– dostrzegalny, teates – widz i teatron – miejsce
dramatycznych przedstawień. Prawdziwy początek
teatru ma jednak swój początek w czasach
prehistorycznych i wywodzi się od obrzędowych
tańców ówczesnej ludności. Teatr grecki
wyrósł z religijnych obrzędów ku czci boga
Dionizosa, miał więc w związku z tym charakter
sakralny.

Kim był Dionizos?

Dionizos – był synem Zeusa i Semele, córki króla Teb. Przed
urodzeniem dziecka Semele- za namową zazdrosnej Hery – poprosiła
Zeusa, żeby ukazał się jej w swym boskim majestacie. Porażona
blaskiem majestatu ojca bogów i ludzi spłonęła, wydając na świat syna.
Dionizos był bogiem winnej latorośli i mistycznego szału. Ogarnięty
szaleństwem zesłanym, przez mściwą Herę przejechał na rydwanie
zaprzęgniętym w tygrysy Azję, Trację i Grecję .Nauczył ludzi picia wina
i ”bakchicznego”, radosnego życia. Dionizosowi towarzyszył orszak
hałaśliwych, nadużywających wina satyrów i sylenów – bóstw niższego
rzędu o postaci ludzkiej, z koźlimi uszami, nogami i ogonem, centaurów
ora bakchantek-menad, które rozszarpywały wrogów kultu Dionizosa
cechowały orgiastyczne, wesołe pochody, których miejscem były
Zazwyczaj góry i inne trudno dostępne miejsca. Obrzędy odbywały się
Wśród tańców, okrzyków, przy akompaniamencie hałaśliwej muzyki i
bicia w bębny wprawiające uczestników w stan ekstazy.

Kult Dionizosa

W Atenach odbywały
się cztery ważne

święta

ku czci boga Dionizosa,
ale dla historii teatru
ważne są dwa z nich –

Wielkie i Małe
Dionizje.

Wielkie Dionizje

• Obchodzone były w

miastach w końcu
marca i z
początkiem
kwietnia

• Trwały pięć , a

potem sześć dni

• Miały charakter

podniosłego
misterium

Małe Dionizje

• Odbywały się na

przełomie
grudnia i stycznia

• Obchodzone na

wsiach

• Miały charakter

wesołej ,
świątecznej
zabawy

Pierwszy aktor

Koryfeusz - przodownik
chóru w teatrze greckim.
Rola Koryfeusza łączy się

dytyrambem, gdyż w
tej pieśni wyodrębnił się
przodownik chóru,
intonujący dytyramb,
kierujący śpiewem i

tańcem.

Koryfeusz dał początek
pierwszemu aktorowi

Początek tragedii i komedii

Poważne w swym charakterze Wielkie

Dionizje dały początek tragedii.

Wesołe, swawolne Małe Dionizje dały

początek komedii.

Kiedy pojawili się pierwsi

aktorzy?

Początkowo na scenie nie występowali
aktorzy , tylko chór i jego przewodnik .
Później zaczęto wprowadzać ich

stopniowo:

- pierwszego wprowadził: Tespis
- drugiego: Ajschylos
- trzeciego: Sofokles
Na scenie mogło występować tylko trzech
Aktorów.

Aktorzy

Zawód aktora w starożytnej
Grecji był zarezerwowany
tylko dla mężczyzn. Role
kobiet, na przykład postać
Medei czy Antygony
wykonywali aktorzy –
mężczyźni ubrani w
kobiece stroje, z maskami
na twarzach.

Strój aktora

Typowy strój greckiego aktora to luźna,
Jaskrawa szata spływająca od szyi do kostek
(chiton), płaszcz (himation lub chlamys) – pierwszy
to długie okrycie zarzucane na ramię prawe, drugi
to krótki płaszcz zarzucany na ramię lewe. Strój
odznaczał się wspaniałymi barwami, Aktorzy na
nogach mieli koturny, czyli buty z podeszwami
zrobionymi z kilku warstw skóry. Dzięki temu
postacie były wyższe. Wysokość koturn świadczyła o
statusie społecznym odgrywanej postaci. Najwyższe
koturny mieli aktorzy odgrywający role osób
wywodzących się z rodu królewskiego

Maska – najważniejsza cecha

aktora

Najbardziej charakterystyczną cechą greckiego aktora nie
była jednak żadna część jego ubioru, lecz maska, która
dawała w konwencjonalnych formach wskazówkę, co do
jego wieku, pozycji społecznej i władającego nim nastroju.
Maska umożliwiała łatwiejsze dostrzeżenie wyrazu twarzy
aktora i umożliwiała małej liczbie aktorów obsłużenie
swych licznych ról. Szeroko wykrojony otwór na usta
dawał rezonans, stanowiący pożądaną pomoc nawet w
greckich teatrach, w których właściwości akustyczne były
bliskie doskonałości. Używano czterech rodzajów masek:
śmiechu, płaczu, gniewu i strachu.

Schemat budowy teatru

Orchestra

Na środku teatru znajdował się okrągły
plac - Orchestra na której chór, liczący

piętnastu osób, wykonywał rytmiczne
ruchy i śpiewy.

Skene – garderoba aktorów

Za proscenium ( miejsce , na którym
występowali aktorzy ) znajdowała się Skene

– ściana, dzięki której głosy odbijały się
i rozchodziły na całą widownię.
Służyła ona też za garderobę i miejsce do
wieszania dekoracji.

Obraz z za
Skene

Pierwsza widownia

Widzowie, którzy początkowo oglądali
przedstawienia siedząc na trawie,
z czasem zajęli miejsca na kamiennych

lub

drewnianych ławach wznoszących się
stopniowo w górę. Zwane one były
THEATRONEM.

Reakcje widzów

Publiczność teatru antycznego żywo
reagowała na to, co działo się na scenie.
Pochwałę i naganę manifestowano
klaskaniem w dłonie, tupaniem lub
gwizdami. Antyczny widz korzystał

ochoczo

z prawa do swobodnego wyrażania swej
opinii.