ORGANICZNE

ZABURZENIA

PSYCHICZNE

ORGANICZNE ZABURZENIA
PSYCHICZNE

Grupa zaburzeń psychicznych
spowodowana dysfunkcją mózgu
Zaburzenia funkcji mózgu mogą być:

1. Pierwotne: zlokalizowane w OUN

(uszkodzenie, chorobą lub uraz
mózgu).

2. Wtórne: spowodowane chorobami

innych narządów lub układów

Współczesne badania dostarczają coraz
więcej dowodów na organiczne podłoże
wielu zaburzeń psychicznych.
z nielicznymi wyjątkami, nie ma
dotychczas możliwości klasyfikowania
zaburzeń psychicznych na tej podstawie.
Do tych wyjątków należą m.in zaburzenia
amnestyczne, otępienie, majaczenie,
zaburzenia osobowości i zachowania,,

2 grupy zaburzeń organicznych:

I-  dominującymi cechami są zaburzenia
funkcji poznawczych (

pamięć, intelekt,

uczenie się

) lub

zaburzenia świadomości

(otępienie, zespół amnestyczny, majaczenie)

II- objawy dotyczą głównie zaburzeń
percepcji (

omamy

), treści myślenia

(

urojenia

) oraz

emocji

lub ogólnego wzorca

osobowości i zachowania

(zaburzenia osobowości, zaburzenia

lękowe, nastroju –depresja i mania,
psychotyczne)

Organiczne zaburzenia
psychiczne-I grupa

OTĘPIENIE

: wielorakie deficyty

poznawcze (w tym zaburzenia
pamięci), bez zaburzeń świadomości

ZESPÓŁ AMNESTYCZNY

:

zaburzenia pamięci, bez istotnych
innych deficytów poznawczych

MAJACZENIE

: ostre zaburzenie

świadomości z deficytami
poznawczymi

Różnicowanie zaburzeń
funkcji poznawczych

Otępienie, zespół amnestyczny
Majaczenie
Upośledzenie umysłowe
Depresja (otępienie rzekome)
Zaburzenie dysocjacyjne (np.amnezja)
Psychoza
Zatrucie substancjami psychoaktywnymi

lub ich odstawienie; stosowane leki
Pogorszenie funkcji poznawczych

związane z wiekiem
Symulacja

OTĘPIENIE

nabyty zespół spowodowany chorobą
mózgu (zwykle przewlekłą, postępującą),
na który składają się liczne deficyty
poznawcze, obejmujące m.in. niezdolność
do uczenia się oraz dostosowania się do
nowych sytuacji, zmiany osobowości oraz
zaburzenia aktywności złożonej.
ma zwykle przewlekły przebieg, z
postępującym pogorszeniem
funkcjonowania społecznego i
zawodowego.       

OTĘPIENIE

zaburzeniu ulegają wyższe funkcje

korowe takie jak: pamięć, orientacja,

myślenie, rozumienie, liczenie, funkcje

językowe.

nie stwierdza się zaburzeń świadomości
osłabienie funkcji poznawczych zaburza

podstawowe, codzienne czynności

aby rozpoznać otępienie objawy muszą

być obecne przez co najmniej 6 miesięcy.

Objawy otępienia:

Zaburzenie pamięci -
Najwcześniej zakłóceniu ulega
pamięć świeża, stopniowo
zaburzeniu ulegają pozostałe
rodzaje pamięci
Zaburzenia orientacji
Zaburzenia myślenia

    

Objawy otępienia (cd):

Utrata zdolności językowych

(afazja

) -

w końcowym stadium objawy echolalii
(pacjent powtarza to, co słyszy), lub w
ogóle przestaje mówić

Apraksja

–utrata zdolność wykonywania

złożonych czynności ruchowych

Agnozja

- utrata zdolności rozpoznania

znanych przedmiotów lub osób,

Zaburzenie funkcji wykonawczych

-

trudności w planowaniu i wykonywaniu w
określonej kolejności złożonych działań.

Objawy otępienia (cd):

Zmiany osobowości i zachowania

(obniżenie kontroli nad reakcjami

emocjonalnymi, chwiejność

emocjonalna, odhamowanie)
Pogorszenie funkcjonowania

codziennego (np. ubieranie się,

gotowanie)
Inne objawy psychopatologiczne-

mogą występować omamy ( najczęściej

wzrokowe), urojenia (szczególnie

prześladowcze), objawy depresyjne i

lękowe.

Przydatne narzędzia przesiewowe
i monitorujące, do oceny zaburzeń
funkcji poznawczych:
Krótka Ocena Stanu Psychicznego
(MMSE)
Test zegara
Odpowiednie warunki badania

KRÓTKA SKALA OCENY STANU

PSYCHICZNEGO

1.ORIENTACJA

Jaki jest: rok, pora roku, miesiąc, dzień

tygodnia, data
Gdzie jesteśmy: kraj, województwo,

miejscowość, miejsce, piętro

każda odpowiedź prawidłowa=1pkt.
2. ZAPAMIĘTYWANIE

Powoli wymieniamy 3 słowa, prosimy o

powtórzenie i zapamiętanie:
JABŁKO, GROSZ, STÓŁ - każda odpowiedź

prawidłowa=1pkt.

 

3. UWAGA I LICZENIE

Odejmowanie kolejno od 100 po 7- oceniamy 5

działań (po 1 pkt)

(lub przeliterowanie od końca słowa ŚWIAT)
4. PRZYPOMINANIE

Prosimy o powtórzenie3 podanych wcześniej

słów (po 1 pkt)

5. FUNKCJE JĘZYKOWE
a)      nazywanie
Pokazujemy ołówek i zegarek, prosimy o

nazwanie przedmiotów (po 1 pkt)

b)      powtarzanie
Prosimy powtórzyć zdanie: ANI TAK, ANI NIE,

ANI ALE (1pkt

)

c)   wykonywanie poleceń
Prosimy wykonać polecenie (każda

prawidłowo

wykonana czynność =1pkt):

        Proszę wziąć kartkę do ręki
       Złożyć ją na pół
       Położyć na kolana
Podajemy kartkę z tekstem: „PROSZĘ ZAMKNĄĆ

OCZY” i prosimy przeczytać i wykonać polecenie

(1 pkt

d)      pisanie

Podajemy czystą kartkę i prosimy o napisanie

dowolnego zdania (1pkt)

6. PRAKSJA KONSTRUKCYJNA

Prosimy przerysować dokładnie rysunek (2

przecinające się pięciokąty)
Rysunek zawiera wszystkie kąty i 2

przecięcia=1pkt

INTERPRETACJA:

30-27 pkt = prawidłowe
26-24= zaburzenia poznawcze bez
otępienia
23-19= otępienie lekkie
18-11= umiarkowane
10- 0= głębokie

Przyczyny otępienia

Choroby neurozwyrodnieniowe

Choroba Alzheimera, Picka,

Parkinsona, Huntingtona
Otępienie naczyniowe
Guzy, krwiaki, ropnie mózgu
Urazy głowy
Infekcje

Choroba Creutzfeldta- Jakoba
Otępienie w przebiegu zakażenia HIV
Kiła układu nerwowego

Przyczyny otępienia

Zaburzenia metaboliczne i hormonalne
Niedobory (np. witaminy B1, B 12,

kwasu foliowego)
Zatrucie lekami i środkami toksycznymi

alkohol, rozpuszczalniki

Niedotlenienie (niewydolność

oddechowa, krążeniowa)
Inne (np. stwardnienie rozsiane) 

Ok.10% -15%: otępienia odwracalne

    

PODESZŁY WIEK NIE JEST

PRZYCZYNĄ OTĘPIENIA!!!  

JEST TYLKO CZYNNIKIEM RYZYKA

Określenie „otępienie starcze”

oznacza otępienie po 65rż

Otępienie przedstarcze- przed 65rż

PODZIAŁ OTĘPIEŃ (w zależności od
przyczyny):

pierwotne

choroby pierwotnie zwyrodnieniowe

(Alzheimera, Parkinsona, Picka,

Wilsona, pląsawica Huntingtona,

choroba Creutzfelda- Jakoba)

wtórne

naczyniowe, urazy głowy, guzy, krwiaki

wewnątrzczaszkowe, infekcje, choroby

metaboliczne, hormonalne,

niedoborowe, toksyczne, w przebiegu

niedotlenienia

Epidemiologia:

55%- choroba Alzheimera
25%- otępienie naczyniowe
15%- otępienie mieszane
5%- inne

częstość występowania

5- 10% populacji powyżej 65rż;
ok. 30- 50% powyżej 80rż

CHOROBA ALZHEIMERA

Podstępny początek ze stopniowym

narastaniem objawów
TYP I- o wczesnym początku- przed 65rż.,

szybkie pogarszanie się stanu zdrowia,

wczesne objawy afazji, agrafii, aleksji i

apraksji
TYP II- o późnym początku- po 65rż-

powolny przebieg, początkowo głównym

objawem-zaburzenia pamięci
większość przypadków to choroba o

późnym początku, występująca

sporadycznie (nie rodzinnie) 

CHOROBA ALZHEIMERA

ETIOPATOGENEZA:

Czynniki genetyczne - dominujący
autosomalny typ dziedziczenia- gen
kodujący beta –amyloid, zlokalizowany w
chromosomie 21; inne chromosomy:
1,14,19
Zaburzenia neuroprzekaźników -
niedobór acetylocholiny
Czynniki środowiskowe?- czynniki
toksyczne (glin), autoimmunologiczne,
wirusowe (wirusy powolne)- brak
zgodnych dowodów potwierdzających ich
udział

CHOROBA ALZHEIMERA

CZYNNIKI RYZYKA ZACHOROWANIA:

Wiek ( 60 lat-ryzyko 1%, 85lat- 40%)
Płeć (K:M=1:4)
Rodzinne występowanie ch.Alzheimera,

zesp.Downa
Urazy głowy, infekcje, choroby tarczycy
starszy wiek matki

Czynniki ochronne: estrogeny,

reumatoidalne zapalenie stawów,

niesterydowe leki przeciwzapalne, wysoki

poziom wykształcenia

Obraz kliniczny(wg Reisberga):

Nasilenie 

 

Pogranicze: zapominanie nazwisk,

przedmiotów
Niewielkie: łagodny ubytek funkcji

poznawczych, gorsze wykonywanie

obowiązków
Umiarkowane: zubożenie wiedzy, ubytki

pamięciowe dt życiorysu
Średnio nasilone: wymaga pomocy
Znaczne: wymaga stałej opieki, nieświadom

ostatnich wydarzeń ze swojego życia
Bardzo ciężkie: traci zdolności

psychomotoryczne, językowe, liczne objawy

neurologiczne

OTĘPIENIE NACZYNIOWE

Z ostrym początkiem (duży udar) lub

wielozawałowe (drobne zatory mózgu)
Nagłe (po dużym udarze) lub skokowe

pogarszanie się funkcji poznawczych (po

kolejnych epizodach mózgowych, na które

wskazują krótkotrwałe epizody

zaburzenia świadomości, przemijające

niedowłady, zaburzenia wzroku lub mowy)
ogniskowe objawy neurologiczne,

zaburzenia świadomości, krótkotrwałe

epizody urojeniowe

OTĘPIENIE NACZYNIOWE

CZYNNIKI RYZYKA

płeć męska,
palenie tytoniu,
wcześniejsze udary w wywiadzie,
nadciśnienie tętnicze,
cukrzyca, choroby serca
podwyższony poziom cholesterolu,
nadwaga,
czynniki genetyczne

CHOROBA PICKA

Początek zwykle między 50-60rż
K:M 2:1
Powoli narastające zmiany zachowania

(chwiejność emocjonalna, odhamowanie,

niedostosowane zachowania społeczne,

zaburzony krytycyzm)
Deficyty poznawcze rozwijają się powoli,

kilka lat po pierwszych objawach

choroby

ZESPÓŁ AMNESTYCZNY

Dominują zaburzenia pamięci

(szczególnie istotnie ograniczone jest

uczenie się nowego materiału)
Zaburzenia orientacji (gł. w czasie)
Bez zaburzenia innych funkcji

poznawczych, lub nieznaczne

zakłócenie
Spowodowany uszkodzeniem

śródmózgowia lub hipokampa (udar,

zapalenie lub uraz mózgu, zatrucie

tlenkiwm węgla, niedobór wit.B1)

ZESPÓŁ MAJACZENIOWY

Utrudniony kontakt ze światem, utrudnione
spostrzeganie i pojmowanie, zaburzenia
uwagi i pamięci
Dezorientacja allopsychiczna
Spowolnienie reakcji
Lęk, dysforia, euforia
Niepokój ruchowy, pobudzenie
Iluzje, omamy (szcz. wzrokowe); zaburzenia
syntezy sensorycznej (np. walące się ściany)
Urojenia „dziania się”, zawodowe, często
urojenia prześladowcze, błędne
rozpoznawanie osób

ZESPÓŁ MAJACZENIOWY

Zaczyna się ostro, szybko przemija;
wahania dobowe nasilenia
Przyczyny: choroby somatyczne
(hormonalne, metaboliczne,
niewydolność krążenia), choroby
mózgu (infekcje, guzy, krwawienie),
zatrucia lekami, substancjami
psychoaktywnymi, metalami ciężkimi

ORGANICZNE ZABURZENIA
OSOBOWOŚCI

Dawniej określane jako

CHARAKTEROPATIA

Istotna zmiana utrwalonych
przedchorobowych wzorców zachowania
spowodowana uszkodzeniem lub chorobą
mózgu
wg niektórych: obserwowane zmiany są
cechami przedchorobowej osobowości
pacjenta, które wcześniej były
kontrolowane

ORGANICZNE ZABURZENIA
OSOBOWOŚCI

zmienione zachowania emocjonalne

(chwiejność, drażliwość, wybuchowość,

apatia, euforia)
zmniejszona wytrwałość w zakresie celowych

działań
realizacja popędów bez względu na

następstwa i społeczne zasady
zaburzenia procesów

poznawczych( podejrzliwość, nadmierne

zajmowanie się jednym tematem)
zmiany tempa i zborności

wypowiedzi(rozwlekłość, lepkość)
zmienione zachowania seksualne

Organiczne zaburzenia
osobowości

dwa rodzaje zmian osobowości:

stępienie emocjonalne z
towarzysząca awolicją, apatią i
zobojętnieniem, wycofaniem z
kontaktów
drażliwość z zaburzeniem
krytycyzmu, egocentryzmem,
wybuchami złości, agresją słowną i
czynną, odhamowaniem seksualnym
(może to predysponować do
zachowań niezgodnych z prawem)

Zespół płata czołowego:

uszkodzenie podstawy: obniżenie uczuciowości
wyższej, moria, odhamowanie, żarłoczność
uszkodzenie sklepistości: zespół apatyczno-
abuliczny

Zespół skroniowy:

niepewność, niezdolność wykorzystywania
doświadczeń, utrudniony kontakt uczuciowy z
otoczeniem, obojętność, powierzchowność,
drobiazgowość, hiperseksualizm, nieadekwatne
reakcje emocjonalne

Zespół po wstrząśnieniu mózgu

Jest najczęstszym zaburzeniem

psychicznym występującym po

urazie głowy.
Pojawia się u około 20 % osób,

które doznały ciężkiego urazu

głowy oraz u znacznego odsetka

pacjentów z lżejszymi urazami.
Etiologia jest sporna.

Zespół po wstrząśnieniu mózgu

bóle głowy, zmęczenie, zawroty głowy,
zwiększona

wrażliwość

na

hałas,

dysfunkcje

seksualne,

łagodne

zaburzenia

funkcji

poznawczych,

zaburzenia snu oraz zmiany emocjonalne
(lęk, drażliwość, depresja).
Objawy zazwyczaj ustępują, jeżeli uraz
był łagodny lub umiarkowany (chociaż
często utrzymują się wiele miesięcy)
u prawie 20% pacjentów po ciężkich
urazach utrzymują się przewlekle.