URAZY GŁOWY

URAZY GŁOWY

URAZOWE USZKODZENIE

URAZOWE USZKODZENIE

MÓZGU

MÓZGU

URAZY

URAZY

CZASZKOWO-MÓZGOWE

CZASZKOWO-MÓZGOWE

WIADOMOŚCI OGÓLNE

WIADOMOŚCI OGÓLNE

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

„

„

Spośród wszystkich typów urazów

Spośród wszystkich typów urazów

te, które dotyczą mózgu

te, które dotyczą mózgu

stosunkowo najczęściej prowadzą

stosunkowo najczęściej prowadzą

do śmierci lub w najlepszym razie

do śmierci lub w najlepszym razie

ciężkiego inwalidztwa”

ciężkiego inwalidztwa”

„

„

Istnieje paląca potrzeba tworzenia

Istnieje paląca potrzeba tworzenia

nowych

nowych

sposobów zapobiegania urazom

sposobów zapobiegania urazom

mózgu

mózgu

i lepszej opieki w stosunku do tych

i lepszej opieki w stosunku do tych

osób,

osób,

które tym urazom uległy”

które tym urazom uległy”

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

Raport National Center

Raport National Center

for Injury Prevention and Control

for Injury Prevention and Control

USA

USA

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

Główna składowa obrażeń

Główna składowa obrażeń

wielonarządowych

wielonarządowych

Urazy są trzecią, po chorobach układu

Urazy są trzecią, po chorobach układu

krążenia i nowotworów,

krążenia i nowotworów,

przyczyną zgonów

przyczyną zgonów

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

STANY ZJEDNOCZONE

STANY ZJEDNOCZONE

- rocznie 140000-150000 zgonów z powodu

- rocznie 140000-150000 zgonów z powodu

urazów

urazów

- urazy głowy rocznie: 410000, przede

- urazy głowy rocznie: 410000, przede

wszystkim mężczyźni

wszystkim mężczyźni

15 - 24 r.ż

15 - 24 r.ż

- przyczyny urazów głowy:

- przyczyny urazów głowy:

wypadki komunikacyjne -

wypadki komunikacyjne -

48%

48%

upadki z wysokości -

upadki z wysokości -

21%

21%

pobicia -

pobicia -

12%

12%

- dominacja urazów głowy w wypadkach

- dominacja urazów głowy w wypadkach

komunikacyjnych

komunikacyjnych

ALKOHOL A URAZY GŁOWY

ALKOHOL A URAZY GŁOWY

In 1999, 15,786 people died in alcohol-related motor vehicle
crashes. That's 38% of the year's total traffic deaths

The National Safety Council estimates that alcohol-
related
motor vehicle crashes cost the nation $26.9 billion
in 1998

ZGONY PO URAZACH

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Na miejscu wypadku

Na miejscu wypadku

:

:

- rozerwanie serca i dużych naczyń

- rozerwanie serca i dużych naczyń

- uraz głowy połączony z pierwotnym

- uraz głowy połączony z pierwotnym

uszkodzeniem pnia mózgu, ew.

uszkodzeniem pnia mózgu, ew.

przerwaniem

przerwaniem

rdzenia kręgowego w części górnej

rdzenia kręgowego w części górnej

ZGONY PO URAZACH

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Kilka pierwszych godzin po urazie

Kilka pierwszych godzin po urazie

:

:

- odma prężna

- odma prężna

- tamponada serca

- tamponada serca

- krwawienie wewnętrzne z naczyń

- krwawienie wewnętrzne z naczyń

miąższowych: wątroba, śledziona

miąższowych: wątroba, śledziona

- ciasnota wewnątrzczaszkowa

- ciasnota wewnątrzczaszkowa

(krwawienie,

(krwawienie,

stłuczenie, obrzęk)

stłuczenie, obrzęk)

ZGONY PO URAZACH

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Okres późny:

Okres późny:

- zgony z powodu powikłań, głównie

- zgony z powodu powikłań, głównie

septycznych

septycznych

ZGONY PO URAZACH GŁOWY

ZGONY PO URAZACH GŁOWY

Zgony po ciężkich urazach głowy

Zgony po ciężkich urazach głowy

(GCS < 7, w 35% przypadków niedotlenienie,

(GCS < 7, w 35% przypadków niedotlenienie,

w 15% hipowolemia i w 12% anemia)

w 15% hipowolemia i w 12% anemia)

-

-

65%

65%

Zgony po lżejszych urazach (GCS > 13)

Zgony po lżejszych urazach (GCS > 13)

- ponad połowa wszystkich urazów głowy

- ponad połowa wszystkich urazów głowy

-

-

0,2%

0,2%

PODEJRZENIE URAZU GŁOWY

PODEJRZENIE URAZU GŁOWY

- każdy wypadek komunikacyjny,

- każdy wypadek komunikacyjny,

zwłaszcza

zwłaszcza

potrącenie pieszego

potrącenie pieszego

- każdy upadek szczególnie kiedy jest

- każdy upadek szczególnie kiedy jest

bezwładny (bez wykonywania czynności

bezwładny (bez wykonywania czynności

obronnych)

obronnych)

- zaburzenia przytomności przebyte lub

- zaburzenia przytomności przebyte lub

aktualne

aktualne

- ślady obrażeń na głowie (rany, siniaki)

- ślady obrażeń na głowie (rany, siniaki)

czy

czy

na przedmiotach ochronnych (kask)

na przedmiotach ochronnych (kask)

ETIOPATOGENEZA URAZÓW GŁOWY

ETIOPATOGENEZA URAZÓW GŁOWY

ODPOWIEDŹ USTROJU

ODPOWIEDŹ USTROJU

Medline 2001

- wzmożona peroksydacja lipidów -

- wzmożona peroksydacja lipidów -

w lipoproteinach błon komórkowych

w lipoproteinach błon komórkowych

neuronów przez wolne rodniki

neuronów przez wolne rodniki

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

(GLASGOW COMA SCALE)

Skala Glasgow służy do ilościowego

Skala Glasgow służy do ilościowego

określania

określania

stanu przytomności i jego zaburzeń

stanu przytomności i jego zaburzeń

jest w miarę obiektywnym miernikiem

jest w miarę obiektywnym miernikiem

dysfunkcji mózgu

dysfunkcji mózgu

Składa się na nią ocena:

Składa się na nią ocena:

- otwierania oczu

- otwierania oczu

- reakcji ruchowej

- reakcji ruchowej

- reakcji słownej

- reakcji słownej

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA

(GLASGOW COMA

SCALE)

SCALE)

Otwieranie oczu:
spontaniczne - 4 pkt.
na polecenie słowne - 3
na bodziec bólowy - 2
brak reakcji - 1

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA

(GLASGOW COMA

SCALE)

SCALE)

Reakcja ruchowa:

Reakcja ruchowa:

reaguje na polecenie -

reaguje na polecenie -

6

6

pkt.

pkt.

lokalizuje ból -

lokalizuje ból -

5

5

ucieczka od bólu -

ucieczka od bólu -

4

4

zgięciowa na ból -

zgięciowa na ból -

3

3

wyprostna na ból -

wyprostna na ból -

2

2

brak reakcji -

brak reakcji -

1

1

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA

(GLASGOW COMA

SCALE)

SCALE)

Odpowiedź słowna (werbalna):

Odpowiedź słowna (werbalna):

zorientowany -

zorientowany -

5

5

pkt.

pkt.

splątany -

splątany -

4

4

niewłaściwe słowa -

niewłaściwe słowa -

3

3

niezrozumiałe dźwięki -

niezrozumiałe dźwięki -

2

2

brak reakcji -

brak reakcji -

1

1

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE) - małe dzieci

(GLASGOW COMA SCALE) - małe dzieci

Otwieranie oczu:

Otwieranie oczu:

spontaniczne -

spontaniczne -

4

4

pkt.

pkt.

na polecenie słowne -

na polecenie słowne -

3

3

na bodziec bólowy -

na bodziec bólowy -

2

2

brak reakcji -

brak reakcji -

1

1

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE) - małe dzieci

(GLASGOW COMA SCALE) - małe dzieci

Reakcja ruchowa:

Reakcja ruchowa:

spontaniczna aktywność -

spontaniczna aktywność -

6

6

pkt.

pkt.

cofanie na dotyk -

cofanie na dotyk -

5

5

cofanie na ból -

cofanie na ból -

4

4

sztywność typu odkorowania -

sztywność typu odkorowania -

3

3

sztywność odmóżdżeniowa -

sztywność odmóżdżeniowa -

2

2

brak reakcji -

brak reakcji -

1

1

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE) - małe dzieci

(GLASGOW COMA SCALE) - małe dzieci

Odpowiedź słowna:

Odpowiedź słowna:

gaworzy -

gaworzy -

5

5

pkt.

pkt.

pobudzone -

pobudzone -

4

4

płacze -

płacze -

3

3

jęczy -

jęczy -

2

2

brak reakcji -

brak reakcji -

1

1

SKALA GLASGOW

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

(GLASGOW COMA SCALE)

Wynik to suma uzyskanych w czasie

Wynik to suma uzyskanych w czasie

badania punktów

badania punktów

Gdy ilość punktów nie przekracza 8

Gdy ilość punktów nie przekracza 8

traktujemy badaną osobę jako

traktujemy badaną osobę jako

nieprzytomną

nieprzytomną

KLASYFIKACJA GLASGOW (GOS)

KLASYFIKACJA GLASGOW (GOS)

- pełny powrót do zdrowia

- pełny powrót do zdrowia

i wykonywanej pracy (GR)

i wykonywanej pracy (GR)

- lekkie inwalidztwo, ubytki nieznaczne (MD)

- lekkie inwalidztwo, ubytki nieznaczne (MD)

- znaczne inwalidztwo, niesamodzielność

- znaczne inwalidztwo, niesamodzielność

(SD)

(SD)

- stan wegetatywny (VS) - 1% po ciężkim

- stan wegetatywny (VS) - 1% po ciężkim

TBI

TBI

- zgon (D)

- zgon (D)

WYNIKI LECZENIA

WYNIKI LECZENIA

WYNIKI

WYNIKI

LECZENIA

LECZENIA

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE WYNIKI

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE WYNIKI

LECZENIA URAZÓW GŁOWY

LECZENIA URAZÓW GŁOWY

- rozległość pierwotnego uszkodzenia mózgu

- rozległość pierwotnego uszkodzenia mózgu

- współistnienie obrażeń wielonarządowych

- współistnienie obrażeń wielonarządowych

- ewentualne wtórne uszkodzenie mózgu z

- ewentualne wtórne uszkodzenie mózgu z

niedotlenienia, utraty krwi, hipotensji,

niedotlenienia, utraty krwi, hipotensji,

opóźnienia intensywnego leczenia czy

opóźnienia intensywnego leczenia czy

operacji

operacji

- wiek

- wiek

- stan psychosocjalny w momencie urazu

- stan psychosocjalny w momencie urazu

(zawód, praca, alkohol, używki)

(zawód, praca, alkohol, używki)

- płeć ?

- płeć ?

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ZESPÓŁ OTĘPIENNY

ZESPÓŁ OTĘPIENNY

ENCEFALOPATIA POURAZOWA

ENCEFALOPATIA POURAZOWA

- z reguły po ciężkich urazach
- cechy zespołu otępiennego z
rozbudowaną
drażliwością (charakteropatia)
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- zaburzenia wegetatywne: potliwość
- często ubytki neurologiczne:
niedowłady
- często padaczka pourazowa
- często depresja

raczej trwałe

kalectwo układu

nerwowego

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

PADACZKA POURAZOWA

PADACZKA POURAZOWA

- często współistnienie z encefalopatią
pourazową

raczej trwałe

kalectwo układu nerwowego

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY PRZETRWAŁY STAN

POURAZOWY PRZETRWAŁY STAN

WEGETATYWNY (APALLICZNY)

WEGETATYWNY (APALLICZNY)

stan po ciężkim uszkodzeniu mózgu,
z przetrwaniem jedynie
funkcji wegetatywnych:
- rytm czuwania i snu
- własny oddech i krążenie
- elementy kontroli autonomicznej

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY PRZETRWAŁY STAN

POURAZOWY PRZETRWAŁY STAN

WEGETATYWNY (APALLICZNY)

WEGETATYWNY (APALLICZNY)

- stan zupełnego braku własnej aktywności,
możliwe okresowe wodzenie oczyma za
personelem
- częste okresy snu, rzadsze czuwania
- brak jakiegokolwiek kontaktu z otoczeniem
- okresowe objawy wegetatywne: pocenie,
przyspieszenie oddechu, tętna

01 ZASADY POSTĘPOWANIA
WSTĘPNEGO

Orientacyjne kryteria hospitalizacji po
urazie
głowy:
- utrzymywanie się zaburzeń
przytomności,
- bóle głowy, nudności, wymioty,
- odchylenia w badaniu
neurologicznym
- stan po spożyciu alkoholu,
narkotyków, po
napadzie padaczkowym
- współistniejące choroby: cukrzyca,
skaza
- złamania kości czaszki w rtg,

02. ZASADY POSTĘPOWANIA
WSTĘPNEGO

-

odchylenia w tomografii

komputerowej
- brak odpowiedzialnej opieki w domu
- wiek dziecięcy i powyżej 50 l.

ŹRÓDŁA

ŹRÓDŁA

M. Ząbek: Neuronet

M. Ząbek: Neuronet

Z. Rybicki: Intensywna terapia dorosłych. Novus

Z. Rybicki: Intensywna terapia dorosłych. Novus

Orbis. Gdańsk 1994.

Orbis. Gdańsk 1994.