Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Łoś

Charakteryzowanie budowy, czynności oraz zaburzeń
w funkcjonowaniu organizmu 322[13].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
lek med. Mariusz Długosz
dr n med. Piotr Majcher



Opracowanie redakcyjne:
mgr Ewa Łoś



Konsultacja:
mgr Alina Reszka









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[13].O1.03

„

Charakteryzowanie budowy, czynności oraz zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu”,

zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik ortopeda.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Postać człowieka jako całość

12

5.1.1 Ćwiczenia

12

5.2. Budowa kości i ich połączeń

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Budowa i czynność mięśni szkieletowych

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4. Budowa i czynność kończyny górnej

18

5.4.1. Ćwiczenia

18

5.5. Budowa i czynność kończyny dolnej

20

5.5.1. Ćwiczenia

20

5.6. Budowa i czynność tułowia

22

5.6.1. Ćwiczenia

22

5.7. Budowa i czynność układu krążenia

24

5.7.1. Ćwiczenia

24

5.8. Budowa i czynność układu nerwowego

28

5.8.1. Ćwiczenia

28

5.9. Zarys budowy układu oddechowego, moczowego, trawiennego

endokrynologicznego i skóry

30

5.9.1. Ćwiczenia

30

5.10 Podstawy patologii ogólnej

33

5.10.1. Ćwiczenia

33

5.11. Patologia narządu ruchu

34

5.11.1. Ćwiczenia

34

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

37

7.

Literatura

52

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik ortopeda.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji programu jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest

Poradnik dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie
z poradnika do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają
podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie,

−

pytania sprawdzające mają wykazać czy uczeń jest przygotowany do wykonania ćwiczeń.
W zależności od tematu można zalecić uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania
lub wspólne z całą grupą uczniów, podczas dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania.
Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać
wszystkich uczniów oraz w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności spełniają ćwiczenia. W trakcie
wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę teoretyczną oraz opanować
nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze
wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne możliwości ich
realizacji w szkole. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam
opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien potwierdzić lub
zaprzeczyć opanowanie określonego zakresu materiału. Nauczyciel powinien sprawdzić
czy zastąpiły braki w opanowaniu materiału i ustalić ich przyczyny. Potwierdzenie przez
ucznia opanowania materiału nauczania rozdziału może stanowić podstawę dla
nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel
realizując program jednostki modułowej powinien zwracać uwagę na predyspozycje
ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może lepiej radzi sobie
z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania dotyczące
materiału nauczania jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów,
a wyniki osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

nauczyciela realizującego program jednostki modułowej. Nauczyciel może zastosować
test według własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać,
ż

eby tak przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze

wykazanie swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład problemowy,

−

wykład konwersatoryjny,

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie przedmiotowe,

−

pokaz z objaśnieniem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

322[13].O1

Podstawy działalności zawodowej

322[13].O1.01

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

i higieny pracy

322[13].O1.02
Nawiązywanie

i utrzymywanie

kontaktów

społecznych

322[13].O1.03

Charakteryzow

anie budowy,

czynności oraz

zaburzeń

w funkcjonowa

niu organizmu

322[13].O1.04

Stosowanie

zasad ekonomiki

oraz przepisów

prawnych

w działalności

zawodowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu biologii,

−

określać funkcje fizjologiczne różnych układów organizmu ludzkiego,

−

opisywać struktury anatomiczne odpowiedzialne za pełnienie tych funkcji,

−

rozpoznawać zagrożenia dla zdrowia człowieka,

−

przedstawiać działania sprzyjające zachowaniu zdrowia,

−

przedstawiać zasady dziedziczenia,

−

współpracować w grupie.

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii, fizjologii, patofizjologii,

–

rozróżnić poszczególne części ciała człowieka oraz określić ich położenie,

–

scharakteryzować budowę tkanek,

–

scharakteryzować ogólną budowę kości i ich połączeń,

–

scharakteryzować budowę i czynność mięśni szkieletowych,

–

określić budowę, topografię i czynność kończyny dolnej,

–

określić budowę, topografię i czynność kończyny górnej,

–

określić budowę, topografię i czynność tułowia,

–

scharakteryzować budowę i czynność układu nerwowego,

–

wyjaśnić nadrzędną rolę układu nerwowego w sterowaniu ruchami,

–

scharakteryzować budowę i czynność układu krążenia,

–

opisać

budowę

i

funkcje

układu

oddechowego,

moczowego,

trawiennego,

endokrynologicznego i skóry,

–

wyjaśnić pojęcie zdrowia i choroby,

–

dokonać klasyfikacji chorób oraz wyjaśnić przebieg i objawy choroby,

–

określić czynniki chorobotwórcze,

–

wyjaśnić proces starzenia się ustroju,

–

wyjaśnić podstawowe procesy patologiczne,

–

scharakteryzować najczęstsze choroby poszczególnych układów i narządów,

–

scharakteryzować stany patologiczne prowadzące do zaburzeń funkcjonowania narządu
ruchu,

–

określić następstwa uszkodzeń rdzenia kręgowego,

–

ocenić skutki funkcjonalnych uszkodzeń układu kostno-stawowego, układu mięśniowego
i układu nerwowego,

–

określić związek funkcjonalnych uszkodzeń oraz zasad i metod leczenia
z zapotrzebowaniem na określone przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Technik ortopeda 322[13]

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[13]. O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie budowy, czynności oraz zaburzeń
organizmu 322[13].O1.03

Temat: Budowa i czynność rdzenia kręgowego.

Cel ogólny: Opanowanie przez uczniów wiedzy i umiejętności z zakresu budowy i czynności

rdzenia kręgowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić położenie rdzenia kręgowego,

−

wymienić odcinki rdzenia kręgowego,

−

scharakteryzować budowę zewnętrzną i wewnętrzną rdzenia kręgowego,

−

przedstawić rozmieszczenie ośrodków rdzenia kręgowego w poszczególnych segmentach,

−

wyjaśnić znaczenie poszczególnych ośrodków dla organizmu człowieka.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wykład informacyjny,

−

ć

wiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują indywidualnie.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

papier formatu A4, pisaki,

−

tablice obrazujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną rdzenia kręgowego,

−

model rdzenia kręgowego,

−

schematy zewnętrznej i wewnętrznej budowy rdzenia kręgowego.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik ortopeda.

Zadanie dla ucznia

Korzystając z atlasów, tablic anatomicznych oraz literatury przedmiotowej, na

otrzymanych schematach opisz budowę wewnętrzną i zewnętrzną rdzenia kręgowego. Wskaż
miejsce lokalizacji ośrodków rdzeniowych, zapisz ich nazwy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Część szczegółowa lekcji

1.

Sprawdzenie warunków wstępnych uczenia się:
Nauczyciel za pomocą pogadanki wstępnej sprawdza wiedzę uczniów, która stanowi

podstawę wprowadzenia nowych treści. Wykorzystuje w niej następujące pytania: Do jakiej
części układu nerwowego należy rdzeń kręgowy? Gdzie położony jest rdzeń kręgowy?

2.

Podanie tematu zajęcia
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęcia

3.

Przedstawienie wizji zajęcia
Nauczyciel przedstawia przebieg zajęcia w sposób wzbudzający ciekawość ucznia.

4.

Uświadomienie celów kształcenia
W nawiązaniu do przedstawionej wizji lekcji nauczyciel proponuje uczniom realizację

założonych celów kształcenia.

5.

Realizacja założonych celów kształcenia

−

nauczyciel rozdaje uczniom instrukcję do wykonania zadania w grupach i schematy do
ć

wiczenia,

−

uczniowie korzystając z literatury przedmiotowej opisują budowę rdzenia kręgowego na
otrzymanych schematach do ćwiczeń,

−

za pomocą pogadanki nauczyciel omawia z uczniami wyniki pracy indywidualnej,

−

za pomocą wykładu informacyjnego przekazuje informacje o czynnościach, którymi
kierują poszczególne ośrodki rdzenia kręgowego.

6.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel przy zastosowaniu pogadanki i samooceny ucznia sprawdza stopień

osiągnięcia celów szczegółowych kształcenia. Stwierdzone luki uzupełnia. Podkreśla
aktywność uczniów, wyróżnia najlepszych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

……………………………………………

Modułowy program nauczania:

Technik ortopeda 322[13]

Moduł:

Podstawy zawodu 322[13]. O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie budowy, czynności oraz zaburzeń
w funkcjonowaniu organizmu 322[13].O1.03

Temat: Analizowanie budowy i czynności przysadki mózgowej.

Cel ogólny: Opanowanie wiadomości na temat budowy i czynności przysadki mózgowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić położenie przysadki mózgowej,

−

scharakteryzować budowę wewnętrzną przysadki mózgowej,

−

wyjaśnić mechanizm sprzężenia zwrotnego w regulacji wydzielania hormonów przez
przysadkę mózgową,

−

wymienić hormony przysadki mózgowej,

−

określić wpływ hormonów przysadkowych na funkcjonowanie organizmu.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka, wykład problemowy, mapa myśli.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca zespołowa,

−

praca grupowa (uczniowie pracują w grupach 4 osobowych).

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne

−

papier formatu A4, pisaki.

−

arkusze papieru,

−

foliogramy z zakresu budowy i hormonów przysadki mózgowej.

−

tablice przedstawiające mózgowie,

−

model mózgowia,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik ortopeda.

Zadanie dla ucznia

Dokonaj na podstawie materiałów dydaktycznych analizy czynności wydzielniczej

przysadki mózgowej. W formie „mapy myśli” na plakacie zapisz hormony produkowane
przez przedni i tylny płat przysadki mózgowej. Dopisz do każdego hormonu, na jaki narząd
oddziałuje. Zaprezentuj opracowaną mapę myśli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Część szczegółowa lekcji

1.

Sprawdzenie warunków wstępnych uczenia się:
Nauczyciel za pomocą pogadanki wstępnej sprawdza wiedzę uczniów, która stanowi

podstawę wprowadzenia nowych treści. Wykorzystuje w niej następujące pytania: Przy
realizacji, jakich układów była mowa o przysadce mózgowej? Gdzie położona jest przysadka
mózgowa? Jakie hormony wpływają na czynność przysadki mózgowej?,

2.

Podanie tematu zajęcia
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęcia

3.

Przedstawienie wizji zajęcia
Nauczyciel przedstawia przebieg zajęcia w sposób wzbudzający ciekawość ucznia.

4.

Uświadomienie celów kształcenia
W nawiązaniu do przedstawionej wizji lekcji nauczyciel proponuje uczniom realizację

założonych celów kształcenia.

5.

Realizacja założonych celów kształcenia

−

nauczyciel przy wykorzystaniu krótkiego wykładu informacyjnego przekazuje informacje
na temat budowy i funkcji przysadki mózgowej,

−

nauczyciel rozdaje uczniom instrukcję do wykonania zadania w grupach,

−

uczniowie opracowują w formie mapy myśli informacje na temat hormonów
wytwarzanych przez przedni i tylny płat przysadki mózgowej i prezentują na forum
klasy,

−

nauczyciel w formie wykładu informacyjnego przekazuje informacje na temat wpływu
poszczególnych hormonów na narządy i organizm człowieka.

6.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel przy zastosowaniu pogadanki i samooceny ucznia sprawdza stopień

osiągnięcia celów szczegółowych kształcenia. Stwierdzone luki uzupełnia. Podkreśla
aktywność uczniów, wyróżnia najlepszych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1.

Postać człowieka jako całość

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ miejsca w organizmie człowieka, w których występują poszczególne rodzaje

tkanki łącznej. Wpisz do tabeli rodzaje tkanki łącznej i narządy, w których ta tkanka
występuje.

Rodzaj tkanki łącznej

Narządy, w których występuje

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikacje tkanek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych i podanej literaturze informacje o budowie
i rodzajach tkanki łącznej,

2)

wpisać do tabeli rodzaje tkanki łącznej,

3)

przyporządkować każdemu rodzajowi tkanki łącznej przynajmniej po jednym narządzie
i uzupełnić tabelę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wypisz wszystkie układy tworzące organizm człowieka. Do każdego układu

przyporządkuj narządy tworzące ten układ.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę ogólna organizmu
człowieka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych i podanej literaturze informacje o układach
narządów,

2)

wypisać poszczególne układy tworzące organizm człowieka,

3)

do poszczególnych układów przyporządkować narządy tworzące ten układ,

4)

możesz to zrobić w tabeli lub za pomocą mapy myśli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

mapy myśli.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2.

Budowa kości i ich połączeń

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie rysunku określ kształt kości i opisz jej elementy. Określ, z jakiego rodzaju

tkanki kostnej zbudowane są poszczególne części tej kości.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę układu szkieletowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające układ szkieletowy człowieka,
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria podziału kości pod względem kształtu,

3)

rozpoznać kształt kości przedstawionej na rysunku,

4)

opisać poszczególne części kości zaznaczone na rycinie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

tablice, modele, atlasy przedstawiające układ szkieletowy człowieka,

−

poradnik dla ucznia,

−

rysunek kości,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ miejsca w układzie szkieletowym człowieka, w których występują poszczególne

rodzaje połączeń kości.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę układu szkieletowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające połączenia kości lub
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych klasyfikację połączeń kości,

3)

na rysunku przedstawiającym układ szkieletowy zaznaczyć poszczególne rodzaje
połączeń oraz jeden staw stawy prosty i jeden złożony,

4)

wypisać przynajmniej dwie nazwy połączeń kości w obrębie czaszki, kończyn, szkieletu
osiowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

Ś

rodki dydaktyczne:

–

tablice, modele, atlasy przedstawiające układ szkieletowy człowieka, rodzaje i budowę,

–

połączeń kości,

–

rysunek układu szkieletowego,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Wyjaśnij ruchy wykonywane w stawie kulistym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność układu
szkieletowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych podział stawów,

2)

zapoznać się z charakterystyka stawu kulistego,

3)

wskazać miejsca w układzie szkieletowym w których występują stawy kuliste,

4)

odszukać w atlasie lub podręczniku nazwy tych stawów,

5)

określić ruchy, które mogą być wykonywane w stawie kulistym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlasy anatomiczne, tablice przedstawiające układ szkieletowy człowieka, model układu
szkieletowego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3.

Budowa i czynność mięśni szkieletowych

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj podziału mięśni szkieletowych ze względu na kształt.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność układu
mięśniowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych klasyfikację mięśni ze względu na kształt,

2)

dokonać podziału mięśni,

3)

zapisać przy poszczególnych rodzajach mięśni krótka charakterystykę,

4)

podać nazwę mięśni mających określony kształt,

5)

wskazać na modelu muskulatury człowieka miejsca położenia mięśni o określonych
kształtach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlasy anatomiczne, tablice przedstawiające układ mięśniowy człowieka, model
muskulatury człowieka,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ, na czym polega praca statyczna i dynamiczna mięśni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność układu
mięśniowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat pracy mięśni i rodzajów
skurczów,

2)

wykonać kilka ruchów zginania kończyny górnej w stawie łokciowym i napinania mięsni
bez zmiany położenia kości,

3)

zaobserwować jak pracują mięśnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

atlasy anatomiczne, tablice przedstawiające układ mięśniowy człowieka, model
muskulatury człowieka,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4.

Budowa i czynność kończyny górnej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ kości wchodzące w skład obręczy i kończyny górnej wolnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kończyny górnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające układ szkieletowy człowieka,
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych podział kośćca kończyny górnej, wypisać kości
tworzące obręcz kończyny i kości kończyny wolnej,

3)

na schemacie kośćca kończyny górnej opisać poszczególne kości.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4, flamastry,

–

model układu szkieletowego,

–

tablice układu szkieletowego,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ połączenia kości występujące w obrębie kończyny górnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kończyny górnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające układ szkieletowy człowieka,
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych materiał dotyczący stawów kończyny górnej,

3)

wypisać połączenia obręczy kończyny wolnej,

4)

na schemacie kośćca kończyny górnej opisać poszczególne stawy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4, flamastry,

–

model układu szkieletowego,

–

tablice układy szkieletowego,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj położenie mięśni w obrębie kończyny górnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kończyny górnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące mięśni kończyny górnej,

2)

dokonać analizy położenia poszczególnych mięśni i ich przyczepów,

3)

określić zakres ruchów danej grupy mięśniowej,

4)

zapisać nazwy poszczególnych mięśni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4, flamastry,

–

atlasy anatomiczne, tablice muskulatury człowieka, model muskulatury człowieka,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5.

Budowa i czynność kończyny dolnej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj schemat graficzny kości kończyny dolnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kończyny dolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiając kości kończyny dolnej lub
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych podział kości kończyny dolnej,

3)

w formie schematu na plakacie zapisać wszystkie kości tworzące kończynę dolną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

tablice, modele, atlasy przedstawiające układ szkieletowy człowieka,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ połączenia kości w obrębie kończyny dolnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kończyny dolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające układ szkieletowy człowieka,
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych materiał dotyczący stawów kończyny dolnej,

3)

wypisać połączenia kończyny dolnej wolnej,

4)

na schemacie kośćca kończyny dolnej opisać poszczególne kości.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4, flamastry,

–

model układu szkieletowego,

–

tablice układy szkieletowego,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj położenie mięśni w obrębie kończyny dolnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kończyny dolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące mięśni kończyny dolnej,

2)

dokonać analizy położenia poszczególnych mięśni i ich przyczepów,

3)

określić zakres ruchów danej grupy mięśniowej,

4)

zapisać nazwy poszczególnych mięśni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4, flamastry,

–

atlasy anatomiczne, tablice muskulatury człowieka, model muskulatury człowieka,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.6.

Budowa i czynność tułowia

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz konstrukcję klatki piersiowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność tułowia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiając kości klatki piersiowej lub
skorzystać z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące budowy klatki piersiowej,

3)

wyodrębnić kości tworzące rusztowanie kostne klatki piersiowej,

4)

w układzie tabelarycznym lub za pomocą mapy myśli zapisać nazwy kości i ich
elementy,

5)

wyjaśnij pojęcie - łuk żebrowy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

arkusze papieru,

−

tablice, modele, atlasy przedstawiające układ szkieletowy człowieka,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Opisz budowę kręgosłupa

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na budowę i czynność kręgosłupa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiając kręgosłup lub skorzystać
z tablic i modelu kośćca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące budowy kręgosłupa,

3)

na karcie do ćwiczeń zaznaczyć odcinki kręgosłupa i podać liczbę kręgów tworzących te
odcinki,

4)

wyjaśnić co to jest kifozy i lordoza,

5)

określić sposób łączenia się poszczególnych elementów kręgosłupa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

tablice, modele, atlasy przedstawiające układ szkieletowy człowieka,

−

karta do ćwiczeń – schemat kręgosłupa,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj położenie mięśni w obrębie klatki piersiowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na położenie i czynność mięśni klatki
piersiowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące mięśni klatki piersiowej,

2)

dokonać analizy położenia poszczególnych mięśni i ich przyczepów,

3)

określić zakres ruchów danej grupy mięśniowej,

4)

zapisać nazwy poszczególnych mięśni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4, flamastry,

–

atlasy anatomiczne, tablice muskulatury człowieka, model muskulatury człowieka,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.7.

Układ krążenia

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj budowę serca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na położenie i czynność serca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiając serce, skorzystać z tablic
i modelu serca znajdującego się w pracowni anatomicznej, programu komputerowego
„Ciało człowieka”,

2)

określić lokalizację serca,

3)

opisać wygląd zewnętrzny serca i wskazać na schemacie lub modelu poszczególne części
serca,

4)

określić a jakich elementów zbudowana jest ściana serca,

5)

dokonać podziału serca na jamy i wskazać je na schemacie lub modelu serca,

6)

nazwać zastawki serca, wskazać ich położenie i określić ich rolę,

7)

nazwać i wskazać na modelu naczynia krwionośne łączące się z poszczególnymi jamami
serca,

8)

wskazać na modelu serca naczynia należące do krążenia wieńcowego serca.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

atlasy anatomiczne,

−

tablice przedstawiające budowę serca,

−

model serca,

−

program komputerowy „Ciało człowieka”,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj budowę i czynność układu bodźco-przewodzącego serca.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na położenie i czynność serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające układ bodźco-przewodzący
serca, skorzystać z tablic i modelu serca znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

opisać elementy układu bodźco-przewodzącego i wskazać je na schemacie serca,

3)

wyjaśnić rolę układu bodźco-przewodzącego serca,

4)

prześledzić na schemacie drogę impulsu szerzącego się w obrębie układu bodźco-
-przewodzącego,

5)

wyjaśnić na czym polega cykl pracy serca.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

atlasy anatomiczne,

−

tablice przedstawiające budowę serca,

−

model serca,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj przebieg naczyń tętniczych krwioobiegu dużego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę krwioobiegu
dużego.

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające krwioobieg duży, skorzystać
z tablic znajdujących się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w Materiale nauczania informacje na temat krwioobiegu dużego i naczyń
krwionośnych tworzących krwioobiegi,

3)

prześledzić w oparciu o schemat krążenia dużego drogę krwi z lewej komory do prawego
przedsionka,

4)

wskazać poszczególne części aorty,

5)

wypisać w formie „mapy myśli” poszczególne części aorty i naczyń tętniczych
odchodzących od tych części,

6)

wskazać obszary ciała zaopatrywane przez gałęzie aorty wstępującej, łuku aorty, aorty
piersiowej i aorty brzusznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

arkusze papieru,

−

atlasy anatomiczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

−

tablice przedstawiające budowę krwioobiegu dużego,

−

schemat krwioobiegu dużego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 4

Wykonaj pomiar ciśnienia tętniczego krwi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę krwioobiegu
dużego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać materiałach dydaktycznych informacje na temat ciśnienia krwi,

2)

wyjaśnić istotę ciśnienia tętniczego krwi,

3)

zapoznać się z algorytmem wykonania pomiaru,

4)

przygotować aparat do pomiaru ciśnienia,

5)

wykonać pomiar ciśnienia u kolegi zgodnie z algorytmem wykonania,

6)

zinterpretować otrzymany wynik.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

algorytm wykonania pomiaru ciśnienia tętniczego krwi,

−

aparat do mierzenia ciśnienia,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 5

Wykonaj pomiar tętna.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę krwioobiegu
dużego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat tętna,

2)

wyjaśnić istotę tętna,

3)

zapoznać się z algorytmem wykonania pomiaru tętna,

4)

wybrać tętnice na której można zbadać tętno,

5)

wykonać pomiar tętna u kolegi zgodnie z algorytmem wykonania,

6)

zinterpretować otrzymany wynik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

algorytm wykonania pomiaru tętna,

−

tablica przedstawiająca tętnice i miejsca w których można zbadać tętno,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.8.

Budowa i czynność układu nerwowego

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj budowę i czynność mózgu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę mózgu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiając mózgowie, skorzystać z tablic
i modelu

mózgowia

znajdującego

się

w

pracowni

anatomicznej,

programu

komputerowego „Ciało człowieka”,

2)

odnaleźć w materiałach dydaktycznym informacje na temat budowy i czynności mózgu,

3)

oznaczyć na schemacie poszczególne płaty mózgu,

4)

zaznaczyć na schemacie ważniejsze korowe ośrodki podstawowych funkcji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

atlasy anatomiczne,

−

tablice przedstawiające budowę mózgowia,

−

model mózgowia,

−

schemat mózgowia,

−

program komputerowy „Ciało człowieka”,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj budowę i czynność rdzenia kręgowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę rdzenia kręgowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające rdzeń kręgowy, skorzystać
z tablic i modelu rdzenia kręgowego znajdującego się w pracowni anatomicznej,

2)

odnaleźć w materiałach dydaktycznych informacje na temat budowy i czynności rdzenia
kręgowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

3)

oznaczyć na schemacie rdzenia kręgowego segmenty rdzenia i zapisać liczbę nerwów
rdzeniowych opuszczających każdy segment,

4)

zaznaczyć na schemacie rdzenia kręgowego lokalizację rdzeniowych ośrodków
ruchowych i autonomicznych,

5)

zaznaczyć na schemacie przekroju poprzecznego rdzenia kręgowego, istotę szarą i istotę
białą, sznury i słupy rdzenia kręgowego oraz miejsca wyjścia korzenie brzusznych
i grzbietowych nerwów rdzeniowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

tablice i modele rdzenia kręgowego,

−

schemat budowy zewnętrznej rdzenia kręgowego,

−

schemat budowy wewnętrznej rdzenia kręgowego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj czynność nerwów czaszkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę układu nerwowego
obwodowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające nerwy czaszkowe, skorzystać
z tablic przedstawiających nerwy czaszkowe,

2)

odnaleźć w materiałach dydaktycznych informacje na temat nerwów czaszkowych,

3)

wypisać wszystkie nerwy czaszkowe,

4)

przyporządkować poszczególnym nerwom czaszkowym narządy które są przez nie
unerwiane i czynności na które wpływają.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

tablice nerwów czaszkowych,

−

schemat nerwów czaszkowych,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5.9.

Zarys

budowy

układu

oddechowego,

trawiennego,

moczowego endokrynologicznego i skóry

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj budowę i czynność płuc.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę układu
oddechowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające budowę płuc, skorzystać
z tablic znajdujących się w pracowni anatomicznej, modelu płuc, programu
komputerowego „Ciało człowieka”,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat budowy i czynności płuc,

3)

posłużyć się schematem płuc,

4)

zaznaczyć na schemacie poszczególne części płuca,

5)

wykonać kilka głębokich oddechów, zwrócić uwagę na ruchy klatki piersiowej,

6)

wyjaśnić w oparciu o poczynione obserwacje na czym polega wentylacja płuc.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

atlasy anatomiczne,

−

tablice przedstawiające budowę płuc,

−

model płuc,

−

schemat budowy płuca prawego i lewego,

−

programu komputerowy „Ciało człowieka”,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj budowę żołądka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę układu
trawiennego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające budowę żołądka, skorzystać
z tablic i modelu żołądka znajdujących się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat budowy żołądka,

3)

na schemacie przedstawiającym żołądek oznaczyć poszczególne jego części,

4)

opisać lokalizację, funkcje, budowę ścian żołądka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

schemat budowy zewnętrznej żołądka,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj budowę makroskopową nerek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę układu moczowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiające budowę nerki, skorzystać
z tablic znajdujących się w pracowni anatomicznej, modelu nerki, programu
komputerowego „Ciało człowieka”,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat budowy nerek,

3)

posłużyć się schematem nerki,

4)

zaznaczyć na schemacie nerki: korę nerki, rdzeń nerki, kielichy nerkowe i miedniczkę
nerkową,

5)

wskazać na schemacie lub modelu nerki słupy nerkowe i piramidy nerkowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

atlasy anatomiczne,

−

tablice przedstawiające budowę nerek,

−

model nerki,

−

schemat budowy nerki,

−

programu komputerowy „Ciało człowieka”,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Ćwiczenie 4

Analizowanie budowy i funkcji skóry.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na funkcję i budowę skóry.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w atlasie anatomicznym rysunki przedstawiając budowę skóry, skorzystać
z tablic znajdujących się w pracowni anatomicznej,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat budowy i czynności skóry,

3)

wypisać funkcje skóry,

4)

wymienić i krótko opisać warstwy skóry,

5)

wyjaśnić co to są twory nabłonkowe skóry i jak są zbudowane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

5.10. Podstawowe procesy patologiczne

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj przebieg choroby

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na przebieg choroby.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat przebiegu choroby,

2)

wypisać etapy choroby,

3)

scharakteryzować krótko istotę każdego etapu choroby.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj proces starzenia się organizmu

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na proces starzenia się organizmu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat starzenia się organizmu
człowieka,

2)

dokonać podziału starości,

3)

wypisać układy budujące organizm człowieka,

4)

określić zmiany inwolucyjne zachodzące w poszczególnych układach wskutek starzenia
się organizmu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

5.11. Patologia narządów ruchu

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

50 letnia pacjentka cierpi na reumatoidalne zapalenie stawów, stwierdzono typowe

zmiany w stawach śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych rąk oraz
ś

ródstopno-paliczkowych stóp. Określ, jakie jeszcze zmiany chorobowe zaszły w organizmie

i jakie są tego objawy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na przebieg chorób narządu ruchu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zmian chorobowych
i objawów reumatoidalnego zapalenia stawów,

2)

określić możliwe zmiany w obrębie całego organizmu,

3)

ustalić, jakie objawy i dolegliwości z nimi związane mogą występować u chorej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

metoda przypadków.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

opisy przypadków,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Młody człowiek doznał urazu kręgosłupa. W następstwie urazu doszło do wstrząśnienia

rdzenia kręgowego. Określ, jakie objawy neurologiczne pojawiają się w przypadku tego
powikłania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na urazy narządów ruchu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat urazów rdzenia kręgowego,

2)

określić objawy neurologiczne, które pojawiają się po urazie kręgosłupa,

3)

ustalić, jakie objawy i dolegliwości z nimi związane mogą występować u chorej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

metoda przypadków.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

opisy przypadków,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj objawy wrodzonej dysplazji stawów biodrowych, rozpoznanej

u noworodka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na istotę i przebieg chorób narządu
ruchu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wrodzonej dysplazja stawu
biodrowego,

2)

wypisać prawdopodobne przyczyny dysplazji stawu biodrowego,

3)

ustalić, jakie objawy stwierdza się przy dysplazja,

4)

wyjaśnić na czym polega leczenie dysplazja stawu biodrowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

metoda przypadków.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

opisy przypadków,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj objawy skoliozy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na istotę i przebieg chorób narządu
ruchu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat skolioz,

2)

dokonać podziału skolioz,

3)

ustalić, jakie objawy występują w skoliozach,

4)

wyjaśnić na czym polega leczenie skolioz.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

metoda przypadków,

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

opisy przypadków,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Na skierowaniu na wykonanie zaopatrzenia ortopedycznego przeczytałeś, że u pacjenta

wykonano amputację w obrębie kończyny dolnej według Syme’a. Wyjaśnij, na czym polega
ten rodzaj amputacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na rodzaje amputacji kończyny dolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rodzajów amputacji,

2)

na schemacie kończyny dolnej zaznacz poziom amputacji wg. Syme'a,

3)

opisz zalety i wady kikuta,

4)

określ rodzaj zaprotezowania kończyny.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

metoda przypadków.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

schemat kończyny kości kończyny dolnej,

−

opisy przypadków,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie budowy,
czynności oraz zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu”

Test składa się z 30 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 26, 28, 29 są poziomu
podstawowego,

–

zadania 5, 6, 12, 14, 15, 16, 21, 25, 27, 30 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, z poziomu podstawowego i co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań z poziomu podstawowego, i co najmniej
7 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. a, 5. d, 6. b, 7. b, 8. c, 9. a, 10. a, 11. b,
12. c, 13. b, 14. c, 15. d, 16. c, 17. a, 18. c, 19. a, 20. c, 21. d, 22. b, 23. d, 24. c,
25. c, 26. d, 27. c, 28. a, 29. c, 30. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Wyjaśnianie pojęć z zakresu fizjologii

B

P

d

2

Charakteryzowanie budowy ciała człowieka

B

P

a

3

Wyjaśnianie roli tkanki łącznej

B

P

c

4

Charakteryzowanie budowy tkanki
nabłonkowej

C

P

a

5

Charakteryzowanie budowy kości

C

PP

d

6

Charakteryzowanie budowy tkanki mięśniowej

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

7

Charakteryzowanie budowy kośćca kończyny
górnej

C

P

b

8

Charakteryzowanie budowy kręgosłupa

C

P

c

9

Określanie czynności mięśni brzucha

C

P

a

10 Rozróżnianie naczyń krwionośnych

B

P

a

11 Charakteryzowanie budowy serca

C

P

b

12 Charakteryzowanie funkcji serca

C

PP

c

13 Charakteryzowanie budowy układy nerwowego

C

P

b

14 Wyjaśnianie budowy układu nerwowego

C

PP

c

15 Charakteryzowanie budowy układu nerwowego

C

PP

d

16 Charakteryzowanie budowy układu nerwowego

C

PP

c

17 Wyjaśnianie funkcji układu oddechowego

B

P

a

18 Charakteryzowanie budowy płuc

C

P

c

19 Określanie położenia narządów

B

P

a

20 Objaśnianie budowy nerek

B

P

c

21

Wyjaśnianie czynności gruczołów
hormonalnych

B

PP

d

22 Wyjaśnianie roli skóry

B

P

b

23 Rozróżnianie czynników chorobotwórczych

B

P

d

24 Wyjaśnianie przebiegu choroby

B

P

c

25 Charakteryzowanie choroby

C

PP

c

26 Charakteryzowanie wad rozwojowych stawów

C

P

d

27 Charakteryzowanie martwicy kości

C

PP

c

28 Charakteryzowanie amputacji kończyn

C

P

a

29 Rozróżnianie patologii amputacji

B

P

c

30

Wskazywanie zastosowania aparatów
ortopedycznych

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 30 zadań.

5.

Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X.

7.

W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Homeostaza nazywamy
a)

czynnik krzepnięcia krwi.

b)

zaburzenia krzepnięcia krwi

c)

pobieranie substancji odżywczych.

d)

równowaga wewnętrzna organizmu.

2.

Tkanka, która wyściela jamy, naczynia to tkanka
a)

nabłonkowa.

b)

łączną.

c)

siateczkowata.

d)

barwnikowa.

3.

Tkanka łączna pełni rolę
a)

zmysłową.

b)

wyścielającą.

c)

ochronną.

d)

wydzielniczą.

4.

Tkanka mięśniowa gładka jest efektorem
a)

układu autonomicznego

b)

układu pozapiramidowego.

c)

układu somatycznego.

d)

układu piramidowego.

5.

Twardość kości zależy od
a)

włókien kolagenowych.

b)

osteoblastów.

c)

białek niekolagenowych.

d)

soli wapnia.

6.

We włóknach mięśni poprzecznie prążkowanych znajdują się białka biorące udział
w skurczu, które nazywamy
a)

adrenaliną.

b)

aktyną.

c)

tyroksyną.

d)

melaniną.

7.

Obręcz kończyny górnej tworzą następujące kości
a)

ramienna i łopatka.

b)

łopatka i mostek.

c)

obojczyk i łopatka.

d)

ramienna i obojczyk.

8.

Nieparzysty wyrostek kręgu lędźwiowego nosi nazwę
a)

rylcowatego.

b)

stawowego.

c)

kolczastego.

d)

poprzecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

9.

Głównym mięśniem wdechowym jest mięsień
a)

przepony.

b)

piersiowy większy.

c)

prosty brzucha.

d)

międzyżebrowy.

10.

Od łuku aorty odchodzą naczynia
a)

pień ramienno-głowowy, t. podobojczykowa lewa, t. szyjna wspólna lewa.

b)

t. szyjna wspólna lewa, t, podobojczykowa prawa.

c)

pień ramienno-głowowy prawy i lewy, t. podobojczykowa lewa.

d)

t. wieńcowe prawa i lewa.

11.

Zastawka dwudzielna położona jest pomiędzy
a)

prawym przedsionkiem a prawą komorą.

b)

lewym przedsionkiem a lewa komora.

c)

prawą komora a pniem płucnym.

d)

lewą komora a aortą.

12.

Węzeł przedsionkowo-komorowy jest elementem układu
a)

autonomicznego.

b)

somatycznego.

c)

przewodzącego.

d)

piramidowego.

13.

Ciało komórki nerwowej wraz z wypustkami nazywamy
a)

receptorem.

b)

neuronem.

c)

dendrytem.

d)

zwojem nerwowym.

14.

Płyn mózgowo-rdzeniowy znajduje się w przestrzeni
a)

nadtwardówkowej.

b)

podtwardówkowej.

c)

podpajeczynówkowej.

d)

międzymózgowej.

15.

Efektory układu autonomicznego rozmieszczone są w
a)

mięśniach poprzecznie-prążkowanych.

b)

mięśniach szkieletowych i mięśniach gładkich.

c)

mięśniach animalnych.

d)

mięśniach gładkich, naczyniach i gruczołach.

16.

Ośrodek oddechowy położony jest w
a)

rdzeniu kręgowym.

b)

rdzeniu przedłużonym.

c)

podwzgórzu.

d)

korze mózgowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

17.

Wymiana gazowa zachodzącą w płucach polega na
a)

wydalaniu dwutlenku węgla i pobieraniu tlenu.

b)

wydalaniu tlenu i pobieraniu dwutlenku węgla.

c)

wydalaniu tlenu i azotu.

d)

pobieraniu dwutlenku węgla i tlenu.

18.

Płuca otoczone są przez dwie błony łącznotkankowe, które nazywamy
a)

otrzewną.

b)

omięsną.

c)

opłucną.

d)

osierdziem.

19.

Dwunastnica położona jest w jamie brzusznej pomiędzy
a)

ż

oładkiem a jelitem czczym.

b)

jelitem czczym a jelitem krętym.

c)

jelitem krętym a kątnicą.

d)

kątnicą a okrętnicą.

20.

Ciałko nerkowe wraz z zespołem kanalików tworzy w nerce strukturę zwaną
a)

kielichem mniejszym.

b)

piramidą nerkowa.

c)

kłębuszkiem nerkowym.

d)

nefronem.

21.

Kora nadnerczy wydziela hormony
a)

adrenalina, aldosteron.

b)

noradrenalina hydrokortizon.

c)

aldosteron, parathormon.

d)

kortykosteron, aldosteron.

22.

Funkcję zmysłową pełni skóra poprzez
a)

mięsień przywłosowy.

b)

gruczoły potowe.

c)

ciałka czuciowe.

d)

gruczoły ekrynowe.

23.

Do czynników biologicznych wywołujących chorobę zalicza się
a)

promieniowanie jonizujące.

b)

niską temperaturę.

c)

ciśnienie atmosferyczne.

d)

drobnoustroje.

24.

Okres choroby w którym istnieją podstawowe objawy kliniczne to okres
a)

utajenia.

b)

zwiastunów.

c)

jawny.

d)

zejściowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

25.

Chorobą, która charakteryzuje się ogniskowym gromadzeniem się materiałów bogatych
w tłuszcz w ścianie tętnic jest
a)

nadciśnienie.

b)

marskość.

c)

miażdżyca.

d)

zakrzepica.

26.

Ustawienie stopy w zgięciu podeszwowym, odwrócenie oraz przywiedzenie, to obraz
stopy
a)

płaskiej.

b)

płasko-koślawej.

c)

końskiej.

d)

końsko-szpotawej.

27.

Choroba Perthesa dotyczy kości stawu
a)

barkowego.

b)

łokciowego.

c)

biodrowego.

d)

kolanowego.

28.

Amputacja Pirogowa to odjęcie
a)

całej stopy z pozostawieniem dolnej części kości piętowej.

b)

palców na poziomie stawów śródstopno-palcowych.

c)

tuż nad kłykciami kości udowej,

d)

na wysokości stawu skokowego górnego.

29.

Niebolesne odczucia odnoszące się do amputowanej kończyny np. zmęczenie, łaskotanie,
swędzenie to
a)

parastezje.

b)

bóle fantomowi.

c)

doznania fantomowi.

d)

bóle somatyczne.

30.

Szyny Thomasa to aparat stosowany do
a)

korekcji oś kończyny i zniekształcenia.

b)

unieruchomienia uszkodzonych kości.

c)

leczenia stopy końsko-szpotawej.

d)

odciążenia kończyny w stawie biodrowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Charakteryzowanie budowy, czynności oraz zaburzeń w funkcjonowaniu
organizmu

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

26

a

b

c

d

27

a

b

c

d

28

a

b

c

d

29

a

b

c

d

30

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie budowy,
czynności oraz zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

–

zadania 11, 14, 17 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, z poziomu podstawowego i co najmniej 1 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań z poziomu podstawowego, i co najmniej
2 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. b, 4. d, 5. b, 6. b, 7. d, 8. d, 9. b, 10. c, 11. a,
12. c, 13. d, 14. c, 15. b, 16. d, 17. d, 18. c, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Wyjaśnić pojęcia z zakresu fizjologii

B

P

d

2

Scharakteryzować rolę tkanki nabłonkowej

C

P

c

3

Scharakteryzować tkankę mięśniową
poprzecznie prążkowaną

C

P

b

4

Scharakteryzować budowę kości

C

P

d

5

Scharakteryzować budowę kośćca kończyn

C

P

b

6

Scharakteryzować budowę kręgosłupa

C

P

b

7

Określić czynność mięśni

C

P

d

8

Scharakteryzować budowę serca

C

P

d

9

Scharakteryzować budowę układu
nerwowego

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

10

Wyjaśnić budowę układu nerwowego

B

P

c

11

Scharakteryzować budowę płuc

C

PP

a

12

Określić położenie narządów

B

P

c

13

Objaśnić budowę nerek

B

P

d

14

Wyjaśnić czynność gruczołów
hormonalnych

B

PP

c

15

Wyjaśnić rolę skóry

B

P

b

16

Rozróżnić czynniki chorobotwórcze

B

P

d

17

Scharakteryzować przebieg choroby

C

PP

d

18

Scharakteryzować choroby stawów

C

P

c

19

Scharakteryzować amputację kończyn

C

P

b

20

Rozróżnić patologię amputacji

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 30 zadań.

5.

Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X.

7.

W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu konieczne jest zachowanie równowagi
wewnętrznej organizmu. Stan ten nosi nazwę
a)

anabolizmu.

b)

hemostazy.

c)

osmozy.

d)

homeostazy.

2.

Tkanka z której zbudowane są między innymi torebki otaczające narządy to tkanka
a)

nabłonkowa.

b)

siateczkowata.

c)

łączną.

d)

barwnikowa.

3.

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana jest efektorem układu nerwowego
a)

limbicznego.

b)

somatycznego.

c)

obwodowego.

d)

autonomicznego.

4.

Kości zbudowane są z substancji nieorganicznych, od których zależy twardość kości. Jest to
a)

kolagen.

b)

białko.

c)

sole potasu.

d)

sole wapnia.

5.

Przedramię zbudowane jest z kości

a)

ramiennej i promieniowej.

b)

łokciowej i promieniowej.

c)

strzałkowej i promieniowej.

d)

Kulszowej i promieniowej.

6.

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa składa się z
a)

4 kregów.

b)

5 kręgów.

c)

6 kręgów,

d)

12 kręgów.

7.

Główną rolę w oddychaniu zwłaszcza w fazie wdechu pełnią
a)

mięsień piersiowy większy.

b)

mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne.

c)

mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne.

d)

mięsień przepony.

8.

Jamy serca oddzielone są zastawkami. Zastawka trójdzielna położona jest pomiędzy
a)

prawą komorą a pniem płucnym.

b)

lewą komorą a aortą.

c)

lewym przedsionkiem a lewą komorą.

d)

prawym przedsionkiem a prawą komorą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

9.

Miejscem połączenia komórek nerwowych jest
a)

receptor.

b)

synapsa.

c)

dendryt.

d)

zwój nerwowy.

10.

Centralny układ nerwowy otoczony jest oponami mózgowo rdzeniowymi, pomiędzy
którymi znajdują się przestrzenie międzyoponowe. Płyn mózgowo-rdzeniowy znajduje
się w przestrzeni
a)

nadtwardówkowej.

b)

podtwardówkowej.

c)

podpajeczynówkowej.

d)

międzymózgowej.

11.

Najmniejszą struktura w budowie płuca jest
a)

pęcherzyk.

b)

grono.

c)

segment.

d)

płat.

12.

ś

ołądek położony jest w jamie brzusznej pomiędzy

a)

dwunastnicą a jelitem czczym.

b)

jelitem czczym a jelitem krętym.

c)

przełykiem a dwunastnicą.

d)

dwunastnicą a okrętnicą.

13.

Najmniejszą strukturą morfologiczną i czynnościową nerki jest
a)

kora nerki.

b)

piramida nerkowa.

c)

kielich nerki.

d)

nefron.

14.

W trzustce produkowany jest hormon insulina. Rola insuliny polega na
a)

obniżaniu ciśnienia krwi.

b)

podwyższaniu poziomu cukru.

c)

obniżaniu poziomu cukru.

d)

regulowaniu trawienia.

15.

Udział skóry w termoregulacji możliwy jest dzięki obecności
a)

mięśni przywłosowych.

b)

gruczołów potowych.

c)

gruczołów łojowych.

d)

gruczołów śluzowych.

16.

Do czynników biologicznych wywołujących chorobę zalicza się

a)

klimat.

b)

promieniowanie UV.

c)

ciśnienie atmosferyczne.

d)

drobnoustroje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

17.

Chorobą, w przebiegu której w ścianach tętnic gromadzą się substancje bogate
w cholesterol jest
a)

zator.

b)

marskość.

c)

zakrzepica.

d)

miażdżyca.

18.

Choroba Perthesa dotyczy kości stawu
a)

skokowego.

b)

kolanowego.

c)

biodrowego.

d)

krzyżowo-biodrowego.

19.

Amputacja Pirogowa to odjęcie kończyny dolnej na poziomie
a)

palców na poziomie stawów śródstopno-palcowych.

b)

całej stopy z pozostawieniem dolnej części kości piętowej.

c)

na wysokości stawu kolanowego.

d)

tuż nad kłykciami kości udowej.

20.

Bolesne odczucia odnoszące się do amputowanej kończyny nazywamy
a)

niedowładami.

b)

bólami fantomowymi.

c)

doznaniami fantomowymi.

d)

bólami somatycznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Charakteryzowanie budowy, czynności oraz zaburzeń w funkcjonowaniu
organizmu

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

7. LITERATURA

1.

Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004

2.

Dega W., Senger A.: Ortopedia i rehabilitacja. PZWL Warszawa 1996

3.

Feneis H.: Ilustrowany słownik międzynarodowego mianownictwa anatomicznego.
PZWL, Warszawa 1986

4.

Gaździk T. Sz.: Ortopedia i traumatologia. PZWL. Warszawa 2005

5.

Gołąb B., Traczyk W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 1997

6.

Kruś S.: Patologia. Podręcznik dla licencjackich studiów medycznych. PZWL, Warszawa
2004

7.

Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2004

8.

Paprocka-Borowicz M., Zawadzki M.: Fizjoterapia w chorobach układu ruchu. Górnicki
Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007

9.

Pędich W. (red).: Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa 1994

a.

Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 2000.

10.

Spodaryk K.: Patologia narządu ruchu. PZWL, Warszawa 2002

11.

Traczyk W.: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa 2004

12.

Wróblewski T., Miechowiecka N.: Patologia. Podręcznik dla średnich szkół medycznych.
PZWL, Warszawa 1993