NOWORODEK

Termin porodu

Reguła Negelego

ostatnia miesiączka – 3 m-ce+ 7

dni

Okres noworodkowy - do 28 tyg. życia

Okres adaptacji narządów do pełnego

podjęcia czynności w samodzielnym życiu

dziecka po urodzeniu

Zmiany adaptacyjne po urodzeniu

Zaciśnięcie pępowiny rozprężenie płuc 

zmiana krążenia płodowego

• płuca płodu wypełnione są płynem

płucnym, po porodzie wchłania się on do

mikrokrążenia (w 90%) i jest wyciśnięty w

czasie porodu naturalnego

• pierwszy oddech: zmiana ciśnienia

śródpłucnego z -40 cm H2O do +40 cmH2O,

 produkcji surfaktantu

Przyczyny zaburzeń upowietrzniania płuc

1. Nieprawidłowości w rozwoju płuc (niedrożność dróg

oddechowych)

2. Zespół aspiracji smółki

3. Nieprawidłowości z powodu zaburzeń czynności

mózgu

4. Inne wady np. przepuklina przeponowa

Krążenie krwi

U płodu – wymiana gazowa przez łożysko –
przewód tętniczy i otwór owalny !!!!

Układ krążenia

Wymiana gazowa u płodu  łożysko

Krew utlenowana dostaje się przez łożysko do żył

pępowinowych i żyły głównej  prawy przedsionek



otwór owalny

do lewej połowy serca

prawa komora 

przewód tętniczy

88% krwi (omija

krążenie płucne) aorta tętnice szyjne mózg i

serce (naczynia wieńcowe)

Zaciśnięcie pępowiny wzrost oporu

naczyniowego systemowego  odwrócenie

przecieku krwi przez przewód tętniczy i

otwór owalny  przewód tętniczy obkurcza

się

Zmiany adaptacyjne w płucach i

krążeniu

•

usunięcie płynu płucnego

• sekrecja surfaktantu –

glikoproteiny zmiejszające

napięcie powierzchniowe w pęcherzykach płucnych obniżenie
płucnego oporu naczyniowego

• wzrost ciśnienia krwi w krążeniu
systemowym
• zamknięcie 2 miejsc przecieku: otworu
owalnego i przewodu tętniczego
•wzrost płucnego przepływu naczyniowego

Regulacja ciepłoty ciała

• Gwałtowna utrata ciepła po porodzie

(duża powierzchnia ciała w stosunku
do masy)

• Zarówno oziębienie, jak i przegrzanie

noworodka to stres termiczny !!

Kliniczne następstwa oziębienia

• Niedotlenienie
• Kwasica mleczanowa
• Gwałtowne wyczerpanie zapasów

glikogenu

• Hipoglikemia

WZROST ZACHOROWALNOŚCI I UMIERALNOŚCI

WPŁYW PRZEGRZANIA (HIPERTERMII)

• ROZSZERZENIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH
• UTRATA CIEPŁA

WZROST ZACHOROWALNOŚCI I UMIERALNOŚCI

Zapobieganie utracie ciepła

• Po porodzie wysuszenie skóry ciepłą

pieluszką

• Wszystkie czynności wykonywane

pod promiennikiem ciepła

• Temperatura na oddziale

noworodkowym -24 C

Stan noworodka w pierwszych

godzinach życia

• Układ oddechowy

- czas wystąpienia pierwszego

oddechu – po 30 sek. do 2 min., często z

krzykiem, pierwsza godz. –oddechy płytkie,

szybkie, potem pogłębiają się i stają się miarowe;

oddechy nierytmiczne, przyśpieszone, zwolnione-

patologia u noworodka donoszonego

• Układ krążenia

– do 4 min. Przyśpieszona akcja

serca do 180/min., potem ustalenie na poziomie

-140/min., zwolnienie <100/min –patologia
obwodowa sinica- utrzymanie do 2-3 godz.

• Układ nerwowy

-  napięcia zginaczy po

pierwszym oddechu, 30-60 min. po urodzeniu-

brak snu, potem sen fizjologiczny, brak snu-

patologia

Ocena stanu noworodka

Ocena w 1 i 5 minucie po narodzeniu wg skali Virginii Apgar

:

• stan dobry – 8-10 pkt
• stan średni – 4-7 pkt
• stan ciężki – 0-3 pkt

Objaw

O pkt

1 pkt

2 pkt

Zabarwienie

powłok skórnych

Sinica, bladość

Tułów różowy,

kończyny sine

Cała skora

różowa

Czynność

serca /min

brak

< 100

>100

Reakcja na

bodźce

(wprowadzenie

cewnika do nosa)

brak

Grymas twarzy

Kaszel, kichanie

Czynność

oddechowa

Brak

Słaba

nieregularna

Głośny płacz

Napięcie

mięśniowe

Wiotkość

uogólniona

Obniżone,

zaznaczone

ułożenie

zgięciowe

Prawidłowe,

ułożenie

zgięciowe

Częstość oddechów /min u noworodka

Częstość pracy serca /min u
noworodka

Norma

Bradypnoe Tachypnoe

30-50

<30

>50

Norma

Bradykardi

a

Tachykardi

a

120-140

<80

>190

Noworodek donoszony (38-42 tydz. życia)

•

długość 50-52 cm

• masa ciała 3,0 - 3,5 kg
• długość ciemieniowo-siedzeniowa 35 cm
• obwód głowy - 34-36 cm (1-2 cm większy niż
obwód klatki piersiowej)
• proporcje ciała: duża głowa, krótkie kończyny,
środek ciężkości powyżej pępka (dorosły-spojenie
łonowe)

Fizjologiczne procesy

przejściowe okresu

noworodkowego

• Spadek masy ciała
• Rumień skórny
• Żółtaczka fizjologiczna
• Gorączka przejściowa – bez objawów

odwodnienia

• Kryza płciowa –spadek poziomu

hormonów płciowych

• Stolce przejściowe

Fizjologiczny spadek masy

ciała

• Po porodzie nadmiar wody w

przestrzeni pozanaczyniowej 

sekrecja w ciągu pierwszych 5-6 dni


fizjologiczne obniżenie masy ciała

o 5-10% całkowitej masy ciała

Rumień fizjologiczny

• Zaczerwieniona skóra spowodowana

rozszerzeniem naczyń, max. 1-2
doba

Stolce przejściowe

• Smółka – zawartość jelitowa płodu,

powstaje ok. 4 m-ca życia
płodowego, jest to pierwszy stolec

• Od 4-10 dnia- stolce przejściowe 10-

12, a nawet 14/dobę, płynne,
wyglądają jak stolce biegunkowe,
stan dziecka dobry, brak objawów
odwodnienia

Kryza płciowa

• Rozwój płodu pod wpływem hormonów

(estrogeny, progesteron, gonadotropiny
łożyskowe) – poród spadek poziomu tych
hormonów

Przerost śluzówki, krwawienie z dróg
rodnych

Powiększenie gruczołu krokowego

Powiększenie gruczołów mlecznych, przy
ucisku tzw. mleko czarownic

+

Żółtaczka (icterus) okresu noworodkowego

• Zależy od stężenia

bilirubiny

w surowicy krwi

• żółtaczka = hiperbilirubinemia

• wolna bilirubina (pośrednia, tj. rozpuszczalna

w tłuszczach) wiąże się w wątrobie z kwasem

glukuronowym tworząc bilirubinę związaną,

czyli bezpośrednią, rozpuszczalną w wodzie,

która jest wydalana do przewodu

pokarmowego przez przewody żółciowe

żółtaczka okresu

noworodkowego

Fizjologiczna

Patologiczna

•

ujawnia się pod

koniec 2 doby życia,
wcześniaki 3-4 doba

• maksymalny
poziom bilirubiny
pośredniej 12 mg%
(donoszone) w 4
dobie, 15 mg%
(wcześniaki) w 7
dobie

• ustępuje
samoistnie w 7-14
dobie

• ujawnia się w
pierwszej dobie z
bilirubiną pośrednią >7
mg%

•

szybkie narastanie

poziomu bilirubiny (>
5mg/dobę)

• wzrost bilirubiny
bezpośredniej >1,5 mg%

• czas trwania powyżej
10 dni (donoszone) i 21
dni (wcześniaki)

Przyczyny żółtaczki

patologicznej

• żółtaczki hemolityczne (konflikt

serologiczny Rh lub ABO, wrodzone
defekty krwinek czerwonych)

• żółtaczki niehemolityczne (wady

wrodzone przewodów żółciowych,
defekty enzymatyczne, zapalenia
wątroby)

Powikłania żółtaczki

• Hiperbilirubinemia powoduje żółtaczkę

jąder podkorowych – kernicterus

• U noworodka – apatia, hipotonia,

osłabienie odruchow, w zaawansowanej

postaci – drgawki, zaburzenia oddychania,

śpiączka

• Późne powikłania – trwałe uszkodzenie

ośrodkowego układu nerwowego (OUN)

pod postacią mózgowego porażenia

dzieciecego, podaczki, niedorozwoju

umysłowego, charakteropatii

Stany zagrożenia życia

noworodka

• Niedotlenienie = zamartwica

może wystąpić:

w czasie ciąży,
podczas porodu
bezpośrednio po narodzinach

Przyczyny niedotlenienia =

zamartwicy noworodków

• Ze strony matki:

schorzenia układu oddechowego (zapalenia płuc, gruźlica,

astma)
choroby serca: niewydolność serca
choroby nerek
nadciśnienie, cukrzyca, zatrucie ciążowe

• Ze strony popłodu:

łożysko przodujące, skurcze macicy, ucisk na pępowinę,

wypadnięcie pępowiny, przedwczesne odpłynięcie wód

płodowych

• Zależne od plodu:

infekcje płodu, wady wrodzone, konflikt serologiczny,

skrwawienie płodu

• Patologiczny poród:

przedłużenie porodu

Kryteria rozpoznania

niedotlenienia

• Punktacja w skali Apgar – 0-3 powyżej

5 minuty życia

• Kryteria biochemiczne – ocena

parametrów równowagi kwasowo-
zasadowej – ciężka kwasica (pH<7,0
we krwi pępowinowej)

• Objawy neurologiczne tuż po

urodzeniu: drgawki, śpiączka,
hipotonia)

Biochemiczne kryteria

niedotlenienia

  ciśnienia O2 (

hipoksemia

) w krwi

  ciśnienia O2 w tkankach (

hipoksja

)

  ciśnienia CO2
  pH - kwasica
  stężenia kwasu mlekowego we krwi

–spalanie glukozy beztlenowe
(glikoliza beztlenowa)

Następstwa niedotlenienia

• Wielonarządowe zaburzenia – trwałe

uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego,
które objawia się w późniejszym życiu:

mózgowe porażenie dziecięce

opóźniony rozwój umysłowy
upośledzenie narządu słuchu i wzroku
padaczki

• 3-5/1000 noworodków donoszonych
• 60% wcześniaków

Resuscytacja

• Zespół czynności mający na celu

przywrócenie prawidłowych funkcji
mózgu i innych narządów

• 6% noworodków donoszonych

wymaga resuscytacji

• 80% wcześniaków

Etapy resuscytacji

• Czynności wstępne:

– ochrona noworodka przed oziębieniem

– oczyszczenie górnych dróg oddechowych

– stymulacja mechaniczna skory w celu pobudzenia

oddychania

• Zapewnienie wentylacji płucnej:

– Za pomocą worka samorozprężającego i maski

twarzowej lub

– Po intubacji dotchawiczej –wentylacja

kontrolowana

• Stymulacja serca (bradykardia < 80/min)

pośredni masaż serca

• Leczenie farmakologiczne:

adrenalina, nalokson,

wodorowęglan sodu, płyny wypełniające łożysko

Wewnątrzmaciczne zahamowanie

wzrostu (IUGR)  noworodki z

niedoborem masy ciała

• proporcjonalne zahamowanie wzrostu =

proporcjonalne opóźnienie masy ciała,

długości i obwodu głowy : przyczyny

genetyczne, zakażenia wewnątrzmaciczne

• nieproporcjonalne = hipotroficzne

zahamowanie wzrostu (hipotrofia

wewnątrzmaciczna): przyczyny –

niedożywienie matki, używki (alkohol,

narkotyki, nikotyna), uszkodzenie łożyska

Zakażenia noworodka

• Zakażenia z grupy

TORCH

(

to

xoplazmoza,

r

óżyczka,

c

ytomegalia,

h

erpes) w czasie

organogenezy stanowi ryzyko powstawania

wad rozwojowych

Toxoplazmoza – pierwotniakowa choroba

odzwierzęca (koty)

Objawy zespołu TORCH: wodogłowie,

małogłowie z obecnością zwapnień

śródczaszkowych, wady oczu (małoocze,

zaćma), uszkodzenie ucha wewnętrznego

(głuchota, głownie różyczka), wady serca

Odruch Babinskiego

Przeciągamy palcem po podeszwie stopy od

pięty po palca dużego, dziecko wyprostuje

palce stopy, układa je jak wachlarz, a paluch

wygina się ku górze.
Odruch Babińskiego zwykle jest obecny tuż

po narodzeniu, choć czasem pojawia się

dopiero w 2.–3. tygodniu życia dziecka.

Może się utrzymywać do drugiego roku życia

U starszych dzieci i dorosłych – objaw

uszkodzenia dróg piramidowych OUN.

Fizjologiczne odruchy

wrodzone (bezwarunkowe)

noworodka

• Ssania
• Szukania
• Chwytny
• Odruch Moro
• Podparcia (stąpania)
• Cofania
• Pełzania
• Odruch Babińskiego

Obruch ssania
Odruch ssania wykształca się w życiu

płodowym

Odruch ssania u dziecka jest tak silny,

że tłumi nawet lęk lub ból.

Odruch szukania

dotkamy kącika ust lub wargę
noworodka - odwraca głowę w tym
kierunku, otwiera usta i wysuwa język.

Odruch jest silny, gdy dziecko odczuwa

głód

Odruch zanika około 3.– 4. miesiąca

życia malca.

Odruch Moro, zwany też odruchem

obejmowania

Wywołuje się go np. uderzając gwałtownie o

podłoże, na którym leży noworodek.

Dziecko powinno rozłożyć szeroko ramiona z

wyprostowanymi palcami (jakby chciało

nas powitać), a potem zgiąć kończyny

górne i przyciągnąć je do piersi (jakby

chciało się objąć).

Zwykle jest przy tym zaskoczone,

przestraszone lub po prostu krzyczy.

Odruch Moro zanika w 4.–5. miesiącu życia.

Odruch chwytny
podrażnienie wewnętrznej powierzchni

dłoni i stóp – zaciśnięcie palców

Zanika około 3. miesiąca życia, na

stopach nieco później.

Odruch pełzania
Kładziemy noworodka na brzuchu i

podpieramy jedną ręką podeszwę jego
stóp (tak, aby poczuł oparcie) - dziecko
odepcha się od dłoni, przesuwa nieco
do przodu i zgina drugą kończynę.

Odruch pełzania zanika około 3.

miesiąca życia maluszka

Odruch cofania

Polega on na gwałtownym cofaniu

części ciała pod wpływem działającego

na nią bodźca zewnętrznego.
Lekko dfotykamy (łaskoczemy stopę) –

cofanie kończyny

Odruch cofania wygasa pomiędzy 8. a

12. miesiącem życia.

Odruch podparcia i stąpania

(chodzenia)

chwytamy noworodka pod pachy i

dotykamy stopami podłoża - noworodek

zgina kończynę dolną w kolanach, unosi ją

i stawia stopę na podłożu. Potem robi to

samo z drugą. I tak na zmiany. Wykonuje

ruchy przypominające stąpanie.

Odruch zanika ok. 6. tygodnia (najpóźniej

w 3. miesiącu).