne

Przedsiębiorstwo turystyczne jest celowo zorganizowanym,

samodzielnym ekonomicznie i wyodrębnionym pod

względem techniczno usługowym, przestrzennym i

prawnym zespołem ludzi, środków materialnych i

finansowych powołanym do prowadzenia działalności

gospodarczej zaspokajającej potrzeby ludzkie w strefie

turystyki i pozwalającej na maksymalizację korzyści .

Przedsiębiorstwo to jednostka gospodarcza wyodrębniona

pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i

technicznym, prowadząca działalność produkcyjną,

handlową lub usługową. Przedsiębiorstwa turystycznie

zajmują się świadczeniem usług turystycznych, istnieją

również firmy prowadzące działalność produkcyjną lub

handlową, pośrednio związane z turystyką. Wynika to ze

specyfiki produktu turystycznego, który charakteryzuje się

komplementarnością i zdolnością do substytucji i jest on

pewnym pakietem dóbr i usług oferowanych turyście

Przedsiębiorstwo turystyczne



Przedsiębiorstwo jest podstawową jednostką organizacyjną gospodarki narodowej,

służącą zaspokojeniu potrzeb społecznych, tworzą w celu osiągania efektów

ekonomicznych poprzez produkcję dóbr rzeczowych, świadczenie usług lub inną

działalność .



Według A. Rapacza przedsiębiorstwo turystyczne jest jednostką organizacyjną

prowadzącą działalność gospodarczą, polegającą na odpłatnym świadczeniu usług

uczestnikom różnych typów i rodzajów turystyki. Beneficjentami korzyści efektów

pracy przedsiębiorstwa turystycznego, oprócz osób przebywających poza swoim

miejscem zamieszkania, są również mieszkańcy miejscowi, w której tworzony jest

produkt turystyczny. Bardzo często produkt konsumowany przez turystów składa się z

oferty usługowej wielu różnych przedsiębiorstw turystycznych (hotelarskich,

gastronomicznych, przewozowych itp.) .



Z kolei według G. Gołembskiego przedsiębiorstwo turystyczne jest podstawową

jednostką organizacyjną gospodarki, służącą zaspokojeniu potrzeb społecznych,

tworzoną w celu osiągnięcia efektów ekonomicznych przez produkcję dóbr służących

turystom(np. produkcja gastronomiczna) i świadczenie usług turystycznych (np.

noclegowe, pośrednictwa turystycznego, rozrywkowe).



Przedsiębiorstwa turystyczne wchodzą w skład systemu podaży usług turystycznych.

Cele istnienia przedsiębiorstwa turystycznego odnoszą się w swojej istocie do

zaspokojenia potrzeb społecznych poprzez sprzedaż zaspokajających te potrzeby

dóbr i usług oraz osiągnięcia efektywnych ekonomicznie wyników (sprzedawanie

drożej od kosztów wytwarzania i maksymalizacja zysków).

Podział przedsiębiorstw

turystycznych

W praktyce w podziale przedsiębiorstw turystycznych stosuje się

kryterium funkcjonalne, według którego wyróżniamy :



przedsiębiorstwa transportu turystycznego, świadczące usługi

związane z przemieszczaniem się turystów ,



przedsiębiorstwa hotelarsko-gastronomiczne, zapewniające

turystom nocleg, żywienie oraz inne usługi związane z pobytem,



biura podróży - pośrednicy między turystą a innymi

przedsiębiorstwami turystycznymi lub organizatorzy imprez

turystycznych,



przedsiębiorstwa sanitarno-uzdrowiskowe- zapewniające turystom

zaspokojenie potrzeb zdrowotnych,



przedsiębiorstwa usług sportowo - rekreacyjnych,



przedsiębiorstwa turystyki kwalifikowanej.

Przedsiębiorstwa turystyczne

można podzielić

Biorąc pod uwagę kryterium funkcjonalne, uwzględniające

rodzaj świadczonych usług, przedsiębiorstwa turystyczne

można podzielić na:

•

przedsiębiorstwa transportu turystycznego

(organizujące

przewóz turystów do miejsc recepcji i z

powrotem oraz w obrębie miejsca pobytu),

•

przedsiębiorstwa eksploatujące zakłady hotelarskie i

gastronomiczne (oferujące turystom noclegi, usługi

żywieniowe i inne związane z pobytem w tych

jednostkach),

•

przedsiębiorstwa usług sportowo−rekreacyjnych

(umożliwiające uprawianie aktywnych form turystyki),

•

przedsiębiorstwa uzdrowiskowe (zapewniające usługi

związane z leczeniem i pobytem osób w obiektach

uzdrowiskowych),

•

biura podróży (występujące w roli łącznika między

wytwórcami usług i turystami jako organizatorzy

imprez turystycznych) oraz pośrednicy i agenci

turystyczni.

Podmioty rynku usług

turystycznych



Głównymi podmiotami rynku usług

turystycznych są:



�Przedsiębiorstwa turystyczne



�Konsumenci



�Podmioty polityki turystycznej



Szczególnymi uczestnikami tego rynku są

jednostki samorządu terytorialnego oraz

organizacje i stowarzyszenia branżowe –

rola kreowania podaży oraz regulacji

(współtworzenie produktu turystycznego

wraz z przeds. turystycznymi oraz

prowadzenie polityki turystycznej)

Podmioty rynku usług

turystycznych



Przedsiębiorstwa turystyczne –podmioty

gospodarcze zajmujące się obsługą ruchu

turystycznego i zaspokajaniem potrzeb

zgłaszanych przez turystów



Ze względu na kryterium przedmiotu działalności

usługowej można tutaj wyróżnić:



Biura podróży (usługi własne, organizacja imprez

turystycznych bądź pośrednictwo)



Przeds. prowadzące działalność hotelarską i

gastronomiczną



Przeds. transportu turystycznego



Przeds. usług sportowo-rekreacyjnych



Przeds. uzdrowiskowe



Przed. zajmujące się informacją i promocją

turystyczną

Prywatne przedsiębiorstwa

turystyczne to głównie:



pokoje do wynajęcia , pensjonaty, motele i małe

hotele, schroniska, domy noclegowe, kampingi itp.;



punkty żywieniowe, stołówka , bary, restauracje,

kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie itp.:



przedsiębiorstwa transportu turystycznego

(autokarowe, minibusy i samochody osobowe).;



biura podróży i informacji turystycznej.:

Przedsiębiorstwa turystyczne zajmujące się

organizacją

oraz pośrednictwem sprzedaży

gotowych pakietów turystycznych :

- organizatorów turystyki,

- pośredników turystycznych,

- agentów turystycznych.

Produkt turystyczny



Najbardziej powszechna definicja określa

produkt turystyczny jako wszystkie dobra i

usługi nabywane przez turystów w związku

z wyjazdem poza miejsce zamieszkania i

to zarówno przed rozpoczęciem podróży, w

czasie podróży jak i w czasie pobytu poza

swoją rodzinna miejscowością ( G.

Gołembski, 1998).



Według innej należy rozumieć go jako

dostępny na rynku pakiet materialnych i

niematerialnych składników

umożliwiających realizację wyjazdu

turystycznego (A. Nowakowska, 2002).

Podstawowa klasyfikacja produktu

turystycznego:



rzecz

– wszystkie rzeczy materialne. Może występować

samodzielnie, ale najczęściej jest wyłącznie dodatkiem do innych

produktów. Są to m.in. przewodniki, mapy, sprzęt niezbędny

podczas wyjazdu – np. wiosła, pamiątki,



usługa

– pojedyncza usługa np. transportowa, noclegowa,

gastronomiczna, przewodnicka,



wydarzenie – charakteryzuje się spójnością i określoną tematyką,

występuje w ustalonym miejscu i czasie. Wydarzenie powinno

charakteryzować się wyjątkowością, niezwykłością.



impreza

– jest to zestaw kilku usług (muszą to być co najmniej

dwie usługi), które są oferowane przez organizatorów turystyki i

agentów turystycznych. Przykładami są wycieczki, wczasy, rajdy.



obiekt

– występuje jedna, główna atrakcja, której mogą

towarzyszyć dodatkowe usługi lub inne produkty. Ma charakter

punktowy.



szlak

– składa się z wielu miejsc lub obiektów, które są powiązane

jedną nadrzędną ideą. Zwykle połączone są one wyznaczoną i

oznakowaną trasą. Wzdłuż szlaku można zazwyczaj znaleźć

różnorodną infrastrukturę turystyczną.



obszar

– zdeterminowany obszar geograficzny, w którym znajdują

się atrakcje turystyczne, usługi.

Walory turystyczne



Element środowiska przyrodniczego lub

kulturowego, który stanowi lub może stanowić cel

ruchu turystycznego. Jest to zarówno główny cel,

w sposób zasadniczy przyczyniający się do

ukierunkowania przyjazdu, jak i cel poboczny,

uwzględniany z okazji przyjazdu bądź pobytu w

danym regionie czy miejscowości.



To zespół elementów środowiska naturalnego oraz

elementów pozaprzyrodniczych, które wspólnie

lub każde z osobna są przedmiotem

zainteresowań turysty. Jest to suma składników,

stworzonych przez naturę, ukształtowanych przez

historię i tworzonych przez współczesność.

Według głównych motywów ruchu

turystycznego wyróżniają walory:



Wypoczynkowe, służące regeneracji sił fizycznych

i psychicznych, obszary wolne od zanieczyszczeń

o czystym powietrzu, niskiej urbanizacji, dobrym

klimacie; teren ten może też posiadać warunki do

czynnego wypoczynku a także walory lecznicze,



Krajoznawcze, będące przedmiotem

zainteresowań poznawczych:

•

walory naturalne (przyrodnicze), ukształtowane

bez ingerencji człowieka,

•

walory antropogeniczne: dobra kultury, zabytki

architektury, budownictwa, muzea, imprezy

kulturalne

Podział walorów wg kryterium udziału

człowieka w ich tworzeniu



Walory krajoznawczych. Stosowany jest podział

na:



Walory kulturowe, całkowicie wytworzone przez

człowieka i przez niego kontrolowane, takie jak

budynki i budowle, muzea, teatry i inne instytucje

kulturalne, centra rozrywki, ośrodki handlowe,

zwyczaje i obyczaje,



Walory przyrodnicze, powstałe bez udziału

człowieka, bądź w pewnym stopniu przez niego

wytworzone, lecz nie kontrolowane, bądź

kontrolowane w niewielkim stopniu, takie jak

klimat, krajobraz, rzeźba terenu, szata roślinna i

elementy fauny (w pewnym stopniu także parki,

ogrody, uprawy), cieki i zbiorniki wodne.

Zagospodarowanie

turystyczne



Zagospodarowanie turystyczne – wynik działalności

mającej na celu przystosowanie przestrzeni na potrzeby

ruchu turystycznego.



Zagospodarowanie turystyczne można rozumieć dwojako:
·

w ujęciu statycznym – jako stan wyposażenia

regionu, obszaru czy miejscowości w elementy

infrastruktury turystycznej i paraturystycznej,
·

w ujęciu dynamicznym – jako proces wyposażenia

regionu, obszaru lub miejscowości w elementy

infrastruktury turystycznej oraz dostosowywania

istniejących elementów infrastruktury ogólnej do

potrzeb przebywających tam turystów.



W.W. Gaworecki analizuje zagospodarowanie turystyczne

(techniczna i społeczna infrastruktura turystyczna) w

kontekście dóbr turystycznych, komplementarnych w

stosunku do walorów turystycznych.



Można zatem przyjąć, że jest to działalność mająca na celu

przystosowanie środowiska geograficznego do potrzeb

turystyki.

W zagospodarowaniu turystycznym

można wyodrębnić trzy podstawowe

dziedziny



1. Działalność mającą na celu ochronę i

przystosowanie do potrzeb ruchu

turystycznego walorów turystycznych;



2. Działalność zmierzającą do zapewnienia

możliwości dojazdu (dostępności

komunikacyjnej) do obszarów,

miejscowości i

obiektów stanowiących

cele wyjazdów turystycznych;



3. Działalność zmierzającą do zapewnienia

turystom niezbędnych warunków

egzystencji w miejscu lub na szlaku

będącym celem podróży – wyposażenie

w odpowiednie urządzenia obsługowe

Zagospodarowanie

turystyczne obejmuje:



1. dostępność komunikacyjną (elementy infrastrukturalne i

organizacja przewozów zbiorowych),



2. infrastrukturę ogólną (zagospodarowanie komunikacyjne – środki

komunikacji wewnątrz regionu, zagospodarowanie podstawowe –

urządzenia administracyjne, kulturalne i socjalne, obiekty kultu

religijnego, techniczne uzbrojenie terenu),



3. infrastrukturę turystyczną (zagospodarowanie podstawowe, sieć

naziemna i podziemna, zagospodarowanie komunikacyjne),



4. trwałe zagospodarowanie turystyczne (obiekty noclegowe, baza

komplementarna, mieszkania personelu obsługującego),



5. urządzenia rozrywkowe i sportowe,



6. turystyczne zagospodarowanie handlowe (sklepy spożywcze,

inne przedsiębiorstwa handlowe),



7. zagospodarowanie recepcyjne (organizacja podroŜy, informacja),



8. urządzenia lecznicze (w uzdrowiskach, zdrojowiskach i stacjach

klimatycznych).

Organizator turystyki



Przedsiębiorca organizujący imprezę

turystyczną. Występuje we własnym

imieniu jako usługodawca względem

klientów tj. osób zawierających

umowy o świadczenie imprez

turystycznych lub uprawnionych do

korzystania z tych imprez na

podstawie umowy zawartej przez

inna osobę

Organizacja imprezy

turystycznej



Obejmuje ogół czynności niezbędnych do

przygotowania, oferowania, realizacji

imprezy turystycznej. Charakter

podejmowanych działań jest uzależniony

od rodzaju organizowanej imprezy,

efektem zaś jest gotowa impreza

turystyczna i jej realizacja; może być ona

dokonana być samodzielnie przez turystę

lub przez wyspecjalizowany podmiot jakim

jest organizator turystyki.

Środki transportu



Przy planowaniu podróży jedną z

ważniejszych decyzji jest wybór

odpowiedniego środka transportu.



Decyzja ta zależy od preferencji

podróżujących. Najczęściej determinują ją

takie czynniki jak:



koszty podróży



cel podróży



wygoda



bezpieczeństwo



szybkość



niezależność

Autokar



ZALETY

• najtańszy ze wszystkich środków transportu w przeliczeniu

na 1 uczestnika

• możliwość dowolnego kształtowania imprezy w czasie

• możliwość dojazdu do atrakcji tur. i hoteli

• możliwość korygowania w trakcie imprezy założonego

programu

• możliwość poznania mijanego krajobrazu

• dogodne warunki do integracji uczestników

• stosunkowo mała wrażliwość większości ludzi na

choroby

związane z transportem

• bagaż, załadowany w miejscu wyjazdu, przewożony jest do

hotelu lub do miejsca kończącego imprezę

WADY

• wydłużenie czasu imprezy

• ograniczenia w wielkości przewożonego bagażu

• konieczność przekraczania wielu przejść granicznych w

turystyce zagranicznej

• możliwość wystąpienia nieprzewidzianych awarii

• ograniczenia wynikające z godzin pracy kierowcy

• niedogodności wynikające z

SAMOLOT



ZALETY

• szybkość podróży

• wygoda podróżowania

• duże bezpieczeństwo podróżowania

• gwarantowane wyżywienie w czasie podróży

WADY

•

wysoka cena przelotu

•

ograniczenia w programowaniu wynikające z rozkładu

lotów i lokalizacji lotnisk

•

uciążliwa konieczność dojechania do lotniska, nie

zawsze będącego w miejscu zamieszkania klienta

•

zmiana

terminów w trakcie imprezy powoduje

dodatkowe koszty i uzależniona jest od możliwości

zmiany rezerwacji

•

konieczność korzystania z dodatkowego transportu na

transfery oraz realizację programu

•

konieczność przenoszenia bagażu przy transferach

•

lęk niektórych klientów przed podróżą samolotem

Pociąg



ZALETY

•

prędkość podróżowania

•

sprawniejsze odprawy graniczne w ruchu międz.

•

niższa cena niż przy niektórych biletach lotniczych

•

stosunkowo dobry komfort podróżowania

•

możliwość zamawiania posiłków

•

wygodna możliwość podróżowania w nocy

WADY

•

ograniczenia wynikające z rozkładu jazdy, zarówno do

czasu, jak i kierunków

•

konieczność korzystania z dodatkowego transportu na

transfery oraz realizację programu

•

konieczność przenoszenia bagażu przy transferach

•

zmiana

terminów w trakcie imprezy powoduje

dodatkowe koszty i uzależniona jest od możliwości

zmiany

realizacji

Transport kolejowy



Główne pociągi krajowe to:

o Intercity

o Inter regionalne

o Aglo regionalne (aglomeracje regionalne podmiejskie)

Pociągi międzynarodowe główne to:

1. Euro city

2. Euro city Express

3. Euro city Regional Express

4. Euro night

Pociągi pospieszne



Pociągi wielkich prędkości np. TGV (Francja), ICEI (Niemcy)

AVE (Hiszpania), Shinkansen (Japonia)

Transport morski

- Rejsowy

- Czarterowy

Statki morskie dzielimy na:

- Okręty

- Handlowe (statki pasażerskie)

Formy turystyki morskiej:

Wycieczki pełnomorskie

Rejsy regularne

statki wycieczkowe

podróże pełnomorskie statkami linowymi

wycieczki promowe

Promy i statki



ZALETY

•

niższa cena niż biletu lotn.

•

przy realizacji niektórych typów imprezy jedyny środek

transportu

•

możliwość zamawiania posiłków

•

dobry komfort podróżowania

WADY

•

długi czas podróży

•

ograniczenia wynikające z rozkładu rejsów

•

konieczność korzystania z dodatkowego transportu na

transfery oraz realizację programu

•

konieczność przenoszenia bagażu przy transferach

•

zmiana

terminów w trakcie imprezy powoduje

dodatkowe koszty i uzależniona jest od możliwości

zmiany

rezerwacji

•

lęk niektórych klientów przed podróżą morską

Animacja czasu wolnego



Pojęcie animacji czasu wolnego w

turystyce i rekreacji pojawiło się już w

latach 70 jako efekt zmian społecznych

będących następstwem masowej turystyki,

rozwiniętej na wysoką skalę w Europie

Zachodniej, a szczególnie w Basenie Morza

Śródziemnego i w alpejskich kurortach

narciarskich. Obecnie animacja jest

traktowana jako niezbędny element

przygotowywanych ofert wakacyjnych

przez znanych organizatorów turystyki



Z drugiej strony, na animację

czasu wolnego można spojrzeć

jako na atrakcyjne zaproszenie,

zachętę do wspólnie

podejmowanej aktywności

fizycznej, rekreacji przez

uczestników imprezy turystycznej

lub pobytu w określonym miejscu i

czasie, co sprzyja poznaniu

najbliższej okolicy, miasta oraz

kultury odwiedzanej miejscowości

lub też kraju.



W Polsce animacja czasu wolnego, a szczególnie

osoba animatora jest postrzegana zarówno przez

starszych jak i młodszych jako relikt PRL-u, w

którym funkcjonował tzw. instruktor kulturalno-

oświatowy na wczasach pracowniczych

(popularnie nazywany KaOwcem).



Był zatrudniany głównie w zakładach pracy,

zakładowych ośrodkach wypoczynkowych a także

w ośrodkach Funduszu Wczasów Pracowniczych.

Do jego głównych zadań należała m.in.

organizacja imprez zakładowych, wieczorków

zapoznawczych, zawodów sportowych, zabaw

świetlicowych, wycieczek krajoznawczych etc.



Tym samym podstawową rolą animacji czasu

wolnego w turystyce i rekreacji jest

zarządzanie relacjami międzyludzkimi, które

opierają się w znacznej mierze na kontakcie z

drugim człowiekiem i doświadczeniu zdobytym

podczas wyjazdów turystycznych.



Animacja czasu wolnego umożliwia zatem

poznanie odwiedzanego miejsca, nowych ludzi,

regionu, kultury czy lokalnej tradycji. Można

więc powiedzieć, że animacja jest bardzo

dobrze rozwiniętym elementem zarządzania

relacjami między ludźmi, które pojawiają się

podczas pobytu czy też imprezy turystycznej.

Document Outline