1

1

Nazwa pochodzi z języka greckiego:

ergon

ergon

– dzieło, praca

nomos

nomos

– prawo, zasada

ERGONOMIA

ERGONOMIA

– nauka o pracy

– nauka o pracy

Twórcą pojęcia "

Twórcą pojęcia "

ergonomia

ergonomia

" jest Wojciech Jastrzębowski,

" jest Wojciech Jastrzębowski,

który zdefiniował ergonomię jako naukę o używaniu „nadanych”

który zdefiniował ergonomię jako naukę o używaniu „nadanych”

człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności.

człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności.

Jako dyscyplina nauki zaistniała w praktyce w okresie II wojny światowej,
kiedy dostrzeżono skutki niedopasowania nowych technik militarnych do
możliwości mających je obsługiwać operatorów.

2

Ergonomia

Ergonomia

jest więc dyscypliną naukową zajmująca się dostosowaniem

jest więc dyscypliną naukową zajmująca się dostosowaniem

pracy do możliwości psychofizycznych człowieka.

pracy do możliwości psychofizycznych człowieka.

Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu:

Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu:

człowiek - maszyna - warunki otoczenia,

człowiek - maszyna - warunki otoczenia,

aby wykonywana ona była przy możliwie niskim koszcie biologicznym

aby wykonywana ona była przy możliwie niskim koszcie biologicznym

i najbardziej efektywnie.

i najbardziej efektywnie.

Zajmuje się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków

Zajmuje się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków

pracy do autonomicznych i psychofizycznych cech i możliwości człowieka,

pracy do autonomicznych i psychofizycznych cech i możliwości człowieka,

zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy,

zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy,

przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym.

przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym.

3

Celem tego przystosowania jest zapewnienie dużej sprawności działania
z jednoczesnym optymalizowaniem wysiłku fizycznego i psychicznego
człowieka oraz zagwarantowaniem zdrowych i bezpiecznych warunków
pracy [

a przede wszystkim eliminację źródeł chorób zawodowych

].

Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną.

Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną.

Korzysta z dorobku takich nauk lub dziedzin naukowych jak:

Korzysta z dorobku takich nauk lub dziedzin naukowych jak:

• psychologia pracy,

• socjologia pracy,

• fizjologia pracy,

• higiena,

• medycyna pracy,

• organizacja pracy,

• pedagogika pracy,

• estetyka,

• prawo ergonomiczne,

• nauki technicznych

antropometria

[

metoda badawcza, polegająca

na pomiarach porównawczych części
ciała ludzkiego np.: długości kości,

objętości czaszki, głowy, proporcji ciała,
wagi ciała, rozstawu oczu itp.]

antropologia

[jest nauką, która zajmuje się

badaniem człowieka jako jednostki
i jako społeczności],

bionika

[nauka badająca budowę zasady działania

organizmów żywych oraz ich adaptowanie
w technice],

4

Nauki z których korzysta ergonomia zostały podzielone na dwie grupy
oznaczane jako A i B.

Do grupy A zaliczyć należy wszystkie te dyscypliny, których zadanie
polega na badaniu właściwości człowieka i gromadzeniu o nim wiedzy
stanowiącej bazę dla koncepcyjnych i korekcyjnych rozwiązań
praktycznych.

Do grupy drugiej (B) zaliczamy nauki zajmujące się doskonaleniem pracy.

Przedmiotem badań jest układ człowiek - maszyna - warunki materialnego
otoczenia pracy - warunki pracy na stanowisku roboczym. Celem głównym
jest polepszanie warunków pracy człowieka, które obejmuje dostosowanie
ich do możliwości pracownika oraz właściwy dobór pracownika do danej
pracy i jego edukację obejmującą specyfikę stanowiska.

5

Wyróżnia się

ergonomię koncepcyjną

i

ergonomię korekcyjną

.

Ergonomia korekcyjna

- zajmuje się analizą już istniejących stanowisk

pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych
możliwości pracowników oraz formułowaniem zaleceń mających na celu
polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz
poprawą wydajności i jakości pracy.

Ergonomia koncepcyjna

- celem jej jest takie zaprojektowanie narzędzia,

urządzenia, maszyny czy wreszcie całego obiektu przemysłowego, aby
spełniał on podstawowe wymagania ergonomii.

Człowiek ze względu na swe właściwości (zachowanie równowagi
wewnętrznej organizmu - homeostazę) wymaga prawie że stałych
warunków środowiska, w którym przebywa.

7

Tymczasem środowisko pracy w większości przypadków, stanowi
zagrożenie dla niego przez swe oddziaływanie – hałas, wibracje,
temperatura, wymuszona pozycja pracy, zapylenie, monotonia,
substancje szkodliwe i toksyczne.

Utrzymanie homeostazy organizmu w niekorzystnym środowisku
wiąże się z olbrzymim kosztem fizjologicznym.

Parametry środowiska pracy w Polsce przekraczają dopuszczalne
poziomy ekspozycji dla co najmniej 1,5 mln zatrudnionych.

Ze złymi warunkami pracy wiążą się określone skutki społeczno-
ekonomiczne jak choroby zawodowe, czy wypadki przy pracy.

8

Choroby spowodowane działalnością czynników szkodliwych dla zdrowia,
tworzących środowisko pracy, uznawane były w Polsce za choroby
zawodowe.

Zachorowalność na choroby zawodowe wiąże się z:
• specyfiki procesów produkcyjnych decydujących o rodzaju
i stężeniu względnie natężeniu czynnika szkodliwego,

• okresem i stopniem działania tych czynników (inergizm - działanie
wzmożone wynikające z występowania kilku równocześnie),

• charakteru pracy i sposobu jej wykonywania,

• indywidualnych predyspozycji pracowników.

Złe warunki środowiska pracy, nieprzystosowanie maszyn i urządzeń do
cech psychofizycznych człowieka powodują, że organizm człowieka
z biegiem czasu ulega deformacji, co wiąże się z koniecznością nieraz
bardzo kosztownego leczenia i rehabilitacji lub świadczeń chorobowych.

9

Leczenie to przewyższa z reguły koszty jakie ponieślibyśmy na lepsze
dostosowanie środowiska pracy oraz maszyn i urządzeń do cech
fizycznych i fizjologicznych człowieka.

ZADANIA ERGONOMII

• opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych,

aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych
człowieka, lecz także do jego potrzeb i oczekiwań,

• opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych,

aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki
(ergonomicznej) ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej
korzystać i doceniać jej wartości.