1

1

UKŁAD RUCHU

Pracę ogólnie dzielimy na: pracę

fizyczna

i

umysłową

, lecz podział ten

nie jest dokładny.

Nie ma czystej pracy fizycznej, jak też nie ma czystej pracy umysłowej.

Pracując fizycznie – musimy myśleć!, analogicznie pracując umysłowo
niektóre nasze mięsnie też wykonują pracę.

Właściwszy podział więc powinien dzielić pracę na:

1. Pracę ze znaczną przewaga pracy fizycznej

2. Pracę ze znaczną przewagą pracy umysłowej.

2

2

Ustalony podział pracy na fizyczna i umysłową pozostaje, lecz musimy
pamiętać o powyższych uwagach.

Praca fizyczna

– występuje przewaga udziału organu

wykonawczego – mięśni.

Praca umysłowa

– w przeważającym stopniu zaangażowany jest

system nerwowy człowieka.

3

3

PRACA FIZYCZNA

Z pracą fizyczną ściśle związany jest układ kostno-stawowy człowieka.

Wraz ze chrząstkami i więzadłami stanowi rusztowanie dla organizmu,
zapewnia mu odpowiednią wytrzymałość, kształt i wraz z układem
mięśniowym umożliwia poruszanie.

Układ kostny dorosłego człowieka składa się z ponad 200 kości [206].

Waga statystycznego ludzkiego szkieletu waha się w okolicach 10-11kg.

[np. sam szpik kostny to około 1,5kg]

4

4

Dzięki niemu możemy się m. in. poruszać, a wiec wykonywać
pracę fizyczną.

Kości połączone są ze sobą stawami w których elementami
pomocniczymi są więzadła.

Stawy można porównać do przegubów, a kości do dźwigien.

Elementami napędzającymi są mięśnie.

Mięśnie dzielimy ze względu na:

położenie, kształt, rodzaj

przyczepu, zakres wykonywanych ruchów.

5

5

W ergonomii najbardziej interesują nas mięśnie dzięki który człowiek
może się poruszać czyli za względu na zakres wykonywanych ruchów.

Rozróżniamy tutaj:

• Zginacze

• Prostowniki

• Odwodziciele

• Przywodziciele.

Ruch człowieka możliwy jest dzięki skurczom mięśni.

Skurcze dzielimy na

izotoniczne

i

izometryczne

.

6

Skurcz izotoniczny

– jest to skurcz w trakcie którego zmienia się długość

mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego.
W wyniku takiego rodzaju skurczu powstaje ruch.

Skurcz izometryczny

- charakteryzuje się zmianą napięcia mięśnia bez

zmiany jego długości. Mięśnie wykonują pracę
statyczną - kąt w stawie nie ulega zmianie.

Skurcz izometryczny

występuje, gdy działają przeciwstawne grupy

mięśni tzn. zginacze i prostowniki i wówczas żadne próby usiłowania
skrócenia mięśnia, jego pociąganie elementów kostnych, nie zmienią
długości mięśni, a dojdzie do zwiększenia napięcia mięśniowego

.

7

Tego rodzaju skurcze występują w mięśniach stabilizujących naszą
postawę.

Przykładem tego typu skurczu jest stanie w miejscu, trzymanie ciężaru
w ręku bez poruszania nim.

Z rodzajem skurczów mięśni wiąże się rodzaj wykonywanej pracy
fizycznej. Jeżeli podczas pracy fizyczne mięśnie wykonują skurcze
izotoniczne, to taką pracę będziemy nazywali

pracą dynamiczną

.

Jeżeli mięśnie wykonywać będą skurcze izometryczne, to taką pracę
będziemy nazywać pracą statyczną.

8

8

Stosunek pracy użytecznej do pracy włożonej nazywamy
współczynnikiem pracy użytecznej.

Praca włożona jest zawsze większa od pracy użytecznej.

Współczynnik pracy użytecznej (%) =

W/E – e x 100

W

– praca wykonana w jednostce czasu

E

– ogólna ilość energii wydatkowanej w jednostce czasu

e

– ilość energii wydatkowanej w spoczynku (spoczynkowa przemiana

materii)

9

9

Współczynnik niski jest dla pracy o bardzo małej i bardzo dużej
intensywności.

Praca o średniej intensywności jest najbardziej wydajna.

Wytrzymałość mięśniowa jest to zdolność mięśni do znoszenia
zmęczenia.

W pracy fizycznej duże znaczenie ma także

rytm pracy

.

Przy rytmie prostym wykonujemy powtarzające się proste ruchy
w jednakowym tempie, które prowadzą do nadmiernego obciążenia
tylko niewielkiej grupy mięśni i monotonii.

10

10

Takie ruchy nazywane są z definicji ruchami monotypowymi.

Taki rytm pracy prowadzi również do uciążliwości pracy.

Korzystniejsza jest praca, która ma charakter rytmu złożonego.

Wykonywane są ruchy w różnym czasie i charakterze zmiennym.

Nie powoduje to również nadmiernego obciążenia tylko niewielkiej
grupy mięśni.

11

11

Uciążliwość można klasyfikować według poniższego schematu:

Liczba powtórzeń

monotypowych ruchów na

zmianę

Stopień uciążliwości

Siła > 98 N

Siła < 98 N

Słownie

W punktach

300

800

Mały

1-25

301-800

801-1600

Średni

26-50

801-1600

1601-3200

Duży

51-75

Powyżej

1600

Powyżej 3200 Bardzo

duży

76-100

12

12

POJECIE HIPOKINEZJI.

Hipokinezja jest to zmniejszona aktywność ruchowa lub jej brak, niedobór
ruchu; brak dostatecznej aktywności fizycznej

Jest zjawiskiem negatywnym dla zdrowia osobowego i społecznego.

Nasila się od drugiej połowy XX wieku.

Polega na dysproporcji pomiędzy zwiększającym się obciążeniem układu
nerwowego, a zmniejszającym się obciążeniem układu ruchowego.

Prowadzi do zaburzeń w zakresie układów: sercowo-naczyniowego,
trawiennego, autonomicznego, psychonerwowego.

13

13

Uznana jest za zjawisko cywilizacyjne, wg Światowej Organizacji
Zdrowia

hipokinezja

jest obecnie, bezpośrednio i pośrednio, główną

przyczyną zgonów (z powodu zapaści, choroby wieńcowej serca),
zwłaszcza w krajach rozwiniętych.

Praca statyczna

- mięśnie biorące udział w procesie pracy nie

wykonują wtedy ruchów lecz ulegają napięciu.

Następuje wówczas zwężenie naczyń krwionośnych, w wyniku czego
przepływa przez nie mniejsza ilość krwi.

To z kolei wpływa na zmniejszenie przemiany materii na skutek mniejszej
ilości doprowadzonego do komórek O

2

i równocześnie, wolniejsze

odprowadzanie z nich szkodliwych produktów przemiany materii.

14

14

Przebieg zmęczenia dla pracy statycznej i dynamicznej jest różny.

Podczas pracy statycznej zmęczenie dużo szybciej osiąga stopień
końcowy.

Pojawia się już przy napięciu mięśni równym 5% siły maksymalnej,
a swą wartość maksymalną osiąga przy napięciu jej 1/3 siły maksymalnej.

15

15

W organizmie człowieka dynamiczny wysiłek fizyczny może:

• wywoływać hamowanie wydzielania soków trawiennych
(w przypadku ciężkich i długotrwałych wysiłków),

• zmniejszyć objętość wody ustrojowej (utrata wraz z potem),

• zmniejszyć objętość krwi bieżącej, zwiększając zarazem jej prędkość
przepływu,

• zwiększyć stężenie potasu i nor adrenaliny we krwi,

• zwiększyć aktywność układu współczulnego i rdzenia nadnerczy,

• pojawić się tzw. białkomocz wysiłkowy (pół godz. po zakończeniu
wysiłku).

16

16

Obciążenie człowieka prącą może mieć charakter fizyczny lub psychiczny.

Efektem obciążenia człowieka prącą może być zarówno uciążliwość
jak i szkodliwość

W celu zmniejszenia uciążliwości pracy dokonuje się oceny obciążenia
nią pracownika.

Ocena taka powinna obejmować kompleksowe badania:

1. wielkości wydatku energetycznego (WE), charakterystyczne

dla prac fizycznych,

2. udziału wysiłku o charakterze statycznym,

3. stopnia monotypowości ruchów